Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSO Andrzej Marek

Sędziowie: SSO Krzysztof Główczyński

SSR del. Adrianna Mongiałło (spr.)

Protokolant: Ewa Sawiak

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2013 roku w Legnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Z.

przeciwko Przedszkolu (...) w G.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w Głogowie

z dnia 27 lutego 2013 roku

sygn. akt IV P 206/12

I.  odrzuca apelację w zakresie żądania odszkodowania,

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 27 lutego 2013r. Sąd Rejonowy w Głogowie oddalił żądanie powódki R. Z.ustalenia, że jest ona zatrudniona w Przedszkolu (...) w G.na podstawie umowy na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że powódka była zatrudniona u strony pozwanej jako nauczyciel, początkowo na podstawie umowy na zastępstwo, w wymiarze pełnym 22 godzin dydaktycznych w tygodniu, a od 1.09.2009r. na podstawie umowy na czas określony do 31.08.2011r., w tym samym wymiarze godzin. W 2011r. powódka ukończyła studia I stopnia, a 30.06.2011r. złożyła egzamin dyplomowy i uzyskała tytuł licencjat. Na podstawie umowy na czas określony od 1.09.2011r. do 31.08.2012r. powódka ponownie została zatrudniona u strony pozwanej jako nauczyciel dzieci przedszkolnych, w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwzględnieniem stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego. Sąd Rejonowy przyjął, że w dacie zawarcia z powódką umowy o pracę istniała podstawa do zastosowania przepisu art. 10 pkt. 7 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie z którym w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub nauczycielami o których mowa w ust. 5, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony. Zgodnie z decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej z 2010r., sześciolatki miały rozpocząć obowiązkową naukę w szkole od 1.09.2012r., z tym że wcześniej od 1.09.2009r. organy prowadzące przedszkola miały zapewnić miejsca w przedszkolach dla wszystkich pięciolatków. Gmina Miejska G. jako organ prowadzący przedszkola utworzyła filialne oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych dla 5 i 6-latków, w którym od 1.09.2011r. pracowała również powódka. W momencie podpisywania z powódką umowy o pracę strona pozwana nie mogła zapewnić jej stałego miejsca pracy, a tym samym nie mogła nawiązać stosunku pracy na czas nieokreślony. Strona pozwana zawierając z powódką umowę o pracę zarówno od 1.09.2009r., jak i 1.09.2011r. miała wiedzę, że od 1.09.2012r. 6-latki pójdą obowiązkowo do szkoły i tym samym znacznie zmniejszy się liczba dzieci w przedszkolu, co z kolei będzie skutkowało koniecznością zwolnienia nauczycieli zatrudnionych na czas nieokreślony. Przy jednorazowym odejściu do szkoły wszystkich dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, zaszłaby u strony pozwanej potrzeba zwolnienia 5 nauczycieli. Powódka uczyła sześciolatki i rodzaj umowy zawartej z powódką wynikał z organizacji nauczania zawartej w arkuszu organizacyjnym przedszkola na dany rok szkolny, zatwierdzonego przez organ prowadzący. Pracownicy zatrudnieni w oddziałach filialnych mieli świadomość, że są zatrudnieni do czasu, kiedy 6-latki rozpoczną edukację szkolną.

W ocenie Sądu Rejonowego uzasadniona była więc decyzja strony pozwanej o zatrudnieniu powódki na podstawie umowy na czas określony. Decyzja MEN o przesunięciu daty obowiązku szkolnego 6-latków z pierwotnej daty 1.09.2012r. na 1.09.2014r. podjęta bowiem została dopiero ustawą z 27.01.2012r. Z tego też względu na miejsce powódki od 1.09.2012r. zatrudniony został nowy nauczyciel również na czas określony 1 roku, tj. do 31.08.2013r. Powódka natomiast od 1.09.2012r. podjęła pracę w Przedszkolu (...) w G.na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1.09.2012r. do 31.08.2013r.

Wyrok powyższy zaskarżyła apelacją powódka domagając się jego zmiany poprzez ustalenie, że była ona od 1 września 2011r. zatrudniona w Przedszkolu (...) w G.na podstawie umowy na czas nieokreślony, a nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę oraz kosztów postępowania i kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg. norm przepisanych.

W apelacji powódka zarzuciła :

1)  naruszenie przepisów postępowania - art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegająca na uznaniu, że obowiązek szkolny 6 - latków wpływa na organizację pracy i umożliwia zatrudnienie powódki na czas określony, w sytuacji gdy powódka została tylko oddelegowana do pracy w filii przedszkolnej działającej przy Szkole Podstawowej nr (...);

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji gdy u pozwanej nie wystąpiły potrzeby wynikające z organizacji nauczania uzasadniające zawarcie z powódką umowy na czas określony.

W uzasadnieniu apelacji strona skarżąca wskazała, że Sąd I instancji błędnie uznał, że prowadzenie punktów przedszkolnych może być uznane jako szczególna potrzeba wynikająca z organizacji nauczania. Sąd przyjął, że punkty te mają charakter tymczasowy, co uzasadnia zawarcie z nauczycielami umów na czas określony. Powódka została jedynie oddelegowana do pracy w punkcie przedszkolnym. Nie było więc przeszkód do zawarcia z nią umowy na czas nieokreślony, gdyż jej obowiązki nie miały pierwotnie ograniczać się do punktu przedszkolnego. Wskutek przekroczenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów niewłaściwie zastosował on również art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela poprzez uznanie, że pozwana miała prawo zawrzeć z powódką umowę na czas określony. Zasadą powinna być trwałość stosunku pracy i brak niepewności co do dalszego zatrudnienia. Skoro na chwilę obecną obowiązek szkolny 6-latków rozpocznie się w roku szkolnym 2014/2015, to brak było racjonalnych przesłanek do zawarcia z powódka umowy terminowej. Strona pozwana nie jest w stanie przewidzieć ile dzieci rozpocznie obowiązek szkolny w przyszłych latach, a tym samym nie ma podstaw twierdzić, że będzie to liczba tak znaczna, że będzie konieczna redukcja etatów nauczycieli. W ocenie skarżącej Sąd pominął również fakt, że na miejsce powódki zatrudniona została nowa osoba co potwierdza, że nie zachodziły potrzeby wynikające z organizacji nauczania.

Z uwagi na podjęcie przez powódkę zatrudnienia w Przedszkolu (...) w G.nie jest racjonalne przywrócenie jej do pracy na dotychczasowym stanowisku. Zasadne jest natomiast w przypadku ustalenia zatrudnienia na czas nieokreślony zasądzenie na jej rzecz odszkodowania określonego w art. 47 ¹ k.p. w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji wskazując, że rodzaj zawartej z powódką umowy o pracę podyktowany był wyłącznie potrzebą wynikającą z organizacji nauczania, określona w arkuszu organizacyjnym zatwierdzonym przez organ prowadzący. Wprowadzenie obowiązku szkolnego 6-latków w oczywisty sposób łączy się z redukcją etatów nauczycielskich. Powódka nie wnosiła żadnych uwag do zawartej z nią umowy. Powódka na swój wniosek podjęła zatrudnienie w innej palcówce i pozostaje cały czas w zatrudnieniu. Niezrozumiałe jest więc dla strony pozwanej żądanie trzymiesięcznego odszkodowania. Stopnie awansu zawodowego nie wiążą się natomiast bezpośrednio z podstawą nawiązania stosunku pracy, jak to sugeruje powódka.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną poczynione przez Sąd I instancji, nie dopatrując się w nich błędów lub braku logiki.

Zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy z 26.01.1982r. Karta Nauczyciela ( t. jedn.: Dz.U. z 2006r. nr 97 poz. 674 z póź.zm.) stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony z zastrzeżeniem ust. 7, który stanowi, że w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania […], z nauczycielem kontraktowym […] stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony. Pojęcie „potrzeby wynikającej z organizacji nauczania” użyte w cyt. przepisie nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane, zatem wykładnia tego pojęcia dokonywana była również przez Sąd Najwyższy. Przykładowo w wyroku z 5.09.1997r. ( I PKN 226/97) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że pojęcie „potrzeb wynikających z organizacji nauczania” należy odnosić do zasad funkcjonowania szkoły, a nie do przymiotów charakteryzujących zatrudnianych nauczycieli. Według Sądu Najwyższego, w pojęciu tym będzie się mieścić np. liczba klas, rodzaj przedmiotów, zmianowość pracy szkoły - nie zaś kwalifikacje zawodowe kandydata do pracy. W wyroku z 14.02.2001r. ( I PKN 261/00) Sąd Najwyższy wyraził dodatkowo pogląd, że w przypadku gdy występuje potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, to możliwe jest zawieranie kolejnych umów na czas określony, bez ograniczenia ich liczby ( taki sam pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 29.06.2000r., I PKN 709/99).

