Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Wojtkiewicz

Sędziowie: SO Wiesława Buczek-Markowska (spr.)

SO Zbigniew Ciechanowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2015 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku L. H.

z udziałem dłużników M. K. i A. K.

o egzekucję z nieruchomości KM 1079/09

na skutek zażalenia dłużników na postanowienie Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 26 czerwca 2014 r., w sprawie I Co 1792/12

oddalić zażalenie.

II Cz 2197/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 r. Sąd Rejonowy w Gryfinie Wydział I Cywilny, udzielił przybicia nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), o powierzchni 49,07 m ^{( 2)}, należącego do zasobu mieszkaniowego(...) w G., dla którego nie została urządzona księga wieczysta, na rzecz wierzyciela egzekwującego L. H. za cenę 125.667 zł (I) oraz nakazał pobrać od L. H. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryfinie kwotę 100 zł tytułem opłaty sądowej za udzielenie przybicia (II).

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał, iż wierzyciel L. H. wobec nieskutecznej drugiej licytacji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu dłużniczki A. K. – położonego w G. przy ul. (...) o powierzchni 49,07 m ², dla którego nie została urządzona księga wieczysta, złożył w dniu 3 grudnia 2013 r. wniosek o przejęcie tej nieruchomości i wniósł o udzielenie przybicia tej nieruchomości. Egzekucja z tego prawa została wszczęta przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gryfinie G. J. w dniu 16 grudnia 2010r. w sprawie Km 1079/09, na wniosek wierzyciela L. H., na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie II K 199/06, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 września 2009 r. w sprawie IV Ka 677/09, z nadaną klauzulą wykonalności z dnia 12 listopada 2009 r. przeciwko M. K.. Następnie klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 29 września 2011 r. w sprawie II Ko 702/11 nadano również przeciwko małżonce dłużnika A. K., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku, który byłby objęty wspólnością ustawową małżeńską, gdyby małżonkowie nie zawarli w dniu 21 maja 2004 r. umowy majątkowej wyłączającej wspólność majątkową.

Sąd I instancji podniósł, iż w wyroku z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie I C 65/10 uznał za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela L. H. czynność dłużnika M. K. dokonaną z A. K. w dniu 25 maja 2004 r. w postaci dokonania podziału majątku wspólnego w ten sposób, że spółdzielcze – własnościowe prawo do(...), położonego w G. przy ul. (...), o powierzchni 49,07 m ^{( 2)}, znajdującego się w zasobach (...) (...) w G., przekazano A. K. bez obowiązku spłat i dopłat - z uwagi na wierzytelność L. H. wobec M. K. w kwocie 14.720 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 kwietnia 2005 r. i kosztami procesu w łącznej kwocie 2.413,72 zł, stwierdzonej wyrokiem Sądu Rejonowego Sądu Pracy w S. z dnia 14 lipca 2006 r. sygn. akt Pm 153/05 i wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 października 2006 r. sygn. akt VI Pa 226/06 oraz wierzytelność w kwocie 162.066,24 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2005 r. stwierdzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II K 199/06 i wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 września 2009 roku sygn. akt IV Ka 677/09, jak również zasądził od pozwanej A. K. na rzecz powoda L. H. kwotę 10.217 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Apelacja w tej sprawie została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie II Ca 1298/10. Orzeczenie to umożliwiło egzekucję z prawa do lokalu, należącego obecnie do A. K..

Sąd Rejonowy zauważył, iż w toku egzekucji z prawa do lokalu dłużnicy wnieśli skargę na opis i oszacowanie nieruchomości, która była rozpoznawana przez Sąd Rejonowy w Gryfinie w sprawie I Co 545/12, postanowieniem z dnia 26 października 2012 r. została oddalona. Postanowienie to uprawomocniło się dnia 23 maja 2013r. na skutek postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie II Cz 284/13, w którym zażalenie dłużników oddalono. Wobec uprawomocnienia się opisu i oszacowania nieruchomości wyznaczony został termin pierwszej licytacji nieruchomości na dzień 27 sierpnia 2013 r., a następnie, wobec braku licytantów, na wniosek wierzyciela z dnia 30 sierpnia 2013 r. termin drugiej licytacji na dzień 26 listopada 2013 r., która także okazała się bezskuteczna wobec braku licytantów. Wobec powyższego, wierzyciel w dniu 3 grudnia 2013 r. złożył w Sądzie Rejonowym w Gryfinie wniosek o przejęcie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na własność, jednocześnie dokonując wpłaty rękojmi w kwocie 18.850 zł.

