Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 1088/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Iwona Niewiadowska-Patzer

Sędziowie:

SSA Ewa Cyran

del. SSO Wiesława Stachowiak (spr.)

Protokolant:

st.sekr.sądowy Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku I. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawczyni I. H.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 16 lipca 2012 r. sygn. akt VIII U 4181/11

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.10.2011r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie przepisów art. 103 ust. l, art. 104 ust. 7 i 8, art. 116 ust. l i art. 129 ust. l ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), art. 37 pkt 5 lit. b) i art. 46 ustawy z dnia 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, póz. 1507 ze zm.), art. 6 i art. 28 ustawy z 16.12.201 1 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 30.09.2011r. odmówił I. K. prawa do wypłaty emerytury za okres o decyzji 01.01.2011r. do 31.08.2011r.

Od powyższej decyzji z zachowaniem ustawowego trybu i terminu odwołała się I. K., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i o przyznanie prawa do wypłaty emerytury za okres od dnia 01.01.2011r. do 31.08.2011r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie i powołując argumenty przytoczone w uzasadnieniu decyzji wniósł o oddalenie odwołania.

W toku postępowania, pismem z dnia 09.01.2012r., odwołująca wskazała, że nazywa się obecnie K.H..

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2012r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku był następujący stan faktyczny i wywód prawny:

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż odwołująca I. H. (poprzednio I. K.) w dniu 27.11.2008r. złożyła wniosek o przyznanie emerytury.

Decyzją z dnia 10.12.2008r. organ rentowy przyznał odwołującej od dnia 01.11.2008r. emeryturę, lecz wypłata świadczenia uległa zawieszeniu, ponieważ w świetle obowiązujących wówczas przepisów I. H. nie rozwiązała stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała zatrudnienie przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Odwołująca została poinformowana o powyższym przez organ rentowy w decyzji.

Sąd podał, iż w związku z uchyleniem od dnia 08.01.2009r. przepisu art. 103 ust. 2a - w dniu 20.01.2009r. organ rentowy wysłał do I. H. szczegółową informację o zmianie przepisów i możliwości podjęcia wypłaty emerytury. W informacji tej podano, że podjęcie wypłaty emerytury następuje na wniosek osoby zainteresowanej, również zawarto informację o możliwości złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury od podstawy wymiaru przeliczonej z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego w całości lub w części, po przyznaniu emerytury.

Sąd ustalił, iż informacja została doręczona odwołującej w dniu 23.01.2009r.

W dniu 17.05.2010r. do organu rentowego wpłynął wniosek odwołującej o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia za lata 2008 i 2009.

Sąd podał, iż decyzją z dnia 25.05.2010r. organ rentowy dokonał przeliczenia emerytury I. H. od dnia 01.05.2010r., informując, że wypłata świadczenia ulega zawieszeniu z powodu osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 130 % przeciętnego wynagrodzenia. Ponadto poinformowano odwołującą, że wypłata nastąpi po przedłożeniu dokumentu stwierdzającego ustanie tej przyczyny.

W dniu 19.09.2011 r. I. H. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o odwieszenie emerytury i o przeliczenie podstawy wymiaru i doliczenie do stażu pracy nowego okresu zatrudnienia. Do wniosku zostało dołączone oświadczenie, że osiąga przychód powodujący zmniejszenie świadczenia i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

Decyzją z dnia 07.10.2011 r. organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia odwołującej od dnia 01.09.2011r. i dokonał wypłaty emerytury za okres od dnia 01.09.2011r. do 30.09.2011r.

Jednocześnie decyzją z dnia 11.10.2011r.,w związku z tym, że I. H. nie przedłożyła stosownych dokumentów potwierdzających rozwiązanie stosunku pracy, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. od dnia 01.10.2011 r. wypłatę emerytury zawieszono. Odwołująca jest nadal zatrudniona w Urzędzie Skarbowym w G. W..

W dniu 30.09.2011r. I. H. złożyła w organie rentowym wniosek o wypłacenie świadczenia emerytalnego od miesiąca 01/2011 r. do dnia podjęcia wypłaty tego świadczenia.

