Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 r. w Szczecinie

sprawy T. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 lutego 2014 r. sygn. akt VI U 1309/13

oddala apelację.

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko

III AUa 254/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 26 września 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił T. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ ubezpieczony nie legitymuje się ustawowym stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu od 2.12. 1975 r. do 15.04.1990 r.

Ubezpieczony T. G. odwołał się od wspomnianej decyzji twierdząc, że pracę w warunkach szczególnych udowodnił oświadczeniami świadków.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z 6 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd okręgowy ustalił, że T. G. ur. (...) w okresie od 20.08. 1990 r. do 31.12.1998 r. pracował w szczególnych warunkach, w okresie od 2.12.1975 do 17.04.1990 pracował w (...) Zakładach (...) w D. jako elektromonter zmianowy, nie była to praca w szczególnych warunkach. 3 września 2013 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury; udowodnił łączny okres ubezpieczenia na 1.01. 1999 r. w wymiarze ponad 25 lat.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania przywołując treść art. 184 ust. 1 i 2 z ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 tj. zwanej dalej ustawą emerytalną) podkreślił, że warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według tego przepisu jest spełnianie przesłanki stażu przed 1.01.1999 r. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się zaś pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej). Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32 wspomnianej ustawy). Sąd okręgowy zważył, iż ubezpieczony nie wykazał spełnienia wszystkich przesłanek warunkujących przyznanie mu świadczenia emerytalnego. Z dokumentów szczątkowych wynikało, że wnioskodawca był zatrudniony jako elektromonter w warsztacie elektrycznym, następnie jako elektromonter, który dodatkowo pracował na stacji przeładunkowej i elektromonter zmianowy (od 1.10.1986 r.). Z angaży skarżącego wynikało, że co najmniej od 1.10.1979 r. czas pracy wnioskodawcy wynosił 36 godzin na tydzień i był to skrócony czas pracy. Świadkowie J. K. (współpracownik ubezpieczonego w latach 1976-1990) i A. S. (przełożony wnioskodawcy w latach 1981-1990) zeznali, że ubezpieczony pracował jako ślusarz remontowy w (...) Oddziale w D., ale także na stacji przeładunkowej - naprawiał urządzenia na oddziałach ww. zakładów oraz przeładowywał len z samochodów na ciągniki. Świadek S. zeznał, że na warsztacie elektrycznym nie wykonywano prac w warunkach szczególnych. Z kolei świadek K. przyznał, że w jakimś okresie czas pracy został ograniczony do 36 godzin tygodniowo. Ubezpieczony przyznał, że pracował na stacji przeładunkowej oraz, że była zmiana systemu czasu pracy. Sąd Okręgowy uznał, że decydujące znaczenie miały dowody z dokumentów, które wiernie odzwierciedlały charakter pracy ubezpieczonego. Stosownie do wykazu A Działu XIV pkt 25 załącznika do rozporządzenia z 7.02.1983 r., do prac w szczególnych warunkach zaliczana jest bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Nie ulegało wątpliwości, że takich prac ubezpieczony nie wykonywał, co wynika ze świadectwa pracy, dokumentacji z akt osobowych i pośrednio z zeznań świadków oraz skarżącego. Dowody te wskazywały, że ubezpieczony był elektromonterem, ale na warsztacie elektrycznym i dopiero od 1.10.1986 r. został elektromonterem zmianowym. Ponadto do kwietnia 1982 r. był pracownikiem na stacji przeładunkowej.