W ocenie Sądu I instancji wobec powyższego wierzyciel uzyskał prawo do udzielenia mu przybicia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, położonego w G. przy ul. (...) o powierzchni 49,07 m ². Sąd zwrócił uwagę, iż wierzyciel L. H., po bezskutecznej drugiej licytacji prawa do lokalu stanowiącego przedmiot postepowania egzekucyjnego, stał się uprawnionym do udzielenia mu przybicia, albowiem jako wierzyciel egzekwujący w sprawie Km 1079/09 miał prawo złożyć wniosek o przejęcie w trybie art. 984 k.p.c., nadto spełnił warunki uprawniające do udzielenia mu przybicia, to jest: złożył stosowny wniosek o przejęcie w terminie 7 dni od dnia drugiej licytacji, jak również w tymże terminie uiścił wymaganą kwotę rękojmi. Suma oszacowania prawa wynosiła 188.500 zł, kwota wywołania na drugiej licytacji wynosiła 141.375 zł, zaś rękojmia ustalona została na kwotę 18.850 zł, co odpowiada 1/10 sumy oszacowania, zgodnie z treścią art.962§1 kpc. Kwota wywołania odpowiadała wartości dwóch trzecich sumy oszacowania, a ponieważ wierzyciel w swym wniosku nie wyraził woli przejęcia prawa do lokalu za kwotę wyższą niż 2/3 sumy oszacowania, należało przyjąć, że przejmuje to prawo za cenę równą 2/3 sumy oszacowania, to jest za 125.667 zł. Tym samym należało uznać, że warunki do udzielenia wierzycielowi L. H. przybicia zostały spełnione.

