Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wydanie interpretacji przepisów prawa

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydziału IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 września 2012 r. sygn. akt IV U 360/12

I.  o d d a l a apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz J. Z. kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 1570/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną przez J. Z. decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 12 grudnia 2011 r. i uznał za prawidłowe stanowisko wyrażone przez odwołującego się w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności we wniosku z dnia 9 listopada 2011 r.

Jako okoliczności bezsporne Sąd Okręgowy przyjął, że J. Z. złożył w dniu 9 listopada 2011 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wydanie interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wskazał, że pozostaje w stosunku pracy z (...) Spółka Akcyjna w J.. Umowa ta zostanie rozwiązana za porozumieniem stron i odwołujący zostanie powołany w skład organu zarządzającego Spółki. Strony zawrą umowę o świadczenie usług – kontrakt menadżerski, która będzie wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. We wpisie do ewidencji działalności gospodarczej wnioskodawca będzie miał wpisany jako przedmiot działalności zarządzanie i kierowanie w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. W ramach wykonywania działalności gospodarczej będzie on uzyskiwał przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Według wnioskodawcy winien być on traktowany na gruncie ubezpieczeń społecznych wyłącznie jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że sporną kwestią w niniejszej sprawie jest ustalenie czy stanowisko wnioskodawcy jest zasadne, wobec stanu przyszłego objętego wnioskiem. Sąd Okręgowy powołując się na pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 9 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 138/08 stwierdził, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem ( spółką ) lub kontrakt menadżerski wskazany w art. 13 pkt. 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U. nr. 14, poz. 176 z 2000 r.) jako źródło przychodu z działalności wykonywanej osobiście nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym określonej w art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ( t j.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z zm.) jeżeli są realizowane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Obie powołane ustawy zajmują się bowiem odrębnymi przedmiotami regulacji. Wspólną podstawę do zastosowania ich w tej sprawie jest prowadzenie działalności gospodarczej. Działalność ta z jednej strony stanowi podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, a z drugiej strony stanowi dochód osoby fizycznej podlega ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie określa ona jednak co stanowi podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, ponieważ samodzielnie reguluje to ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych.

W obszernych rozważaniach dotyczących interpretacji powyższych przepisów Sąd Okręgowy uznał, że nie jest uprawnione stanowisko organu rentowego prezentowane w niniejszej sprawie, iż chodzi jedynie o kwalifikację przychodu z prowadzonej działalności jako przychodu z działalności wykonywanej osobiście dla celów podatkowych. W szczególności Sąd podniósł, iż przy braku definicji na czym ma polegać usługowa działalność gospodarcza nie można wyprowadzać ograniczenia, które nie wynika z ustawy. Pojęcie działalności gospodarczej nie pozwala też przyjąć, że stałe wykonywanie rodzajowo jednej umowy ( usługi ) dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą. Brak jest też podstaw do ingerencji w sposób prowadzenia wykonywania tej działalności, a co za tym idzie do stwierdzenia, że umowy menadżerskie mają być wykonywane tyko osobiście i wówczas nie stanowią działalności gospodarczej. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie należy oddzielić opodatkowanie od podstawy ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczenie społeczne jest pochodne od działalności ( zatrudnienia ) wybranej przez ubezpieczonego, a wnioskodawca wybrał działalność gospodarczą, lecz nie jest uprawnione w oparciu o przepis art. 13 pkt. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wydzielenie z niej umowy menedżerskiej. Nie można tę w ocenie Sądu zgodzić się ze stwierdzeniem organu rentowego, że kontrakty menedżerskie , czy umowy o zarządzanie, bliskie są konstrukcji umowy zlecenia ze względu na zobowiązanie do starannego działania ( zarządzania ), w którym ryzyko braku efektu może zatrudniać zatrudniającego ( zleceniodawcę ). Nie oznacza to jednak wyłączenia ustawowych cech działalności gospodarczej, gdy przedsiębiorca przyjmuje, że w ramach własnej działalności gospodarczej będzie realizował takie usługi.

W niniejszej sprawie nie było kwestionowane, że wnioskodawca zgłosił do ewidencji miedzy innymi jako przedmiot działalności gospodarczej taki przedmiot działalności jak usługi w zakresie zarządzania przedsiębiorstwami, doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Tak więc z przedmiotu działalności jasno wynika, że wolą wnioskodawcy była realizacja tych umów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i tak też miało być określone w umowach o zarządzanie Spółką. Nie wynika natomiast, że umowy menadżerskie miałyby zostać wyłączone. Wobec powyższego odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając go w całości zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez błędną wykładnię i uznanie, że kontrakt menadżerski nie stanowi samodzielnego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, a przychody z tego tytułu nie stanowią podstawy wymiaru składek oraz art. 6 ust. 5 ustawy systemowej, poprzez błędną wykładnię i uznanie, że osoba wykonująca umowę kontraktu menadżerskiego, prowadząca działalność gospodarczą, która nie wykonuje innych czynności w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji celem ponownego rozpatrzenia.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że Sąd dokonał błędnej wykładni powołanych przepisów, z uwagi na to, iż wnioskodawca wykonuje jedynie pracę na podstawie umowy – kontraktu menedżerskiego, a nie wykonuje innych czynności w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej i nie podlega ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w trybie art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy systemowej. Wobec czego - jak to uczynił Sąd pierwszej instancji - nie jest uzasadnione oddzielenie opodatkowania od podstawy ubezpieczeń społecznych. Apelujący podkreślił, że kontrakt menedżerski jest umową nienazwaną, dotychczas nieuregulowaną w przepisach prawa cywilnego. Zawarta umowa wynika ze stosunku cywilnoprawnego, określonego w art. 750 ustawy Kodeks cywilny. Kontrakt menedżerski to umowa, w której jedna strona zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej strony na jej rachunek i ryzyko we własnym bądź cudzym imieniu za wynagrodzeniem. W ocenie apelującego kontrakt menedżerski stanowi umowę cywilnoprawną, podobną do zlecenia, wykonywaną przez osobę fizyczną poza działalnością gospodarczą, nawet jeśli kontrakt jest realizowany na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zdaniem apelującego w sytuacji, gdy wnioskodawca wykonuje jedynie pracę na podstawie umowy – kontraktu menedżerskiego, a nie wykonuje innych czynności w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej, nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust.1 pkt. 5 ustawy systemowej, tj. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Powierzone wnioskodawcy czynności w ramach kontraktu menedżerskiego będą wykonywane pod nadzorem innych organów spółki.

