Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Świdnicy w III Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: S.S.O. Tomasz Uszpulewicz

Ławnicy: Zenobia Bieszczad, Irena Zapart

Protokolant: Agata Konieczna

po rozpoznaniu w dniach 5 września i 15 grudnia 2014 roku

przy udziale Małgorzaty Czajkowskiej Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wałbrzychu

sprawy

1)  M. T.

córki J. i J. z domu J.

urodzonej (...)w Ś.

oskarżonej o to, że:

I.  w dniu 21 czerwca 2011 roku w W., woj. (...)podrobiła weksel wystawiony do umowy wekslowej z dnia 21 czerwca 2011 roku zawartej pomiędzy Z. H.jako pożyczkodawcą a M. M.jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu wystawcy weksla imieniem i nazwiskiem M. M.

tj. o czyn z art. 310 § 1 kk

II.  w tym samym miejscu i czasie jak w punkcie I w celu użycia za autentyczną podrobiła umowę wekslową z dnia 21 czerwca 2011 roku zawartą pomiędzy Z. H.jako pożyczkodawcą a M. M.jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu pożyczkobiorcy imieniem i nazwiskiem M. M.

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk

2) Z. H.

syna C. i I. z domu T.

urodzonego (...)w W.

oskarżonego o to, że:

III.  w dniu 21 czerwca 2011 r. w W.w woj. (...)chcąc by M. T.dokonała czynu zabronionego poprzez podrobienie weksla do umowy wekslowej zawartej w dniu 21 czerwca 2011 r. pomiędzy Z. H.jako pożyczkodawcą a M. M.jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu wystawcy weksla imieniem i nazwiskiem M. M.nakłaniał ją do tego czynu

tj. o czyn z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 310 § 1 k.k.

IV.  w dniu 21 czerwca 2011 r. w W.w woj. (...)chcąc by M. T.działająca w celu użycia za autentyczny dokonała czynu zabronionego poprzez podrobienie umowy wekslowej zawartej w dniu 21 czerwca 2011 r. pomiędzy Z. H.jako pożyczkodawcą a M. M.jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu pożyczkobiorcy imieniem i nazwiskiem M. M.nakłaniał ją do tego czynu

tj. o czyn z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 270 §1 k.k.

V.  w dniu 7 grudnia 2011 r. w W. w woj. (...) podrobiony w dniu 21 czerwca 2011 r. przez M. T. weksel puścił w obieg przedkładając go w Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu

tj. o czyn z art. 310 § 2 k.k.

-------------------------------//-------------------------------

I.  uniewinnia oskarżoną M. T. od zarzutu popełnienia czynów opisanych w punktach I i II części wstępnej wyroku,

II.  uniewinnia oskarżonego Z. H.od zarzutu popełnienia czynów opisanych w punktach III, IV i V części wstępnej wyroku,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. S. kwotę 885 zł i 60 gr (ośmiuset osiemdziesięciu pięciu złotych i sześćdziesięciu groszy) brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej M. T. w postępowaniu sądowym przez adwokata ustanowionego z urzędu,

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata T. R.kwotę 885 zł i 60 gr (ośmiuset osiemdziesięciu pięciu złotych i sześćdziesięciu groszy) brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu Z. H.w postępowaniu sądowym przez adwokata ustanowionego z urzędu,

V.  na podstawie art. 632 punktu 2) K.p.k. orzeka, że koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Na podstawie całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej Sąd Okręgowy w Świdnicy ustalił.

Oskarżony Z. H., na prośbę oskarżonej M. T.i jej konkubenta M. M., którzy z uwagi na złą sytuację materialną nie mieli zdolności kredytowej, zdecydował się udzielić im pożyczki. Na tę okoliczność w dniu 21 czerwca 2011 roku została sporządzona umowa wekslowa, na której podpisy złożył Z. H., jako pożyczkodawca oraz M. M., jako pożyczkobiorca – M. T.została wskazana w tym dokumencie jako poręczyciel. Na zabezpieczenie wynikającego z pożyczki zobowiązania M. M.w dniu 21 czerwca 2011 wystawił i podpisał weksel – również w tym przypadku M. T.była poręczycielem.

