Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 października 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący : SSA Anna Kowacz-Braun

Sędziowie : SSA Regina Kurek

: SSO (del.) Beata Kurdziel (sprawozdawca)

Protokolant osobiście

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2014 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko S. K.

o rozwód

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt I C 1550/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I ACz 1764/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Kielcach udzielił zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych małoletniego syna stron poprzez zobowiązanie pozwanego S. K. do zapłaty przez czas trwania procesu o rozwód na rzecz małoletniego P. K. urodzonego (...) kwoty po 800 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki R. K., do dnia 1-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat (pkt 1.) oraz oddalił wniosek o zabezpieczenie w pozostałej części (pkt 2.).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że w pozwie o rozwód powódka R. K. zawarła wniosek o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych małoletniego syna stron poprzez zobowiązanie pozwanego S. K. do uiszczania na rzecz syna P. K. po 1000 zł miesięcznie. Uzasadniając wniosek podała, iż małżonkowie od września 2013 r. nie mieszkają ze sobą. Powódka z synem wynajmuje mieszkanie i ponosi znaczne koszty jego utrzymania - 1400 zł czynsz i odstępne oraz 320 zł opłat za media. Ojciec małoletniego, choć zobowiązał się do partycypowania w kosztach utrzymania syna kwotą po 800 zł miesięcznie, wywiązuje się z obowiązku jedynie częściowo - uiszcza kwoty po 600-700 zł i czyni to nieterminowo. Jednocześnie, jak podała, pozwany oprócz świadczenia rentowego w wysokości 700 zł miesięcznie, pracuje dorywczo z wynagrodzeniem do 2000 zł, a nadto czerpie dochód z wynajmu lokali mieszkalnych – 1000zł i 750 zł i lokali użytkowych -950 zł miesięcznie (netto). Powódka wywodziła, że małoletni syn stron jest alergikiem i stale przyjmuje jeden lek, a także od trzech lat szczepionki odczulające. Ma zdiagnozowaną wadę wzroku, nosi soczewki kontaktowe i okulary. Powódka oszacowała, że wydatki na 16-letniego syna kształtują się następująco: 500zł wyżywienie, 100 zł dodatkowe zajęcia z języka angielskiego, 80 zł leki, 90 zł soczewki kontaktowe, płyn i okulary, 200 zł odzież, 50 zł środki czystości i kosmetyki, 65 zł opłata za telefon, 100 zł kieszonkowe, 50 zł fryzjer, kino, 37 zł bilet miesięczny, a nadto udział w kosztach eksploatacyjnych mieszkania 830 zł oraz wydatki szkolne 1500 zł rocznie i koszt wyjazdów wakacyjnych 3000 zł rocznie. Powódka podała, że pozostaje w zatrudnieniu i osiąga dochody na poziomie 2170 zł miesięcznie. Podniosła, że bieżące wydatki pochłaniają całą kwotę, a w pozostałym zakresie jest zmuszona korzystać z pomocy finansowej rodziny i znajomych.

Na tle powyższych okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że powódka częściowo uprawdopodobniła roszczenie w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego syna stron oraz majątkowych i zarobkowych możliwości S. K.. Określając na czas trwania procesu wysokość świadczeń alimentacyjnych pozwanego na rzecz 16-letniego P. K., Sąd wziął pod uwagę typowe koszty utrzymania dziecka, adekwatne do jego wieku, w tym wydatki na żywność, ubrania, środki pielęgnacyjne i higieniczne, wydatki na niezbędne leczenie (z uwagi na alergię) oraz koszty związane z użytkowaniem soczewek kontaktowych. Sąd uznał, że istotnym składnikiem niezbędnych wydatków na dziecko są koszty eksploatacyjne mieszkania, które powódka zmuszona jest ponosić na bieżąco (1400 zł wynosi czynsz za mieszkanie wraz z odstępnym i ok. 320 zł opłaty za media). Natomiast w związku z okresem wakacyjnym Sąd przyjął, że nie zachodzi potrzeba ponoszenia kosztów związanych z edukacją małoletniego czy dojazdami do szkoły. W związku z powyższym w ocenie Sądu usprawiedliwione wydatki na dziecko stron w niezbędnym zakresie kształtują się na poziomie 1600 zł miesięcznie.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału wynika, iż wobec konfliktu między stronami małżonkowie od blisko roku mieszkają osobno. Od tego czasu pozwany jedynie w części przyczynia się do zaspokajania potrzeb małoletniego syna, przekazując nieregularnie kwoty w wysokości 600-700 zł. Pozwany jedynie incydentalnie angażuje się osobiście w wychowanie syna. Spotkania z ojcem są zazwyczaj inicjowane przez samego małoletniego, który odwiedza pozwanego w jego miejscu zamieszkania. W tej sytuacji to na powódce spoczywa ciężar bieżącego utrzymania syna, co wobec stosunkowo niewielkich zarobków, czyni korzystając z pomocy finansowej swoich krewnych i znajomych. W ocenie Sądu Okręgowego z materiału zgromadzonego wynika, że możliwości zarobkowe pozwanego nie są małe - pobiera świadczenie rentowe, podejmuje dodatkowe prace, a nadto czerpie dochód z wynajmu lokali mieszkalnych i lokalu użytkowego. Jak wskazała powódka łączne dochody pozwanego sięgają kwoty 5365 zł miesięcznie. Tym samym Sąd przyjął, iż kwoty w wysokości 800 zł na rzecz P. K. uiszczane przez jego ojca będą adekwatne do usprawiedliwionych niezbędnych wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego. Wskazana suma pozostaje w granicach możliwości zarobkowych pozwanego. Żądanie zabezpieczenia roszczeń małoletniego ponad wskazaną kwotę było wygórowane i jako takie podlegało oddaleniu. Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazano art. 730 ¹ § 1 i 3 K.p.c. w zw. z art. 753§ 1 K.p.c. w zw. z art. 133 § 1 K.r.o. i art. 135§ 2 K.r.o.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany S. K., zarzucając obrazę art. 730 ¹ § 1 i 3 K.p.c. oraz art. 753§ 1 K.p.c. polegającą na udzieleniu zabezpieczenia w wysokości, która obciąża zobowiązanego ponad potrzebę wynikającą z przepisów art. 135§ 1 K.r.o. W związku z powyższym wniósł o zmianę postanowienia i udzielenie zabezpieczenia świadczeń alimentacyjnych w kwocie po 500 zł miesięcznie płatnych do 1-ego każdego miesiąca do rąk matki R. K. z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejś z rat oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że jego sytuacja finansowa i możliwości zarobkowe uległy pogorszeniu i na chwilę obecną jest w stanie przekazywać kwotę 500 zł na utrzymanie syna. Podał, że jego miesięczny dochód kształtuje się na poziomie 1733 zł, na którą to kwotę składa się renta w kwocie 733 zł oraz czynsz najmu nieruchomości w kwocie 1000 zł. Alimenty w wyższej wysokości spowodują, że nie będzie w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb. Podkreślił, że jeśli będzie mógł, to będzie przekazywać wyższe kwoty. Podał, że od momentu wyprowadzenia się powódki z domu płacił kwoty przewyższające jego możliwości zarobkowe, co wiązało się z systematycznym zadłużeniem u brata. Nadto zarzucił, że Sąd nie wskazał, co składa się na miesięczną kwotę utrzymania syna.

Powódka wniosła o oddalenie zażalenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z dyspozycją art. 133 § 1 K.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie się utrzymać samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny obciąża oboje rodziców, przy czym zakres jego zależy od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (art. 135 K.r.o.). Polega on na dostarczaniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także środków wychowania. Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego są to potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy.

Uznane przez Sąd Okręgowy koszty utrzymania małoletniego syna stron, ustalone w oparciu doświadczenie życiowe oraz wyliczenia przedstawione przez powódkę, pozwalają na przyjęcie że jego podstawowe potrzeby zostaną zabezpieczone. Oceniając potrzeby małoletniego Sąd określił je na kwotę 1.600 zł miesięcznie, z czego po uwzględnieniu wypełniania przez powódkę jej obowiązku alimentacyjnego, od pozwanego została zasądzona kwota 800 zł. Skarżący kwestionuje wysokość alimentów ponad kwotę 500 zł, tj. w wysokości 300 zł, twierdząc, że kwota 800 zł przekracza jego możliwości zarobkowe. W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala podzielić stanowiska skarżącego. Z uzasadnienia zażalenia wynika, że skarżący w istocie kwestionuje dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę jego zarobkowych i majątkowych możliwości, twierdząc, iż możliwości te są znikome.

