Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Władysława Prusator-Kałużna (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SO del. Dorota Zarzecka

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łomży

III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 1 marca 2012 r. sygn. akt III U 1085/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 452/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 17 sierpnia 2011 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił E. K. prawa do emerytury. Organ rentowy stwierdził, że nie posiada on wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przyjął, że w warunkach szczególnych E. K. pracował 14 lat, 3 miesiące oraz 22 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresów zatrudnienia od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G. oraz od dnia 1 września 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) spółce cywilnej w G..

E. K. w odwołaniu od powyższej decyzji domagał się przyznania prawa do emerytury po uprzednim zaliczeniu jako pracy w szczególnych warunkach zakwestionowanych okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G..

Sąd Okręgowy w Łomży Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 1 marca 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał E. K. emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 czerwca 2011 roku. Sąd I instancji wskazał, że warunkami nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach są: ukończenie przez mężczyznę 60-go roku życia, udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 roku 25-letniego ogólnego stażu pracy i 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa oraz rozwiązanie stosunku pracy (art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Bezsporny staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych wynosił 14 lat, 3 miesiące oraz 22 dni. Sąd Okręgowy stwierdził, że okolicznością sporną było ustalenie, czy praca w okresach od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, a w konsekwencji czy odwołujący legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. W celu ustalenia charakteru pracy E. K. w spornych okresach Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków: T. D. i J. Z. oraz dowód z akt osobowych odwołującego. Z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych E. K. wynikało, iż z dniem 1 maja 1996 roku został przyjęty do pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G. na stanowisko piekarza w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 2 maja 1996 roku otrzymał zakres czynności na stanowisku stołowego oraz na stanowisku piecowego. Z dniem 12 grudnia 1997 roku zakład pracy rozwiązał z nim umowę o pracę bez zachowania terminu wypowiedzenia. Następnie odwołujący od dnia 1 stycznia 1998 roku od dnia 30 kwietnia 1998 roku był zatrudniony na stanowisku piekarza w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G.. Sąd I instancji wskazał, że z zeznań świadków T. D. i J. Z. również wynikało, iż E. K. świadczył pracę na stanowisku piekarza. Nie miał przy tym znaczenia podział na piekarzy stołowych i piecowych, ponieważ jeden pracownik mógł wykonywać wszystkie te czynności. Przygotowywanie, formowanie i pieczenie ciasta odbywało się na jednej hali. Sąd Okręgowy ocenił, że zeznania świadków są jasne, spójne, a co za tym idzie wiarygodne i przydatne do czynienia ustaleń w sprawie. Zaznaczył, że mimo tego, iż świadkowie nie pracowali z odwołującym, kiedy właścicielem piekarni został Z. K., to wiedzieli, że wykonywał on te same czynności, jak wówczas gdy pracowali razem na rzecz (...) Spółdzielni (...) w G.. Wskazali, że zmiana właściciela piekarni nie pociągała za sobą zmiany warunków lokalowych ani też cyklu produkcji. Sąd I instancji uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do dokonania oceny charakteru pracy odwołującego w spornych okresach i odstąpił od przesłuchania w charakterze świadka Z. K.. Stwierdził, że praca E. K. w okresach od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku na stanowisku piekarza była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, gdyż odpowiada ona pracy określonej w wykazie A, dziale X, poz. 11 załącznika do w/w rozporządzenia – prace przy wypieku pieczywa. Stąd odwołujący spełnia wszystkie warunki wymagane do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

- art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) w zw. z wykazem A, dział X, poz. 11 załącznika do w/w rozporządzenia, poprzez błędną ich wykładnię i przyjęcie przez Sąd, że prace wykonywane przez odwołującego w okresie od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku były pracami w szczególnych warunkach i wobec tego udowodnił co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, uprawniający do przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że w okresie od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (tj. 8 godzin dziennie) pracował przy wypieku pieczywa, w sytuacji, gdy zeznania świadków jak i zakres czynności, jaki otrzymał w dniu 2 maja 1996 roku, nie pozwoliły na takie ustalenia.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Łomży do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie prawa E. K. do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach według przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), w tym zasadnie do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił okresy zatrudnienia od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G. jako pracę określoną w wykazie A, dziale X, poz. 11 załącznika do w/w rozporządzenia – pracę przy wypieku pieczywa.

Nie było przedmiotem sporu w niniejszej sprawie to, że odwołujący w spornych okresach pracował jednocześnie jako piekarz stołowy i piecowy. Powyższe wynika zarówno z zeznań świadków T. D. (k. 24 v.) i J. Z. (k. 24 v. – 25), jak również z zakresów czynności odwołującego na stanowisku stołowego oraz na stanowisku piecowego znajdujących się w aktach osobowych.

Okolicznością sporną było ustalenie, czy jako prace przy wypieku pieczywa w rozumieniu wykazu A, działu X, poz. 11 załącznika do w/w rozporządzenia (zaliczane do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych) należy rozumieć wyłącznie prace ściśle przy wypieku pieczywa (prace piekarza piecowego), czy również prace związane z przygotowaniem rozczynu, wyrabianiem i porcjowaniem ciasta (prace piekarza stołowego).

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarówno praca piekarza piecowego jak również praca piekarza stołowego (pod warunkiem wykonywania jej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zgodnie z wymogiem wynikającym z § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia) jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach określoną w wykazie A, dziale X, poz. 11 załącznika do w/w rozporządzenia. Zgodnie z wykazem A stanowiącym załącznik do uchwały nr 38 Zarządu (...) Związku Spółdzielni (...) z dnia 11 lipca 1983 roku (k. 67-68 ZUS) prace przy wypieku pieczywa – dział X, pkt 11 - obejmują szerszy zakres stanowisk i wykonywanych w nich czynności niż uznaje to organ rentowy. Wymienione są w nim stanowiska i czynności: piekarz, ciastkarz, ręczny odbiór pieczywa na blachach z pieca, ręczny odbiór listka waflowego z pieca, operator linii produkcyjnych nakładających kęsy ciasta do pieca i odbierający pieczywo z pieca, ekspedytor wyrobów gotowych, przesiewacz mąki, trzepacz worków, operator linii przy produkcji koncentratów ciast oraz obsługujący agregat cavemil cream. Z pisma pochodzącego od (...) Spółdzielni (...) w G. z dnia 20 lipca 2011 roku również wynikało, że zakład ten uznawał, iż stanowiska piekarz stołowy i piekarz piecowy są równorzędne dla stanowiska piekarz, ujętego w wykazie A, dziale X, poz. 11 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik do uchwały nr 38 Zarządu (...) Związku Spółdzielni (...) z dnia 11 lipca 1983 roku, co odpowiadało zakresowi prac związanych z wypiekiem pieczywa ujętych w wykazie A, dział X, pkt 11 załącznika do w/w rozporządzenia (k. 61 akt ZUS). Zakład pracy dał wyraz powyższemu stanowisku w sprostowanym świadectwie pracy z dnia 20 lipca 2011 roku (k. 62 akt ZUS), gdzie uznał prace wykonywaną przez odwołującego w tym zakładzie za pracę w szczególnych warunkach. Pokreślenia wymaga, co nie było pomiędzy stronami sporne, iż E. K. w (...) Spółdzielni (...) w G. wykonywał te same czynności co w spornych okresach w zakładzie pracy należącym do Z. K.. Zmiana właściciela piekarni nie pociągnęła bowiem za sobą zmiany warunków lokalowych ani też cyklu produkcji. Odwołujący wykonywał w zależności od aktualnych potrzeb pracodawcy czynności zarówno piekarza stołowego oraz piekarza piecowego. Wszystkie te czynności wykonywane były podczas tego samego procesu technologicznego, na tej samej hali. Stąd Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, iż za prace przy wypieku pieczywa należy uznawać nie tylko prace piekarza piecowego, lecz również piekarza stołowego.

Końcowo należy wskazać, iż w zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRiRW z 1988rok, Nr 2., poz. 4) w dziale X (w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym), poz. 11 (prace przy wypieku pieczywa) wymieniono jedynie stanowiska podawacza i odbieracza pieczywa na blachach z pieca (pkt 1) oraz odbieracza listków waflowych z pieca (odbiór ręczny) (pkt 2). W wyroku z dnia 25 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 218/09 (lex numer 590247) Sąd Najwyższy wskazał, że wykazy resortowe mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Taki wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia nie wymienia się konkretnych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Innymi słowy, zarządzenia resortowe mogą mieć znaczenie jedynie w sferze dowodowej. Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową. Sąd Apelacyjny podziela powyższy pogląd Sądu Najwyższego. Wskazać należy jednak, iż brak wymienienia konkretnego stanowiska w takim wykazie resortowym nie wyklucza dokonania ustalenia, że praca wykonywana na tym stanowisku podlega uwzględnieniu do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Z powyższych względów zarzuty apelacyjne naruszenia art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz art. 233 § 1 k.p.c. są niezasadne.

Skoro więc bezsporny okres pracy E. K. w warunkach szczególnych wynosił 14 lat, 3 miesiące oraz 22 dni, to doliczenie do tego okresu spornych okresów zatrudnienia od dnia 1 maja 1996 roku do dnia 11 grudnia 1997 roku oraz od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w G. powoduje, iż odwołujący legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

A.K.