Nie znaleziono podstaw do ustalenia, by Z. H.nakłaniał M. T.do podpisania się za M. M.na jakimkolwiek przedmiocie lub innym zapisanym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

dowody:

- wyjaśnienia oskarżonego Z. H.karty 49 i 102-104 akt,

- częściowo wyjaśnienia oskarżonej M. T., karty 39-40 i 100-102 i 176 akt,

- zeznania świadka J. T., karty 17-18 i 108-109 akt,

- zeznania świadka M. M. (1), karty 19 i 107-108 akt,

- częściowo zeznania świadka M. M., karty 27-28 i 105-107 akt,

- umowa wekslowa, karta 7 akt,

- weksel, karta 8 akt,

- informacja (...)w W., karta 21 akt,

- sprawozdanie z przeprowadzonych badań porównawczych pisma ręcznego i podpisów, karty 138-159 akt

M. T. w wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 17 lutego 2009 roku w sprawie o sygnaturze akt X K 10/09 została skazana za przestępstwo z art. 13 § 1 K.k. w zw. z art. 283 K.k. w zw. z art. 279 § 1 K.k. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata. W postanowieniu z dnia 17 stycznia 2011 roku Sąd Rejonowy w Wałbrzychu zarządził wykonanie tej kary, zaś w postanowieniu z dnia 30 czerwca 2011 roku tenże Sąd odroczył jej wykonanie do dnia 30 grudnia 2011 roku. Z kolei Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w postanowieniu z dnia 8 maja 2012 roku warunkowo zwolnił M. T., ustalając okres próby do dnia 8 maja 2014 roku.

M. T. ma dwoje małoletnich dzieci - w wieku trzech i sześciu lat, które pozostają na jej utrzymaniu. Uzyskała wykształcenie zawodowe i jest kucharzem oraz sprzedawcą. Nie pracuje, pobiera świadczenie w związku z niepełnosprawnością dziecka, inne należności oraz pieniądze z tytułu alimentów – dysponuje dochodem 1.900 złotych „na rękę” miesięcznie. Oskarżona nie ma majątku. (dane oskarżonej M. T. według stanu na dzień 5 września 2014 roku, karty 37-38 i 100 akt)

dowód:

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego, karta 130 akt

Oskarżony Z. H.nie figuruje w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego.

Z. H.jest żonaty i ma troje dorosłych dzieci. Uzyskał wykształcenie średnie i jest technikiem (...). Wykonuje pracę mechanika (...)z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości około 1.800 złotych netto. Oskarżony nie ma majątku. (dane oskarżonego Z. H.według stanu na dzień 5 września 2014 roku, karty 47-48 i 100 akt)

dowód:

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego, karta 174 akt

M. T. oskarżona o to, że:

I.  w dniu 21 czerwca 2011 roku w W., województwie (...)podrobiła weksel wystawiony do umowy wekslowej z dnia 21 czerwca 2011 roku zawartej pomiędzy Z. H., jako pożyczkodawcą a M. M., jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu wystawcy weksla imieniem i nazwiskiem M. M., to jest o popełnienie czynu z art. 310 § 1 K.k.,

II.  w tym samym miejscu i czasie jak w punkcie I w celu użycia za autentyczną podrobiła umowę wekslową z dnia 21 czerwca 2011 roku zawartą pomiędzy Z. H., jako pożyczkodawcą a M. M., jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu pożyczkobiorcy imieniem i nazwiskiem M. M., to jest o popełnienie czynu z art. 270 § 1 K.k. w śledztwie i na pierwszym terminie rozprawy przyznawała się do popełnienia tych czynów, a po sporządzeniu opinii przez biegłego z zakresu grafologii oraz kryminalistycznych badań dokumentów, z której wynikało, że podpisy M. M.na dokumentach objętych aktem oskarżenia w niniejszej sprawie nie zostały podrobione i pochodzą od niego, oznajmiła, że podpisywała wiele dokumentów (co najmniej cztery) związanych z umową pożyczki i część z nich, za namową Z. H., podpisała imieniem i nazwiskiem M. M..

