Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Olsztyn, dnia 24 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Przemysław Jagosz

Protokolant: p. o. sek. sąd. Natalia Anielska

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2015 r. w Olsztynie

na rozprawie

z powództwa (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział Centrum (...) w K.

przeciwko B. L.

o zapłatę

I.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w postępowaniu nakazowym w dniu 23.09.2014 r. (sygn. akt I Nc 114/14) w stosunku do pozwanego B. L. w całości,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7 400,88 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w części wywołanej zarzutami pozwanego.

Sygn. akt I C 603/14

UZASADNIENIE

Ostatecznie powód (...) Bank (...) S.A. w W. Oddział Centrum (...) w K. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i nakazanie pozwanym solidarnym, aby zapłacili na jego rzecz kwotę 621.254,79 zł, na którą składają się:

- należność główna w wysokości 499.832,84 zł,

- odsetki ustawowe naliczone do dnia 20-01-2014 r. w kwocie 121.421,95 zł

wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia niniejszego pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swoich żądań powód wskazał, że w dniu (...) r. pozwana Agencja Handlowa (...) Sp. z o.o. w B. wystawiła na jego rzecz weksel własny in blanco jako zabezpieczenie wierzytelności z tytułu zawartej z pozwaną spółką umowy kredytu w rachunku bieżącym (...), zaś pozwany B. L. udzielił na tym wekslu poręczenia. Wedle treści pozwu, z uwagi na postawienie wierzytelności wynikającej z wyżej wskazanej umowy bankowej w stan natychmiastowej wymagalności, powód działając na podstawie i w granicach deklaracji wekslowej uzupełnił weksel in blanco na kwotę 621.254,79 zł z terminem płatności na dzień 31-01-2014 r., wzywając jednocześnie pozwanych do spłaty należności, jednakże bezskutecznie (k. 2-2 v., k. 44 i k. 136)

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 23-09-2014 r. w postępowaniu nakazowym (sygn. akt I Nc 114/14) Sąd Okręgowy w Olsztynie nakazał pozwanym Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B. oraz B. L., aby zapłacili solidarnie z weksla na rzecz powoda kwotę 621.254,79 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14-03-2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7.766 zł tytułem kosztów procesu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieśli w tym terminie zarzuty (k. 52).

Od wyżej wskazanego nakazu zapłaty pozwany B. L. wywiódł zarzuty, w których wniósł o jego uchylenie w części jego dotyczącej i oddalenie powództwa.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł zarzut skutecznego uchylenia się od skutków prawnych poręczenia wekslowego będącego podstawą wydania nakazu zapłaty po jego uzupełnieniu. W ocenie pozwanego, strona powodowa zataiła okoliczność, że uprzednio złożył on oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego poręczenia. Pozwany podniósł przy tym, że poręczenie wekslowe za wystawcę może być udzielone na odwrotnej stronie weksla tylko przy umieszczeniu wzmianki odpowiedniej treści. W przypadku natomiast spornego weksla brak jest takiej odpowiedniej wzmianki, gdyż na odwrocie weksla umieszczono zapis: „Poręczam za wystawcę weksla B. L.” mimo, że wystawcą weksla była spółka prawa handlowego. Powyższe potwierdza, że nigdy nie miał on zamiaru udzielać jakiegokolwiek poręczenia jako osoba fizyczna za zobowiązanie kredytowe sięgające prawie pół miliona złotych z powodu braku adekwatnego majątku. Jak wskazał pozwany, wzmianka pod jego podpisem i sam podpis został wyłudzony podstępnie przez pracowników powódki. (k. 59-63)

Pozwana Agencja Handlowa (...) Sp. z o.o. w B. nie wniosła zarzutów od wyżej wskazanego nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. akt I Nc 114/14, w związku z czym orzeczenie to uprawomocniło się w stosunku do pozwanej spółki.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 28-11-2011 r. pozwany B. L., upoważniony do jednoosobowej reprezentacji pozwanej Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B. (prezes Zarządu), złożył wniosek i udzielenie kredytu z przeznaczeniem na bieżące cele spółki.

