Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. w Gliwicach

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanego R. G.

o podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 20 marca 2014 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż B. S. jako pracownik u płatnika składek RM T. R. G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od
20 czerwca 2013r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonej kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

VIII U 1072/14

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 marca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie art. 83 ust. 1 w związku z art. 38ust. 1, art. 68 ust. 1, pkt 1 lit. a oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1442 ze zm.) stwierdził, że ubezpieczona B. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 20 czerwca 2013r. z tytułu zgłoszenia do tych ubezpieczeń jako pracownik zatrudniony przez zainteresowanego RM T. R. G., jako płatnika składek.

W uzasadnieniu ZUS zakwestionował ważność umowy o pracę pomiędzy ubezpieczoną a zainteresowanym, z uwagi na brak faktycznych dowodów świadczenia przez nią pracy w spornym okresie oraz okoliczności faktyczne w ocenie organu potwierdzające powyższe, tj. krótki okres pomiędzy podpisaniem umowy a przejściem odwołującej na zwolnienie chorobowe, niesporządzenie pisemnego zakresu obowiązków przez pracodawcę, niezatrudnienie innych pracowników i samodzielne wykonywanie przez pracodawcę jej obowiązków w zastępstwie odwołującej. W dalszej kolejności ZUS podniósł iż wysokie wynagrodzenie ustalone dla odwołującej (10.000zł) budzi uzasadnione podejrzenie, iż celem umowy było skorzystanie z wysokich świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych co jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła B. S., domagając się jej zmiany poprzez stwierdzenie, iż w okresie od dnia 20 czerwca 2013r. podlegała pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. W uzasadnieniu wskazała, iż rzeczywiście świadczyła pracę, czego dowodem są listy obecności i zakres czynności, pełnomocnictwo udzielone przez pracodawcę, karty pracy, wynagrodzenie wypłacane przelewem na rachunek odwołującej, jak również wyniki pracy ubezpieczonej - umowy zawierane przez odwołującą z kontrahentami, faktury VAT, potwierdzenia przelewów zaliczek na wydatki. Nadto podniosła, iż zatrudnienie tylko jej osoby przez pracodawcę wynikało z posiadanych przez nią kwalifikacji i doświadczenia wystarczających do prawidłowego wykonania obowiązków kierownika oddziału w G.. Nadto w chwili zwierania umowy o pracę była w początkowym okresie ciąży i niemożliwym było przewidzenie jej stanu zdrowia w późniejszym okresie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany R. G. poparł odwołanie skarżącej.

Sąd ustalił, co następuje:

R. G. w kwietniu 2013r. rozpoczął na terenie powiatu (...) prowadzenie działalności pod firmą (...) z siedzibą w W.. W związku z zamierzeniem rozszerzenia działalności na teren województwa (...), R. G. w marcu 2013r. rozpoczął poszukiwania pracownika o należytych kompetencjach i doświadczeniu w celu powierzenia mu obowiązków dyrektora oddziału (...). Nawiązał kontakt telefoniczny z poleconą mu przez znajomych na spotkaniu biznesowym ubezpieczoną, i po przedstawieniu jej warunków zatrudnienia w tym wysokości wynagrodzenia, w dniu 20 czerwca 2013r, strony zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem ustalonym na kwotę 10.000 zł. W tym samym dniu pracodawca udzielił odwołującej pełnomocnictwa z podpisem notarialnie poświadczonym na czas nieokreślony do prowadzenia spraw związanych z działalnością oddziału w zwykłym zakresie, zawierania i wypowiadania umów, prowadzenia rozmów handlowych z organami kontrahentów oraz z instytucjami i urzędami, załatwiania bieżących spraw, składania oświadczeń i podpisów pod dokumentacją oraz do jej odbioru, jak również prawo do obrotu majątkiem właściciela i dokonywania wszelkich innych czynności bezpośrednio związanych z działalnością.

Do zakresu obowiązków odwołującej jako dyrektora oddziału należało stworzenie od podstaw oddziału, począwszy od najmu lokalu, jego organizacji i wyposażenia zaplecza sprzętowego, następnie rozeznanie rynku lokalnego, pozyskanie klientów, zagospodarowanie oddziału, aż po zapewnienie obsługi rachunkowej dla oddziału i w końcu koordynacja i zarządzanie działalnością, w tym prowadzenie strategii i polityki działalności w celu uzyskania rentowności i efektywności oddziału. Ponadto odwołująca była również odpowiedzialna za organizację i sprawność biura, przestrzeganie obowiązujących procedur, zaopatrzenie w materiały biurowe, urządzenia i wyposażenie biura, optymalizację kosztów zarządzania oddziałem, oraz za sprawy gospodarcze i inwestycyjne, w tym koordynację pracy podwykonawców.

R. G. był przekonany, iż ubezpieczona wypełni powierzone jej zadania, gdyż posiadała ona doświadczenie z uwagi na 6-letni okres prowadzenia własnej działalności.

W dniu 21 czerwca 2013r. ubezpieczona w charakterze pełnomocnika pracodawcy podpisała umowę najmu z (...) Sp. z o.o. G., której przedmiotem był najem powierzchni biurowej przy ul. (...) w G.. Pod tym adresem odwołująca zorganizowała biuro, gdzie wykonywała pracę w systemie 8-godzinnym od 21 czerwca do 2 września 2013r., jak to wynika z kart pracy.

Odwołująca prowadziła rozmowy handlowe a następnie zawarła umowy o współpracę z partnerami (...) O. K. z siedzibą w Z., (...) J. S. z siedzibą w Z.. W ramach tych umów RM T. R. G. zobowiązał się do odpłatnego świadczenia usług transportowych i napraw samochodowych, tj. pośredniczenia między partnerami a innymi firmami w wykonywaniu umów dotyczących przewozu drogowego na terenie Polski – organizował i realizował transport. Oddział w G. nie dysponował własnymi samochodami, lecz wykonywał zlecenie najmowanym wraz z kierowcą samochodem ciężarowym z bazy transportowej i dostarczał towar na rzecz zleceniodawców partnerów (wymienionych w umowach o współpracę). Ubezpieczona kontaktowała się telefonicznie z pracownikami partnerów – spedytorami, z którymi negocjowała warunki wykonania usług transportowych, dokonywała wymiany dokumentów - faktur i uzgadniała szczegóły realizacji usług i w tym celu kilka razy w tygodniu przemieszczała się pomiędzy biurem oddziału, bazą transportu w R. i biurami partnerów. Organizowała również naprawę samochodów ciężarowych zlecając wykonanie usługi zakładowi mechanicznemu bądź informując o tym pracodawcę.

Obsługą rachunkową oddziału zajmowało się biuro (...), w ramach zawartej w dniu 20 czerwca 2013r. pomiędzy biurem a reprezentującą R. G. ubezpieczoną, umowy o prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jeden raz w miesiącu odwołująca dostarczała do biura rachunkowego dokumentację – faktury i rachunki, nadto kontaktowała się telefonicznie w sprawach podatkowych. Księgowa prowadziła także dokumentacją osobową odwołującej jako jedynego pracownika zainteresowanego.

B. S. w roku 2013 za miesiąc czerwiec otrzymała wynagrodzenie w wysokości brutto 3,500 zł, lipiec, sierpień – po 10.000 zł, wrzesień (...).27 zł, październik – 1150 zł.

Z chwilą zawarcia umowy o pracę z R. G., ubezpieczona była w początkowym okresie ciąży – 2 miesiącu. Dla pracodawcy nie było to przeszkodą, gdyż ubezpieczona wykonywała należycie swoje obowiązki, nadto nie było żadnych przeciwwskazań medycznych do kontynuowania zatrudnienia. Przejście na zasiłek chorobowy we wrześniu 2013r. było skutkiem nagłego pogorszenia się stanu zdrowia odwołującej i stanu zagrożenia ciąży, w konsekwencji ubezpieczona urodziła przedwcześnie.

Zainteresowany z tytułu prowadzenia działalności posiada na dzień 5 listopada 2014r. zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne za okres 07- 11/12 – FUS 662.65 zł oraz FUZ – 1.272,75 zł; za okres 01-05/13 FUS – 574,27 zł oraz FUZ – 1.054,65zł.

Zainteresowany od września 2013r. samodzielnie prowadzi oddział w G., wykonując umowy zawarte przez odwołującą z dotychczasowymi partnerami. Nie pozyskał nowych kontrahentów. W dniu 30 listopada 2014r. odwołująca przystąpiła do pracy u zainteresowanego na tych samych warunkach zatrudnienia i wynagrodzenia, w związku z zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Do dnia 17 grudnia 2014r. przebywała na urlopie wypoczynkowym za rok 2013, zgodnie z zaleceniem księgowej. Za listopad 2014r. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 333,33 zł. Zainteresowany za ten okres odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne – 68,25 zł, zdrowotne- 296,29 zł oraz FP I FGŚP -63,57 zł.

W okresie od 28 stycznia 2014r. do 6 lutego 2014r. ZUS przeprowadził kontrolę u płatnika składek R. G. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca do października 2013r. osobą upoważnioną do występowania w imieniu płatnika składek była księgowa J. K.. Skutkiem przeprowadzonej kontroli było wydanie przez ZUS zaskarżonej decyzji z 11 marca 2014r.

