Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Wiesław Oksiuta

Sędziowie: SO Marzanna Chojnowska

SO Przemysław Wasilewski – spr.

Protokolant Aneta Chardziejko

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku Bożeny Romańczuk

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2015 roku

sprawy A. W. (1)

oskarżonej o czyny z art. 286 § l k.k. w zb. z art. 270 § l k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 286 § l k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 23 czerwca 2014 roku, sygnatura akt XV K 838/13

I.  Zmienia wyrok w ten sposób, iż uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie VI części dyspozytywnej wyroku z art. 45 k.k.

II.  Wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

III.  Kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

A. W. (1) została oskarżona o to, że:

I. w okresie od 12.08.2011 r. do 2.07.2012 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła Z. B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 2350 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd podając się za radcę prawnego a w rzeczywistości nie mając co tego uprawnień i pobrała od Z. B. kwoty 1300 zł i 1050 zł w zamian za poprowadzenie sprawy spadkowej, a następnie w celu utwierdzenia pokrzywdzonej w przekonaniu o nadaniu biegu sprawie okazała jej podrobione dokumenty w postaci dowodów wpłaty i pisma z Sądu Rejonowego w Białymstoku II Wydział Cywilny, czym działała na szkodę Z. B.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.;

II. w okresie od 10.10.2010 r. do 1.06.2012 r. w W. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła M. W. (1) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 200 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I (...) 31/10 przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w Warszawie poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 200 zł celem prowadzenia sprawy I (...) 31/10, czym działała na szkodę M. W. (1) ,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

III. w okresie od 7.10.2010 r. do 12.04.2011 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła A. Ć. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości nie mniejszej niż 50 zł w ten sposób, że wprowadziła go w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy V U 1349/10 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niego kwotę 50 zł celem prowadzenia sprawy V U 1349/10, czym działała na szkodę A. Ć.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

IV. w okresie od 6.07.2009 r. do 31.07.2009 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła A. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 240 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 789/09 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 240 zł celem prowadzenia sprawy I C 789/09, czym działała na szkodę A. P.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

V. w okresie od 15.07.2009 r. do 1.12.2009 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła S. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w nieustalonej wysokości w ten sposób, że wprowadziła go w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy XIII W 4251/08 przed Sądem Rejonowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niego nieustaloną kwotę pieniędzy celem prowadzenia sprawy XIII W 4251/08, czym działała na szkodę S. K.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

VI. w okresie od 2.06.2009 r. do 5.11.2009 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła J. B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 3600 zł w ten sposób, że wprowadziła go w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 508/08 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niego kwotę 3600 zł celem prowadzenia sprawy I C 508/08, czym działała na szkodę J. B.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

VII. w okresie od 7.02.2011 r. do 25.07.2011 r. w W.działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła I. S.do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 650 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 260/11 przed Sądem Rejonowym Warszawa- Żoliborz poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B.na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 650 zł celem prowadzenia sprawy I C 260/11, czym działała na szkodę I. S.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

VIII. w okresie od 2.06.2009 r. do 8.10.2009 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła M. Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 1200 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 2001/08 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 1200 zł celem prowadzenia sprawy I C 2001/08, czym działała na szkodę M. Ł.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

IX. w okresie od 9.10.2009 r. do 8.04.2010 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła A. D. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 5000 zł w ten sposób, że wprowadziła go w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 1401/09 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niego kwotę 5000 zł celem prowadzenia sprawy I C 1401/09, czym działała na szkodę A. D.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

X. w okresie od 27.07.2009 r. do 4.12.2009 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła K. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości nie mniejszej niż 480 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I Ns 95/09 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 480 zł celem prowadzenia sprawy I Ns 95/09, czym działała na szkodę K. P.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

XI. w okresie od sierpnia 2010 r. do 31.03.2011 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła M. W. (2) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 500 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia sprawy I C 435/11 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 500 zł celem prowadzenia sprawy I C 435/11, czym działała na szkodę M. W. (2),