W dniu 30-11-2011 r. powód udzielił pozwanej Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B. kredytu obrotowego MSP pozostawionego do dyspozycji jako kredyt w rachunku bieżącym (...) w limicie kredytowym w wysokości 500.000 zł, z przeznaczeniem na bieżące finansowanie działalności firmy. Okres wykorzystania i okres spłaty kredytu upłynął z dniem zakończenia okresu kredytowania, tj. z dniem 30-11-2012 r., przy czym niespłacenie kredytu w wyżej wskazanym terminie powodowało, że niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym. Zgodnie z § 13 umowy, spłata kredytu została zabezpieczona m. in. poprzez wystawienie przez kredytobiorcę weksla własnego in blanco i poręczenie wekslowe prezesa Zarządu kredytobiorcy, tj. pozwanego B. L.. Umowa została podpisana przez prezesa Zarządu.

( dowód : wniosek o udzielenie kredytu – k. 107-113; umowa kredytu obrotowego z dnia 30-11-2011 r. – k. 5-8)

W wykonaniu wyżej wskazanej umowy w dniu 30-11-2011 r. pozwana spółka, reprezentowana przez prezesa Zarządu – pozwanego B. L., złożyła deklarację wekslową, wedle treści której pozostawiła w dyspozycji powoda wystawiony przez siebie weksel własny in blanco, jako zabezpieczenie wierzytelności powoda wynikającej z umowy kredytu w rachunku bieżącym (...), w kwocie 500.000 zł. Zgodnie z treścią deklaracji, powód miał prawo, w razie niedotrzymania terminów spłaty wynikających z umowy kredytowej, wypełnić załączony weksel niezupełny w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu wystawcy łącznie z odsetkami, prowizjami i kosztami oraz opatrzyć go datą według swego uznania. Przedmiotową deklarację wekslową podpisał pozwany B. L. działając w imieniu pozwanej spółki (obok podpisu umieścił pieczątkę firmy).

Nadto pozwany B. L. złożył deklarację poręczyciela weksla własnego niezupełnego, zgodnie z treścią której udzielił poręczenia wekslowego za zobowiązania Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B., „występującego w charakterze wystawcy weksla własnego niezupełnego (in blanco), na dowód czego złożył na wekslu swój podpis jako poręczyciel za wystawcę”.

Jednocześnie pozwana spółka wystawiła weksel własny in blanco (bez protestu), który został podpisany przez prezesa Zarządu B. L. (obok podpisu wystawcy umieszczono pieczątkę spółki). Natomiast na odwrocie weksla pozwany B. L. złożył podpis (...) pod oświadczeniem: „Poręczam za wystawcę weksla B. L.”.

( dowód : weksel – k. 3-3 v.; deklaracja wekslowa i deklaracja poręczyciela wekslowego – k. 4-4 v.)

Jeszcze przed upływem terminu spłaty kredytu, a mianowicie w dniu 08-11-2012 r., powód informował pozwanego jako poręczyciela wekslowego, że wysokość zaległości z tytułu udzielonego kredytu wynosi ponad 16.000 zł. Miesiąc później powód podał pozwanemu, że jako poręczyciel wekslowy ponosi odpowiedzialność solidarną z kredytobiorcą, tj. z Agencją Handlową (...) Sp. z o.o. w B..

( dowód : pismo powoda z dnia 13-12-2012 r. – k. 100; pismo powoda z dnia 08-11-2012 r. – k. 101)

Pismem z dnia 21-01-2014 r. powód zawiadomił pozwanych o uzupełnieniu weksla zgodnie z treścią deklaracji, wzywając ich do zapłaty kwoty 621.254,79 zł jako odpowiadającej zadłużeniu pozwanej spółki. Data płatności weksla została ustalona na dzień 31-01-2014 r.

( dowód : wezwania do zapłaty – k. 9-10 v.)

Następnie pismem datowanym na dzień 04-02-2014 r., pozwany złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli polegającego na udzieleniu poręczenia wekslowego za spłatę weksla stanowiącego zabezpieczenie wyżej opisanej umowy kredytowej. Pozwany podał, że pracownik powodowego banku podsunął mu czystą kartkę papieru prosząc o napisanie tekstu: „Poręczam za wystawcę weksla B. L.” i opatrzenie go swoim podpisem, zapewniając go jednocześnie, że to oświadczenie nie wywoła żadnych skutków prawnych.

W odpowiedzi na powyższe powód podał, że nie przyjmuje do wiadomości treści złożonego przez pozwanego oświadczenia woli, uznając je za bezskuteczne. Jednocześnie powód zakwestionował twierdzenia pozwanego, jakoby o fakcie ponoszenia przez niego odpowiedzialności za zobowiązania kredytowe Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B. dowiedział się dopiero po otrzymaniu pisma z dnia 21-01-2014 r., skoro był o tym informowany w pismach datowanych na dzień 08-11-2012 r. i 13-12-2012 r.

( dowód : pismo pozwanego z dnia 04-02-2014 r. - k. 67-68; pismo pozwanego z dnia 07-04-2014 r. – k. 69-70; pismo powoda z dnia 07-03-2014 r. – k. 98-99)

W 2013 r. powód złożył do Prokuratury Rejonowej (...) zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na doprowadzeniu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem powoda o wartości 500.000 zł poprzez wprowadzenie w błąd pracownika banku co do sytuacji majątkowej pozwanej spółki w ten sposób, że przedłożono mu podrobione przez nieustaloną osobę zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, na szkodę powodowego banku. Jednak śledztwo prowadzone w tym zakresie zostało umorzone wobec niewykrycia sprawcy czynu lub brak znamion czynu zabronionego.

( dowód : postanowienie o umorzeniu śledztwa z dnia 30-06-2014 r. – k. 102-106)

Sąd zważył, co następuje:

Po rozpoznaniu zarzutów pozwanego B. L. od nakazu zapłaty wydanego w dniu 23-09-2014 r. w postępowaniu nakazowym, Sąd doszedł do przekonania, że nie zaistniały podstawy do jego uchylenia .

Przedmiotem sprawy było rozpoznanie żądań powoda, który dochodził zapłaty z weksla in blanco, przy czym pozwana Agencja Handlowa (...) Sp. z o.o. w B. miała odpowiadać jako wystawca weksla, zaś pozwany B. L. tytułem udzielenia poręczenia wekslowego. Od razu zauważyć należy, że pozwany wystawca weksla nie złożył zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w dniu 23-09-2014 r., w związku z czym orzeczenie uprawomocniło się w stosunku do tego pozwanego, a tym samym do rozpatrzenia pozostawała kwestia odpowiedzialności poręczyciela wekslowego (w dalszej części uzasadnienia używając sformułowania „pozwany” Sąd będzie miał na myśli B. L.).

Na wstępie rozważań zaznaczyć także należy, że ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie Sąd poczynił w oparciu o zeznania świadka A. B. oraz o dokumentację, której wiarygodności i prawdziwości żadna ze stron skutecznie nie zakwestionowała. Jednocześnie wspomnieć wypada, że wprawdzie dokumenty dołączone przez pozwanego do zarzutów od nakazu zapłaty stanowią jedynie projekty pism (bez podpisu – k. 67-70), jednak strona powodowa de facto potwierdziła okoliczność ich otrzymania, w szczególności pisma pozwanego stanowiącego oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych od złożonego poręczenia wekslowego (por. k. 98).

Podstawą prawną odpowiedzialności poręczyciela wekslowego w przypadku weksla własnego stanowi przepis art. 31 i art. 32 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28-04-1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1529 ze zm.), wedle którego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył, a więc solidarnie. Poręczenie umieszcza się na wekslu albo na przedłużku, przy czym wystarczającym do złożenia takiego oświadczenia woli jest złożenie własnoręcznego podpisu pod wyrazem „poręczam” lub innym zwrotem równoznacznym (w przypadku złożenia podpisu na przedniej stronie weksla sam podpis uważa się za udzielenie poręczenia).

Na tle niniejszej sprawy bezspornym było, że na wekslu zabezpieczającym roszczenia powodowego banku pozwany - z uwagi na pełnioną funkcję prezesa Zarządu Agencją Handlową (...) Sp. z o.o. w B. - będąc uprawniony do jej jednoosobowej reprezentacji, podpisał weksel za wystawcę weksla, o czym świadczy firmowa pieczątka umieszczona obok złożonego podpisu. Jednocześnie pozwany nie poddawał w wątpliwość okoliczności, że złożył swój podpis na odwrocie weksla oraz na dwóch deklaracjach wekslowych (wystawcy i poręczyciela wekslowego). Poza sporem pozostawała także kwestia samej wysokości żądania pozwu, a mianowicie pozwany nie negował sumy, na jaką weksel został wypełniony. Istota sporu sprowadziła się natomiast do rozstrzygnięcia kwestii, czy złożenie przez pozwanego oświadczenia o treści: „poręczam za wystawcę weksla B. L.” rodzi jego odpowiedzialność jako poręczyciela wekslowego za zobowiązania kredytobiorcy, a nadto, czy istnieją podstawy do uznania skuteczności uchylenia się przez pozwanego od skutków prawnych złożonego poręczenia.

Odnosząc się do pierwszej kwestii podkreślić należy, że pozwany negował doniosłość prawną złożonego świadczenia woli podnosząc, iż treść poręczenia wekslowego zawiera błędne oznaczenie wystawcy, a dokładniej rzecz ujmując nie wiadomo, za kogo zostało one udzielone. Umieszczone na odwrocie weksla oświadczenie stanowi bowiem o udzieleniu poręczenia za wystawcę weksla (tj. Agencję Handlową (...) Sp. z o.o. w B.), przy jednoczesnym wskazaniu osoby nie pełniącej takiej roli (B. L.).

Dokonując oceny skutków prawnych złożenia takiego oświadczenia woli Sąd miał na uwadze treść przepisu art. 31 ustawy – Prawo wekslowe stanowiącego, że udzielone poręczenie powinno wskazywać osobę, za którą zostało one udzielone, zaś jedynym obligatoryjnym jego elementem jest podpis zawierający imię i nazwisko oraz dodatkowo słowo „poręczam” (ten ostatni jest wymagany tylko w przypadku podpisu składanego na odwrocie weksla). W konsekwencji brak oznaczenia, za kogo się poręcza, nie ma znaczenia dla ważności dokonanej czynności prawnej i tym samym nie rodzi negatywnych skutków prawnych, gdyż w takim przypadku domniemywa się, że poręczenie zostało udzielone za wystawcę weksla (domniemanie prawne). Ewentualne wskazanie osoby, za którą dano poręczenie może mieć natomiast znaczenie w sytuacji, gdy na wekslu podpis złożyły – obok wystawcy i poręczyciela (awalisty) – inne podmioty (np. indosant), może on bowiem świadczyć o udzieleniu poręczenia za ten inny podmiot. Podobnie warunkiem ważności poręczenia wekslowego nie jest umieszczenie w jego treści lub obok podpisu daty i miejsca udzielenia poręczenia, albowiem taki obowiązek nie wynika z treści wspomnianego art. 31 ustawy – Prawo wekslowe (por. art. 1 i art. 101 ustawy, gdzie podanie powyższych jest niezbędne jako elementów składowych weksla).

W realiach niniejszej sprawie bezspornym natomiast pozostawało, że obok podpisu pozwanego umieszczonego na pierwszej stronie weksla w imieniu wystawcy, tj. pozwanej spółki, nie złożono innego podpisu np. w charakterze indosanta. W tej sytuacji należy domniemywać, że sporne poręczenie zostało udzielone za wystawcę weksla – Agencję Handlową (...) Sp. z o.o. w B., przy czym błędne oznaczenie wystawcy (w oświadczeniu o udzieleniu poręczenia) jako B. L. nie stanowi wystarczającej podstawy do obalenia tego domniemania tym bardziej, że pozostała zgromadzona w sprawie dokumentacja jednoznacznie świadczy o przeznaczeniu udzielonego poręczenia, jakim było zabezpieczenie spłaty zobowiązania wekslowego kredytobiorcy. Pamiętać bowiem należy, że weksel, tak jak każdy dokument mający znaczenie jurydyczne, może być przedmiotem wykładni w celu ustalenia treści postanowień. Istnieje zatem możliwość wykładni poszczególnych wyrażeń z uwzględnieniem kontekstu logicznego całego dokumentu oraz okoliczności, w jakich oświadczenie woli zostało złożone (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22-10-2009 r., III CSK 40/09, Lex nr 852562). W rezultacie Sąd dokonał wykładni oświadczenia woli pozwanego B. L. poprzez takie jego tłumaczenie, które uwzględnia okoliczności jego złożenia, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje, przy czym w przypadku umów należy badać przede wszystkim zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 1 i 2 Kc).

W kontekście powyższego nie sposób pominąć bezsporną okoliczność, że pozwany B. L., działając jako prezes zarządu Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. w B., podjął kroki zmierzające do pozyskania kredytu w wysokości 500.000 zł (vide: wniosek o udzielenie kredytu – k.107-113). Podpisując umowę kredytową pozwany – w imieniu pozwanej spółki - zobowiązał się zabezpieczyć spłatę kredytu poprzez wystawienie weksla własnego in blanco i zawarcie klauzuli potrącenia do rachunku bieżącego kredytobiorcy. Najistotniejsze jest jednak, że w treści wyżej wskazanej umowy kredytowej w imieniu pozwanej spółki pozwany B. L. wyraził zgodę na udzielenie poręczenia wekslowego przez prezesa Zarządu (§ 13 ust. 1 pkt 3 umowy – k. 6 v.), czemu dał wyraz w deklaracji poręczyciela weksla z dnia 30-11-2011 r. (podpisana tego samego dnia co wspomniana umowa kredytowa).

Z treści wspomnianej deklaracji poręczyciela wekslowego jednoznacznie natomiast wynika, że B. L. udzielił takiego poręczenia działając jako osoba fizyczna, na co wskazują słowa: „Ja, niżej podpisany B. L. (…) niniejszym oświadczam, iż udzieliłem poręczenia wekslowego za zobowiązania Spółki Agencja Handlowa (...) Sp. z o.o. w B. (…), występującego w charakterze wystawcy weksla własnego niezupełnego ( in blanco), na dowód czego złożyłem na wekslu swój podpis jako poręczyciel za wystawcę” (k. 4). Na powyższej deklaracji poręczyciela wekslowego, który przyjął na siebie odpowiedzialność za zobowiązania majątkowe wystawcy weksla (wyżej wskazaną spółkę, której w owym czasie był prezesem zarządu), umieszczony został własnoręczny podpis pozwanego bez użycia pieczątki firmowej tej spółki. Dla porównania, działając jako prezes Zarządu wspomnianej spółki, pozwany złożył swój podpis na odwrotnej stronie tej samej kartki papieru (tj. na deklaracji wystawcy weksla), a także na pierwszej stronie weksla, w ten sposób, że pod swoim nazwiskiem umieścił pieczęć firmową (k. 4 v.). Tym samym pozwany dał wyraz zarówno w treści samego weksla, jak i deklaracji wekslowej, że zobowiązanie wekslowe zawiera w imieniu spółki.

W tym miejscu jeszcze raz podkreślenia wymaga, że zawierając umowę kredytu obrotowego w imieniu kredytobiorcy pozwany zobowiązał się złożyć poręczenie wekslowe jako osoba fizyczna za zobowiązania majątkowe spółki, której ówcześnie pozostawał prezesem Zarządu (k. 6 v.). W tej sytuacji trudno jest uznać za wiarygodne twierdzenia pozwanego, w świetle których nie miał on zamiaru udzielać poręczenia jako osoba fizyczna za zobowiązania kredytowe w znacznej wysokości z uwagi na brak wystarczającego majątku prywatnego. Okoliczności dotyczące sytuacji majątkowej pozwanego, jak i jego możliwości płatniczych, pozostaje całkowicie bez wpływu na ważność udzielonego poręczenia wekslowego.

Podsumowując, analiza zebranej w aktach sprawy dokumentacji jednoznacznie potwierdza, że składając podpis na odwrocie weksla pozwany udzielił skutecznego poręczenia wekslowego za wystawcę weksla, tj. pozwaną spółkę. Potwierdzeniem powyższego jest nie tylko treść podpisanej przez niego umowy i deklaracji wekslowej poręczyciela wekslowego, lecz także zestawienie wszystkich dokumentów podpisanych przez niego tego samego dnia w związku z zawartą umową kredytową, umożliwiające precyzyjne wręcz wskazane, które z nich zostały podpisane w imieniu spółki, a które w imieniu własnym (jako osoba fizyczna).

Pod rozstrzygnięcie Sądu poddano także kwestię skuteczności złożonego przez pozwanego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych udzielonego poręczenia. Wprowadzony w błąd posiada możliwość takiego uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli w okresie roku, przy czym początek biegu tego terminu wyznacza dzień, w którym składający oświadczenie wykrył swój błąd zaistniały przy dokonywaniu określonej czynności prawnej (art. 88 § 2 Kc). Sformułowanie „wykrycie błędu" należy rozumieć jako powzięcie wiadomości o błędzie, bez znaczenia na jego bieg pozostają natomiast inne okoliczności (np. sprawdzenie okoliczności świadczących o błędzie). Termin do złożenia oświadczenia w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych jest zachowany, jeżeli zostało ono doręczone drugiej stronie (tu: powodowemu bankowi) przed jego upływem.

W świetle zgromadzonych w sprawie dowodów nie ulega wątpliwości, że pozwany powziął informację o wywołaniu w nim rzekomego błędu dotyczącego skutków prawnych złożonego poręczenia wekslowego, a mianowicie został powiadomiony przez powoda o ponoszeniu przez niego solidarnej odpowiedzialności z kredytobiorcą, po tym, jak zapoznał się z treścią pism z dnia 08-11-2012 r. (k. 101) i następnie z dnia 13-12-2012 r. (k. 100). W tej sytuacji oczywistym staje się, że oświadczenie pozwanego dotyczące uchylenia się od skutków prawnych złożonego poręczenia wekslowego zawarte w piśmie datowanym na dzień 04-02-2014 r. (k. 67 i por. 98) zostało złożone po upływie rocznego terminu z art. 88 § 2 Kc.

Podkreślenia przy tym wymaga, że w świetle zasad dotyczących rozkładu ciężaru dowodu, okoliczność zachowania terminu, o którym mowa w art. 88 § 2 Kc, musi być udowodniona przez uchylającego się od skutków prawnych oświadczenia woli (art. 6 Kc). Pozwany natomiast nie przedstawił Sądowi żadnych dowodów mogących świadczyć o złożeniu przez niego przedmiotowego poświadczenia we wcześniejszym terminie, w związku z czym brak jest podstaw do uznania doniosłości prawnej pisma mającego niwelować skutki dokonanego poręczenia wekslowego. Istotne jest przy tym, że termin do wykonania uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli ma charakter zawity, nie podlega ani przerwie, ani zawieszeniu, nie stosuje się też do niego przepisów o przedawnieniu, zaś po upływie uprawnienia składającego oświadczenie woli wygasają (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10-06-2014 r., Lex nr 1496474; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12-07-2013 r., Lex nr 1350382).

Z uwagi na upływ terminu umożliwiającego złożenie przez pozwanego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych udzielonego poręczenia jedynie zasygnalizować należy, że w sprawie i tak nie zostały ujawnione jakiegokolwiek okoliczności świadczące o udzieleniu przez pozwanego poręczenia wekslowego pod wpływem błędu i to w kwalifikowanej postaci, a mianowicie podstępnie wywołanego przez drugą stronę (art. 86 Kc).

Pozwany podnosił, że pracownik powodowego banku przedłożył mu do podpisu czystą kartkę papieru i poprosił o napisanie tekstu: „Poręczam za wystawcę weksla B. L.” zapewniając, że przedmiotowe oświadczenie nie wywołała żadnych skutków prawnych. W konsekwencji, zdaniem pozwanego, złożony przez niego podpis na odwrocie weksla został podstępnie wyłudzony i nie może stanowić skutecznego poręczenia wekslowego.

Po myśli art. 84 Kc, w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli złożonego innej osobie, gdy błąd ma charakter istotny i został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. W sytuacji natomiast, gdy błąd zostały wywołany przez drugą stronę w sposób podstępny, od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli można się uchylić także wtedy, gdy błąd nie był istotny oraz gdy nie dotyczył treści czynności prawnej (art. 86 § 1 Kc). Niezależnie od charakteru błędu (istotnego lub nieistotnego) w pierwszej kolejności ustalić należy, czy po stronie składającego oświadczenie woli doszło do niezgodnego z rzeczywistością wyobrażenie o treści czynności prawnej (definicja błędu). Ocena, czy oświadczenie woli zostało złożone pod wpływem błędu co do prawa dotyczy sfery wewnętrznej (wyobrażenia) podmiotu, który złożył to oświadczenie, pozostając w mylnym przekonaniu o skutkach tego oświadczenia w stosunku do skutków, które rzeczywiście ono spowodowało. Dokonanie takiej analizy jest niezmiernie trudne, albowiem dotyczy sfery wewnętrznej podmiotu składającego oświadczenie woli, w związku z czym może nastąpić tylko poprzez analizę zewnętrznych okoliczności poprzedzających, towarzyszących złożonemu oświadczeniu woli, jak również tych, które nastąpiły już po złożeniu oświadczenia woli, a mogących mieć znaczenie dla oceny wyobrażenia strony o skutkach podjętej czynności prawnej.

W ocenie Sądu okoliczności towarzyszące zaciągnięciu przez pozwaną spółkę zobowiązania kredytowego, w tym podpisanie przez pozwanego - w imieniu spółki, której był prezesem Zarządu – umowy, weksla i deklaracji wekslowej, a następnie deklaracji poręczyciela wekslowego wraz ze złożeniem podpisu na odwrocie weksla, nie pozwala przyjąć, że pozwany działał pod wpływem błędu co do skutków spornej czynności prawnej, a tym bardziej, aby takie mylne wyobrażenie zostało u niego wywołane w sposób podstępny. Trudno dać wiarę pozwanemu, że prezes Zarządu spółki kapitałowej uprawniony do jej jednoosobowej reprezentacji, a więc osoba działająca w szeroko rozumianym obrocie gospodarczym, w tym negocjujący warunki kredytowe z instytucjami finansowymi, nie miał świadomości skutków prawnych związanych z wystawieniem weksla, względnie z udzieleniem poręczenia, a przynajmniej pozwany takiego dowodu nie przeprowadził. O braku zaistnienia błędu, na który to powołuje się pozwany, świadczą także wcześniej opisane okoliczności mające miejsce już po zawarciu wspomnianej umowy kredytowej, kiedy to powodowy bank informował pozwanego na piśmie, że ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania spółki jako poręczyciel wekslowy. Po uzyskaniu takiej wiadomości pozwany nie podjął żadnej czynności zmierzającej do ustalenia rzeczywistego celu złożonego oświadczenia woli, w szczególności nie podważył jego skuteczności i nie próbował wyjaśnić znaczenia udzielonego poręczenia.

Uwzględniając powyższe Sąd uznał za nieudowodnione okoliczności, jakoby pozwany udzielił poręczenia wekslowego pod wpływem błędu wywołanego podstępem. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie pozwala na postawienie takiej tezy, zaś pozwany, mimo ciążącego na nim obowiązku wykazania zasadności podniesionych zarzutów, nie zaoferował Sądowi żadnego dowodu zmierzającego do dokonania takich ustaleń i ostatecznie nie stawił się na rozprawę w celu przesłuchania, w związku z czym dowód ten został przez Sąd pominięty (k. 167). W rezultacie nie było też żadnych podstaw do zakwestionowania prawdziwości zeznań świadka A. B. (pracownik powodowego banku), zgodnie z którymi nie zapewniała poręczyciela o braku skutków prawnych składanego przez niego oświadczenia.

W tej sytuacji Sąd uznał, że podniesione przez pozwanego zarzuty są nieuzasadnione i nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym. W konsekwencji Sąd, przy uwzględnieniu treści art. 496 Kpc, utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 23-09-2014 r. (k. 52) w stosunku do pozwanego B. L.. W konsekwencji pozwany poręczyciel ponosi solidarną odpowiedzialność z wystawcą weksla, tj. pozwaną spółką, za zobowiązania wynikające z udzielonego kredytu w łącznej wysokości 621.254,84 zł.

Zaznaczyć także należy, że w toku postępowania przeprowadzonego w sprawie na skutek zarzutów złożonych przez pozwanego nie ujawniono okoliczności, które mogłyby mieć wpływ na słuszność rozstrzygnięć zawartych w nakazie zapłaty w zakresie roszczeń odsetkowych oraz uwzględnionych kosztów procesu. Powód bowiem wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od zaległych odsetek dopiero od dnia wytoczenia powództwa (14-03-2014 r.), co odpowiada treści art. 482 § 1 Kc.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 Kpc w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.). Do kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw przez powoda, które pozwany jako strona przegrywająca sprawę w całości obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi, należało zaliczyć: opłatę od pozwu (7.766 zł), wynagrodzenie pełnomocnika profesjonalnego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (7.217 zł) oraz zaliczkę wykorzystaną na zwrot kosztów przejazdu świadka (183,88 zł). Koszty procesu w postaci opłaty od pozwu zostały uwzględnione w treści nakazu zapłaty z dnia 23-09-2014 r., które to pozwany B. L. obowiązany jest uiścić solidarnie wraz z drugim pozwanym – Agencją Handlową (...) Sp. z o.o. w B., natomiast pozostałe koszty procesu w łącznej wysokości 7.400,88 zł obciążają wyłącznie pozwanego B. L., albowiem powstałe one na skutek wniesionych przez niego zarzutów od nakazu zapłaty.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 31-32 w zw. z art. 103 ustawy – Prawo wekslowe, art. 482 § 1 Kc, art. 481 § 1 i 2 Kc oraz art. 496 Kpc, Sąd utrzymał w mocy wyżej wskazany nakaz zapłaty w stosunku do pozwanego B. L. (punkt I wyroku), orzekając nadto o kosztach procesu w części wywołanej zarzutami tego pozwanego (punkt II wyroku).