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie akt ZUS, umowy o pracę z dnia 20 czerwca 2013r. [dowód- k. 7 a.s.]; dokumentu pełnomocnictwa [dowód- k. 8-12 a.s.]; zakresu obowiązków [k. 14-17a.s.]; kart pracy odwołującej [k. 32- 36a.s.], umów o współpracę z dnia 21 czerwca 2013r. z DeLOREAN K. O. [k. 18-21a.s.] oraz z (...) J. S. [k. 22-25 a.s.]; umowy najmu z dnia 21 czerwca 2013r. [k. 26 a.s.]; zeznań świadków I. G., K. O., A. O., J. S., J. K., a także odwołującej [nagranie z rozprawy z dnia 12 września 2014r. płyta- k. 74 a.s.]; pism zainteresowanego [k. 76, 84 a.s.] oraz listy płac z miesiąca listopad 2014r., raportów (...), (...), (...) i dowodów wpłaty należności z tytułu składek [ k. 94-96, 98 a.s.], wniosku o urlop [k. 97 a.s.].

Sąd, w całości dał wiarę zeznaniom świadków oraz wyjaśnieniom odwołującej, ponieważ są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają, nadto znajdują odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym, przedstawiając łącznie rzeczywisty przebieg pracy i zakres obowiązków odwołującej, a także przyczyn jej zatrudnienia. Sąd pominął dowód z zeznań R. G. wobec jego niestawiennictwa.

Zgromadzony materiał był wystarczający i kompletny do poczynienia ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. S. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1442 ze zm.), zwanej dalej Ustawą, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowym ubezpieczeniom pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania (art. 13).

Art. 8 pkt 1 Ustawy stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do tego, czy stan faktyczny ustalony w tej konkretnej sprawie, a wynikający z zeznań odwołującej oraz świadków, jak również z dowodów z dokumentów pozwala na uznanie, że umowa o pracę
z dnia 20 czerwca 2013r. zawarta między zainteresowanym RM T. R. G. jako płatnikiem składek, a odwołującą B. S. była czynnością sprzeczną z zasadami współżycia społecznego i jako taka nieważną w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. – tak jak to twierdzi organ rentowy– czy też nie i jakie są tego przyczyny.

Na wstępie, wskazując na utrwaloną linią orzecznictwa pojęcia pracownik i zatrudnienie, które nie mogą być interpretowane na użytek ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców - Kodeks pracy (tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 maja 2005 r., sygn. akt III AUa 283/2005), podkreślenia wymaga fakt, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy,. nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. )– tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04. Cel zawarcia umowy o pracę w postaci uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § 1 k.c.). Jeżeli w konkretnym przypadku została zawarta umowa o pracę nienaruszającą art. 22 k.p., nie można stawiać zarzutu zawarcia takiej umowy w celu obejścia prawa, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. (por. wyroku SN z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 320/04; wyroku z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 34/10).

Natomiast „o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych”. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010r. II UK 204/09).

W niniejszej sprawie wyniki przeprowadzonego postępowania w sposób jednoznaczny wskazują, iż pomiędzy B. S. a R. G. rzeczywiście został nawiązany stosunek pracy, wyczerpujący przesłanki określone w art. 22 k.p. Ubezpieczona niewątpliwie świadczyła pracę na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, uwzględniając specyfikę pracy dyrektora nowootwieranego oddziału w innym regionie kraju. Natomiast o wyczerpaniu znamion podporządkowania pracowniczego świadczą karty pracy prowadzone przez ubezpieczoną, określone miejsce i czas wykonywania czynności, w niniejszym przypadku - biuro oddziału na ul. (...) w G., gdzie zgodnie z zeznaniami świadków odwołująca była dyspozycyjna praktycznie codziennie, jak również bardzo szczegółowy zakres obowiązków ustalonych przez pracodawcę. R. G. nadzorował i kontrolował pracę ubezpieczonej, pozostawał z nią w stałym kontakcie telefonicznym, wykonywał naprawy najętych samochodów, doskonale orientował się w sytuacji i funkcjonowaniu oddziału, co potwierdza fakt przejęcia przez niego prowadzenia oddziału w chwili przejścia ubezpieczonej na zasiłek chorobowy i macierzyński. Odwołująca wykonywała swoje obowiązki z zaangażowaniem i w sposób należyty, bez znaczenia miała przy tym jej ciąża. Podjęte przez nią działania pozwoliły na kontynuowanie i prowadzenie oddziału oraz uzyskiwanie obrotów ok. 200.000 zł miesięcznie, nawet w okresie po zaprzestaniu świadczenia pracy.