Zaskarżoną decyzją z dnia 12.10.2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 30.09.2011r. odmówił I. K. prawa do wypłaty emerytury za okres od dnia 0l.01.2011 r. do 31.08.2011 r.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż w toku procesu odwołująca nie wykazała inicjatywy dowodowej skierowanej na udowodnienie, iż wydana przez organ rentowy decyzja jest nieprawidłowa, niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, czy z przepisami obowiązującego prawa. Zdaniem Sądu Okręgowego odwołująca nie wykazała swoich racji zgłoszonych w odwołaniu na tyle, aby można je było uznać za zasadne.

Sąd Okręgowy podał, iż przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie czy organ rentowy słusznie w decyzji z dnia 12.10.2011 r. odmówił I. K. prawa do wypłaty emerytury za okres od dnia 01.01.2011r. do 31.08.2011r.

Wskazując na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd wskazał, iż regulują one zasady zmniejszania i zawieszania świadczeń emerytalnych i rentowych w związku z osiąganiem przez osoby uprawnione do tych świadczeń przychodów. Zgodnie z art. 103 ust. l w/w ustawy prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 104-106. Zgodnie z treścią art. 103 ust. 2 a w/w ustawy, obowiązującej do dnia 07.01.2009r. prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Sąd podał, iż stosownie do treści art. 104 ust. l powołanej ustawy prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Natomiast zgodnie z art. 135 ust. l w/w ustawy w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu, z uwzględnieniem ust. 2.

Sąd wyjaśnił, iż od dnia 08.01.2009r. przepis art. 103 ust. 2a został uchylony przepisami ustawy z 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507 ze zm.). Zgodnie z art. 45 w/w ustawy wypłaty emerytury do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 103 ust. 2 a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dokonuje się na wniosek osoby zainteresowanej.

Z kolei, na podstawie art. 6 ustawy z dnia 16.10.2010r. w ustawie z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytur ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103 a - 106 oraz dodano do art. 103 artykuł 103a w brzmieniu: „Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego".

W świetle art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (przed dniem 01.11.2011r.) przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się, poczynając od dnia 01.10.2011r.

Stosownie do treści art. 116 ust. l ustawy z dnia 17.12.1998r. postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis art. 129 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) stanowi, iż świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek

Wskazując na powyższe przepisy Sąd Okręgowy podał, iż w niniejszej sprawie - jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe, w szczególności zeznania świadków- odwołująca była w sposób prawidłowy informowana przez pracowników organu rentowego w sprawie wypłaty emerytury i zbiegu z zatrudnieniem. Pracownicy organu rentowego poinformowali odwołującą, że jeśli jest w zatrudnieniu i nie rozwiązała stosunku pracy, to tę emeryturę może mieć wypłacaną do 30 września 2011r., a od 01 października 2011r. nastąpi zawieszenie wypłaty, chyba że przedłoży świadectwo pracy stwierdzające rozwiązanie stosunku pracy.

Odwołująca została poinformowana, że jeśli informacja nie była satysfakcjonująca, powinna złożyć zapytanie na piśmie albo złożyć wniosek do organu rentowego.

Odwołująca nie złożyła takiego wniosku pisemnie. Następnie Sąd wskazał, iż odwołująca w dniu 19.09.2011r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o odwieszenie emerytury i o przeliczenie podstawy wymiaru i doliczenie do stażu pracy nowego okresu zatrudnienia. Do wniosku zostało dołączone oświadczenie, że osiąga przychód powodujący zmniejszenie świadczenia i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. W związku z powyższym, decyzją z dnia 07.10.2011r. organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia odwołującej od dnia 01.09.2011r. i dokonał wypłaty emerytury za okres od dnia 01.09.2011r. do 30.09.2011r. Jednocześnie decyzją z dnia 11.10.2011r., w związku z tym, że I. H. nie przedłożyła stosownych dokumentów potwierdzających rozwiązanie stosunku pracy, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. od dnia 01.10.2011 r. wypłatę emerytury zawieszono.