T. G. złożył od wyroku apelację zarzucając: - mający wpływ na treść wyroku błąd w ustaleniach przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na uznaniu, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że ubezpieczony, nie wykazał co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, podczas gdy to wynika z zebranego materiału dowodowego; - naruszenie art. 227 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie zeznań świadków; - naruszenie art. 233 § 1 k.p.c.przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, iż odwołujący się nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale w sytuacji, gdy zarówno sam odwołujący się, jak i powołani świadkowie, potwierdzili, że stanowisko, na którym ubezpieczony wykonywał prace wiązało się z naprawą urządzeń na oddziałach i tylko dodatkowo ubezpieczony zajmował się pracą na stacji przeładunkowej; - naruszenie art. 244 § 1 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. przez nieuzasadnione pominiecie dowodu z dokumentu w postaci kart wynagrodzenia ubezpieczonego, w których suma poszczególnych składników wynagrodzenia nie odpowiada ustalonej kwocie wynagrodzenia, co wskazuje na nie uwzględnienie w kartach wynagrodzenia dodatku za pracę w warunkach szczególnych, który ubezpieczony otrzymywał przez cały okres zatrudnienia; - obrazę art. 32 ust. 1. la i 2 ustawy emerytalnej w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez dokonanie ich błędnej wykładni i przyjęcie, iż praca wykonywana przez odwołującego się w charakterze elektromontera zmianowego nie była pracą w szczególnych warunkach, albowiem nie była wykonywana przez cały okres zatrudnienia, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy; - naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 i art. 32 ust, la ustawy emerytalnej oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. przez wyłączenie z okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresu pobierania zasiłków chorobowych. Apelujący wnioskował o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia przez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury

ewentualnie o uchylenie wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny rozważył apelację ubezpieczonego i uznał, że nie zasługuje uwzględnienie.

W ocenie sądu apelacyjnego, sąd I instancji dokonał w sprawie trafnych ustaleń, popartych racjonalnym doświadczeniem życiowym oraz wszechstronnie rozważonym materiałem dowodowym, przeanalizowanym zgodnie z zasadami logicznego rozumowania, które to ustalenia sąd apelacyjnym w całości aprobuje. Sąd okręgowy dokonał też prawidłowej subsumcji i sformułował trafną ocenę prawną nie naruszając przy tym norm zawartych w prawie materialnym. Zarzuty skarżącego są polemiczne i oparte na wybiórczej analizie okoliczności sprawy, i jako takie bezpodstawne. W szczególności, odnosząc się do zarzutu błędnych ustaleń, zaznaczyć trzeba, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest zasadniczym zadaniem sądu rozstrzygającego spór, wyrażającym istotę sądzenia w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd zasad określonych w art. 233 k.p.c., wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął to sąd, wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. W ocenie sądu apelacyjnego analiza materiału dowodowego dokonana przez sąd okręgowy odpowiada wskazanym wymogom, zaś argumenty apelacji w tym zakresie nie pozwalały na przyjęcie odmiennej oceny. Sąd apelacyjny wskazuje, że w myśl utrwalonego orzecznictwa, przewidziane w art. 32 ustawy emerytalnej prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym, jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 tej ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. wyrok SN z 5 maja 2009 r. I UK 4/09, Lex nr 509022). Należy też zauważyć, że z uwagi na wyjątkowość regulacji, wykonywanie pracy w warunkach szczególnych nie może zostać uprawdopodobnione, lecz musi być wykazane w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień lub wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga zawsze dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. wyrok SN z 9 stycznia 1998 r. II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667). Podstawowym dowodem w tym zakresie jest więc zgromadzona dokumentacja, w szczególności świadectwo pracy w warunkach szczególnych.

