Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy X Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2014 r. w Bydgoszczy

na rozprawie sprawy

z powództwa małoletniej K. K. (1) działającej przez matkę M. K. (1)

przeciwko J. K. (1) działającemu przez opiekuna prawnego A. K. (1)

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego J. K. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu

z dnia 7 kwietnia 2014 r., sygnatura akt III RC 708/13

postanawia:

1.  uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowanie;

2.  kosztami sądowymi obciążyć Skarb Państwa.

Sygn. akt X Ca 134/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 07.04.2014 roku Sąd Rejonowy w Inowrocławiu podwyższył alimenty od pozwanego J. K. (1) na rzecz małoletniej K. K. (1) z kwoty 750 zł miesięcznie wynikającej z wyroku tegoż Sądu z dnia (...)roku w sprawie (...)do kwoty 900 zł miesięcznie, począwszy od 01.04.2014, z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, a w pozostałej części oddalił powództwo o podwyższenie alimentów. Nadto nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi, a wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności (k. 119).

Swoje rozstrzygniecie Sąd Rejonowy oparł o następujące ustalenia faktyczne.

Powódka K. K. (2), urodzona (...) pochodzi z rozwiązanego przez rozwód małżeństwa M. K. (1) i J. K. (1). Pozwany został zobowiązany do alimentowania małoletniej powódki ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia (...)r. Kwotę alimentów ustalono na 750 zł miesięcznie. Były opóźnienia w płatności, które zostały spłacone i alimenty są regulowane na bieżąco.

W toku postępowania w sprawie sygn. akt (...)ustalono, że pozwany prowadził działalność gospodarczą i czerpał dochód z najmu.

W 2009 r. pozwany J. K. (1) wykazał przychód z tytułu najmu – 55.108,24 zł. (dochód 50.944,24 zł.), przychód z innych źródeł w kwocie 13.721,50 zł. (dochód 13.721,50 zł.) oraz przychód z działalności gospodarczej w kwocie 1.800.573.43 zł. (dochód 2.174,95 zł.) - łącznie przychód wyniósł 1.869.403,17 zł. (tj. ok. 155.783,59 zł. miesięcznie) a dochód 78.387,24 zł. (tj. ok. 6.532,27 zł miesięcznie).

Natomiast w 2010 r. przychód z tytułu najmu – 55.908,24 zł. (dochód 52.674,24 zł.), przychód z innych źródeł w kwocie 1.781,06 zł. (dochód 1.781,06 zł.) oraz przychód z działalności gospodarczej w kwocie 1.294.599,11 zł. (dochód O zł.) - łącznie przychód wyniósł 1.352.288,41 zł. (tj. ok. 112.690,70 zł. miesięcznie) a dochód 54.455,30 zł. (tj. ok. 4.537,94 zł. miesięcznie).

W dniu 15 marca 2011 r. wykreślono z ewidencji działalności gospodarczej działalność pozwanego J. K. (1) pod nazwą (...). Pozwany J. K. (1) w dacie orzekania w (...)r. pobierał świadczenie rentowe.

Pozwany J. K. (1) choruje, od kilku lat leczy się psychiatrycznie. W maju 2011 r. miał zawał serca. Rozpoznano także nadciśnienie tętnicze, organiczne zaburzenia nastroju -otępienie. Pozwany nie został uznany za osobę niepełnosprawną, ale stwierdzono u niego całkowitą niezdolność do pracy - do dnia 31 lipca 2013 r. i uzyskał prawo do renty. Renta została mu przyznana od dnia 10 maja 2011 r. w kwocie 1690,29 zł. - do wypłaty 1411.16 zł. Za miesiące od maja do sierpnia 2011 r. pozwany uzyskał spłatę w kwocie 5110,18 zł. Aktualnie pozwany uzyskuje rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji w kwocie 1.831,74 zł. brutto miesięcznie. Renta podlega zajęciu komorniczemu z tytułem alimentów i innych zajęć. Do wypłaty pozostaje kwota 630,34 zł. miesięcznie.

Pozwany J. K. (1) jest osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną, niezdolną do samodzielnej egzystencji. Przebywa w szpitalu w N.. Koszt pobytu to 1100 zł miesięcznie. Jego opiekunem prawnym jest matka A. K. (2), a sprawami majątkowymi i zarządzaniem nieruchomościami zajmuje się brat J. K. (2). Matka pozwanego - A. K. (2) pobiera rentę w kwocie 934 zł miesięcznie. Zamieszkuje w B., mieszkanie jest jej własnością.

Matka małoletniej powódki M. K. (2) jest starszą pielęgniarką i od kwietnia 1994 r. pracuje w Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w I.. W 2009 r. za miesiące od czerwca do listopada otrzymywała wynagrodzenie w średniej kwocie 2003,39 zł. Za miesiące sierpień 2010 do stycznia 2011 r. była to kwota średnio 2111,98 zł. miesięcznie. Aktualnie w okresie od lipca do grudnia 2013 r. uzyskiwała średnio 2623,73 zł. miesięcznie.

Sytuacja mieszkaniowa małoletniej powódki nie uległa zmianie. Nadał zamieszkuje z matką i babcią, która pobiera świadczenie z ZUS w kwocie ok. 900 zł miesięcznie. Opłaty za mieszkanie wynoszą łącznie ok. 700 zł. W tym czynsz 327 zł miesięcznie, woda ok. 90 zł miesięcznie, energia elektryczna 85 zł na dwa miesiące, telewizja - 40 zł. miesięcznie.

Małoletnia powódka K. K. (1) ma 14 lat. uczy się dobrze. Korzysta z dodatkowych prywatnych lekcji języka angielskiego, które kosztują po 40 zł za godzinę tj. ok. 160 zł miesięcznie. Przewlekle nie choruje, ale w grudniu 2012 r. została poddana operacyjnemu leczeniu kamicy pęcherzyka żółciowego. Aktualnie pozostaje pod kontrolą lekarską. Koszt jej miesięcznego utrzymania wynosi ok. 1500 zł.

Pozwany J. K. (1) poza powódką ma jeszcze pełnoletnie dzieci, które są leczone psychiatrycznie i je utrzymuje, płaci także alimenty na wnuczkę D. K. (1) w kwocie 380 zł miesięcznie. Pozwany posiada majątek, z którego czerpie dochody. Jest współwłaścicielem kamienicy położonej w I. przy ul. (...). Jego udział wynosi ½. Udziały po 1/8 mają jego brat J. K. (3) i dzieci A. K. (3), D. K. (2) i S. K.. Są tam 4 lokale mieszkalne i 3 lokale użytkowe. Wszystkie są wynajęte. Czynsze wynoszą łącznie 9271 zł brutto miesięcznie. Poza tym pozwany jest współwłaścicielem mieszkania przy ul. (...), które zajmuje jego córka A.. Ma udział wynoszący ½, ale w całości ponosi koszty jego utrzymania. Ma także nieruchomość - dom w B., gdzie zamieszkują synowie S. i D.. Pozwany ponosi koszty jego utrzymania. Córka A. ma 39 lat, jest chora na schizofrenię, nie ma dochodu, D. ma 37 lat, pobiera zasiłek z MOPS, a S. jeszcze się uczy. Ich matka nie żyje. Z działalności gospodarczej pozwanego były długi - ponad 100.000 zł., które zostały już spłacone.

Po dokonaniu powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy ocenił wiarygodność zgromadzonych dowodów, a następnie doszedł do przekonania, że alimenty w kwocie 750 zł. do których płacenia zobowiązany był pozwany, na mocy wyroku z 2011 r., są zbyt niskie i nie odpowiadają możliwościom majątkowym pozwanego. W kontekście brzmienia art. 138 krio Sąd I instancji wywiódł, że doszło do zmiany stosunków tj. wzrostu usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki. Podkreślić bowiem należy, iż wraz z dorastaniem dziecka zwiększają się jego potrzeby, Kontynuacja nauki szkolnej pociąga za sobą konieczność zakupu niezbędnych podręczników i przyborów szkolnych, których koszt niewątpliwie jest znaczny, Małoletni ma prawo rozwijać swoje zainteresowania i zdolności.

Odnośnie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanych do alimentacji, czyli obojga rodziców małoletniego powoda, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż doszło do zmian w tym zakresie. Pozwany na skutek pogorszenia się jego stanu zdrowia został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji. Nadal uzyskuje świadczenie rentowe w kwocie ponad 1500 zł miesięcznie. Ponadto pozwany posiada znaczny majątek nieruchomy, z którego czerpie stały dochód. Wcześniejsze zadłużenia, pochodzące z działalności gospodarczej (przekraczające 100000 zł.) zostały już spłacone. W ocenie Sądu Rejonowego pozwany mimo pogorszenia stanu zdrowia nadal posiada znaczne możliwości majątkowe. Nadal czerpie dochody z najmu lokali, pobiera rentę. Jak wynika z zeznań świadka dochód z majątku pozwanego pozwala aktualnie na utrzymanie domu w B., mieszkania przy ul. (...) oraz kamienicy przy ul. (...), jak również na utrzymanie jego pełnoletnich, niepracujących dzieci, które nie mają żadnego własnego źródła utrzymania. Nadto pozwany alimentuje wnuczkę kwotą 380 zł miesięcznie.