Sąd Rejonowy podniósł, iż zgodnie z treścią art. 989 k.p.c., gdy przejęcie nieruchomości na własność ma nastąpić po niedojściu do skutku drugiej licytacji, sąd udzieli przybicia na rzecz przejmującego nieruchomość po wysłuchaniu wnioskodawcy oraz uczestników, jeżeli stawią się na posiedzenie. Wobec powyższego, Sąd wyznaczył termin posiedzenia celem wysłuchania wierzyciela wnioskującego o przejęcie oraz dłużników. Nadmienił, iż pierwotnie skierowane zobowiązanie do tych osób do ustosunkowania się do treści wniosku, mające zastąpić wysłuchanie na posiedzeniu jawnym, uznał za nieskuteczne, jako nie spełniające wymogów przepisu art. 989 k.p.c., nakazującego udzielić przybicia na posiedzeniu jawnym. Sąd wskazał, iż wierzyciel podtrzymał w całości swój wniosek o przejęcie, nie wnosząc żadnych uwag, zaś dłużniczka A. K., która stawiła się na posiedzenie sądowe w dniu 26 czerwca 2014 r., podała, że wierzyciel nie chciał i nie chce nadal porozumieć się z dłużnikami co do spłaty należności w ratach, stawiając sobie za cel odebranie dłużnikom mieszkania. Podniosła również, iż dłużnicy znajdują się w złej sytuacji materialnej, stąd problemy w spłacie należności na rzecz wierzyciela, jednak M. K. od niedawna podjął pracę i jest szansa na poprawę sytuacji. Dłużniczka zadeklarowała także wpłaty na rzecz wierzyciela po 500 zł miesięcznie. W ocenie Sądu I instancji argumenty podnoszone przez dłużniczkę nie mogą mieć wpływu na dalszy tok postępowania, w szczególności na udzielenie przybicia wierzycielowi. Bezspornym bowiem jest, że wierzytelność względem L. H. nie została przez dłużników spłacona w całości i na obecną chwilę znacznie przekracza wartość prawa do lokalu, będącego przedmiotem licytacji. Sąd dodał, iż skoro wierzyciel od chwili wszczęcia egzekucji do dnia złożenia wniosku o przejęcie nieruchomości nie uzyskał zaspokojenia swej wierzytelności w stopniu go satysfakcjonującym i dającym gwarancję pełnej spłaty, ma prawo do realizacji wynikających z przepisów prawa uprawnień zmierzających do zaspokojenia wierzytelności. Sąd Rejonowy podkreślił, iż wierzyciel nie ma obowiązku wrażać zgody na spłatę należności przez dłużników w ratach, zwłaszcza gdy chodzi o tak znaczną kwotę jak egzekwowana w postępowaniu Km 1079/09. Zła kondycja finansowa dłużników nie jest też decydująca dla oceny podstaw do udzielenia przybicia, bowiem wierzyciel ma prawo dochodzić realizacji swych roszczeń wszelkimi dostępnymi i prawnie dopuszczalnymi sposobami.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż A. K. na posiedzeniu w dniu 26 czerwca 2014 r. wnosiła o odroczenie terminu posiedzenia i wyznaczenie kolejnego terminu, celem przesłuchania dłużnika M. K., który nie mógł stawić się w sądzie w dniu posiedzenia, ponieważ podjął pracę i został wysłany przez pracodawcę w delegację. Sąd oddalił ten wniosek na posiedzeniu jawnym, uznając, że nie zachodzą podstawy do kolejnego odroczenia posiedzenia. Według Sądu Rejonowego przepis art. 989 k.p.c. nie warunkuje wydania postanowienia w przedmiocie przybicia nieruchomości od uprzedniego wysłuchania dłużników. Sąd ma bowiem obowiązek wysłuchać uczestników, jeśli stawią się na posiedzenie. Skoro zatem M. K. na posiedzenie się nie stawił, nie wykazując jednocześnie podstaw do obligatoryjnego odroczenia posiedzenia, Sąd nie był zobligowany do odroczenia posiedzenia celem wysłuchania dłużnika. Sąd I instancji nadmienił, iż w piśmie z dnia 15 maja 2014 r. dłużnicy wyrazili chęć wysłuchania ich i zażądali, aby sąd wezwał ich na rozprawę. Już wówczas wiedzieli o terminie posiedzenia wyznaczonego na dzień 20 maja 2014r., a jednak nie stawili się w sądzie celem przesłuchania. Sąd zaznaczył, iż aby uniknąć zarzutów dłużników co do nieprawidłowego zawiadomienia ich o terminie posiedzenia, wobec nieprawidłowego doręczenia zawiadomienia dla dłużnika, przychylił się wówczas do wniosku i wyznaczył kolejny termin posiedzenia, na który wezwał dłużników. Skoro zatem M. K. na stawił się na posiedzenie, sąd miał podstawy, aby pominąć jego wysłuchanie, co uczynił, ograniczając się do wysłuchania jego małżonki A. K..

Wobec powyższego Sąd Rejonowy na podstawie art. 984 k.p.c. i 989 k.p.c. udzielił przybicia nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), o powierzchni 49,07 m ^{( 2)}, należącego do zasobu mieszkaniowego (...)w G., dla którego nie została urządzona księga wieczysta, na rzecz wierzyciela egzekwującego L. H. za cenę 125.667 zł.

Jednocześnie Sąd nakazał pobrać od L. H. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryfinie kwotę 100 zł tytułem opłaty sądowej za udzielenie przybicia, zgodnie z treścią przepisu art.72 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Zażalenie na powyższe rozstrzygnięcie wnieśli dłużnicy, którzy zaskarżając je w całości wnieśli o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od wierzyciela na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, według norm przepisanych.

Skarżący zarzucili postanowieniu naruszenie przepisu art. 989 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i udzielenie przybicia pomimo nie wysłuchania M. K., naruszenie art. 990 k.p.c. poprzez niewskazanie w postanowieniu wszystkich wymaganych tym przepisem informacji a także błędne wskazanie ceny nabycia w kwocie 125.667 zł.