Wskazując na powyższe Sąd Okręgowy zaznaczył, że stanowisko ubezpieczonej sprowadza się do polemiki z ustaleniami ZUS, to zaś przy braku dowodów przeciwnych, nie daje podstaw do uznania, że stanowisko organu rentowego było niezasadne. Dlatego też Sąd Okręgowy, podzielając stanowisko organu rentowego, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477(14) § l k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku z dnia 16 lipca 2012 r. Sądu Okręgowego w Poznaniu, wniosła w ustawowym terminie odwołująca.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1.naruszenie prawa materialnego w postaci niewłaściwego zastosowania do sytuacji faktycznej z okresu, którego dotyczy zaskarżony wyrok, a mianowicie okresu od l stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2011 r. - art. 103 ust. 2 „a" ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, który to przepis wówczas nie obowiązywał,

2.naruszenie prawa materialnego poprzez całkowite pominięcie i nie zastosowanie w sprawie przepisu art. 133 ust. l pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych,

3. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 103 ust. l, art. 116 ust. l i 129 ust. l powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i bezpodstawne twierdzenie, że odwołująca nie udowodniła swych twierdzeń tj. brak inicjatywy dowodowej w tym zakresie,

4.naruszenie art. 233 § l i 2 kodeksu postępowania cywilnego, polegające na uznaniu za wiarygodne wypowiedzi świadków I. F. i J. P., których nie skonfrontowano z twierdzeniami odwołującej się, co do tego, że kierowana przez nich jednostka organizacyjna ZUS udzielała odwołującej się błędnych pouczeń i informacji na temat przysługujących jej uprawnień oraz obowiązków związanych z tymi uprawnieniami,

5. oparcie ustaleń Sądu o nie istniejący dowód - opisany na stronie „9" uzasadnienia- wskazujący, iż odwołująca otrzymała od organu rentowego pismo datowane na dzień 20 stycznia 2009 r., w którym to piśmie poinformowano ją o „zmianie przepisów i możliwości podjęcia wypłaty emerytury..." i doręczeniu jej tego pisma w dniu 23 stycznia 2009 r.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez przyznanie jej prawa do wypłaty emerytury za okres od l stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2011 r., a ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującej okazała się niezasadna.

Sąd drugiej instancji w pełni podziela ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne Sądu Okręgowego, uznając je tym samym za własne.

Za zupełnie chybiony należało uznać podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 par. 1 k.p.c., poprzez wydanie wyroku bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wbrew wywodowi apelującej Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż odwołującej dnia 23 stycznia 2009r. doręczono informację o zmianie przepisów i możliwości podjęcia wypłaty emerytury, w której wyjaśniono, iż warunkiem wypłaty emerytury jest złożenie wniosku, a także poinformowano ją o możliwości złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury od podstawy wymiaru przeliczonej z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego w całości lub części, po otrzymaniu emerytury.

Oceniając podniesiony w apelacji zarzut wskazać należy, iż zgodnie z art. 233 par. 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają zaś w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych (zgodnych z zasadami logicznego rozumowania), ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować pewne warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności art. 227-234 k.p.c.), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655).

