Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o dodatek pielęgnacyjny

na skutek apelacji R. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 września 2012 r., sygn. akt V U 236/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1918/12

UZASADNIENIE

R. W. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 6 lutego 2012 r., odmawiającej ubezpieczonej prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Wyrokiem z dnia 28 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd wskazał, że R. W., urodzona (...),.od dnia 13 marca 2008 r. jest uprawniona do renty rodzinnej. Do dnia 31 grudnia 2011 r. ubezpieczona była niezdolna do samodzielnej egzystencji.

W dniu 8 grudnia 2011 r. ubezpieczona złożyła wniosek o skierowanie do lekarza orzecznika w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji i całkowitą niezdolnością do pracy.

Zaskarżoną decyzją, pozwany odmówił wnioskodawczyni prawa do dodatku pielęgnacyjnego wskazując, że lekarz orzecznik ZUS oraz komisja lekarska uznały, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Analizując trafność decyzji pozwanego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych, specjalistów z zakresu ortopedii, neurologii oraz interny, którzy po przeprowadzeniu badań rozpoznali u ubezpieczonej zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa ograniczającą sprawność badanej, chorobę zwyrodnieniową prawego stawu kolanowego miernie ograniczającą jego ruchomość, artrodezę lewego stawu skokowego po operacyjnym leczeniu złamania trójkostkowego goleni lewej, nadciśnienie tętnicze, stan po wycięciu pęcherzyka żółciowego oraz nadciśnienie tętnicze i uznali, że nie powodują one u badanej niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegli wskazali, że w ich ocenie ubezpieczona nie jest dotknięta tak poważnie zaawansowanymi schorzeniami ortopedycznymi i neurologicznymi, aby nie była w stanie samodzielnie wykonywać czynności dnia codziennego, bez nadmiernego obciążania funkcji organizmu. W przekonaniu biegłych stan zdrowia ubezpieczonej nie wymaga długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Sąd podzielił pogląd wyrażony w wydanej przez biegłych opinii.

Biegli wnikliwie ocenili stan zdrowia ubezpieczonej, po dokonaniu badań przedmiotowych oraz po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską z przebiegu leczenia, w sposób jednoznaczny, czytelny i zgodny z wiedzą oraz doświadczeniem medycznym dokonali rozważań na temat rozpoznanych u R. W. schorzeń. Zarówno biegły ortopeda i neurolog wskazali na czym opierają stwierdzenie, iż rozpoznane schorzenia nie powodują u badanej niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Sąd Okręgowy dokonał sprawdzenia przesłanek, którymi kierowali się biegli, jak i dokonał kontroli prawidłowości ich rozumowania. Zdaniem Sądu opinia biegłych w rozpoznawanej sprawie, została wydana na podstawie właściwych przesłanek (badań lekarskich, zaświadczeń o stanie zdrowia i przebytym leczeniu), a konkluzja jest wynikiem logicznego wnioskowania i została należycie uzasadniona. Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków nie budził zastrzeżeń Sądu i w połączeniu z kryterium zgodności z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych oraz podstaw teoretycznych opinii, wydaną opinię należało uznać za przekonujący dowód w sprawie. Sąd nie znalazł podstaw do negowania treści opinii biegłych w zakresie kwalifikacji o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Argumenty ubezpieczonej nie wpłynęły na ocenę dowodu z opinii specjalistów.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, przy zastosowaniu przepisów art. 75 ust. 1 oraz art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm. ), na mocy art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd - z uwagi na sytuację finansową ubezpieczonej - nie obciążył skarżącej kosztami procesu, o czym orzeczono w pkt II sentencji.

Apelację od wyroku wywiodła wnioskodawczyni zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie odwołania.

Uzasadniając swoje stanowisko ubezpieczona podniosła, że Sąd dokonał nieprawidłowych ustaleń faktycznych w jej sprawie. Skarżąca podniosła, że kilkukrotnie zgłaszała zastrzeżenia do opinii biegłych, wskazując, iż poświadczali oni nieprawdę w zakresie ustaleń dotyczących stanu jej zdrowia. Podkreśliła, że biegli nie zapoznali się z nagranymi na płytach opisami wyników badań albowiem nie posiadali odpowiedniego sprzętu. Wyjaśniła również, że lekarze dokonując oceny jej zdolności do samodzielnej egzystencji byli stronniczy. Nadto podniosła, że w jej ocenie konieczną w dokonaniu trafnej diagnozy jest opinia Instytutu Medycyny Pracy w Ł..

Do apelacji wnioskodawczyni dołączyła zaświadczenie lekarskie z dnia 17 października 2012 r. Dodatkowo na rozprawie apelacyjnej w dniu 28 maja 2013 r. ubezpieczona przedłożyła informację dla lekarza kierującego/POZ z dnia 22 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu pozostawało, czy ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

W powyższym zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej uzasadniających ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji Sąd Odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne.

Podstawa prawna do przyznania dodatku pielęgnacyjnego sformułowana została
w treści przepisu art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227), gwarantując przyznanie go osobom uprawnionym do emerytury lub renty, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji albo które ukończyły 75 rok życia. Sam termin „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zdefiniowany został w art. 13 ust. 5 cytowanej ustawy jako spowodowanie naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Wskazać należy, iż termin ten ma szeroki zakres przedmiotowy. Obejmuje bowiem opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie zaś powyższe elementy łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2002 r., sygn. akt III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 marca 2003 r., sygn. akt III AUa 651/02, PP 2004, nr 7-8).

Dla ustalenia powyższej spornej okoliczności Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy internisty, ortopedy oraz neurologa.

W opinii z dnia 12 kwietnia 2012 r. oraz z dnia 29 sierpnia 2012 r. biegła neurolog stwierdziła – po rozpoznaniu u wnioskodawczyni zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa bez uszkodzenia układu nerwowego - że skarżąca nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Podkreśliła, że wprawdzie dostarczony MR kręgosłupa wykazuje zaawansowane zmiany ze stenozą kanału kręgowego, niemniej jednak nie powodują one takiego rodzaju upośledzenia organizmu, które pozwalałoby na uznanie, że skarżąca nie jest zdolna do wykonywania czynności samoobsługowych. Wyjaśniła, że uprzednio przyznawany dodatek pielęgnacyjny spowodowany był niezdolnością ubezpieczonej do samodzielnego funkcjonowania na skutek przebytych operacji.

Nie inaczej we wskazanym zakresie wypowiedzieli się biegli, specjaliści z zakresu interny oraz ortopedii, którzy w opiniach z dnia 20 czerwca 2012r. oraz z dnia 12 września 2012 r. wyjaśnili, że rozpoznane u niej schorzenia w postaci zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa ograniczającej sprawność badanej, choroby zwyrodnieniowej prawego stawu kolanowego miernie ograniczającej jego ruchomość, artrodezy lewego stawu skokowego po operacyjnym leczeniu złamania trójkostkowego goleni lewej, nadciśnienia tętniczego oraz stanu po wycięciu pęcherzyka żółciowego nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji. Nadto biegły ortopeda wskazał, że wnioskodawczyni samodzielnie porusza się po domu, zaś poza domem przy pomocy laski, stąd uprawnionym jest uznanie, że jest zdolna do wykonywania czynności samoobsługowych. Poza tym podzielił on ustalenia i wnioski biegłej neurolog, z których wynikało, że ubezpieczona jedynie po przeprowadzonych u niej operacjach nie była zdolna do samodzielnej egzystencji, zaś czas jaki od nich upłynął pozwolił na pełną regenerację tkanek, w konsekwencji czego aktualnie występujące u niej schorzenia nie ograniczają jej zdolności we wskazanym wyżej zakresie.

Sąd Apelacyjny nie widzi podstaw, by kwestionować rzetelność i prawidłowość opinii biegłych, gdyż Sąd pierwszej instancji dobrał biegłych o specjalnościach adekwatnych
do zgłaszanych przez ubezpieczoną dolegliwości, a biegli ci wydali opinię zarówno
w oparciu o badanie przedmiotowe, jak i na podstawie znajdującej się w aktach dokumentacji medycznej i doszli do zgodnego wniosku, że rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia
nie czynią jej niezdolną do samodzielnej egzystencji. Powyższa opinia odpowiada również wymogom stawianym przez art. 285 § 1 k.p.c., albowiem została uzasadniona w sposób przystępny i jest zrozumiała dla osób niedysponujących wiedzą medyczną, zaś wnioski swoje biegli sformułowali jasno i czytelnie.

Ocena opinii dokonana w oparciu o właściwe dla jej przedmiotu kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, przy uwzględnieniu poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych zaprezentowanego stanowiska, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych wniosków przekonuje, iż jest ona miarodajna dla poczynienia ustaleń w przedmiocie niezdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji.

Wnioski wynikające z opinii prowadzą do przekonania, że ubezpieczona, pomimo niekwestionowanych schorzeń i związanych z nimi ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu, nie jest jednak niezdolna do samodzielnej egzystencji. Biegli uznali, że nie wymaga ona pomocy innych osób w pielęgnacji, czy przy wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego.

Zajmując stanowisko w przedmiocie zarzutów podniesionych przez skarżącą w apelacji, skumulowanych w zasadzie wyłącznie wokół trafności opinii sporządzonych przez biegłych, Sąd Apelacyjny uznał, iż nie zasługiwały one na uwzględnienie. W utrwalonej praktyce orzeczniczej sądów przyjęto, iż strona chcąca podważyć wartość dowodową opinii biegłego sądowego winna przytoczyć rzeczowe argumenty uzasadniające jej twierdzenia. Jest to związane ze szczególnym charakterem tego dowodu, albowiem biegli w odróżnieniu od świadków, czy stron nie komunikują w postępowaniu swej wiedzy i spostrzeżeń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, lecz przy wykorzystaniu swojej wiedzy zawodowej i naukowej, czyli wiadomości specjalnych wykraczających poza zasób wiedzy przeciętnie wykształconego człowieka, sporządzają opinię w zakresie objętym tezą dowodową w celu ułatwienia oceny faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ubezpieczona nie zakwestionowała skutecznie sporządzonych w sprawie opinii biegłych ograniczając się jedynie do przedstawienia odmiennego poglądu na temat swojego stanu zdrowia, a w konsekwencji niezdolności do samodzielnej egzystencji, co zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w orzeczeniu z dnia 16 maja 2002 r. (sygn. akt IV CKN 1050/00, LEX nr 55499) czyni przedstawiony zarzut niezasadnym.

Jeśli chodzi o przedłożoną do akt sprawy dokumentację medyczną (zaświadczenie lekarskie z dnia 17 października 2012 r., informację dla lekarza kierującego/POZ z dnia 22 kwietnia 2013 r.), zważyć należy, iż pochodzi ona z okresu po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy we Włocławku, czyli po dniu 28 września 2012 r., a skoro tak to nie może ona aktualnie stanowić podstawy do weryfikacji poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń, a w konsekwencji ewentualnego wzruszenia zaskarżonego orzeczenia. W postępowaniu w sprawach zakresu ubezpieczeń społecznych możliwe jest wprawdzie powołanie się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody, których strona nie mogła powołać przed sądem pierwszej instancji. Jednakże w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji, muszą odnosić się do stanu rzeczy (np. stanu zdrowia ubezpieczonego) istniejącego przed wydaniem wyroku przez sąd pierwszej instancji. Nie mogą to być natomiast nowe okoliczności, które ujawniły się po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji. Te mogą stanowić jedynie podstawę wznowienia postępowania w oparciu o art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo podstawę faktyczną nowego wniosku o przyznanie świadczenia, który powinien być skierowany do organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r., I UK 316/06, OSNP 2008 nr 13-14, poz.199).

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny uznając apelację R. W.
za bezzasadną, orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji wyroku