Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

Sędziowie: SSA Ewa Chądzyńska

SSA Lucyna Guderska

Protokolant: sekr. sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. w Łodzi

sprawy H. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 6 lipca 2012 r., sygn. akt: V U 610/12;

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 1321/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił H. N. prawa do emerytury dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych argumentując, że wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganego, minimum 15 letniego okresu pracy w takich warunkach.

Od powyższej decyzji H. N. odwołała się do Sądu Okręgowego w Kaliszu wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2012 roku Sąd Okręgowy w Kaliszu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał H. N. prawo do emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach od 1 listopada 2011 roku.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego:

H. N. urodziła się (...)roku. Na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze 27 lat, 4 miesięcy i 3 dni. Nie pracuje, nie jest członkiem OFE.

W dniu 1 września 1971 roku podjęła pracę w Zakładach (...) w K.. Zakład zobowiązał się do jej szkolenia poprzez naukę zawodu szwaczki dzianin. Z dniem 2 stycznia 1974 roku przeniesiono ją do pracy na stanowisku pomocnika dziewiarza. W okresie od 1 lipca do 31 sierpnia 1984 roku wnioskodawczyni była przyuczana do pracy na stanowisku zgrzewaczki, na które została przeniesiona ze stanowiska krojczego, na którym z kolei pracowała od 1 kwietnia 1984 roku. W okresie od 25 lutego 1989 roku do 24 lutego 1990 roku przebywała na urlopie wychowawczym. Po jego wykorzystaniu wróciła do pracy. Ubezpieczona została skierowana na krojownię, na stanowisko pracy „nakładaczka”. Na podaniu o pracę, jakie skierowała odwołująca do kierownika zakładu, istnieje adnotacja, że wyraża on zgodę „...na zgrzewanie do mistrzyni K.”. Zatrudnienie H. N. w Zakładach (...) ustało z dniem 31 grudnia 1996 roku. W wystawionym jej na powyższą okoliczność świadectwie pracy z tego samego dnia, zakład wskazał, że zainteresowana pracowała na stanowiskach: uczennicy, pomocnika dziewiarza, krojczego, zgrzewaczki i nakładaczki. W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 29 stycznia 1997 roku pracodawca wskazał, że H. N. w okresach: 02.01.1974 roku - 17.09.1978 roku, 01.11.1978 roku - 28.01.1980 roku, 01.01.1981 roku - 30.06.1984 roku, 01.09.1989 roku - 31.12.1996 roku wykonywała prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku: pomocnika dziewiarza, krojczego, nawarstwiacza, wymienionym w wykazie A, dziale VII, poz. IV, VIII, pkt 13,33,4, stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 roku oraz 63 z dnia 20 września 1989 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

W Zakładach (...) S.A. odbywała się zarówno produkcja dzianiny, jak i produkcja odzieży. Na krojowni byli zatrudnieni pracownicy na stanowiskach: krojczy, klejarz, zgrzewacz i nakładacz. Na dziale zgrzewczym znajdowały się dwie maszyny. Zgrzewanie, w istocie odbywało się przez klejenie. W ten sposób, przy wykorzystaniu wysokiej temperatury, łączono tzw. sztywniki, wykonane z tworzywa sztucznego, z materiałem. Od roku 1984, 1985 przez około 10 lat, brygadzistką na zgrzewalni była E. W.. To ona była bezpośrednią przełożoną odwołującej, która na zgrzewalni pracowała 2-3 lata, które przypadały na okres między rokiem 1989, a 1996. Po powrocie z urlopu wychowawczego, stanowisko pracy zgrzewacza, które przed rokiem 1989 zajmowała H. N., było zajęte przez innego pracownika. Została więc przyuczona do pracy nakładaczki, na którym pracowało około 2 lat.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji, powołując się na art. 32 oraz 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uznał dowołanie H. N. za zasadne. Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na stwierdzenie, że wnioskodawczyni w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w K., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, świadczyła pracę w szczególnych warunkach na stanowiskach pracy: pomocnik dziewiarza, krojczego i zgrzewacza – klejarza.

