Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 294/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Piątkowska-Bidas (spr.)

Sędziowie: SSO Marek Boniecki

SSO Cezary Klepacz

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Rajca

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2013 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa U. P.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 5 grudnia 2012 r. sygn. VIII C 666/12

oddala apelację i zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 294/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2012r. w sprawie VIII C 666/12 Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki U. P. kwotę 15000 zł wraz z odsetkami od dnia 10 sierpnia 2011r. oraz kwotę 2792 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W punkcie III wyroku Sąd Rejonowy nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (tego Sądu) od pozwanego kwotę 375 zł tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których powódka była zwolniona.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że w dniu 23 listopada 2005r. potrącona została matka powódki Z. S.. W wyniku doznanych obrażeń zmarła. Sprawcą wypadku był kierujący samochodem m-ki F. (...) T. S., który nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W dacie zdarzenia obowiązywała umowa ubezpieczenia OC komunikacyjnego, jaką zawarł on z pozwanym. U. P. łączyła z matką szczególnie bliska więź. Miała z nią bardzo częsty kontakt, Z. S. przyjeżdżała do niej i świadczyła pomoc rzeczową w postaci żywności i drobnych upominków. Służyła córce również wsparciem psychicznym po tym, gdy ta owdowiała. Dla powódki miało to ogromne znaczenie, dlatego bardzo przeżyła ona śmierć matki. Odczuła utratę nie tylko członka rodziny, ale także przyjaciela i osoby, na którą zawsze mogła liczyć. U. P. w dniu 29 czerwca 2011r. zgłosiła pozwanemu wystąpienie szkody. W odpowiedzi w dniu 9 sierpnia 2011r. odmówił on wypłaty zadośćuczynienia z tego tytułu.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy w całości uznał zasadność powództwa. Wskazał, że okoliczności faktyczne dotyczące zaistnienia szkody były pomiędzy stronami bezsporne. Niewątpliwymi były także wina po stronie T. S. oraz fakt łączącej go z pozwanym umowy ubezpieczenia. Pozwany nie negował powiązań rodzinnych powódki ze zmarłą, a także więzi emocjonalnej, jaka łączyła U. P. z matką. Sąd Rejonowy ocenił, że była to szczególnie silna relacja, oparta na wsparciu psychicznym, jakiego powódce udzielała Z. S.. Przyjął, że śmierć matki była dla powódki wyjątkowo bolesnym przeżyciem i zaznaczył, że zmarła była jedynym rodzicem U. P., gdyż ojciec powódki osierocił ją jeszcze w czasie dzieciństwa. Kwestią sporną w sprawie była w zasadzie tylko podstawa prawna dochodzonego roszczenia, a tym samym odpowiedzialności pozwanego. Sąd Rejonowy nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanego, że roszczenie oparte na art. 448 k.c. w zw. z art. 23 § 1 k.c. dotyczyć musi wyłącznie naruszenia dobra osobistego podmiotu, w którego osobę godzi bezpośrednio zdarzenie wypadkowe oraz że roszczenie U. P. nie mieści się w zakresie ochrony udzielonej przez pozwanego w ramach umowy ubezpieczenia OC. Zdaniem Sądu Rejonowego pozwany dokonuje błędnej wykładni art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, wbrew przesłankom odpowiedzialności odszkodowawczej, jakim są szkoda, zdarzenie ją wywołujące i związek przyczynowy pomiędzy nimi. Sąd Rejonowy podniósł, że z treści wskazanego przepisu nie wynika, że jedynie podmiot, który doznał szkody w postaci śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia lub którego szkoda wynika bezpośrednio z naruszenia tych sfer dóbr chronionych prawnie może dochodzić skutecznie od ubezpieczyciela odszkodowania na podstawie umowy ubezpieczenia OC. Sąd I instancji zaznaczył, że odmienny od przyjętego przez pozwanego kierunek wykładni prezentuje w ostatnich orzeczeniach Sąd Najwyższy. Sąd Rejonowy stwierdził także, że nieuprawnione jest również stanowisko pozwanego w zakresie nieistnienia związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem a zaistniałą szkodą, skoro przesłanką roszczenia opartego na treści art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. jest naruszenie dobra osobistego podmiotu, w którego osobę godzi zdarzenie. Bezsprzecznie naruszeniem tego rodzaju jest utrata przez U. P. najbliższego członka rodziny, niewątpliwie będąca skutkiem wypadku komunikacyjnego. Sąd I instancji podsumował, że roszczenie powódki jest zasadne, zaś żądana tytułem zadośćuczynienia kwota adekwatna do rozmiarów doznanej przez nią krzywdy. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu ma podstawę w treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zaś o nieuiszczonych kosztach sądowych - art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany (...) S.A. w W., wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa . Zarzucił naruszenie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. przez przyjęcie, że powódce na podstawie tych przepisów przysługuje zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych – więzi emocjonalnych między najbliższymi członkami rodziny zmarłego, a także naruszenie art. 822 § 1 k.c. i art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez ich nieuwzględnienie i ostateczne przyjęcie, że umowa ubezpieczenia OC obejmuje odpowiedzialność odszkodowawczą zakładu ubezpieczeń za naruszenie dóbr osobistych takich jak dochodzonych w sprawie, a innych niż zdrowie i życie.

W odpowiedzi na apelację U. P. wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podkreślić należy, że Sąd Okręgowy całkowicie zgadza się z ustaleniami dokonanymi przez Sąd I instancji w zakresie stanu faktycznego sprawy oraz wnioskami wynikającymi z analizy powołanych przezeń przepisów, co sprawia, że wskazane ustalenia i wnioski podziela jako własne.

Zarzut apelacji sprowadza się do zanegowania wskazanej przez U. P. podstawy prawnej jej roszczenia. Pozwany konsekwentnie podtrzymuje stanowisko, że powódce nie przysługuje zadośćuczynienie na zasadzie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., bowiem zdaniem skarżącego przepisy te dają podstawę do żądania zadośćuczynienia jedynie osobie, przeciwko której skierowany był czyn niedozwolony, jakim w okolicznościach sprawy niniejszej jest naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez T. S., którego łączyła z pozwanym umowa ubezpieczenia OC. Sąd Okręgowy, zgadzając się z oceną Sądu Rejonowego, poglądu tego nie podziela. W judykaturze prezentowane jest stanowisko odmienne, zgodne z kierunkiem wykładni art. 448 k.c., dokonanej przez Sąd I instancji. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010r. w sprawie III CZP 76/10 (LEX nr 604152) Sąd ten wskazał wprost, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. Tożsame stanowisko Sąd Najwyższy wyraża również w wyroku z dnia 14 stycznia 2010r. w sprawie IV CSK 307/09 (LEX 599865), wyroku z dnia 10 listopada 2010r. w sprawie II CSK 248/10 (LEX 785681). Z kolei w uchwale z dnia z dnia 13 lipca 2011r. w sprawie III CZP 32/11 (LEX 950584) Sąd Najwyższy podkreślił, że śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Taki rodzaj więzi zdaniem Sądu Okręgowego łączył U. P. z jej matką. W tezie 2 powołanej uchwały Sąd Najwyższy dodaje, że osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego. Skarżący zarzuca także naruszenie art. 34 § 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stanowi on, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Interpretacja powołanego przepisu, dokonywana przez skarżącego, jak wynika z jego apelacji, prowadzi do wniosku, że z pojęciem ,,szkody” utożsamia on jedynie sam fakt śmierci Z. S., a już nie skutki, także te odnoszące się do powódki, jakie zdarzenie to wywołało. Skarżący nie wyjaśnia jednak, jak w takim razie należałoby te skutki kategoryzować. Zdaniem Sądu Okręgowego wykładnia wskazanego przepisu, na jakiej opiera swój pogląd pozwany, nie jest uprawniona, jak również przeczy zamysłowi ustawodawcy. Należy dodać , że kwestią tą zajął się również Sąd Najwyższy i w uchwale z dnia 20 XII 2012 r. w sprawie III CZP 93/12 wskazał ,iż art. 34 ust.1 w/w ustawy w brzmieniu sprzed 11 II 2012 r. nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc ( LEX 1267081).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił apelację na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania za postępowanie przed sądem II instancji orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Złożyło się na nie wynagrodzenie pełnomocnika powódki, zasądzone od pozwanego na rzecz U. P. w kwocie 1200 zł, stanowiącej wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika procesowego w postaci adwokata (na podstawie § 6 pkt 5 oraz § 13 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

SSO C. Klepacz SSO E. Piątkowska - Bidas SSO M. Boniecki

Zarządzenie:

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.