Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Sędzia Przewodniczący : SSO Ewa Piątkowska - Bidas

SSO Sławomir Buras (spr.)

SSO Elżbieta Ciesielska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 grudnia 2014 r. w Kielcachsprawy

z wniosku Kopalni (...). z o.o z/s we W.

z udziałem (...) Sp. z o.o. z /s w N., W. D. (1), E. K., K. F. i P. S.

o złożenie księgi wieczystej

na skutek apelacji uczestnika W. D. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dnia 14 sierpnia 2014 r., sygn. akt Dz.Kw 2162/14

postanawia: oddalić apelację.

ZARZĄDZENIE

(...)

II Ca 1214/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim oddalił wniosek Kopalni (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. o założenie księgi wieczystej, dla nieruchomości położonej w miejscowości N. w gminie Ł. stanowiącej działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,53 ha oraz o ujawnienie w nowozałożonej księdze wieczystej prawa własności na rzecz wnioskodawcy.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż z dołączonych do wniosku i znajdujących się w aktach księgi wieczystej dokumentów wynika, iż na podstawie aktu własności ziemi (...)z dnia 18 grudnia 1974 r. H. F.nabyła z mocy samego prawa własność nieruchomości stanowiącej działkę nr (...)o pow. 0,53 ha w N.. Jednocześnie ze skróconego odpisu akt małżeństwa H. K.i W. F.wynika, iż od dnia 22 grudnia 1970 r. do 6 czerwca 1984 r. pozostawali oni w związku małżeńskim. W dniu 26 stycznia 1985 r. H. F.wstąpiła w nowy związek małżeński z H. S. (1)i przyjęła nazwisko męża. Z kolei z postanowienia Sądu Rejonowego w Opatowie z dnia 12 marca 2007 r., sygn. akt I Ns 406/06 wynika, iż spadek po H. S. (2)nabyli: E. K., K. F.oraz P. S.po 1/3 części każde z nich. E. K.działając także jako pełnomocnik braci K. F.i P. S.umową w formie aktu notarialnego z dnia 13 lutego 2008 roku nr rep. (...)sprzedała W. D. (1)w/w/ nieruchomość. Następnie W. D. (1)umową w formie aktu notarialnego z dnia 31 marca 2008 r. rep. (...)przeniósł własność tejże nieruchomości na rzecz Spółki (...) Sp. z o.o.z/s w N.. Aktem notarialnym rep. (...)dnia 27 kwietnia 2012 r. Spółka ta sprzedała nieruchomość wnioskodawcy – Kopalni (...) Sp. z o.o.z/s we W..

Pomimo, iż z aktu własności ziemi wynika, iż właścicielem nieruchomości w N. była H. F., to jednak w światłe prawa nieruchomość ta stanowiła współwłasność małżonków F., bowiem nieruchomość rolna nabyta na postawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych przez jednego z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego obojga małżonków, jeżeli w dacie wejścia w życie ustawy (4 listopada 1971 r.) stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Nadto z treści art. 31 § 1 k.r.o. wynika, iż z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje pomiędzy małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawowa należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W rozpoznawanej sprawie w dacie 4 listopada 1971 r. H. F. była zamężna z W. F.. Wnioskodawca zaś nie wskazał, żadnych dowodów aby pomiędzy małżonkami nie istniał ustrój wspólności majątkowej. E. K., P. S. i K. F., którzy sprzedali nieruchomość W. D. (1) byli spadkobiercami wyłącznie H. F.. Następstwo prawne po W. F. nie zostało wykazane. Tym samym rozporządzając nieruchomością w rzeczywistości nie zbyli jej w całości a jedynie w części odpowiadającej ich udziałom w spadku po H. F.. Kolejne transakcje dotyczyły także jedynie części nieruchomości. Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy stwierdził, iż wnioskodawca nie wykazał swojego prawa własności do całości nieruchomości objętej wnioskiem.

Apelację od postanowienia złożył uczestnik W. D. (1), domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia wniosku. Zarzucił naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nie dokonanie przez Sąd pierwszej instancji wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w zakresie istnienia domniemania dobrej wiary po stronie Kopalni (...) Sp. z o.o. w chwili nabycia działki nr (...);

- art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie kognicji przez Sąd polegające na uwzględnieniu przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy dokumentów nie dołączonych do wniosku;

- art. 7 k.c. poprzez nieuwzględnienie przez Sąd przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia domniemania dobrej wiary stron zawierających umowę kupna – sprzedaży nieruchomości objętej wnioskiem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Zarzut naruszenia art. 626 ⁸ k.p.c. nie jest zasadny, ponieważ wbrew twierdzeniom apelującego Sąd wieczystoksięgowy nie przekroczył granic swojej kognicji, albowiem opierał się na dokumentach złożonych wraz z wnioskiem. Zarzucając, iż Sąd wydał rozstrzygnięcie w oparciu o dokumenty nieodłączone do wniosku uczestnik nie sprecyzował, jakie dokumenty ma na myśli. Zaskarżone postanowienie zapadło zaś w oparciu o dokumenty szczegółowo wymienione w treści uzasadnienia. Uczestnik zdaje się nie dostrzegać, iż rolą Sądu wieczystoksięgowego jest takie rozstrzyganie wniosków, nawet w granicach wąsko zakreślonej kognicji by było to zgodnie z obowiązującym prawem, a nadto w taki sposób aby realizować podstawowy cel w jakim księgi wieczyste są tworzone – ustalenie stanu prawnego nieruchomości. (art. 1 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Wiedząc, iż uwzględnienie wniosku doprowadziłoby do powstania sytuacji, w której wpis nie odzwierciedlałby rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości, Sąd nie może takiego wniosku uwzględnić.

Słusznie wskazał Sąd Rejonowy jedną z podstawowych zasad prawa cywilnego jest zasada nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet. Tym samym spadkobiercy H. F. nie mogli skutecznie przenieść własność większej części nieruchomości niż wynosił, ich udział w spadku po H. S. (3) ( primo voto F.). Konsekwencją tego faktu, jest to iż każda następna transakcja dotycząca tej działki w rzeczywistości dotyczyła tylko udziału w niej.

Nie są zasadne zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 7 k.c., które de facto sprowadzają się do jednego, mianowicie tego, iż uczestnik nabywając i zbywając nieruchomość, podobnie jak wszyscy pozostali był w dobrej wierze, a dopóki domniemanie to nie zostanie obalone przyjąć należy, iż skutecznie rozporządzał całością nieruchomości. Należy wyjaśnić, iż pomimo jedynie formalnego badania wniosku i wąskiej kognicji Sądu wieczystoksięgowego jest on uprawniony do ustalaniu meterialnoprawnej skuteczności czynności prawnych będących podstawą wpisu. Taki pogląd ugruntowany jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego, przyjmującym, że czynność materialna stanowiąca podstawę wpisu powinna być badana przez sąd nie tylko pod względem formalnoprawnym, ale także pod względem jej skuteczności materialnej (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1963 r., III CR 177/62, OSNCP 1964, nr 2, poz. 36, z dnia 18 listopada 1971 r., III CRN 338/71, OSNCP 1972, nr 6, poz. 110, z glosą S. Breyera, OSPiKA 1973, z. 1, poz. 5 i uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1995 r., III CZP 158/95, OSNC 1995, nr 4, poz. 47). Sąd wieczystoksięgowy badając te okoliczności nie wydaje merytorycznych orzeczeń dotyczących stwierdzenia bezskuteczności czy nieważności tych czynności. Do tego bowiem powołany jest Sąd cywilny w procesie. Nie oznacza to, jednak, iż jak już wskazano nie dokonuje własnych ustaleń w tym zakresie. Nie jest więc tak, iż dopiero stwierdzenie nieważności czy bezskuteczności czynności prawnej w procesie cywilnym stanowi przesłankę, czy też niejako prejudykat dla Sądu wieczystoksięgowego. Rozważanie istnienia dobrej czy tez złej wiary każdego kolejnego nabywcy przedmiotowej nieruchomości jest bezprzedmiotowe.

W niniejszej sprawie ustalono bowiem, iż wnioskodawca jest właścicielem jedynie części nieruchomości (tej pochodzącej od spadkobierców H. S. (3)) a brak jest ustaleń co do tego kto jest właścicielem tej części, która przypadała W. F. lub jego spadkobiercom, założenie księgi wieczystej z wpisem prawa własności wnioskodawcy nie jest przeto możliwe. Założenie bowiem księgi wieczystej, połączone z dokonaniem pierwszego wpisu, wymaga ujawnienia w dziale II tej księgi wszystkich osób, którym przysługuje prawo własności i wymienienia - wyrażonego ułamkiem zwykłym - udziału każdego ze współuprawnionych. Oznacza to, że założenie księgi wieczystej dla nieruchomości stanowiącej współwłasność z wymienieniem we wpisie w dziale II tej księgi tylko jednego ze współwłaścicieli i przysługującego mu udziału we współwłasności jest niedopuszczalne. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2013 r., II CSK 26/13, LEX nr 1385865).

Mając powyższe na uwadze oddalono apelacje, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Sł. BurasSSO E. Piątkowska-BidasSSO E. Ciesielska

(...)