W ocenie Sądu drugiej instancji ocena materiału dowodowego w sprawie zaprezentowana przez Sąd Okręgowy spełnia wymogi formalne, o których była mowa powyżej. Sąd Apelacyjny dokonując ponownej analizy materiału dowodowego zgromadzonego przed Sądem pierwszej instancji nie znajduje akceptacji dla twierdzeń skarżącej, że doszło do wadliwego ustalenia istotnych okoliczności sprawy. Po pierwsze, Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej, zgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania, a przede wszystkim zasadami doświadczenia życiowego, oceny zgromadzonego w toku postępowania dowodowego materiału dowodowego, w szczególności w sposób absolutnie przekonujący wskazał, że wspomniany materiał dowodowy dawał podstawy do przyjęcia, iż w związku z uchyleniem od dnia 8 stycznia 2009r. ustępu 2a artykułu 103 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach organ rentowy w dniu 20 stycznia 2009r. nadał w polskiej placówce pocztowej informację o zmianie ww. przepisu, wskazując na możliwość złożenia przez odwołującą wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury od podstawy wymiaru przeliczeniowej z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskiwanego przez nią po przyznaniu emerytury. Przedmiotowe ustalenie Sąd Okręgowy poczynił w oparciu o złożone do akt sprawy akta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których na kartach 65-66 znajduje się treść informacji przesłanej do apelującej. Pismo to, jednoznacznie wskazuje na ww. podstawę prawną i zawiera informację o możliwości „wypłaty emerytury, która podlegała zawieszeniu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego emeryt ten wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury może być podjęta bez względu na wysokość osiąganego przychodu (..) Podjęcie wypłaty emerytury następuje na wniosek osoby zainteresowanej.”. Z kolei, na karcie 63-64 znajduje się potwierdzenie odbioru, z którego wynika, iż korespondencja została odebrana przez zięcia odwołującej „T. F.- zięć” dnia 23 stycznia 2009r. Poczta polska podjęła nieskuteczną próbę doręczenia korespondencji dnia 21 stycznia 2009r., natomiast ostatecznie przesyłkę podjęto dnia 23 stycznia 2009r. w placówce pocztowej. Ustalenie to wskazuje, iż wbrew twierdzeniom apelującej zawartym w uzasadnieniu apelacji doszło do przekazania informacji o zmianie przepisów i możliwości złożenia stosownego wniosku. Niezasadny zatem okazał się zarzut apelującej wadliwego i bezpodstawnego poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych w przedmiocie doręczenia jej pisma informacyjnego dnia 23 stycznia 2009 r.

Sąd Apelacyjny w całości podzielił również ocenę zeznań przesłuchiwanych w sprawie świadków, w szczególności świadka I. F. i świadka J. P.. Sąd drugiej instancji nie znalazł podstaw do kwestionowania wiarygodności zeznań świadków. Sąd dał wiarę zeznaniom I. F., że poinformowała apelującą, iż jeśli przysługuje jej prawo do emerytury, a nastąpiło zawieszenie w związku z przekroczeniem dochodów, to dotyczyło 2010r., to w 2011r., jeśli przedstawi odpowiednie zaświadczenie potwierdzające, że dochody są niższe, może wystąpić z wnioskiem o wypłatę całości lub części. Równocześnie odwołująca została poinformowana, że jeśli informacja nie była satysfakcjonująca, powinna złożył zapytanie na piśmie albo złożyć wniosek do ZUS. Podobnie brak podstaw do podważenia oceny mocy dowodowej zeznań świadka J. P.. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarówno przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów, jak i poczynione w sprawie ustalenia faktyczne nie były obarczone błędem logicznego rozumowania i nie naruszały reguł logicznego rozumowania. Twierdzenia apelującej w przedmiocie wadliwego jej poinformowania przez pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznego nie zostały udowodnione w toku procesu, a – jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy – zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne tj. odwołującej. Trafna okazała się konkluzja Sądu Okręgowego, iż apelująca nie wykazała swoich racji zgłoszonych w odwołaniu.

Odnosząc się do twierdzeń apelującej wskazać należy, iż stanowią one wyłącznie polemikę z ustaleniami Sądu.

Nie sposób podzielić wnioskowania zaprezentowanego w uzasadnienia środka zaskarżenia, jakoby odmowna decyzja w przedmiocie przyznania odwołującej prawa do emerytury w okresie od dnia l stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2011 r. była następstwem błędu organu rentowego czy nierzetelnego i nieprawidłowego udzielenia informacji. W ocenie Sądu informacja przesłana powódce, zawierająca informację o uchyleniu ustępu 2a artykułu 103 ustawy o emeryturach i rentach oraz wskazująca na konieczność złożenia wniosku, pozwala stwierdzić, iż nie doszło do zaniechania po stronie organu rentowego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie przepisu art. 133 ust 1 pkt 2 ww. ustawy. Jak stanowi ustęp pierwszy ww. artykułu „w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. Z mocy ustępu drugiego przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio również w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości wskutek wznowienia postępowania przed organami odwoławczymi albo wskutek kasacji, z tym że za miesiąc zgłoszenia wniosku przyjmuje się miesiąc wniesienia wniosku o wznowienie postępowania lub o kasację.

Z przepisu tego wynika, że znajduje on zastosowanie między innymi w przypadku, gdy ubezpieczony występuje z ponownym wnioskiem o rozpatrzenie sprawy w sytuacji, gdy decyzja odmawiająca przyznania mu prawa do świadczenia była następstwem popełnionego przez organ rentowy błędu. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że zawarte w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy określenie „błąd organu rentowego” obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Zdaniem Sądu Apelacyjnego z żadną z wyżej wskazanych przesłanek nie mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Sąd już w styczniu 2009r. (data doręczenia 23.01.2009r.) odwołująca została w sposób jasny poinformowana o możliwości podjęcia emerytury i złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury od podstawy wymiaru przeliczonej z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskiwanego – w całości i części – po przyznaniu emerytury.

Podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie organ rentowy nie miał podstaw do przyznania świadczenia, z uwagi na brak wniosku. Natomiast wniosek ten nie został złożony z przyczyn leżących po stronie odwołującej. Sąd nie dopatrzył się zaniedbania po stronie organu, w tym niedopełnienia obowiązku działania z urzędu na korzyść osoby uprawnionej do świadczenia. Odwołująca dopiero w dniu 19.09.2011r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o odwieszenie emerytury i o przeliczenie podstawy wymiaru i doliczenie do stażu pracy nowego okresu zatrudnienia. Dopiero złożenie wniosku uzasadniało wydanie decyzji i przeliczenie świadczenia odwołującej od dnia 01.09.2011r. i wypłaty emerytury za okres od dnia 01.09.2011r. do 30.09.2011r. Rozstrzygając spór Sąd dokonał, subsumpcji uwzględniając przepisy obowiązujące na dzień wydania zaskarżonej decyzji. Przed wszystkim podkreślić należy, iż od dnia 08.01.2009r. przepisy art. 103 ust. 2a zostały uchylone przepisami ustawy z 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych. Jak stanowi przepis art. 45 ust. 1 ustawy o emeryturach kapitałowych „wypłaty emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 103 ust. 2a ustawy, o której mowa w art. 37, dokonuje się na wniosek osoby zainteresowanej”. Skoro zatem prawo powódki do emerytury zostało zawieszone na podstawie ww. przepisu to była ona zobligowana złożyć wniosek celem uzyskania emerytury.

Z kolei, stosownie do treści art. 116 ust. l ustawy z dnia 17.12.1998r. postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Podkreślić należy, iż przepis art. 129 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, iż świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Jak wyjaśnił w wyroku z dnia 10 stycznia 2006 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie (III AUa 376/2005, LexPolonica nr 2069085) „ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury/renty (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Czym innym jest bowiem data nabycia prawa do świadczenia, a czym innym data podjęcia jego wypłaty. Reguła powyższa wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku, co uzasadnia się zapobieganiem powstawaniu zjawiska kapitalizacji świadczeń. Prawo do świadczenia może być realizowane dopiero po zgłoszeniu do właściwego organu rentowego wniosku o przyznanie prawa. Inicjatywa należy zawsze do ubezpieczonego”. W tej sytuacji – wobec stwierdzenia braku podstaw do zastosowania art. 133 ust. 2 ustawy - przyjąć należało, iż dopiero od miesiąca września 2011r. apelującej przysługiwało prawo do podjęcia wypłaty świadczenia.

Reasumując, podniesione w środku zaskarżenia zarzuty naruszenia prawa materialnego oraz prawa procesowego okazały się całkowicie nie uzasadnione.

Apelacja odwołującej, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

/SSA Ewa Cyran/ /SSA Iwona Niewiadowska-Patzer/ /del. SSO Wiesława Stachowiak/