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

XII. w okresie od stycznia 2010 r. do 12.05.2010 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła J. R. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości nie mniejszej niż 2000 zł w ten sposób, że wprowadziła ją w błąd co do możliwości prowadzenia spraw I C 1917/09 i I Co 31/10 przed Sądem Okręgowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niej kwotę 2000 zł celem prowadzenia spraw I C 1917/09 i I Co 31/10, czym działała na szkodę J. R.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;

XIII. w okresie od 8.11.2010 r. do 15.01.2013 r. w B. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła H. C. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 2200 zł w ten sposób, że wprowadziła go w błąd co do możliwości prowadzenia spraw IV RC 580/12, IV RC 210/10 i IV RNs 215/07 przed Sądem Rejonowym w Białymstoku oraz reprezentowania go w postępowaniu egzekucyjnym AW KMP 86/09 prowadzonym przez A. W. (2) Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu z listy radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w B. na mocy decyzji z dnia 20.04.2009 r. i pobrała od niego kwotę 2200 zł celem prowadzenia spraw IV RC 580/12, IV RC 210/10 i IV RNs 215/07 i AW KMP 86/09, czym działała na szkodę H. C..

Wyrokiem z 23 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. XV K 838/13 uniewinniono oskarżoną A. W. (1) od popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w punkcie IX.

Oskarżona A. W. (1) została uznana za winną popełnienia zarzucanych jej czynów za wyjątkiem opisanego w punkcie IX., przy czym przyjęto, iż każdy z nich był dokonany z góry powziętym zamiarem i uzupełniono ich kwalifikację o art. 12 k.k., a nadto zmodyfikowano opis czynu:

- opisanego w punkcie VII. w ten sposób, że przyjęto, że oskarżona pobrała od W. K. kwotę 645,85 złotych jako wynagrodzenie za prowadzenie sprawy sądowej I. S.,

- opisanego w punkcie VIII. w ten sposób, że przyjęto, że oskarżona pobrała kwotę 600 złotych jako wynagrodzenie za prowadzenie sprawy sądowej,

- opisanego w punkcie X. w ten sposób, że przyjęto, że oskarżona pobrała nieustaloną kwotę, nie niższą niż 430 złotych jako wynagrodzenie za prowadzenie sprawy sądowej,

- opisanego w punkcie XI. w ten sposób, że przyjęto, że oskarżona pobrała kwotę 2000 złotych jako wynagrodzenie za prowadzenie sprawy sądowej, po czym w toku procesu zwróciła M. W. (2) kwotę 1500 złotych

i za to:

- za czyn opisany w punkcie I. na mocy art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. została skazana, zaś na mocy art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzono jej karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

- za czyny opisane w punktach II – VIII oraz X-XIII na mocy art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. została skazana, zaś na mocy art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzono jej karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Na mocy art. 91 § 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. wymierzono oskarżonej karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono oskarżonej okres zatrzymania w dniu 29.10.2012 r. przyjmując, że jest równoważny jednemu dniowi kary pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonej obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę kwoty:

- 240 (dwustu czterdziestu) złotych na rzecz pokrzywdzonej A. P.,

- 3600 (trzech tysięcy sześciuset) złotych na rzecz pokrzywdzonego J. B.,

- 645,85 (sześciuset czterdziestu pięciu 85/100) złotych solidarnie na rzecz pokrzywdzonej I. S. i W. K.,

- 500 (pięciuset) złotych na rzecz pokrzywdzonej M. W. (2),

- 2000 (dwóch tysięcy) złotych rzecz pokrzywdzonej J. R.,

- 2200 (dwóch tysięcy dwustu) złotych rzecz pokrzywdzonego H. C..

Na mocy art. 45 k.k. orzeczono wobec oskarżonej przepadek na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści uzyskanej z przestępstw w kwocie 4320 (czterech tysięcy trzystu dwudziestu) złotych.

Na mocy art. 44 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonej przepadek sfałszowanych dokumentów w postaci dowodu wpłaty oraz pisma z podpisem (...) przechowywanych w kopercie na karcie 11 akt sprawy.

Zasądzono od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300 (trzystu) złotych tytułem opłaty, obciążono ją pozostałymi kosztami sądowymi w kwocie 210 (dwustu dziesięciu) złotych, zaś w pozostałym zakresie zwolniono ją od ich ponoszenia oraz obciążono Skarb Państwa kosztami związanymi z uniewinnieniem.

Apelację od powyższego orzeczenia na zasadzie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. wniósł prokurator, zaskarżając wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonej A. W. (1).

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k., art. 437 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 3 i 4 k.p.k. powyższemu wyrokowi zarzucił:

I.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia, którego konsekwencją było pominięcie w kwalifikacji prawnej art. 65 § 1 k.k.;

II.  rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec A. W. (1) kary poprzez wymierzenie jej za czyn opisany w punkcie I aktu oskarżenia kary 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyny opisane w punktach II- VIII oraz X-XIII 2 lat pozbawienia wolności, gdy zakres winy, karygodność czynu, okoliczności podmiotowe i przedmiotowe towarzyszące zdarzeniu, świadome lekceważenie zasad porządku prawnego, postawa i właściwości sprawcy oraz sposób popełnienia zarzucanego jej czynu, względy prewencji ogólnej i indywidualnej, wskazują, że kara wymierzona A. W. (1) nie jest adekwatna do czynu, ani stopnia jej zawinienia.

Prokurator wniósł o uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie do ponownego rozpoznania lub w przypadku nieuwzględnienia zarzutu z punktu I o zmianę wyroku w zaskarżonej części wymierzenie oskarżonej A. W. (1) za czyn opisany w punkcie I kary 1 roku pozbawienia wolności, za czyny opisane w punktach II-VIII oraz X-XIII kary 3 lat pozbawienia wolności oraz wymierzenie oskarżonej kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat i 6 miesięcy oraz orzeczenie środków karnych takich i w takim wymiarze jak uczynił to Sąd I Instancji w zaskarżonym wyroku.

W trakcie rozprawy apelacyjnej prokurator podniósł również, że zasądzenie na podstawie art. 45 k.k. wobec oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstw było nieprawidłowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jakkolwiek apelacja prokuratora okazała się w zaskarżonej części oczywiście bezzasadna to Sąd Odwoławczy, na skutek uwag zasygnalizowanych przez rzecznika oskarżenia w trakcie rozprawy odwoławczej, działając z urzędu zmienił orzeczenie Sądu I Instancji i uchylił rozstrzygnięcie zawarte w punkcie VI części dyspozytywnej wyroku z art. 45 k.k.

Sąd Rejonowy na mocy art. 45 k.k. orzekł wobec oskarżonej przepadek na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści uzyskanej z przestępstw w kwocie 4320 złotych. W uzasadnieniu wskazał, że powyższa kwota wynikała z tego, że część pokrzywdzonych nie wnosiła o naprawienie szkody, a oskarżona, ze swojej działalności na rzecz pokrzywdzonych odniosła korzyści majątkowe i winna zostać zmuszona do ich zwrotu.

Zgodnie z art. 45 § 1 k.k. jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi. Biorąc pod uwagę uregulowanie zawarte w art. 45 § 1 k.k. pierwotnym ustaleniem jakiego powinien dokonać Sąd I Instancji jest określenie czy istniała szkoda majątkowa po stronie pokrzywdzonych, w jakiej wysokości i czy, jak również kiedy korzyść majątkowa podlega zwrotowi uprawnionym podmiotom. Zgodnie z art. 46 § 1 k.k. w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

Tym samym nie ulega wątpliwościom, że pierwotną kwestią jest powstanie szkody w majątku pokrzywdzonego (z uwagi na popełnione przez oskarżonego przestępstwo) i w konsekwencji istniejąca z tego tytułu wierzytelność przysługująca pokrzywdzonym w stosunku do oskarżonego. Zwrócić należy również uwagę na to, że środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody ma do spełnienia dwie funkcje - kompensacyjną i penalną, które uwarunkowane są właśnie istnieniem po stronie pokrzywdzonego wierzytelności, posiadającej swoje źródło w przestępstwie. Oznacza to jednocześnie, że przysługująca pokrzywdzonemu wierzytelność w postępowaniu karnym może być zrealizowana na kilka sposobów, w tym poprzez uwzględnienie powództwa cywilnego, czy też w drodze orzeczenia obowiązku z art. 46 § 1 k.k. lub środka probacyjnego (art. 72 § 2 k.k.). Co istotne zasady zaspokojenia, czy też wygaśnięcia wierzytelności wynikającej ze zobowiązania deliktowego (źródłem powstania szkody jest przestępstwo) nie różnią się od tych występujących w postępowaniu cywilnym. Wszystko to prowadzi do jednoznacznego wniosku, że o ile nie zaszły okoliczności uniemożliwiające skuteczne dochodzenie odszkodowania przed sądem cywilnym, bądź karnym (np. zrzeczenie się roszczenia, przedawnienie karalności przestępstwa) to roszczenie odszkodowawcze wciąż istnieje, pomimo nie złożenia przez pokrzywdzonych wniosków o naprawienie szkody.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że oskarżona A. W. (1) swoim zachowaniem w postaci wprowadzenia w błąd pokrzywdzonych co do możliwości prowadzenia ich spraw poprzez zatajenie informacji o wykreśleniu jej z listy radców prawnych i pobierając od nich różne kwoty, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Tym samym zachowanie oskarżonej polegające na przestępstwach oszustwa, po stronie pokrzywdzonych spowodowało powstanie szkody, która mimo braku w przedmiotowym postępowaniu karnym złożenia przez niektórych pokrzywdzonych wniosków o naprawienie szkody, nadal istniała i tym samym istniało nierozerwalnie związane z nią roszczenie o jej naprawienie przysługujące tym osobom. Co więcej decyzja pokrzywdzonych o niewstępowaniu na drogę sądową, celem uzyskania świadczenia, może się zawsze zmienić w przyszłości. Tym samym o ile orzeczono by przepadek korzyści majątkowej na podstawie art. 45 § 1 k.k., tak jak to zrobił Sąd I Instancji, a pokrzywdzony po pewnym czasie doszedłby do wniosku, że chce dochodzić istniejącego przecież nadal roszczenia to mogłaby zajść tego rodzaju sytuacja, że oskarżony musiałby ponieść podwójnie konsekwencje swojego niezgodnego z prawem zachowania w postaci naprawienia szkody pokrzywdzonym, chociaż wcześniej w tym samym zakresie orzeczono by już przepadek równowartości korzyści uzyskanej z przestępstwa. Należałoby przytoczyć orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2008 r. w sprawie WK 11/08 (OSNKW 2008/9/70, Biul. SN 2008/9/18, LEX 444479), w którym zostało podniesione, że przepadek korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa przeciwko mieniu lub jej równowartości nie może być orzeczony, jeżeli zachodzi wypadek w którym podlega ona zwrotowi w całości pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi (art. 45 § 1 k.k.). Także Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. II Aka 3/13 ( LEX 1294728) wskazał, że nie można orzekać środka karnego z art. 45 § 1 k.k., dopóki pokrzywdzony nie został zaspokojony lub nie zaszły inne okoliczności uniemożliwiające skuteczne dochodzenia przez niego odszkodowania przed sądem cywilnym, bądź karnym (np. zrzeczenie się roszczenia, przedawnienie karalności przestępstwa), gdyż roszczenie odszkodowawcze wciąż istnieje. Z tych też względów nie ulega wątpliwościom, iż to, że część z pokrzywdzonych występujących w niniejszym postępowaniu nie złożyła wniosków o naprawienie szkody, gdyż w zasadzie nie czuła się pokrzywdzona przez oskarżoną nie zmienia tego, że ich roszczenia w stosunku do oskarżonej nadal istnieją. Tym samym decyzja Sądu I Instancji o przepadku równowartości korzyści uzyskanej z przestępstw w kwocie 4320 zł, była przedwczesna, skoro po stronie pokrzywdzonych nadal istniało i wciąż istnieje roszczenie w stosunku do oskarżonej. Koniecznym okazała się zatem zmiana orzeczenia i uchylenie rozstrzygnięcia zawartego w pkt. VI części dyspozytywnej wyroku z art. 45 k.k.

Przechodząc do apelacji rzecznika oskarżenia, która okazała się oczywiście bezzasadna w pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że prokurator zaskarżył orzeczenie Sądu I Instancji w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonej A. W. (1). Kwestii tej nie może zmienić sformułowany przez niego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, którego konsekwencją było pominięcie w kwalifikacji prawnej art. 65 § 1 k.k. W ocenie Sądu Okręgowego o ile prokurator chciałby wzruszyć orzeczenie Sądu I Instancji w zakresie ustaleń faktycznych, do których niewątpliwie należała kwestia uczynienia sobie przez oskarżoną z popełniania przestępstw stałego źródła dochodu, koniecznym było zaskarżenie orzeczenia na niekorzyść oskarżonej w zakresie winy, a nie tylko kary, o czym w dalszej części uzasadnienia. Poza tym treść uzasadnienia apelacji prokuratora również wskazuje, że skarżący w całości podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I Instancji, skoro podniósł (str. 8 apelacji prokuratora), że materiał dowodowy zgromadzony przez Sąd jest szeroki i kompletny, a przeprowadzone czynności Sądu pozwoliły na rozstrzygnięcie niejasności, które mogły powstać przy analizie dowodów.

Wniesienie środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego nie otwiera możliwości orzekania na jego niekorzyść w pełnym zakresie, lecz w takim tylko, w jakim orzeczenie zostało zaskarżone (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 stycznia 2010 roku w sprawie II AKa 249/09, Lex 589892). Sąd odwoławczy nie może, wobec związania zakazem reformationis in peius, dokonywać nowych ustaleń faktycznych ani uchylać wyroku i w tym celu przekazywać sprawy do ponownego rozpoznania, w wypadku, gdy wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej winy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2012 w sprawie IV KK 65/12, Lex 1228600).

Mając na uwadze, iż w przedmiotowej sprawie orzeczenie Sądu I Instancji zostało zaskarżone przez prokuratora na niekorzyść oskarżonej tylko co do kary, nie można było czynić żadnych niekorzystnych dla oskarżonej ustaleń (w postaci przyjęcia, iż z popełnianych przestępstw uczyniła sobie stałe źródło dochodu) w stosunku do tych przyjętych przez Sąd Rejonowy, w konsekwencji skutkujących zmianą kwalifikacji prawnej zarzucanych jej czynów poprzez ich uzupełnienie o art. 65 §1 k.k. Z tych też względów odnoszenie się przez Sąd Odwoławczy do argumentacji prokuratora w zakresie kwestii art. 65 § 1 k.k. stało się bezprzedmiotowe.

Przechodząc do kolejnego zarzutu skarżącego tj. rażącej niewspółmierności orzeczonych wobec oskarżonej kar jednostkowych i kary łącznej to na wstępie należy stwierdzić w ocenie Sądu Okręgowego orzeczone względem oskarżonej kary jednostkowe: 8 miesięcy pozbawienia wolności, 2 lat pozbawienia wolności (w warunkach ciągu przestępstw) i końcowo kara łączna 2 lat pozbawienia wolności nie noszą cech rażącej niewspółmierności.

Wymaga podkreślenia, iż nie każda różnica w ocenie wymiaru kary może uzasadniać zarzut rażącej jej niewspółmierności, ale tylko taka, która jest natury zasadniczej, to znaczy jest niewspółmierna w stopniu niedającym się zaakceptować. Niewspółmierność rażąca to znaczna, "bijąca w oczy" różnica między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 maja 2003 r., II AKa 163/03, OSA 2003/11/113, LEX 81392). Nie może być zatem w ramach tej przyczyny odwoławczej dokonywana korekta w każdej sytuacji, w której Sąd Odwoławczy dochodzi do wniosku, że karę należałoby ukształtować nieco odmiennie, tj. że kara jest po prostu zbyt surowa lub zbyt łagodna. Chodzi jedynie o różnicę ocen o zasadniczym charakterze, sprowadzającą się do znacznej dysproporcji. W orzecznictwie podnosi się również, iż zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można podnosić jedynie wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy okoliczności popełnionego przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy – gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 7-8/1985, poz. 60, LEX 20053).

W pierwszym rzędzie stwierdzić należy, iż w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i wyczerpujący ustosunkował się do wszystkich okoliczności, które stosownie do art. 53 k.k. składają się na dyrektywy sądowego wymiaru kary. W szczególności Sąd Rejonowy zasadnie zaakcentował wysoki stopień winy oskarżonej oraz stopień społecznej szkodliwości czynów. Za znacznym stopniem społecznej szkodliwości popełnionych przez oskarżoną przestępstw przemawia rodzaj i charakter naruszonego dobra prawnego, sposób i okoliczności popełnienia czynów, a także działanie z niskich pobudek – chęci łatwego wzbogacenia się, wykorzystując zaufanie, jakie w społeczeństwie budzi tytuł radcy prawnego, jednocześnie podważając te zaufanie poprzez swoją działalność. Nie uszło uwadze Sądu I Instancji, iż oskarżona jest osobą doświadczoną życiowo z punktu widzenia prawa karnego, gdyż uprzednio karana była za różne przestępstwa, w tym z art. 286 § 1 k.k. (k.1526-1529). Popełnienie przestępstw w warunkach ciągu przestępstw świadczy o szczególnym lekceważeniu porządku prawnego, w okolicznościach niniejszej sprawy, w tym na wykorzystywaniu niewiedzy osób pokrzywdzonych o utracie uprawnień przez oskarżoną tytułu radcy prawnego i doprowadzania dzięki temu osób pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzania mieniem. Nie zmienia to jednakże tego, że należało wziąć pod uwagę również „pewne zawirowania życiowe” oskarżonej i chęć zapewnienia bytu dzieciom, na które wskazywał Sąd I Instancji, z czym w pełni zgadza się Sąd Odwoławczy, które to okoliczności również nie powinny być pominięte przy wymiarze kary.

W ocenie Sądu Okręgowego cech rażącej niewspółmierności nie noszą z pewnością kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonej w wymiarze: 8 miesięcy pozbawienia wolności, 2 lat pozbawienia wolności i końcowo kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności. Wnioskowane przez rzecznika oskarżenia podwyższenie tych kar odpowiednio do 1 roku i 3 lat pozbawienia wolności oraz w efekcie wymierzenie kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z pewnością byłoby karą przekraczającą stopień winy oskarżonej, tym bardziej, że kara wymierzona w stosunku do oskarżonej ma charakter bezwzględny.

Nie podzielając żadnego z zarzutów apelacyjnych Sąd Okręgowy nie mógł wydać innego orzeczenia jak o utrzymaniu na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zaskarżonej części wyroku w mocy, uznając apelację prokuratora za oczywiście bezzasadną zmieniając jedynie orzeczenie Sądu I Instancji w ten sposób, że uchylono rozstrzygnięcie zawarte w pkt. VI części dyspozytywnej wyroku z art. 45 k.k., ze względów, które zostały wyjaśnione już we wcześniejszej części uzasadnienia.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k.