Oskarżony Z. H.nie przyznał się do tego, że:

III.  w dniu 21 czerwca 2011 roku w W., w województwie (...)chcąc, by M. T.dokonała czynu zabronionego poprzez podrobienie weksla do umowy wekslowej zawartej w dniu 21 czerwca 2011 roku pomiędzy Z. H., jako pożyczkodawcą, a M. M., jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu wystawcy weksla imieniem i nazwiskiem M. M., nakłaniał ją do tego czynu, to jest do popełnienia czynu z art. 18 § 3 K.k. w zw. z art. 310 § 1 K.k.,

IV.  w dniu 21 czerwca 2011 roku w W., w województwie (...)chcąc, by M. T.działająca w celu użycia za autentyczny, dokonała czynu zabronionego poprzez podrobienie umowy wekslowej zawartej w dniu 21 czerwca 2011 roku pomiędzy Z. H., jako pożyczkodawcą a M. M., jako pożyczkobiorcą, podpisując się w miejscu podpisu pożyczkobiorcy imieniem i nazwiskiem M. M., nakłaniał ją do tego czynu, to jest do popełnienia czynu z art. 18 § 3 K.k. w zw. z art. 270 § 1 K.k.,

V.  w dniu 7 grudnia 2011 roku w W., w województwie (...) podrobiony w dniu 21 czerwca 2011 roku przez M. T. weksel puścił w obieg, przedkładając go w Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu, to jest do popełnienia czynu z art. 310 § 2 K.k.

Wyjaśnił, że, w jego ocenie, zarówno pod wekslem, jak i pod umową wekslową (które nie były zresztą podpisywane w jego obecności) widnieją autentyczne podpisy M. M., a swoje przekonanie opiera na porównaniu tych dokumentów z oświadczeniem upoważniającym go do kontaktów w sprawie pożyczki, który M. M.podpisał przy nim. Stwierdził, że uważa, iż M. T.przyznała się do podrobienia podpisów M. M., bo gdyby doprowadziła do skazania Z. H., mogłaby dążyć do unieważnienia wyroku sadu cywilnego, w którym uwzględniono jego żądanie zwrotu pożyczonych pieniędzy.

Sąd zważył ponadto, co następuje.