W przedmiotowym postępowaniu sąd okręgowy dysponował szerokim materiałem dowodowym. Podkreślić należy, że ze świadectwa pracy dot. spornego okres zatrudnienia nie wynika, że ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach; świadectwo to wykazuje jedynie, że był zatrudniony na stanowisku elektromontera zmianowego bez doprecyzowania, na jakich oddziałach praca była wykonywania, i czy były to oddziały w ciągłym ruchu, w których wykonywana była praca w szczególnych warunkach. Sąd pierwszej instancji dopuścił również dowód z zeznań świadków i przesłuchania ubezpieczonego. Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony zeznając, dążył do korzystnego rozstrzygnięcia sprawy, co czyniło ten dowód niewiarygodnym. Należy również zauważyć, że wobec znacznego upływu czasu mniej wiarygodne są dowody o charakterze osobowym (a do nich zalicza się zeznania świadków), niż dowody z dokumentów; dlatego też słusznie argumentował sąd okręgowy, że zeznania świadków winny znajdować potwierdzenie w dokumentacji pracowniczej. W zaistniałej sprawie dowody osobowe i dokumentacja pracownicza były sprzeczne, jakkolwiek i z zeznań świadków można było wnioskować, że praca wykonywana przez ubezpieczonego nie była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd apelacyjny podkreśla również, że rodzaj pracy opisanej w wykazie załącznika do Rozporządzenia z 7.02.1983 r. (Dział XIV, pkt 25) tj. bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, wprost wskazuje na pracę na oddziałach w ruchu i w stałej dyspozycji produkcyjnej, i to tylko takich, gdzie jako podstawowe, co do zasady wykonywane są prace w warunkach szczególnych. Ubezpieczony nie wykazał na jakim oddziale pracował, w szczególności nie wykazał, że pracował na oddziale, gdzie jako podstawowe wykonywane były prace w szczególnych warunkach, czyli należało przyjąć, że w ogóle nie udowodnił, że wykonywał pracę na warunkach opisanych w punkcie 25. wykazu. Ponadto prawidłowe ustalenia w sprawie wskazują również na to, że wykonywał prace poza halami produkcyjnymi, czyli trafnie sąd okręgowy uznał, że nie został spełniony warunek pracy stałej i pełnowymiarowej.

Apelujący powoływał się nadto na fakt otrzymywania dodatku płacowego za pracę w uciążliwych warunkach. W tej kwestii sąd apelacyjny zauważa, że zapłata tego rodzaju świadczenia nie mogła być uznana za jednoznaczną z pracą w szczególnych warunkach, stałą i w pełnym wymiarze czasu. Świadczenie to bowiem pracodawcy przyznawali uznaniowo, wg przez siebie ustalonych zasad, a więc nawet tym pracownikom, który pracowali w szczególnych warunkach jedynie przez krótki czas w stosunku do pełnego wymiaru czasu pracy. W ocenie sądu apelacyjnego trafnie też zastosowano regulacje prawne ustawy systemowej wywodząc, że do ustalania okresu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach nie należy uwzględniać okresów pobierania przez niego zasiłków chorobowych. Słusznie wskazał sąd I instancji, że zgodnie z obowiązującym od 1.07.2004 r. przepisem art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14.11.1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepis ten wprowadził istotną zmianę w dotychczasowym stanie prawnym określając szczegółowo okresy, które nie są do wliczane, w tym okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą (wyrok Sądu Najwyższego z 7.02.2006 r., I UK 154/05, LEX 272581). Wskazana regulacja jest jasna i zrozumiała, przez co podnoszony przez ubezpieczonego zarzut, że okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych winny być wliczane do okresu pracy w warunkach szczególnych był oczywiście bezzasadny. Przepis ten odnosi się bowiem do okresów faktycznego niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, niezależnie od tego, czy niewykonywanie pracy spowodowane było niezdolnością do pracy, czy też inną przyczyną i niezależnie od tego, czy okres za który pracownik otrzymał wynagrodzenie stanowi okres składkowy, czy też nieskładkowy (wyrok Sądu Najwyższego z 8.07.2008 roku I UK 400/07, LEX 590316). Zgodzić można się jedynie z twierdzeniem, że okresy te wliczają się do ogólnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego i należy je uwzględnić w obliczaniu okresów składkowych i nieskładkowych.

Podsumowując, rozstrzygnięcie sądu okręgowego jest prawidłowe, gdyż T. G. nie udowodnił, że posiada 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. W konsekwencji, sąd apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego.

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko