Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 305/13

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Elżbieta Żak ( spr.)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Iwona Tchórzewska

Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Lebowa

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku W. W.

o założenie księgi wieczystej dla lokalu stanowiącego przedmiot odrębnej własności

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wpisu Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 12 marca 2013 roku, sygn. akt Dz. Kw 1869/13

postanawia:

uchylić zaskarżony wpis dokonany w polu 1.4.4.5 „ przeznaczenie lokalu” w dziale I- O księgi wieczystej Kw (...) i w tym zakresie sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Lublin - Zachód w Lublinie.

Sygn. akt II Ca 305/13

UZASADNIENIE

W dniu 7 lutego 2013r. wpłynął do Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie wniosek ( Dz. Kw (...)) W. W.o założenie księgi wieczystej dla lokalu użytkowego nr (...)położonego w L.przy ul. (...)wraz z wpisem własności na rzecz wnioskodawcy. Do wniosku został dołączony odpis prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 27 lutego 2009r. w sprawie II Ns 2516/97 o zniesienie współwłasności nieruchomości (k.4 - 9 w aktach księgi wieczystej Kw (...)oraz wypis z rejestru gruntów i budynków z dnia 11 stycznia 2013r. (k.10 w aktach księgi wieczystej Kw (...)).

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 12 marca 2013r., po wydzieleniu części nieruchomości z księgi wieczystej Kw (...)założył dla lokalu będącego przedmiotem odrębnej własności księgę wieczystą Kw (...). W dziale I – O opisał nieruchomość lokalową w ten sposób, że między innymi w polu 1.4.4.5 „ przeznaczenie lokalu” wpisał: lokal mieszkalny, w dziale II ujawnił jako właściciela nieruchomości W. W., a w dziale III dokonał trzech wpisu: o toczącej się egzekucji w sprawie IVKM 392/01, o dołączeniu się do postępowania egzekucyjnego kolejnego wierzyciela w sprawie IV KM 613/03 a także w sprawie VI KM 866/07. Wpisy w dziale III (współobciążające nieruchomość, z której lokal został wyodrębniony ) zostały dokonane po przepisaniu z urzędu z Kw (...)zgodnie z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 20001r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów ( Dz. U. z 2001r., Nr 102, poz. 1122 z późn. zm.). Natomiast jako podstawę wpisów w dziale I i II księgi wieczystej Kw (...)Sąd pierwszej instancji powołał postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie II Wydział Cywilny z dnia 27 lutego 2009roku w sprawie II Ns 2516/97 o zniesieniu współwłasności ( k.12-15).

Apelację wniósł wnioskodawca, zaskarżając „wpis wydany w sprawie Dz. Kw (...) z dnia 13 marca 2013r. w całości .”

W apelacji zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, mianowicie art. 26 u.k.w.h. poprzez niezastosowanie tego przepisu w sytuacji gdy z wniosku o założenie księgi wieczystej oraz załączonego do wniosku wypisu z rejestru gruntów i budynków z dnia 11 stycznia 2013r. wynika wprost, że jest lokal nr (...) położony w L. przy ul. (...) jest lokalem użytkowym, natomiast Sąd nieprawidłowo i niezgodnie z wnioskiem i przedłożonymi dokumentami oznaczył powyższy lokal jako mieszkalny;

2) naruszenie przepisów postępowania , które miało wpływ na wynik sprawy, mianowicie art. 506 k.p.c. w zw. z art. 511§1k.p.c. w zw. z art. 626 8§1 i §3 k.p.c. poprzez wyjście przez Sąd poza granice wniosku i dokonanie wpisu niezgodnie z wnioskiem poprzez oznaczenie lokalu numer (...) położonego w L. przy ul. (...) jako lokalu mieszkalnego.

Wobec podniesionych zarzutów apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wpisu poprzez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu zgodnego z wnioskiem i załączonymi dokumentami, z których wynika, ze lokal nr (...) jest lokalem użytkowym (k.22-24).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna o ile zarzuca, że wpis w dziale I-O w polu 1.4.4.5 księgi wieczystej Kw (...) został dokonany niezgodnie z żądaniem wniosku.

Przede wszystkim jednak należy odnieść się do zakresu apelacji. Apelacją został zaskarżony w całości wpis dokonany dnia 13 marca 2013r. w sprawie Dz. Kw(...). Wniosek o takim numerze nie został jednak rozpoznany w dniu 13 marca ale w dniu 12 marca 2013r., a zatem data wpisu wskazana w apelacji jest błędna ( i prawdopodobnie wynika z nieumiejętnego odczytania zawiadomienia o wpisie ). W księdze wieczystej Kw (...), którą Sąd Rejonowy założył na wniosek Dz. Kw (...), nie ma żadnych wpisów oznaczonych datą 13 marca 2013r. ( por. art. 626 8 § 10 k.p.c.: Założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania pierwszego wpisu).

Ponadto, należy zwrócić uwagę, że apelujący zaskarża wpis w całości. Na wniosek Dz. Kw (...) Sąd Rejonowy założył księgę wieczystą dla lokalu stanowiącego przedmiot odrębnej własności, po jego wyodrębnieniu z księgi wieczystej macierzystej Kw (...). Oznacza to, że przez „całość” należy rozumieć zarówno wpisy w Kw (...), jak też wszystkie wpisy dokonane przy założeniu „księgi lokalowej”, czyli Kw (...) w jej dziale I-O, dziale II, i III. Tymczasem, tak rozumiany zakres zaskarżenia jest zupełnie niezgodny z zarzutami podniesionymi w apelacji. Z nich bowiem wynika, że wnioskodawca skarży tylko wpis w Kw (...) ujawniający oznaczenie lokalu jako „lokal mieszkalny”, zamiast „lokal użytkowy”. Dlatego Sąd Okręgowy uznał, że apelacja została wniesiona od wpisu dokonanego dnia 12 marca 2013r. w polu 1.4.4.5 „przeznaczenie lokalu” w dziale I-O księgi wieczystej Kw (...).

Dział I-O księgi wieczystej nie jest przeznaczony do wpisów praw, lecz do wpisywania danych faktycznych. Wpisy w tym dziale nie są objęte domniemaniem prawdziwości z art. 3 u.k.w.h. a ich usterki nie mogą wywołać niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, co oznacza, że w każdym czasie można doprowadzić do uaktualnienia tych danych na podstawie art. 27 u.k.w.h., tak aby były one zgodne z danymi z katastru nieruchomości ( art.26 ust.1 u.k.w.h.). O tym jakie dokumenty są podstawą wpisu danych w dziale I - O księgi wieczystej założonej dla nieruchomości lokalowej rozstrzyga § 29 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122, z późn. zm.), zgodnie z którym lokal będący przedmiotem odrębnej własności oznacza się na podstawie aktu notarialnego lub orzeczenia sądu, a także wypisu z rejestru gruntów, wypisu z rejestru lokali lub wypisu z kartoteki lokali, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy zakładając księgę wieczystą dla lokalu nr (...), położonego w budynku przy ulicy (...) w L., oznaczył go wyłącznie według danych wynikających z orzeczenia sądu – jakim jest wskazane w podstawie wpisu – postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie II Wydział Cywilny z dnia 27 lutego 2009 roku w sprawie II Ns 2516/97 o zniesieniu współwłasności i wpisał w polu 1.4.4.5 „ przeznaczenie lokalu” : „lokal mieszkalny”. Tymczasem wnioskodawca we wniosku wnosił o założenie księgi wieczystej nie dla lokalu mieszkalnego, ale dla lokalu użytkowego. Do wniosku dołączył wypis z rejestru gruntów i budynków z klauzulą o podstawie wpisu do księgi wieczystej ( k.10). Żądanie wnioskodawcy pozostawało zatem w sprzeczności z treścią orzeczenia z dnia 27 lutego 2009 roku, a mimo, to Sąd pierwszej instancji procedował, nie zwracając uwagi na treść art.626 8§ 1k.p.c. z którego wynika, że wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach oraz § 2 tego przepisu, zgodnie z którym rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wnioskodawca wnosił o co innego niż wynikało to z dokumentu, który Sąd Rejonowy uznał za wystarczającą podstawę do wpisu w dziale I- O. W ten sposób dokonując wpis oznaczenia nieruchomości lokalowej Sąd wpisał dane inne niż o to wnosił wnioskodawca.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy, co determinuje konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia w tym zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art.13§ 2 k.p.c.).

W świetle utrwalonych w doktrynie i orzecznictwie poglądów nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą żądania i zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania ich materialnej podstawy bądź też pominął merytoryczne zarzuty którejkolwiek ze stron. Oceny czy sąd rozpoznał istotę sprawy dokonuje się więc na podstawie analizy roszczeń zgłoszonych w sprawie i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego ( wyrok SN z dnia 16 lipca 1998 r., I CKN 804/97, niepubl., wyrok SN z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 22, wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, nr 12, poz. 483).

Nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi zatem wtedy, gdy rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy. Sąd Rejonowy pominął okoliczność, że żądanie wnioskodawcy było inne niż dane, które wynikały z dokumentu przyjętego przez Sąd Rejonowy za podstawę zaskarżonego wpisu.

Rozbieżności między treścią wniosku, a treścią dokumentu - w zakresie oznaczenia przeznaczenia lokalu - daje podstawę do podważenia zasadności dokonania zaskarżonego wpisu. Apelujący uważa, że wniosek podlegał uwzględnieniu w takiej postaci w jakiej sformułował żądanie, bowiem dołączył dokument - wypis z rejestru gruntów i budynków, z którego - jego zdaniem - wynika niewątpliwie, że lokal nr (...) jest lokalem użytkowym. W ocenie Sądu Okręgowego, dołączony do wniosku wypis z rejestru gruntów i budynków z dnia 11 stycznia 2013r. nie daje podstaw do uznania, że lokal nr (...) jest lokalem użytkowym a nie mieszkalnym, wbrew twierdzeniom apelującego. Brak jest w nim wskazań co do lokalu nr (...) ( zgodnie z § 21ust.4 e rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 2003r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym Dz. U. z 2003r., Nr 162, poz.1575 z późn. zm.), co w konsekwencji oznacza, że zarzut naruszenia art. 26 u.k.w.h. jest chybiony. Sąd Okręgowy uważa, że żądany wpis mógłby nastąpić, gdyby wnioskodawca okazał dodatkowy dokument potwierdzający zmianę przeznaczenia lokalu. Rozważenia wymaga zatem kwestia, czy niedołączenie do wniosku takiego dokumentu uzasadniało jego oddalenie a limine – czego nie uczynił Sąd Rejonowy, czy też sąd powinien uruchomić postępowanie zmierzające do usunięcia braku formalnego wniosku wieczystoksięgowego.

Kwestia ta wiąże się z określeniem charakteru braku w postaci niedołączenia do wniosku dokumentów, które stanowią podstawę wpisu. Problem ten rozwiązał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 15 marca 2007r. w sprawie II CSK 517/ 06, LEX nr 966809, uznając, że niedołączenie do wniosku dokumentu potwierdzającego zmianę numeracji i powierzchni działek kwalifikować należy jako brak formalny wniosku podlegający usunięciu w trybie art. 130 1 i nast. k.p.c. Za taką kwalifikacją także w sprawie niniejszej, która dotyczy co prawda innej kwestii, ale także związanej z danymi z działu I-O księgi wieczystej, przemawia okoliczność, że dokument stanowiący podstawę wpisu w istocie został złożony, tyle że ze względu na zmianę przeznaczenia lokalu, nie mógł bez dodatkowych dokumentów wykazujących te zmiany, stanowić samodzielnej podstawy wpisu.

Przy ponownym rozpoznaniu wniosku Sąd powinien zatem wezwać wnioskodawczynię do wykazania zmiany przeznaczenia lokalu nr (...), stosując - z uwagi na obecny etap postępowania - odpowiednie przepisy.

Z tych względów i na podstawie art.386§ 4 k.p.c. w zw. z art.13§ 2 k.p.c. należało orzec jak w sentencji postanowienia.