Odnosząc się do dochodów pozwanego podnieść należy, że na chwilę obecną jest w stanie udźwignąć obowiązek alimentacyjny w wysokości określonej przez Sąd Okręgowy. Skarżący wskazał, że otrzymuje rentę w wysokości 733 zł, jak również otrzymuje miesięcznie 1000 zł tytułem czynszu najmu nieruchomości. Powódka nadto podała, że pozwany posiada jeszcze dwie nieruchomości tj. jedną lokalową, a drugą użytkową, które również wynajmuje czerpiąc z tego dodatkowy dochód w łącznej kwocie ponad 1600 zł. Nadto, jak podała, podejmuje prace dorywcze w firmie brata osiągając z tego tytułu kwotę ponad 2000 zł miesięcznie. Do powyższych twierdzeń powódki pozwany w ogóle się nie ustosunkował. Pozwany jest również w posiadaniu samochodu marki S. (...), który na co dzień użytkuje. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że przepis art. 753 § 1 zd.2 K.p.c. w sprawach o alimenty przewiduje wyjątek od reguły i wymaga, aby uprawniony jedynie uprawdopodobnił twierdzenia. Uprawdopodobnienie należy pojmować, jako środek zastępczy dowodu w ścisłym znaczeniu, niedający pewności, a wyłącznie prawdopodobieństwo twierdzenia o jakimś fakcie i stanowi odstępstwo od ogólnej reguły dowodzenia faktów na korzyść tej strony, której ustawa zezwala w określonym wypadku na uprawdopodobnienie faktu, na który się powołuje zamiast udowadniania go. W związku z powyższym, na obecnym etapie postępowania, wobec twierdzeń powódki co do posiadanych przez jej męża nieruchomości i ewentualnego faktu ich wynajmu, uprawnione było przyjęcie, iż pozwany osiąga dochód z wynajmu trzech nieruchomości. Należy mieć na uwadze, że powódka nie będąc stroną umów nie ma możliwości wykazania ani faktu najmu ani wysokości czynszu najmu. Natomiast uprawnione jest przyjęcie, że może posiadać wiedzę na temat tego, właścicielem ilu i jakich nieruchomości jest pozwany oraz co z nimi robi.

Ponadto, o fakcie uzyskiwania przez skarżącego większych dochodów niż deklarowane, świadczy to, że sam dobrowolnie zadeklarował się uiszczać alimenty w kwocie zasądzonej przez Sąd Okręgowy, co też niejednokrotnie czynił, a co potwierdzają dołączone do zażalenia pokwitowania przekazanych powódce kwot na syna. W tej sytuacji niezasadnym jest twierdzenie, że nie jest w stanie płacić kwoty 800 zł. Należy mieć na uwadze, że skarżący nie przedstawia jak kształtuje się jego miesięczne utrzymanie, jakie są jego wydatki, co pozwalałoby zweryfikować, czy jego podstawowe potrzeby są zaspakajane, czy zalega z bieżącymi płatnościami. Natomiast okoliczność, że zaciąga pożyczki u brata na płacenie alimentów nie potwierdza jego trudnej sytuacji majątkowej, albowiem trzeba mieć na uwadze, że nie jest to pomoc bezzwrotna i w bliższej lub dalszej przyszłości będzie musiał oddać pożyczone pieniądze, z czym pozwany zapewne się liczył.

Odnosząc się do zarzutu braku podania szczegółowych wyliczeń składających się na kwotę 1.600 zł podnieść należy, że z uzasadnienia postanowienia wynika, że Sąd wziął pod uwagę typowe koszty tj. koszty wyżywienia, ubrania, środków pielęgnacyjnych i higienicznych, leków, soczewek kontaktowych oraz koszty eksploatacyjne mieszkania. Nawet bez wskazania konkretnych kwot poszczególnych wydatków uznać należy, że przyjęta kwota alimentów nie jest wygórowana i obejmuje podstawowe potrzeby syna stron. Podkreślić należy, że skarżący nie kwestionuje zasadności tych wydatków ani nie twierdzi, że są nieusprawiedliwione, a jedynie wskazuje, że Sąd nie podał konkretnych miesięcznych kwot tych wydatków. Zauważyć jednakże należy, iż zakres możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego oraz usprawiedliwionych potrzeb małoletniego syna stron zostanie szczegółowo ustalony w toku dalszego postępowania dowodowego, którego wyniki uwzględnione zostaną w orzeczeniu końcowym.

Powyższe okoliczności świadczą w ocenie Sądu Apelacyjnego, iż skarżący jest w stanie uiszczać alimenty w kwocie zasądzonej zaskarżonym postanowieniem tj. po 800 zł. Rozważając przepisy art. 135 § 1 K.r.o. nie można abstrahować od obowiązków wynikających z innych przepisów. Art. 96 K.r.o. nakłada na rodziców obowiązek troski o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, zaś wedle art. 133 § 1 K.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie także wtedy, gdy nie znajduje się w niedostatku. Wobec treści tych przepisów uznać trzeba, że rodzic powinien dzielić się z dzieckiem skromnym nawet dochodem. Stanowisko powyższe, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne, wyraził Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 9 czerwca 1976 r., III CZP 46/75, OSNCP z 1976 r., z. 9, poz. 184.

Wobec powyższego, zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 K.p.c. w zw. z art. 397 § 2 K.p.c.