M. K. (1) nadal pracuje w tym samym miejscu, a wysokość uzyskiwanego przez nią wynagrodzenia wzrosła o ok. 500 zł.

Niewątpliwie wzrosły koszty utrzymania małoletniej powódki. Jest dorastającą dziewczynką, która chciałaby rozwijać swoje zainteresowania i umiejętności. Jej potrzeby w zakresie wyżywienia są znaczne. Ponadto kontynuuje naukę. Wskazane przez matkę małoletniej powódki miesięczne koszty utrzymania, które Sąd I Instancji ocenił łącznie na kwotę 1500 zł, są w jego ocenie obiektywne i realne. Kierując się doświadczeniem życiowym Sąd Rejonowy uznał, że kwota nie została zawyżona, nie jest wygórowana, a odpowiada wskazanym potrzebom powoda.

Reasumując w oparciu o przepis art. 138 k.r. i o. Sąd zasądził od pozwanego J. K. (1) na rzecz małoletniej powódki K. K. (1) kwotę 900 zł. miesięcznie tytułem alimentów w miejsce alimentów ustalonych ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia (...)r. w sprawie sygn. akt (...), płatną z góry do dnia 10-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności do rąk matki małoletniego powoda M. K. (1) poczynając od dnia 01 kwietnia 2014 r. i oddalił powództwo w pozostałej części.

Orzekając o kosztach sądowych, od których uiszczenia zwolniony był powód Sąd Rejonowy w oparciu o zasadę słuszności nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi.

Na mocy art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd I instancji nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją opiekun prawny pozwanego – A. K. (1) (k.122). Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych sprawy poprzez błędne przyjęcie, że pozwany jest w stanie sprostać finansowo opłacaniu kwoty 900 zł miesięcznie, podczas gdy jego sytuacja jest na tyle trudna, że kwota ta przekracza jego zdolności zarobkowe. Opierając się o powyższe skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego orzeczenia i zasądzenia kwoty 700 zł alimentów, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że kamienica nie przynosi dochodu, a wręcz straty. Opiekun prawny podał, że J. K. (1) przebywa w placówce opiekuńczej, a koszt pobytu wynosi 1100 zł. Jego stan zdrowia pogarsza się, przechodzi różne operacje, kamienica jest zadłużona, komornika robi potrącenia z renty pozwanego (za wywóz śmieci, czy podatki), wymaga kapitalnego remontu. Pozostałe dzieci pozwanego wymagają opieki i łożenia na ich utrzymanie, ponieważ chorują na chorobę psychiczną.

W toku postępowania międzyinstancyjnego pozwany J. K. (1) zmarł w dniu (...)roku, co stwierdzono w oparciu o odpis skrócony aktu zgonu nr (...)Urzędu Stanu Cywilnego w N..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

„Do umorzenia postępowania na podstawie art. 355 kpc dojść może także w przypadku śmierci strony lub utraty przez nią zdolności sądowej. Wprawdzie, jak wynika z art. 174 § 1 pkt 1 kpc, okoliczności te uzasadniają zawieszenie postępowania, ale ma ono na celu umożliwienie wstąpienia do postępowania następców prawnych strony. Jeżeli więc dochodzone w procesie roszczenie, ze względu na swą naturę (np. osobisty charakter), nie przechodzi na spadkobierców, to postępowanie w sprawie powinno być umorzone, a nie zawieszone” [A. J., Komentarz do art. 355 kpc, Lex, el.]. „Uprawnienie do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych oraz obowiązek spełniania takich świadczeń są ściśle związane z osobą (odpowiednio z uprawnionym oraz zobowiązanym). Są one niezbywalne i niedziedziczne. Nie można się ich zrzec ani przenieść na inna osobę” [J. W., Prawo rodzinne, Wydawnictwo (...), (...) 1993, strona 264]. Zgodnie z art. 139 krio obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego.

W tej sytuacji, wobec śmierci pozwanego – zobowiązanego do alimentacji, która nastąpiła (...)roku postępowanie w sprawie o podwyższenie alimentów winno zostać umorzone zgodnie z art. 355 kpc. Zgodnie z art. 386 § 3 kpc jeżeli zachodzi podstawa do umorzenia postępowania sąd drugiej instancji uchyla wyrok i umarza postępowanie. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie (punkt 1 wyroku), a kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa zgodnie z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (punkt 2 wyroku).