Powódka w czerwcu 2009r. uzyskała stopień awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego. W apelacji domaga się natomiast ustalenia, że umowa o pracę zawarta z nią od 1.09.2011r. była umową na czas nieokreślony, gdyż były podstawy do takiego zatrudnienia. Sąd Okręgowy nie podziela argumentacji powódki w tym zakresie. Jak podała strona pozwana, a co wynika z ustawy z 7.09.1991r. o systemie oświaty (t. jedn.: Dz.U. z 2004r. nr 256 poz. 2572 z późn. zm.) założeniem reformy oświatowej było nałożenie obowiązku szkolnego na dzieci sześcioletnie oraz obowiązku przedszkolnego na dzieci młodsze. Reforma ta, co jest powszechnie wiadomym, została przygotowana chaotycznie, w sposób niedopracowany. Spowodowała sytuację, w której obowiązek przedszkolny objął od 1.09.2011r. wszystkie 5-latki, a wskutek zmian decyzji MEN przesunięty został obowiązek szkolny 6-latków. Od września 2009r. przedszkola zobowiązane były już jednak przez organ prowadzący do zabezpieczenia miejsc w przedszkolach dla wszystkich 5-latków i w tym celu z uwagi na brak możliwości lokalowych, utworzono oddziały filialne przedszkola przy szkole podstawowej. Poprzez takie decyzje MEN, w przedszkolach zostały skumulowane roczniki 5-latków objętych obowiązkiem przedszkolnym i 6-latków, które mogły nadal pozostać w przedszkolu na kolejny rok szkolny. Słuszne jest stanowisko strony pozwanej, że w takiej sytuacji konieczne było zatrudnienie dodatkowych nauczycieli - w tym powódki, do czasu obowiązkowego odejścia 6-latków do szkoły. Powódka nie została przy tym nigdzie oddelegowana - jak twierdzi, lecz po prostu wykonywała pracę w punkcie filialnym, gdyż tam mieściły się ze względów lokalowych grupy dzieci 5 i 6-letnich. Z góry jednak wiadomym było, że nie jest to zatrudnienie długoterminowe, gdyż z chwilą odejścia sześciolatków do szkoły w związku z obowiązkiem szkolnym od 1.09.2012r. zmniejszy się liczba dzieci w przedszkolu, gdyż odejdą również te dzieci 7-letnie, których rodzice w ramach swobody dopuszczonej ustawą o systemie oświaty, zadecydowali o pozostawieniu dzieci 6-letnich w przedszkolu. Liczba dzieci uległaby więc zmniejszeniu się o dwa roczniki.

Powyższa sytuacja była znana obu stronom stosunku pracy na dzień zawierania umowy od 1.09.2011r. W ocenie Sądu Okręgowego słuszne jest stanowisko, że sytuacja ta stanowiła „potrzebę wynikającą z organizacji nauczania”, o której mowa w art. 10 ust. 7 ustawy Karta Nauczyciela. Jest to właśnie taka sytuacja odnosząca się do zasad funkcjonowania placówki oświatowej, która uniemożliwiła zatrudnienie powódki na czas nieokreślony. Wiadomym bowiem było, że w związku z obowiązkiem szkolnym 6-latków od 1.09.2012r. zbędne będzie zatrudnienie części nauczycieli. W takim stanie faktywnym strona pozwana nie mogła zapewnić powódce bezterminowej umowy o pracę. Zarzut, że obowiązek szkolny został przesunięty na rok szkolny 2014/2015 jest chybiony, gdyż decyzja w sprawie zmiany daty obowiązku szkolnego 6-latków została wprowadzona dopiero ustawą ze stycznia 2012r.i nie można jej było przewidzieć w 2011r., gdy strony zawierały umowę o pracę.

Mając powyższe na uwadze Sąd II instancji uznał zarzuty apelacji za nieuzasadnione i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Na podstawie art. 383 k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c. Sąd Okręgowy odrzucił apelację w zakresie żądania odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów. Powódka żądanie takie zgłosiła bowiem dopiero w postępowaniu apelacyjnym i nie było ono przedmiotem rozpoznania przez Sąd I instancji. Żądanie odszkodowania na podstawie art. 47 ¹ k.p. nie jest bowiem żądaniem alternatywnym do żądania o ustalenie. Jest odrębnym roszczeniem przysługującym pracownikowi w razie niezgodne z prawem lub nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę. Powódka natomiast przed Sądem Rejonowym nie występowała z takim żądaniem, a jedynie o ustalenie, że jest zatrudniona u strony pozwanej na podstawie umowy na czas nieokreślony. Nowe żądanie zgłoszone w postępowaniu apelacyjnym spowodowało więc odrzucenie apelacji w tej części.