Uznając powyższe fakty za udowodnione, Sąd oparł się na przytoczonych dowodach. W świetle opinii zawartej w sprawozdaniu z przeprowadzonych badań porównawczych pisma ręcznego i podpisów opracowanym w niniejszej sprawie należy z całą stanowczością stwierdzić, że czynów wskazanych w punktach I, II i V aktu oskarżenia nie popełniono, gdyż podpisy M. M.w umowie wekslowej i na wekslu zostały złożone przez niego – tym samym weksel przedłożony w Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu nie był podrobiony. Ponieważ w tej mierze zarówno prokurator, jak i oskarżeni oraz ich obrońcy wnieśli o uniewinnienie, nie ma potrzeby przedstawiania dłuższego wywodu w tym zakresie. Oskarżyciel pozostał natomiast przy żądaniu skazania Z. H.za podżeganie M. T.do podrobienia podpisów M. M.na dokumentach (innych niż wskazanych w art. 310 K.k.), a więc za czyny z art. 18 § 2 K.k. w zw. z art. 270 § 1 K.k. Już w tym momencie należy zwrócić uwagę na mankamenty takiego postawienia sprawy. Otóż odejście od koncepcji zarzutu nakłaniania do podrobienia weksla w sposób oczywisty wiąże się z opinią biegłego, że nie został on podrobiony oraz opiera na wyjaśnieniach M. T.wskazującej, że na jakichś dokumentach na pewno podrobiła (za namową Z. H.) podpisy M. M.. Owszem nakłanianie jest odrębną postacią zjawiskową popełnienia przestępstwa, dla którego zaistnienia nie jest potrzebne podjęcie przestępczej aktywności przez osobę nakłanianą. Nie zmienia to jednak faktu, że czyn objęty nakłanianiem musi zawierać znamiona przestępstwa. Tymczasem wyjaśnienia M. T., nawet gdyby uznać je za wiarygodne, nie zawierają żadnych danych, które pozwalałyby stwierdzić, że Z. H.nakłaniał ją do podpisania się za M. M.na jakimkolwiek przedmiocie lub innym zapisanym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, czyli dokumencie w rozumieniu art. 115 § 14 K.k., a tylko zabiegi opisane w art. 270 § 1 K.k. odnoszące się do tak rozumianego dokumentu są przestępstwem. Reasumując tę cześć rozważań należy stwierdzić, że oskarżyciel, podtrzymując wolę doprowadzenia do skazania Z. H.nie byłby w stanie określić, do sfałszowania jakiego dokumentu miałby on nakłaniać M. T., choćby dlatego, że ona sama jednoznacznie tego nie sprecyzowała. Przy tym wyjaśnienia M. T.trudno uznać za wiarygodne. Były one (wespół z nieprawdziwymi zeznaniami złożonymi przez M. M.w śledztwie) podstawą wskazania w zarzutach postawionych Z. H.dokumentów, do których podrabiania miał on nakłaniać, a które okazały się być autentyczne. Obecnie zarówno oskarżona, jak i świadek M. M.próbują przekonać, że podpisywanych było wiele dokumentów i być może coś im się pomyliło. Jeżeli jednak weźmie się pod uwagę, że M. T.tak uparcie dąży do wykazania, iż Z. H.nakłaniał ją do podrobienia dokumentów i konsekwentnie utrzymuje, że ona jego namowom uległa (a zatem popełniła przestępstwo), to mając na uwadze wyjątkowość takiego postępowania, nie można nie zadać sobie pytania o jego przyczynę i cel. Pamiętając, że kwestia ta pojawiła się w sprawie z powództwa Z. H.przeciwko M. M.i M. T.o zapłatę 15.000 złotych z tytułu pożyczki objętej umową z dnia 21 czerwca 2011 roku prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu pod sygnaturą I C 253/12, nie można wykluczyć, iż była to naiwna próba podważenia umowy, a tym samym uniknięcia zobowiązania. W każdym zaś razie jest wysoce prawdopodobne, że postępowanie M. T.(i M. M.) w niniejszej sprawie karnej (kiedy cywilna została przegrana) było ukierunkowane na zaszkodzenie mu. Warto poza tym zadać sobie pytanie, dlaczego Z. H.miałby przy udzielaniu pożyczki namawiać M. T.do podpisania czegokolwiek za M. M., skoro ten ostatni był na miejscu. Z tych wszystkich względów nie uznano dowodów, które miałyby świadczyć o nakłanianiu przez Z. H. M. T.do podrobienia jakichkolwiek dokumentów. W konsekwencji należy dojść do wniosku, że czynów wskazanych w punktach III i IV aktu oskarżenia także nie popełniono. Zgodnie z art. 414 § 1 K.p.k., w razie stwierdzenia po rozpoczęciu przewodu sądowego okoliczności wyłączającej ściganie lub danych przemawiających za warunkowym umorzeniem postępowania, sąd wyrokiem umarza postępowanie albo umarza je warunkowo, jednakże w razie stwierdzenia okoliczności wymienionych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 sąd wydaje wyrok uniewinniający, chyba że sprawca w chwili czynu był niepoczytalny. Z kolei okoliczność, że czynu nie popełniono jest ujęta w art. 17 § 1 punkcie 1) K.p.k. i dlatego oskarżeni zostali uniewinnieni.

Oskarżonych reprezentowali ustanowieni z urzędu obrońcy (adwokat P. S. M. T., zaś adwokat T. R.– Z. H.), którzy wnieśli o przyznanie im kosztów obrony oraz oświadczyli, iż koszty tej pomocy nie zostały opłacone. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (j. t. Dz. U. z 2014 roku, poz. 635 ze zm.) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Doprecyzowaniem tego uregulowania są przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j. t. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461). Zgodnie z § 19 punktem 1) tego rozporządzenia koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150% stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3-5, z kolei w rozdziale 4 jest zawarty § 14 ust. 2 pkt 5), z którego wynika, iż stawka minimalna za obronę przed sądem okręgowym jako pierwszą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako pierwszą instancją oraz przed sądem apelacyjnym wynosi 600 złotych (według § 16 w sprawach, w których rozprawa trwa dłużej niż jeden dzień, stawka minimalna ulega podwyższeniu za każdy następny dzień o 20%). Wreszcie z § 2 ust. 3 rozporządzenia wynika, iż w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach. Reasumując i mając na uwadze udział obrońców oskarżonych w dwóch dniach rozprawy, zasądzono im z tytułu nieopłaconej obrony kwoty po 885 złotych i 60 groszy (600 złotych z tytułu stawki minimalnej x 1,2 = 720 + 23% podatku).

Orzeczenie zawarte w punkcie V części rozstrzygającej wyroku znajduje oparcie w art. 632 punkcie 2) K.p.k., zgodnie z którym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania koszty procesu ponosi w sprawach z oskarżenia publicznego - Skarb Państwa.