W odpowiedzi na apelację J. Z., podtrzymując w całości swe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 9 listopada 2011 r. oraz w odwołaniu od decyzji organu rentowego z dnia 12 grudnia 2011 r., wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zwrócić uwagę należy, iż w treści art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ( t.j. Dz.U. nr. 220, poz. 1447 z 2010 r.) uregulowana została instytucja interpretacji przepisów, która służyć ma uniknięciu przez przedsiębiorcę błędnego zastosowania przepisów prawa. Tak więc regulacja ta pozwala na wytworzenie katalogu zasad, których przestrzeganie pozwoli przedsiębiorcy na prawidłowe stosowanie przepisów prawa. Powierzenie sądom merytorycznego rozpatrywania spraw dotyczących indywidualnych interpretacji podatkowych stanowi przejaw realizacji art. 45 Konstytucji RP ( por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2011 r., III UK 117/10 – LEX nr. 898257 ).

Istotną dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie pozostaje kwestia czy stanowisko J. Z. zawarte we wniosku z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i mającą zostać zawartą z (...) S.A. w J. umową menadżerską jest zasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przy bezspornym stanie faktycznym, ocena prawna dokonana przez Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku jest prawidłowa. Sąd Apelacyjny podziela też przytoczony pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 9 grudnia 2008 r., I UK 138/08 ( OSNP 2010/11 – 12/144 ), że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem ( spółką ) lub kontrakt menedżerski wskazane w art. 13 pkt. 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( tj. z 2000 r., nr. 14, poz. 176 ze zm.) jako źródła przychodu z działalności wykonywanej osobiście, nie stanowią samodzielnej postawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tj. Dz.U. z 2009 r., nr.205, poz. 1585 ze zm.), jeżeli są realizowane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że obie wskazane ustawy zajmują się odrębnymi przedmiotami regulacji, przy czym wspólną podstawą do zastosowania ich w sprawie jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Działalność ta stanowi podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, a z drugiej strony dochód osoby fizycznej podlega ustawie podatkowej, która jednak nie określa co stanowi podstawę podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, ponieważ reguluję to samodzielnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Wszak przepis art. 13 pkt.. 9 ustawy podatkowej nie ingeruje w ustrojowe podstawy działalności gospodarczej, a dotyczy wyłącznie opodatkowania i tylko taka jest przedmiotowa granica jego regulacji ( por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lipca 2007 r., I K 11/06 ). Za przychody z działalności wykonywanej osobiście ustawodawca uznał przychody uzyskane na podstawie wskazanych w nim umów ( umów menedżerskich ), w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

W kontekście powyższego trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji, że zasadne było stanowisko J. Z. zawarte we wniosku z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Stosownie bowiem do treści art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t j.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby wykonujące pozarolniczą działalność, którą zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt. 1 tej ustawy – jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Przy czym ustawa systemowa nie wymienia kontraktu menedżerskiego ( umowy o zarządzanie ), jako odrębnej samodzielnej podstawy ubezpieczenia. Podkreślenia wymaga przy tym, że ustawy o działalności gospodarczej – zarówno z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej jak i kolejna z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – nie wskazują, by umowy menedżerskie ( zarządzania przedsiębiorstwem spółki ) były wyłączone z działalności gospodarczej. Analogiczny pogląd wyraził też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 29 lipca 2009 r., VI SA/WA 612/09 ( LEX nr. 650929 ), zwracając przy Tm uwagę, że już z literalnego brzmienia art. 13 ust. 9 ustawy podatkowej wynika, że umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem mogą być zawierane w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej ( por. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 grudnia 2011 r., III AUa 466/11 ).

Wobec naprowadzonych rozważań Sąd Apelacyjny uznał, że na podstawie dostępnego materiału dowodowego Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i ocen prawnych przedstawionego stanowiska uznając go za trafne, tak więc zaskarżony wyrok nie narusza przepisów prawa materialnego. Podnoszone w apelacji argumenty w istocie stanowią polemikę interpretacyjną powołanych przepisów, tak wiec nie zasługują na uwzględnienie.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok oparty na niewadliwych ustaleniach faktycznych odpowiada prawu, dlatego też apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu, dlatego też na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.