Z tych względów Sąd pierwszej instancji, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury poczynając od 1 listopada 2011 roku.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy w całości, zarzucając mu:

1)  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 184 ust. 1 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2)  naruszenie prawa procesowego, to jest art. 233 k.p.c. poprzez obrazę zasady swobodnej oceny dowodów.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że ze sporządzonego uzasadnienia nie wynika wprost, jakie okresy pracy w Zakładach (...) w K. potraktował Sąd jako okresy pracy w warunkach szkodliwych, co uniemożliwia merytoryczną kontrolę wyroku.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej, gdyż Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny nie skonkretyzował, w jakich okresach wnioskodawczyni pracowała na stanowiskach pracy zaliczonych do prac w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zmianami), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

-

okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz,

-

okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Z kolei w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zmianami) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było spełnienie przez H. N. przesłanki 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Z uzasadnienia sporządzonego przez Sąd pierwszej instancji nie wynika, jakie ostatecznie okresy pracy w Zakładach (...) w K. Sąd zaliczył wnioskodawczyni do pracy w warunkach szczególnych. Na karcie 6 uzasadnienia Sąd wskazał, że ubezpieczona świadczyła pracę w takich warunkach będąc zatrudnioną na stanowiskach: pomocnika dziewiarza, krojczego i zgrzewacza – klejarza. Jednocześnie Sąd ten ustalił, że na wyżej wymienionych stanowiskach H. N. była zatrudniona w następujących okresach czasu: od 2 stycznia 1974 roku do 31 marca 1984 roku, od 1 kwietnia 1984 roku do 30 czerwca 1984 roku oraz 1 lipca 1984 roku do 25 lutego 1987 roku. Powyższe okresy nie sumują się do wymaganych normatywnie 15 lat pracy w warunkach szczególnych, dając łącznie jedynie 13 lat, 1 miesiąc i 25 dni (karta 3 uzasadnienia). Co prawda Sąd Okręgowy wskazał, że po powrocie z urlopu wychowawczego, po roku 1990, wnioskodawczyni ponownie pracowała w charakterze zgrzewarki przez okres 2- 3 lat, jednakże takie ustalenia Sądu nie są prawidłowe. Aby bowiem przyznać wnioskodawczyni prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie powołanych wyżej przepisów, Sąd winien precyzyjnie ustalić, w jakim okresie czasu ubezpieczona świadczyła pracę na stanowiskach pracy zaliczonych do pracy w warunkach szczególnych. Sąd winien skonkretyzować daty, gdyż brak nawet jednego dnia do osiągnięcia ustawowego minimum, skutkuje odmową prawa do świadczenia. W świetle powyższego nie jest dopuszczalne ustalenie, że wnioskodawczyni pracowała na danym stanowisku pracy przez okres około 2- 3 lat.

Mając powyższe na względzie i dochodząc do przekonania, że Sąd Okręgowy nie dokonał w sprawie niezbędnych ustaleń faktycznych co do przedmiotu sporu, a zatem nie rozpoznał istoty sprawy, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Rozpatrując sprawę ponownie Sąd pierwszej instancji uzupełni postępowanie dowodowe poprzez przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka E. W. na okoliczność stanowisk pracy, jakie zajmowała wnioskodawczyni w trakcie zatrudnienia w Zakładach (...) w K. i w jakich konkretnie okresach czasu, a w miarę potrzeby rozważy celowość dopuszczenia dalszych dowodów, w tym dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni w charakterze strony. Nadto zważywszy, że z akt osobowych H. N. wynika, że w trakcie spornego zatrudnienia korzystała ona z urlopów wychowawczych Sąd Okręgowy ustali, w jakich okresach czasu wnioskodawczyni przebywała na wskazanych wyżej urlopach. Następnie w oparciu o całokształt ustalonych okoliczności sprawy Sąd ten dokona ponownej oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji oraz zasadności odwołania ubezpieczonej.

Przewodniczący: Sędziowie: