Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2014 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt IV U 3126/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok o tyle, że przyznaje wnioskodawcy prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2011r. do dnia 30 kwietnia 2012r.

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 kwietnia 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił S. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazał, że komisja lekarska ZUS stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy, nadto nie posiada wymaganego okresu zatrudnienia w dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 5 czerwca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. zmienił częściowo decyzję z dnia 30 kwietnia 2012r. w zakresie dotyczącym ilości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych i ustalił, iż odwołujący na dzień zgłoszenia wniosku posiada łącznie 24 lata, 11 miesięcy i 7 dni, w tym 24 lata, 4 miesiące i 20 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 17 dni okresów nieskładkowych. W dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy odwołujący udowodnił łącznie 3 lata, 1 miesiąc i 21 dni.

Odwołania od decyzji wniósł S. P. domagając się ich zmiany i przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wskazał, że stan jego zdrowia nie pozwala mu na podjęcie jakiejkolwiek pracy.

W odpowiedzi na odwołania pozwany organ rentowy wniósł o ich oddalenie.

Wyrokiem z dnia 11 września 2013r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze zmienił zaskarżone decyzje i przyznał S. P. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 7 listopada 2011r. do dnia 30 października 2013r.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu stanowiły następujące ustalenia i rozważania:

Wnioskodawca S. P., urodzony (...), posiada wykształcenie zawodowe pilarz. Pracował w zawodzie od 1991r.

W dniu 07.11.2011r. wnioskodawca zgłosił wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ostatni tytuł do ubezpieczeń ustał z dniem 17.07.2010r. tj. prawo do zasiłku dla osób bezrobotnych.

Wobec zgłoszonego wniosku przeprowadzone zostały badania, w wyniku których Lekarz Orzecznik O/ZUS orzeczeniem z dnia 07.12.2011r. ustalił zdolność wnioskodawcy do pracy.

Od powyższego orzeczenia wnioskodawca wniósł sprzeciw, jednakże pomimo wezwania organu rentowego nie stawił się na badanie lekarskie przez komisję lekarską O/ZUS.

Decyzją z dnia 22.02.2012r. organ odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wnioskodawca w przewidzianym w pouczeniu terminie wniósł odwołanie podnosząc, iż jest niezdolny do pracy.

Pismem z dnia 14.03.2012r. organ powiadomił wnioskodawcę, iż złożone odwołanie zostało potraktowane jako wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwił, zawierający usprawiedliwienie niestawiennictwa na badanie lekarskie.

Z uwagi na przywrócony termin wniesienia sprzeciwiu sprawa została przekazana do rozpatrzenia Komisji Lekarskiej, która dokonując oceny stanu zdrowia wnioskodawcy orzeczeniem z dnia 19.04.2012r. podtrzymała stanowisko Lekarza Orzecznika ZUS uznając, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

U wnioskodawcy rozpoznano przewlekły zespół bólowy kręgosłupa ode L-S 1 szyjnego na podłożu zmian zwyrodnieniowo- zniekształcających i dyskopatycznych, stan po odległej maniscektomii stawu kolanowego prawego, zwyrodnienie drobnych stawów rąk z upośledzeniem ruchomości palców, osteoporozę ze złamaniem patologicznym kręgów L2-L3-L4, przewlekłe zapalenie obręczy biodrowej lewej, przewlekłą niewydolność żylną, po stronie lewej żylaki C1-C3, po stronie prawej żylaki nawrotowe C1-C2, nieaktywną kamicę nerkową oraz nie leczone nadciśnienie tętnicze.

Wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy zgodnie z kwalifikacjami. Przemawia za tym zły stan układu kostnego, w tym wypadku kręgosłupa oraz zwyrodnienie stawów rąk czyli części ciała niezbędnych do wykonywania pracy fizycznej; a tylko taką mógłby wykonywać wnioskodawca. Niezdolność jest okresowa na 2 lata i istnieje od dnia 27.04.2010r. tj. od dnia uzyskania dowodu choroby.

Wnioskodawca na dzień zgłoszenia wniosku posiada staż pracy w łącznym wymiarze ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W dziesięcioleciu poprzedzającym datę złożenia wniosku udokumentował i lata, 1 miesiąc i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd Okręgowy, mając na uwadze treść art. 57 i art. 58 w zw. z art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz wnioski opinii biegłych lekarzy sądowych – neurologa, ortopedy, internisty, chirurga doszedł do przekonania, że odwołujący spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i dysponuje okresem składkowym i nieskładkowym w ilości ponad 25 lat. W ocenie Sądu I instancji, odwołuajcy nie jest zobligowany do wykazywania przesłanki z art. 58 ust. 2 ustawy ( por. uchwałę SN z dnia 23 marca 2006r., sygn. I UZP 5/05).

Odnośnie zakwestionowanego przez organ rentowy stażu pracy, Sąd I instancji uznał jako okres zatrudnienia okres od 22.05.1968r. do 01.08.1972r. w Spółdzielni Pracy - (...) w G. (tj. 2 miesiące i 11 dni), od 08.01.1971r. do 12.02.1972r. w (...) Zakładach Produkcji (...) (tj. 1 rok, 1 miesiąc i 5 dni), od 1.01.1978r. do 31.08.1978r. w (...) Związku Spółek (...) w K. (tj. 8 miesięcy), wskazując, że brak pieczęci imiennej, podpisu osoby upoważnionej czy błędne podanie imienia ojca w zaświadczeniach nie podważa ich wiarygodności.

Apelację od powyższego wyroku wniosł pozwany organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 17. 12. 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1227 z 2009 r. tj.) i przez to przyznanie wnioskodawcy prawa do renty z tyt. całkowitej niezdolności do pracy od dnia 07.11.2011r. do 30.10.2013r.,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej polegające na przyznaniu wnioskodawcy renty z tyt. całkowitej niezdolności do pracy od dnia 07.11.2011r. do 30.10.2013r.

A. wniosł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Strona przeciwna nie wniosła odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok należało zmienić w części, aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane w treści apelacji.

Sąd Apelacyjny akceptuje co do zasady poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne i przyjmuje je również za podstawę swojego orzeczenia w rozumieniu art. 382 k.p.c. W świetle tych ustaleń wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy od dnia 27 kwietnia 2010 r. na okres 2 lat (k. 85 w zw. z k. 16). Ustaleń tych organ rentowy nie kwestionował w apelacji, której zarzuty dotyczyły interpretacji art. 57 i art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Odnosząc powyższe ustalenia do przepisów prawa materialnego stwierdzić należy, że prawo do renty powstaje z mocy prawa, a decyzja organu rentowego, czy też wyrok Sądu rozpatrującego odwołanie przyznający takie świadczenie mają charakter deklaratywny. Stosownie do art. art. 100. ust. 1. ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Sama zatem data złożenia wniosku nie ma więc istotnego znaczenia dla istnienia prawa, lecz jest jedynie warunkiem koniecznym jego wypłaty w świetle art. 129 ust. 1 ustawy. Należy odróżnić istnienie samego prawa do renty czy emerytury, od prawa do wypłaty takiego świadczenia, które może z różnych przyczyn nie przysługiwać (przekroczenie dochodów, zbieg z innym korzystniejszym świadczeniem itp.). Okoliczność, iż prawo do renty przysługuje z mocy prawa nie pozostaje bez wpływu na przepisy prawa materialnego mające zatasowanie w niniejszej sprawie. Skoro bowiem wnioskodawca, zgodnie z wnioskami opinii biegłych lekarzy sądowych, neurologa, ortopedy, chirurga i internisty, od dnia 27 kwietnia 2010 r. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy na okres 2 lat, to koniecznym jest odniesienie dokonanych ustaleń faktycznych do przepisów prawa materialnego dotyczących nabycia prawa do renty z dnia powstania tejże niezdolności.(por. wyrok SAp. W Białymstoku z dnia 4 lutego 2014r., III AUa 963/13).

W stanie prawnym obowiązującym na dzień 27 kwietnia 2010r. przesłanki nabycia renty podobnie jak obecnie regulowały art. 57 i 58 ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. Z 2004 r. Nr 39 poz. 353 późn. zm.). I tak art. 57 stanowił w swoim ustępie 1., iż renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl ustępu 2. - przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosowało się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz był całkowicie niezdolny do pracy.

Z kolei art. 58 ustawy w swoim ustępie 1 pkt 5 wskazywał , iż warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat takich okresów - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Stosownie do ustępu 2 art. 58 w ówczesnym brzmieniu okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, przy czym do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Wykładnia art. 58 ust. 2 ustawy w ówczesnym brzmieniu ukształtowana została uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r. (I UZP 5/05 Lex nr 175150), powołanej w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji, w której to uchwale Sąd Najwyższy przyjął jednoznacznie, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Bezzasadne pozostają zatem odniesienia w treści apelacji do art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r., skoro treść tego przepisu nie była znana w dacie powstania niezdolności do pracy.

Rację ma Sąd I instancji, że wnioskodawca na dzień powstania całkowitej niezdolności do pracy, tj. 27 kwietnia 2010r. spełniał przesłanki nabycia prawa do renty wymagane przez obowiązujące wówczas przepisy.

Niewątpliwe – wobec treści wniosków opinii biegłych (k. 16-18), zasadnie podzielonych przez Sąd I instancji, S. P. był osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 i 13 ustawy od dnia 27 kwietnia 2010r,. czasowo na okres 2 lat.

Organ rentowy uznał, że odwołujący na dzień złożenia wniosku dysponuje okresem 24 lat, 11 miesięcy i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W ocenie Sądu Apelacyjnego zaliczeniu do tego okresu podlega okres pracy od 01.01.1978r. do 31.08.1978r. w (...) Związku Spółek (...) w K. (tj. 8 miesięcy). Błędne podanie w zaświadczeniu o zatrudnieniu imienia ojca nie jest okolicznością podważającą ten dokument. W konsekwencji odwołujący dysponuje wymaganymi przez ustawę 25 latami okresów składkowych i nieskładkowych.

Stosownie do ust. 2 art. 57 ustawy niezdolność do pracy odwołującego nie musiała powstać w okresach, o których mowa w art. art. 57 ust.1 pkt 3 ustawy bowiem posiada on ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Z tego samego powodu odwołujący nie musiał zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego spełniać wymogu, o którym mowa w art. 58 ust. 2 ustawy (posiadania 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy) .

Zmiana jaka dokonała się przez wprowadzenie obowiązującego obecnie przepisu ust. 4 art. 58 weszła w życie z dniem 23 września 2011 r. Miało to miejsce wtedy, gdy wnioskodawca był już osobą całkowicie niezdolną do pracy od dnia 27 kwietnia 2010r. r. i spełniał ustawowe warunki do nabycia prawa do renty (por. wyrok SN z dnia 28 sierpnia 2013 r., I UK 54/13 oraz wyrok SN z dnia 13 czerwca 2013 r. I UK 9/13)

Zaskarżony wyrok należało jednak zmienić w zakresie okresu, na jaki zostało przyznane prawo do renty.

Art. 100 ust. 1ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Skoro odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy od dnia 27 kwietnia 2010r. czasowo, na okres 2 lat, a wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy złożył w dniu 7 listopada 2011r., to prawo do renty należało przyznać od dnia 1 listopada 2011r. do dnia 30 kwietnia 2012r. (art. 100 ust. 1 w zw. z art. 129 ust. 1), o czym orzeczono w punkcie 1 na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., w pozostałym zakresie oddalając apelację w oparciu o treść art. 385 k.p.c. (punkt 2).