Uwadze Sądu nie uszedł także fakt, iż umowy o pracę, o współpracy z kontrahentami, umowa najmu pomieszczeń biurowych, umowa o obsługę rachunkową z J. K., wszystkie opiewają na tę samą datę, co wskazuje iż starania w tym celu ubezpieczona musiała podjąć jeszcze przed tą datą, a po zainicjowaniu kontaktu telefonicznego przez zainteresowanego, co miało miejsce w kwietniu 2013r. Nie dziwi zatem fakt, iż w ciągu dwóch miesięcy (lipiec-sierpień) ubezpieczona rozwinęła działalność oddziału, koordynując i prowadząc działalność. Wobec powyższego nie może ostać się zarzut organu rentowego dotyczący krótkiego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznego i szybkiego przejścia na zwolnienie lekarskie.

W ocenie Sądu, w świetle wyników przeprowadzonych dowodów muszą odpaść także pozostałe zarzuty organu rentowego dotyczące samych działań pracodawcy, tj. zatrudnienia tylko jednego pracownika w osobie odwołującej, a w okresie jej niezdolności do pracy niezastąpienie jej innym pracownikiem, brak list obecności czy potwierdzeń wypłaty wynagrodzenia. Brakujące -w ocenie ZUS - dokumenty zostały przedłożone wraz z odwołaniem od decyzji oraz w toku postępowania. Ubezpieczona była jedynym pracownikiem, gdyż jak wykazało z resztą postępowanie dowodowe i o czym zaświadczał sam zainteresowany, posiadała wszelkie kwalifikacje i doświadczenie wymagane do podjęcia pracy, nadto wywiązała się z powierzonych obowiązków, wpływając na podwyższenie zysków i rentowość działalności, wzbudzając tym samym u pracodawcy zadowolenie z efektów pracy. N. pracownika w zastępstwie było racjonalną decyzją właściciela, dla którego (co słusznie wskazywał w pismach procesowych) kontynuowanie działalności rozpoczętej przez odwołującą nie stanowiło problemu wobec doświadczenia w prowadzeniu takiej działalności w powiecie (...) przy pozostawieniu oddziału zorganizowanego i z zaplanowaną długofalową strategią. Zainteresowany w trakcie kontroli wyjaśnił, iż oczekuje powrotu ubezpieczonej i kontynuowania przez nią działań w G.. Tak też się stało z dniem 1 grudnia 2014r., kiedy to odwołująca wróciła do pracy

.

Biorąc pod uwagę powyższe, w żaden sposób nie można przypisać działaniom odwołującej cechy „nagannego i nieobojętnego społecznie zachowania korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umowy o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego (np. urodzeniem dziecka)”, co byłoby równoznaczne z uznaniem umowy pracę jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego za nieważną, jak to podniósł organ rentowy w uzasadnieniu decyzji w oparciu o wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005r. II UK 43/05.

Celem stosunku pracy nawiązanego między ubezpieczoną a zainteresowanym nie było nieuprawnione skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczeń, lecz faktyczne i rzeczywiste świadczenie pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy w zamian za ustalone w umowie wynagrodzenie.

Odnośnie ostatniego zarzutu organu rentowego dotyczącego ustalenia wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to wskazać należy, iż Sąd orzekający nie prowadził postępowania w tym zakresie, gdyż związany był przedmiotem sprawy określonym zaskarżoną decyzją, nadto w postępowaniu inicjowanym odwołaniem od decyzji ZUS, Sąd pełni rolę organu odwoławczego i kontrolnego orzekając w granicach zaskarżenia. Wobec zatem faktu, iż zaskarżona decyzja dotyczyła samego podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie wysokości podstawy wymiaru, Sąd nie miał legitymacji do kwestionowania wysokości wynagrodzenia ustalonego umową o pracę. W tym zakresie ZUS może wydać nową decyzję.

Reasumując, według oceny Sądu w dniu 20 czerwca 2013r. doszło do zawarcia między zainteresowanym R. G., a odwołującą B. S. umowy o pracę, która posiadała wszelkie cechy pracowniczego stosunku pracy zgodnie z art. 22 k.p. i nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, zatem może stanowić podstawę do objęcia odwołującej ubezpieczeniami społecznymi.

Mając powyższe na uwadze, z mocy powołanych przepisów i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku (pkt 1).

W punkcie 2 wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego an podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r. poz. 461- j.t.).

SSO Patrycja Bogacińska-Piątek