Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2012r.

Sąd Okręgowy we Włocławku/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Paździerska

Protokolant: sekr. sądowy Karolina Płaczkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2012r. we Włocławku na rozprawie

sprawy z powództwa J. L.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąweW.

o odprawę

1. Zasądza od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. na rzecz powoda J. L. kwotę 79 200 zł (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy dwieście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 02 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty.

2. Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9 360 zł (dziewięć tysięcy trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód J. L. w pozwie skierowanym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością we W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty by pozwana zapłaciła powodowi kwotę 79 200,- zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2011 roku wraz z kosztami procesu według złożonego spisu kosztów a w przypadku wniesienia sprzeciwu o zasądzenie od pozwanej Spółki powyższej kwoty tytułem odprawy wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według załączonego spisu kosztów.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że był zatrudniony w pozwanej Spółce od 1999 roku, ostatnio pełnił funkcję Prezesa Zarządu do dnia 30 marca 2011 roku kiedy to został odwołany z tej funkcji przez radę Nadzorczą. Zdaniem powoda umowa o pracę została rozwiązana przez powoda z dniem 30 listopada 2011 roku za uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniem a pozwana uważa, że do rozwiązania umowy doszło w dniu 7 września 2011 roku bez wypowiedzenia przez pozwaną Spółkę w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. Jednak w ocenie powoda kwestia ta nie ma żadnego znaczenia dla istoty roszczenia powoda z uwagi na zapis § 9 ust. 3 umowy o pracę powoda z dnia 23 kwietnia 2010 roku. § 9 pkt 1 umowy u pracę przewiduje dla powoda jako odwołanego Prezesa Zarządu Spółki prawo do odprawy w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego z ostatniego miesiąca przed wypowiedzeniem, natomiast zgodnie z zapisem § 9 ust. 3 odprawa nie przysługuje powodowi jedynie w sytuacji, gdyby jego odwołanie z funkcji Prezesa nastąpiło z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia ( art. 52 k.p.). Odwołanie powoda nie nastąpiło z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Tym samym, w ocenie powoda, zostały spełnione wszystkie przesłanki przewidziane do skorzystania z prawa do odprawy pieniężnej przez powoda.

Nakazem zapłaty z dnia 16 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy we Włocławku orzekł, że pozwana (...) Spółka z o.o. we W. w ciągu dwóch tygodni powinna zapłacić powodowi J. L. kwotę 79 200,- zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 9 360,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wniosła pozwana Spółka wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana podniosła, że powód od 09 marca 2011 roku był niezdolny do pracy, uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 30 marca 2011 roku został odwołany z funkcji Prezesa Zarządu. Po upływie 182 dni łącznego okresu pobierania z tytułu niezdolności do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego tj. 7 września 2011 roku umowa o pracę z powodem została rozwiązana w trybie art. 53 k.p. Następnie powodowi została przyznana renta z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do odprawy dla odwołanego Prezesa Zarządu ustanowione zostało w § 9 ust. 2 umowy o pracę z dnia 23 kwietnia 2010 roku. Zapis ten nie obejmuje swoją dyspozycją rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Świadczy o tym zapis: „ W razie odwołania z funkcji Prezesa Zarządu ma on prawo, po upływie okresu wypowiedzenia do odprawy w wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego z ostatniego miesiąca przed okresem wypowiedzenia”. W przedmiotowej sytuacji natomiast w ogóle nie miało miejsca wypowiedzenie umowy gdyż umowa została rozwiązana na podstawie art. 53 k.p. Odnosząc się do zapisu zawartego w § 9 ust. 3 umowy pozwana podniosła, że jest on niejednoznaczny i w celu jego właściwego zrozumienia należy odnieść się do reguł wykładni oświadczeń woli określonych w art. 65 § 2 k.c. stosowanego odpowiednio na podstawie art. 300 k.p. a mianowicie, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na ich dosłownym brzmieniu. Z konstrukcji § 9 umowy i wyraźnej intencji stron wynika, że prawo do odprawy powiązano z jednym, konkretnym sposobem rozwiązania umowy o pracę- poprzez wcześniejsze jej wypowiedzenie a tym samym w przypadku odwołania z funkcji Prezesa Zarządu z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia przewidzianych w art. 53 k.p. odprawa nie przysługuje. Ponadto, zdaniem pozwanej powody odwołania powoda z funkcji Prezesa Zarządu i przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia były tożsame i była to długotrwała niezdolność do pracy. Zastosowanie przepisu art. 53 k.p. możliwe jest jednak dopiero po upływie odpowiedniego okresu niezdolności do pracy a takich wymagań nie ma w przypadku odwołania z funkcji Prezesa Zarządu. Tym samym moment odwołania z funkcji Prezesa miał drugorzędne znaczenie. W kontekście tego, że odprawa pełni funkcję odszkodowawczą pozwanej wskazała, na okoliczności towarzyszące odwołaniu powoda z funkcji Prezesa Zarządu. Powód nie uzyskał absolutorium Zgromadzenia Wspólników Spółki co było wyrazem braku zaufania dla polityki finansowej Zarządu oraz negatywnej oceny działalności Prezesa. Ponadto, w ocenie pozwanej, odprawa pieniężna ma na celu zapewnienie pozbawionemu pracy pracownikowi możliwość swobodnego poszukiwania pracy w nowym miejscu i aby to było możliwe pracownik musie być zdolny do pracy a powód na skutek nadużywania nikotyny spowodował u siebie udar mózgu i dlatego nie wywiązywał się należycie z zadań Prezesa Zarządu. Kompensowanie utraty pracy osobie, która i tak nie mogłaby tej pracy wykonywać ze względu na całkowitą niezdolność do pracy jest irracjonalne. Zdaniem pozwanej odprawa pieniężna przewidziana w umowie o pracę przewidziana została przez strony na wypadek odwołania z funkcji Prezesa Zarządu oraz rozwiązania umowy o pracę z przyczyn dotyczących pozwanej Spółki a nie z przyczyn leżących po stronie pracownika. Pozwana powołała się ponadto na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 19 września 2001r. w sprawie I PKN 592/01 w którym stwierdzono, że odprawa jest to świadczenie szczególne, stanowiące swoiste umowne „odszkodowanie” za utratę miejsca pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy” . Tym samym odprawa powinna przysługiwać gdy powody odwołania leżą po stronie pracodawcy.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powód J. L. od dnia 1 listopada 1999 roku był zatrudniony w pozwanej Spółce. Od 23 kwietnia 2010 roku powód pełnił funkcję Prezesa Zarządu. Strony w dniu 23 kwietnia 2010 roku zawarły umowę o pracę. Od dnia 09 marca 2011 roku powód stał się niezdolny do pracy z powodu choroby i rozpoczął korzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Uchwałą nr 08/2011 z dnia 30 marca 2011 roku Rada Nadzorcza pozwanej Spółki odwołała powoda z funkcji Prezesa Zarządu. Dnia 21 kwietnia 2011 roku uchwałą nr 5 Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki nie udzieliło absolutorium powodowi z wykonania przez niego obowiązków Prezesa za okres od dnia 01 stycznia 2010 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku. W dniu 5 sierpnia 2011 roku powód złożył w pozwanej Spółce pismo wypowiadające umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia ( ze skutkiem na 30 listopada 2011 roku) z powodu odwołania go przez Radę Nadzorczą z funkcji Prezesa Zarządu. W dniu 6 września 2011 roku powód zwrócił się do pozwanej z prośbą o skrócenie okresu wypowiedzenia do dnia 7. 09.2011 roku. Dnia 7 września pozwana Spółka rozwiązała umowę o pracę z powodem bez wypowiedzenia z powodu nieobecności spowodowanej niezdolnością do pracy – na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit b k.p., odpowiadając jednocześnie powodowi, że jego pismo o skrócenie okresu wypowiedzenia jest bezzasadne z powodu rozwiązania umowy bez wypowiedzenia przez pozwaną. Decyzją z dnia 14 listopada 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał powodowi prawo do renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 07 września 2011 roku.

D.: akta osobowe powoda

uchwała nr 5 K 34

zeznania świadka P. B. K 117

A. S.odpowiedzialny do stycznia 2011 roku za nadzór właścicielski nad pozwaną Spółką uznał zapis umowy o pracę zawartej w powodem w zakresie wysokości odprawy za wyraz przekroczenia uprawnień przez Radę Nadzorczą jednak zaakceptował pozostałe zapisy umowy w zakresie uregulowań dotyczących odprawy.

D.: zeznania świadka A. S. K 116

Umowa o pracę zawarta z powodem dnia 23 kwietnia 2010 roku w § 9 stanowi:

pkt 1 Odwołanie z funkcji Prezesa Zarządu jest podstawą do rozwiązania niniejszej umowy w trybie wypowiedzenia, bez wypowiedzenia ( art. 52 i 53 k.p.) lub na mocy porozumienia stron. Powyższe nie wyklucza zatrudnienia pracownika na innym stanowisku w strukturze organizacyjnej spółki na warunkach uzgodnionych przez strony.

pkt 2 W razie odwołania pracownika z funkcji Prezesa Zarządu ma on prawo, po upływie okresu wypowiedzenia do odprawy w wysokości 6- miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego z ostatniego miesiąca przed okresem wypowiedzenia. Odprawa przysługuje także w przypadku brak powołania na następną kadencję.

pkt 3 Odprawa nie przysługuje, gdy odwołanie nastąpiło z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia( art. 52 k.p.).

Dow: umowa K 5-8

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych powoda oraz w aktach sprawy. Stan faktyczny był zresztą niesporny pomiędzy stronami postępowania. Zeznania świadka B. nie wniosły do sprawy nic istotnego gdyż powód przyznał, że ostatecznie do rozwiązania umowy o pracę doszło w trybie art. 53 k.p. Także zeznania świadka S. w zakresie ustalenia stanu faktycznego nie miały praktycznie znaczenia a sprowadzały się do jego subiektywnej oceny, kiedy odwołanemu Prezesowi należy się odprawa.

Spór w niniejszej sprawie w istocie sprowadzał się do wykładni zapisów i interpretacji umowy o pracę łączącej strony.

Treść stosunków pracy członków zarządu w spółkach prawa handlowego kształtują przepisy kodeksu handlowego, przepisy kodeksu pracy oraz inne przepisy prawa pracy, a także postanowienia umów o pracę i aneksy do tych umów. Zgodnie z art. 18 k.p., umową o pracę można wprowadzać do treści stosunku pracy postanowienia korzystniejsze niż zawarte w przepisach prawa pracy, można nią wprowadzać do treści stosunku pracy również świadczenia nieprzewidziane w przepisach prawa pracy bądź to w ogóle, bądź też dla danej grupy pracowników. Oczywistym jest więc, że także w przedmiotowej sprawie strony stosunku pracy mogły uregulować w zawieranej dnia 23 kwietnia 2010roku umowie o pracę pewne świadczenia w sposób bardziej korzystny niż wynika to z przepisów prawa pracy, przy czym określenie „bardziej korzystny” odnosi się nie tylko do wysokości świadczeń lecz także do warunków przyznania tych świadczeń.

W umowie o pracę zawartej z powodem w § 9 uregulowano zasady rozwiązania stosunku pracy i kwestię odprawy. I tak w pkt 1 przewidziano, że odwołanie z funkcji Prezesa Zarządu jest podstawą do rozwiązania umowy w trybie wypowiedzenia, bez wypowiedzenia ( art. 52 i 53 k.p.) lub na mocy porozumienia stron. Jak wynika z literalnego zapisu odwołanie z funkcji Prezesa Zarządu powoduje ustanie stosunku pracy w pięciu różnych trybach:

- przez wypowiedzenie umowy przez pracodawcę,

- przez wypowiedzenie umowy przez pracownika,

- bez wypowiedzenia z winy pracownika,

- bez wypowiedzenia bez winy pracownika,

- w drodze porozumienia stron.

Z kolei pkt 2 i 3 regulują kwestię odprawy. Zgodnie z pkt 2 w razie odwołania pracownika z funkcji Prezesa Zarządu ma on prawo, po upływie okresu wypowiedzenia do odprawy… Przepis ten nie precyzuje, o jakim rodzaju wypowiedzenia jest w nim mowa, czy chodzi o wypowiedzenie umowy przez pracodawcę czy przez pracownika. W ocenie Sądu dyspozycją tego przepisu objęto więc zarówno wypowiedzenie dokonane przez pracodawcę jak i przez pracownika. Ponadto, sformułowanie „ po upływie okresu wypowiedzenia” określa raczej moment wymagalności odprawy a nie stanowi uzależnienia jej przyznania od wcześniejszego wypowiedzenia umowy. Gdyby prawo do odprawy miało być uzależnione od wypowiedzenia, to użyto by zwrotu „w razie odwołania pracownika z funkcji Prezesa Zarządu ze skutkiem wypowiedzenia”.

Strony umowy w pkt 3 wyraźnie natomiast wskazały, kiedy odprawa nie przysługuje. Jest to sytuacja, w której odwołanie nastąpiło z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ( art. 52). W ocenie Sądu nie ma podstaw do twierdzenia, jak chciałaby pozwana, że zapis ten jest niejednoznaczny. Wskazanie art. 52 k.p. nie może być też traktowane, jak to próbował interpretować świadek S., jako „przykładowe” wskazanie pracownikowi, że przy rozwiązaniu umowy przy jego zawinieniu odprawa nie będzie się należała. Art. 52 jest jedynym przepisem k.p. pozwalającym na rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika więc nie może być „ przykładowym” przepisem.

Pozwana powoływała się na określone w art. 65 § 2. k.c. zasady interpretacji umów zgodnie z którymi w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Jednak w sprawach pracowniczych reguły te należy stosować z dużą ostrożnością.

W toku postępowania pozwana nie wykazała, aby zgodny zamiar stron był odmienny niż wynika to z zawartej umowy. Po pierwsze, świadek S.nie był stroną umowy więc nie może stanowić źródła wiedzy o zamiarze strony pozwanej zawierającej umowę a powód zaprzeczył odmiennemu zamiarowi niż wynikający z treści umowy. Ponadto, w drodze wykładni dokonywanej na podstawie art. 65 § 2 k.c. nie jest możliwe uzupełnianie treści oświadczeń woli o elementy niewynikające z umowy – nie dające się z niej wyczytać. (Wyrok N.S.A. w Warszawie z dnia 13 września 2011 r. II FSK 536/10 LEX nr 965063). Nie ma więc możliwości uzupełnienia zapisu § 9 pkt 3 umowy o zapis, że przepis ten dotyczy także art. 53 k.p.

Po drugie, pozwana nie wykazała też odmiennego celu umowy. Świadek S. odnosząc się do celu umowy w zakresie odprawy wskazał, że odprawa należała się pracownikowi wtedy, kiedy inicjatywa rozwiązania stosunku pracy leżała po stronie pracodawcy. W realiach przedmiotowej sprawy § 9 umowy wyraźnie łączy prawo do odprawy z faktem odwołania pracownika z Funkcji Prezesa Zarządu i wyraźnie wyłącza takie prawo w przypadku odwołania z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika ( wskazany art. 52 k.p.). Powód nie został odwołany z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Podnoszone przez pozwaną okoliczności związane z nieudzieleniem powodowi absolutorium są bez znaczenia dla tej oceny, gdyż uchwała w tej materii została podjęta 21 kwietnia 2011 roku a więc już po odwołaniu powoda z funkcji Prezesa Zarządu. Ponadto, gdyby zamiarem pozwanej Spółki było odwołanie powoda z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika to nic nie stało na przeszkodzie w zastosowaniu takiego trybu gdyż fakt choroby nie stanowi przeszkody w dyscyplinarnym rozwiązaniu stosunku pracy. Okoliczności te pozwana podniosła więc jedynie na potrzeby niniejszego postępowania a faktycznie pozostawały one bez wpływu na decyzję pracodawcy o odwołaniu powoda z funkcji Prezesa Zarządu, do którego doszło niewątpliwie z inicjatywy pracodawcy a nie powoda.

Przyczyną odwołania powoda nie mogły być także przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika ( art. 53). W dniu odwołania z funkcji Prezesa Zarządu powód chorował dopiero od 22 dni a, jak wynika ze świadectwa pracy, z poprzedniego zwolnienia lekarskiego korzystał w 2004 roku. Na dzień odwołania nie było więc mowy o długotrwałej niezdolności do pracy a warunki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia ziściły się dopiero we wrześniu 2011 roku. Wbrew twierdzeniom pozwanej, moment odwołania powoda miał więc zasadnicze znaczenie gdyż z treści pkt 3 § 9 umowy jasno i wyraźnie wynika, że podstawą utraty prawa do odprawy są przyczyny odwołania a nie rozwiązania umowy o pracę.

Jak wskazano wyżej, § 9 pkt 2 umowy wskazuje, że praw do odprawy powstaje po upływie okresu wypowiedzenia nie precyzując czy chodzi o wypowiedzenie przez pracodawcę czy przez pracownika. Nie można w przedmiotowej sprawie tracić z pola widzenia faktu, że powód w sierpniu 2011 roku wypowiedział umowę o pracę za trzymiesięcznym wypowiedzeniem i zwrócił się dnia 6 września 2011 roku do pozwanej z prośbą o skrócenie okresu wypowiedzenia. Reakcją na prośbę powoda o skrócenie okresu wypowiedzenia było podjęcie przez pozwaną spółkę fakultatywnej decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oceniając całokształt postępowania pozwanej i treść zapisów umowy o pracę nasuwa się przypuszczenie, że pozwana skorzystała z prawa do rozwiązania umowy o pracę jedynie w celu uchylenia się od obowiązku wypłaty odprawy.

W ocenie Sądu prawo do odprawy w żaden sposób nie jest uzależnione od stanu zdrowia pracownika. Nawet ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników nie zawiera takiego warunku. Pozwana pomyliła w tym przypadku odprawę z zasiłkiem dla osób bezrobotnych poszukujących pracy, który to zasiłek faktycznie przysługuje osobom zdolnym do wykonywania zatrudnienia. Argument pozwanej, jakoby powód nie był w stanie wykonywać zadań Prezesa Zarządu gdyż na skutek nadużywania nikotyny sam spowodował u siebie udar mózgu Sąd pozostawi bez komentarza.

Pozwana uznała za irracjonalne kompensowanie utraty pracy osobie, która jako całkowicie niezdolna do pracy i tak nie mogłaby tej pracy wykonywać. W ocenie Sądu argument ten jest nieuzasadniony. Jak wskazano wyżej, dla pozbawienia powoda prawa do odprawy decydujące były przyczyny odwołania a więc stan na dzień 30 marca 2011 roku, a organ rentowy o całkowitej niezdolności do pracy orzekł decyzją wydaną w listopadzie 2011 roku. Ponadto, prawo ubezpieczeń społecznych nie uzależnia przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od powstrzymania się od wykonywania zatrudnienia. Oznacza to, że powód, pomimo przyznania mu prawa do tej renty mógłby wykonywać zatrudnienie a co najmniej szukać takiego zatrudnienia.

Faktycznie Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 19 września 2001 roku stwierdził, że odprawa to swoiste „odszkodowanie” za utratę pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy jednak w przedmiotowej sprawie strony mogły odmiennie, korzystniej ukształtować warunki dla nabycia prawa do tej odprawy. Podkreślić należy, że powszechnie przyjętą praktyką jest, że przygotowaniem treści umów o pracę zajmują się pracodawcy a nie pracownicy. Tak było też w przypadku pozwanej gdyż jak stwierdził świadek S. podobne umowy obowiązywały w innych spółkach podległych jego nadzorowi właścicielskiemu. Świadek w toku niniejszego postępowania stwierdził, że kwestionował wysokość odprawy dla powoda ustalonej w umowie o pracę jednak zaakceptował pozostałe jej uregulowania. Oznacza to, że jako osoba odpowiedzialna za nadzór właścicielski nie podjął żądnych kroków w celu uszczegółowienia czy sprecyzowania zapisów umowy. Obecne działania pozwanej mające na celu wykazanie innego zamiaru stron czy celu niż wynikających z umowy stanowią w ocenie Sądu jedynie próbę uchylenia się od zapłaty powodowi odprawy przewidzianej umową.

Z powyższych względów Sąd uznał roszczenie powoda za całkowicie uzasadnione i dlatego zasądził na jego rzecz od pozwanej Spółki kwotę 79 200 zł tytułem odprawy wraz z ustawowymi odsetkami zgodnie z żądaniem powoda. Jednocześnie Sąd na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. obciążył pozwaną kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według spisu kosztów.