W uzasadnieniu skarżący wskazali, iż zgodnie z treścią art. 989 k.p.c. sąd udziela przybicia na rzecz przejmującego nieruchomość po wysłuchaniu wnioskodawcy i uczestników, jeżeli stawią się na posiedzenie. Podnieśli, iż wymóg wysłuchania został spełniony w przypadku wnioskodawcy i uczestnika A. K., natomiast uczestnik M. K. nie został wysłuchany. Według skarżących nieobecność uczestnika M. K. na posiedzeniu w dniu 26 czerwca 2014 r. była przez niego niezawiniona i została usprawiedliwiona. Skarżący uznali zatem, iż Sąd I instancji winien był wyznaczyć kolejny termin posiedzenia celem wysłuchania uczestnika. W ich ocenie wydanie w tej sytuacji postanowienia o udzieleniu przybicia było co najmniej przedwczesne.

Skarżący zwrócili uwagę, iż treść zaskarżonego postanowienia nie zawiera wszystkich wymaganych prawem informacji, gdyż zgodnie z treścią art. 990 k.p.c. w postanowieniu o przybiciu wymienia się imię i nazwisko nabywcy, oznaczenie nieruchomości, datę przetargu i cenę nabycia. Dodali, iż z uwagi na fakt, że postępowanie toczy z wniosku o przejęcie zgłoszonego przez wierzyciela egzekwującego w postanowieniu winny być wskazane takie informacje jak bezskuteczność przetargu i data złożenia wniosku o przejęcie na własność.

Zdaniem skarżących również cena nabycia w wysokości 125.667 zł została określona przez Sąd I instancji w sposób błędny. Skarżący podkreślili, iż jak wynika choćby z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia „kwota wywołania na drugiej licytacji wynosiła 141.375 zł”, „kwota wywołania odpowiadała wartości dwóch trzecich sumy oszacowania”, „wierzyciel (...) przejmuje te prawo za cenę równą 2/3 sumy oszacowania”. Skarżący uznali zatem, iż cena nabycia wskazana w treści postanowienia jest zaniżona i winna być określona jako kwota 141.375 zł.

W odpowiedzi na zażalenie wierzyciel wniósł o jego oddalenie jako bezzasadnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie dłużników nie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo udzielił przybicia przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego zaistniałego w niniejszej sprawie.

Sąd Odwoławczy wskazuje, iż zarzuty podniesione w zażaleniu okazały się całkowicie chybione.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu naruszenia przepisu art. 989 k.p.c. poprzez udzielenie przybicia pomimo nie wysłuchania dłużnika M. K..

Zgodnie z tym przepisem, gdy przejęcie nieruchomości na własność ma nastąpić po niedojściu do skutku drugiej licytacji, sąd udzieli przybicia na rzecz przejmującego nieruchomość po wysłuchaniu wnioskodawcy oraz uczestników, jeżeli stawią się na posiedzenie.

Jak wynika z akt sprawy na posiedzeniu w dniu 26 czerwca 2014 r. stawiła się jedynie dłużniczka A. K. i została przez Sąd wysłuchana. Wnioskodawca został zaś wysłuchany na poprzednim posiedzeniu w dniu 20 maja 2014 r. Dłużnik M. K. nie stawił się, będąc prawidłowo zawiadomionym o terminie posiedzenia. Według Sądu II instancji pominięcie przez Sąd Rejonowy wysłuchania dłużnika wobec jego niestawiennictwa było w pełni prawidłowe. Sąd I instancji trafnie bowiem zauważył, iż obowiązek wysłuchania zachodzi wyłącznie wówczas, gdy uczestnicy postępowania stawią się na posiedzenie. Skoro zatem dłużnik nie stawił się na posiedzenie, a nie zachodziły przesłanki warunkujące obligatoryjne odroczenie posiedzenia, np. wskutek nieprawidłowego doręczenia wezwania, Sąd Rejonowy był uprawniony do odstąpienia od wysłuchania dłużnika. Całkowicie pozbawiona przy tym znaczenia jest podnoszona przez skarżących okoliczność, że nieobecność dłużnika była niezawiniona i usprawiedliwiona. Istotny jest jedynie fakt, że dłużnik nie stawił się na posiedzeniu w wyniku czego nie została spełniona przesłanka określona w art. 989 k.p.c. Na marginesie jedynie należy zauważyć, iż dłużnik o terminie posiedzenia wyznaczonym na dzień 26 czerwca 2014 r. wiedział już od 22 maja 2014 r., kiedy zostało mu doręczone wezwanie. Miał zatem możliwość poinformowania pracodawcy o tym, że chce stawić się na to posiedzenie i dokonać z nim stosownych ustaleń w tym zakresie, tak aby było to możliwe.

