Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w S.

z udziałem zainteresowanego W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 27 czerwca 2014 r. sygn. akt IV U 144/14

u c h y l a zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 793/14

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 12 listopada 2013 r. została wydana przez Oddział ZUS w R. w związku z ustaleniem podczas kontroli, że umowę o pracę z członkiem zarządu W. K. zawarta została z naruszeniem art. 210 Kodeksu spółek handlowych – tym samym umowa ta jest nieważna i nie przoduje skutków prawnych w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Na skutek odwołania Spółki (...) Sp. z o.o. w S. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że W. K., z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym pracowników od 18 maja 2012 r.

Ustalono, iż w dniu 18 maja 2012 r. (...) Sp. z o.o. reprezentowana przez M. H. zawarła umowę o pracę z W. K., który został zatrudniony w wymiarze pełnego etatu na stanowisku dyrektora ds. inwestycji. zawarta umowa została poprzedzona uchwała zgromadzenia wspólników (...) Sp. z o.o. z dnia 4 maja 2012 r. – zgodnie z którą wspólnicy wyrazili zgodę na zatrudnienie W. K. na stanowisku dyrektora ds. inwestycji i M. H. na stanowisku prezesa zarządu.

(...) Sp. z o.o. została powołana umowa z 25 czerwca 2009 r. i jest zarejestrowana w KRS. Wspólnikami spółki są: M. H. i W. K.. W spółce nie powołano Rady Nadzorczej.

Zdaniem Sądu Okręgowego „należy ocenić, że uchwała podjęta na zgromadzeniu wspólników aczkolwiek sformułowana nieudolnie w istocie ustanowiła M. H.pełnomocnikiem Spółki do zawarcia umowy o pracę z W. K.” – co ma prowadzić do wniosku, że spełnione zostały warunki art. 110 ksh i zawarta umowa o pracę jest ważna oraz stanowi tytuł do objęcia W. K. pracowniczymi ubezpieczeniami społecznymi.

Stąd zmiana zaskarżonej decyzji w trybie art. 477 ¹⁴§ 2 kpc.

W apelacji od tego wyroku pozwany organ rentowy zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa, a to art. 210 Kodeksu spółek handlowych, poprzez niewłaściwą wykładnię – sprzeczną z wykładnią celowościową tego przepisu oraz pozostałym orzecznictwie sądowym – polegająca na przyjęciu, iż decydujące znaczenie w stanie faktycznym niniejszej sprawy ma „dorozumiane” ustanowienie pełnomocnika spółki do zawarcia umowy o pracę, z uchybieniem wymaganiu formalnemu ustalonemu tym przepisem;

2. naruszenie przepisów art. 6 w związku z art. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) w związku z art. 210 Kodeksu spółek handlowych poprzez objęcie obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w systemie pracowniczym na podstawie bezwzględnie nieważnej umowy o pracę, zawartej z naruszeniem wymagania formalnego ustanowionego art. 210 ksh.

3. naruszenie art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez dowolna ocenę dowodów z pominięciem wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału, w szczególności dowodów wskazanych w protokołach przesłuchania sporządzonych podczas prowadzonych czynności kontrolnych płatnika składek .

W związku z powyższymi zarzutami, wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania w całości.

Uzasadnienie apelacji zasadza się na twierdzeniu, że Spółka (...) nie była właściwe reprezentowana przy zawieraniu umowy z członkiem zarządu W. K..

Powodowa Spółka najpierw wniosła o odrzucenie apelacji – jako wniesionej przez nieuprawnioną osobę (pracownika ZUS), która nie miała do tej czynności umocowania procesowego.

Po oddaleniu tego zarzuty przez Sąd II instancji na rozprawie w dniu 5 lutego 2015 r., Spółka (...) domagała się oddalenia apelacji oraz zasądzenia kosztów – podnosząc, ze „wyrok jest całkowicie prawidłowy – choć strona powodowa nie do końca podziela ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy” (v. – odpowiedź na apelację k. 59).

Rozpoznając sprawę Sąd Apelacyjny ustalił i rozważył co następuje:

1. W spółce (...) Sp. z o.o. w S. nie została powołana Rada Nadzorcza. Wszystkie uchwały w tej sprawie podejmowało Zgromadzenie Wspólników. Spółka nie prowadzi rejestru uchwał wspólników. Nie podjęto uchwały o powołaniu pełnomocnika.

Pan W. K. (1) (członek zarządu - dwuosobowego) został zatrudniony na stanowisku dyrektora ds. inwestycji w celu kosztorysowania, prowadzenia rozmów, negocjacji, szukania inwestycji, organizacji i opieki nad inwestycją. Przed zgłoszeniem go do pracowniczych ubezpieczeń społecznych w/w pracami zajmowali się wspólnicy (nie był zatrudniony pracownik na tym stanowisku). Z protokołu kontroli z dnia 7 czerwca 2013 r. wynika, iż Pan W. K. rzeczywiście świadczył pracę (v. – protokół kontroli ZUS w aktach organu rentowego).

Skoro w (...) S. z o.o. nie powołano Rady Nadzorczej to, zgodnie z art. 210 ksh, umowy z członkami zarządu powinny być zawierane przez pełnomocnika powołanego przez Zgromadzenie Wspólników.

2. Naruszenie art. 210 ksh przy zawieraniu umowy między spółką a członkami zarządu prowadzi do nieważności umowy. Skonstatowanie nieważności umowy z tej przyczyny nie wyczerpuje jednak – zdaniem Sądu Apelacyjnego w składzie orzekającym - zagadnienia pozostawania lub niepozostawania przez strony w stosunku pracy. Z art. 11 kp wynika, że nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika – z przepisu tego nie wynika nakaz zachowania jakiejkolwiek formy tych oświadczeń pod rygorem nieważności umowy. W judykaturze ugruntowany jest pogląd, że mimo nieważności zawartej umowy o pracę (i to nieważności nie podlegającej konwalidacji - tak jak wg art. 210 ksh) strony mogą nawiązać umowny stosunek pracy przez czynności dorozumiałe, a w szczególności wskutek dopuszczenia pracownika do pracy (również w odniesieniu do członków zarządu spółek kapitałowych – patrz np. wyroki Sądu Najwyższego z 23 lipca 2009 r. – II PK 36/09, z 7 kwietnia 2009 r. – I PK 215/08, z 20 stycznia 2010 r. – II PK 178/09, z 8 czerwca 2010 r. – I PK 16/10, z 12 maja 2010 r. – II UK 20/11). Koncepcję tzw. faktycznego stosunku pracy podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie (por. wyroki Sądu Najwyższego z 27 marca 2000 r. – I PKN 558/99 jak również z 12 stycznia 2005 r. – I PK 123/04, a także wyrok tut. Sądu z 14 października 2014 r. – III AUa 624/14).

3. Art. 210 ksh jest przejawem przymiotu ochrony interesów Spółki nad prywatnym interesem członka zarządu. Ochrona polega w tym wypadku na wyeliminowaniu możliwości działania członka zarządu w podwójnej roli: reprezentanta interesów spółki i reprezentanta interesów własnych.

Niedopuszczalne i sprzeczne z dyspozycja art. 210 ksh jest supozycja Sądu pierwszoinstancyjnego, że umowę z członkiem zarządu Panem W. K. mogło zawrzeć Zgromadzenie Wspólników reprezentowane przez wspólnika Pana M. H. – prezesa Zarządu. Wręcz przeciwnie; uchybienie wymaganiu formalnemu określonemu w art. 210 ksh w żadnym razie nie może być konwalidowane przez jakiekolwiek inne czynności dorozumiane.

Inaczej mówiąc; wspólnicy (...) Sp. z o.o. nie mają prawa jej reprezentować, a sama uchwała z 4 maja 2012 r. nie może być traktowana jako czynność ze sfery reprezentacji. Może być ona podstawą podjęcia czynności reprezentacyjnych przez szczególnego pełnomocnika – zgodnie z art. 210 ksh.

4. W świetle tego co powiedziano wyżej przyjdzie stwierdzić, iż apelacja słusznie zarzuca naruszenie przez Sąd I instancji art. 210 ksh oraz art. 233 kpc – w szczególności poprzez brak wszechstronnych i wyczerpujących ustaleń odnośnie stosunku prawnego łączącego (...) Sp. z o.o. oraz W. K. oraz rozważenia, czy odpowiada on cechom stosunku pracy określonym w art. 22 kp (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2010 r. – I PK 16/10).

Sąd Okręgowy poprzestał na rozważeniach odnośnie zastosowania art. 210 ksh, co nie jest wystarczające dla prawidłowego rozstrzygnięcia tej sprawy.

I dlatego w toku procesu wtórnego Sąd I instancji winien przede wszystkim:

- poddać analizie bezsporne okoliczności zatrudnienia zainteresowanego w (...) Sp. z o.o. w S. oraz rozstrzygnąć, czy W. K. wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracę określoną w kwestionowanej przez ZUS umowie,

- ustalić czy w/w strony wiązał (bądź nie wiązał) stosunek pracy (art. 22 kp), czy też decydowały o tym li tylko przepisy prawa handlowego (stosunek organizacyjny: członek zarządu – spółka),

- stwierdzić, czy zatrudnienie zainteresowanych, na warunkach prezentowanych przez B. (określonych w umowie) , nie narusza dobrych obyczajów, interesów Spółki, zasad ubezpieczeń społecznych lub nie zmierza do obejścia prawa (art. 58 § 1 i 2 kc) lub sztucznego utrzymywania stosunku pracy w celu zachowania pracowniczego ubezpieczenia społecznego (art. 83 kc).

Skoro zatem zarzuty skargi apelacyjnej ostatecznie okazały się uzasadnione , zakwestionowany wyrok podlegał uchyleniu, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania gdyż postępowanie wymaga ponowienia w całości, na podstawie art. 386 § 4 kpc i art. 108 § 2 kpc.

ZARZĄDZENIE

(...)