Jeśli chodzi o zarzut naruszenia przepisu art. 990 k.p.c., należało uznać, iż również nie zasługuje on na uwzględnienie. Zgodnie z tym przepisem w postanowieniu o przybiciu wymienia się imię i nazwisko nabywcy, oznaczenie nieruchomości, datę przetargu i cenę nabycia. W doktrynie przyjmuje się zaś, iż w przypadku przejęcia nieruchomości w postanowieniu o przybiciu w miejsce licytanta, który wygrał przetarg wskazuje się dane wierzyciela przejmującego nieruchomość. W postanowieniu tym sąd musi również wskazać cenę nabycia. Nie ulega zaś wątpliwości, iż powyższe elementy zostały w zaskarżonym postanowieniu zawarte albowiem zostały wskazane zarówno dane wierzyciela przejmującego nieruchomość jak i oznaczenie nieruchomości a także cena nabycia.

W ocenie Sądu Okręgowego, żaden przepis nie przewiduje aby w postanowieniu o przybiciu na rzecz wierzyciela przejmującego nieruchomość wskazywać informacje dotyczące bezskuteczności przetargu oraz daty złożenia wniosku o przejęcie na własność. Podkreślić należy, iż sama możliwość przejęcia przez wierzyciela nieruchomości dłużnika na własność jest uzależniona od wyniku licytacji, a zatem samo udzielenie przybicia wierzycielowi oznacza, że przetarg okazał się bezskuteczny. Brak jest również podstaw do wskazywania w treści postanowienie daty złożenia wniosku o przejęcie na własność, gdyż złożenie wniosku w terminie wynikającym z przepisów jest przesłanką zasadności wniosku którą bada Sąd rozpoznając wniosek. Skoro zatem zostało wydane postanowienie uwzględniające wniosek wierzyciela, oczywistym jest, że został on złożony w przepisowym terminie.

Wbrew stanowisku skarżących Sąd I instancji prawidłowo określił również cenę nabycia na kwotę 125.667 zł. Sąd ten bowiem słusznie zauważył, iż wierzyciel mógł przejąć prawo do nieruchomości za cenę równą 2/3 sumy oszacowania. Jak wynika z akt sprawy, suma oszacowania wynosiła 188.500 zł, wobec czego 2/3 tej kwoty wynosi 125.667 zł. Wskazać należy, iż w myśl przepisu art. 984 § 1 k.p.c., jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu. Dodać też należy, iż Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia z dnia (...) orzekł odesłanie z art. 984 § 1 k.p.c. do przepisu art. 982 k.p.c. nie zmienia zasady, iż cena przyjęcia na własność nieruchomości po drugiej niedoszłej do skutku licytacji, wynosi dwie trzecie sumy oszacowania.

Całkowicie pozbawione znaczenie są wobec tego twierdzenia skarżących, iż cena nabycia została przez Sąd Rejonowy zaniżona i powinna wynosić 141.375 zł. Kwota ta bowiem stanowi 3/4 sumy oszacowania, zaś jak wskazano powyżej cena nabycia w przypadku przejęcia przez wierzyciela na własność, nie może być wyższa niż 2/3 sumy oszacowania.

Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c., w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)