Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2012r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Jerzy Leder

Sędziowie: SA – Ewa Plawgo

SA – Marzanna A. Piekarska- Drążek (spr.)

Protokolant: – st. sekr. sąd. Katarzyna Rucińska

przy udziale Prokuratora Jacka Pergałowskiego

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2012 r.

sprawy z wniosku M. W. (1)

o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego W. –. P. w. W.

z dnia 17 maja 2012 r. sygn. akt V Ko 129/11

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata R. M. – Kancelaria Adwokacka w W. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem 60/100) złotych w tym 23 % VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną świadczoną wnioskodawcy z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

3.  zwalnia wnioskodawcę od ponoszenia wydatków za postępowanie przed sądem apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Skazany M. W. (1) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia; „za niesłuszne skazanie” wyrokiem Sądu Okręgowego W. –. P. w. W. z dnia 30 marca 2010 r., sygn. akt V K 210/07, „który w wyniku apelacji został zmieniony i zostałem uniewinniony” (wniosek k.2). W obszernym uzasadnieniu wniosku, jak też podczas przesłuchania (k. 2v - 4, 19 - 21) skazany kwestionował zasadność tymczasowego aresztowania, nie zaś fakt prawomocnego skazania go na karę 6 lat pozbawienia wolności, której odbywanie kończy w październiku 2012 r.

Wyrokiem z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie sygn. akt Ko 129/11 Sąd Okręgowy W. –. P. w. W. oddalił wniosek M. W. (1) o odszkodowanie i zadośćuczynienie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy, zaskarżając wyrok na korzyść wnioskodawcy zarzucił:

odnośnie całości żądania wnioskodawcy

1.  na zasadzie art. 438 pkt 2 k.p.k. - obrazę przepisów prawa procesowego: art. 119 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 413 § 1 pkt 5 k.p.k., polegającą na nierozpoznaniu całości żądania wnioskodawcy, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia; (Wnioskodawca żądał zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia nie tylko za okres tymczasowego aresztowania, ale i za „wszystko co dzieje się do chwili obecnej " - czyli również za okres wykonywania kary. Sąd a quo poprzestał jedynie na rozstrzygnięciu co do okresu tymczasowego aresztowania, nie rozstrzygając co do pozostałej części żądania);

odnośnie żądania odszkodowania za okres tymczasowego aresztowania)

2. na zasadzie art. 438 pkt 1 k.p.k. - obrazę przepisów prawa materialnego: art. 552 § 4 k.p.k. polegającą na niewłaściwej wykładni;

(Sąd a quo uznał, że ostateczne rozstrzygnięcie sprawy nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia wniosku, wobec czego zaniechał dokonania oceny słuszności stosowania tymczasowego aresztowania z tej perspektywy);

3. na zasadzie art. 438 pkt 2 k.p.k. - obrazę przepisów prawa procesowego: art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 § 2 k.p.k. polegającą na nie dokonaniu oceny niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania w zakresie każdorazowego przedłużania stosowania środka, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

(Sąd a quo ograniczył analizę słuszności stosowania tymczasowego aresztowania do postanowienia o zastosowaniu środka i pierwszego postanowienia o przedłużeniu jego stosowania. Co do kolejnych okresów stosowania środka Sąd poprzestał na stwierdzeniu, że przesłanki stosowania środka były aktualne przez cały okres śledztwa i postępowania sądowego. W konsekwencji, nie sposób ustalić jakimi argumentami kierował się Sąd przy ocenie dalszych okresów stosowania środka, co w istocie uniemożliwia kontrolę instancyjną w tym zakresie);

i wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy odszkodowania w łącznej kwocie 25 000 zł oraz zadośćuczynienia w łącznej kwocie 25 000 zł;

ewentualnie:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

a nadto o:

3. zarządzenie sprowadzenia wnioskodawcy pozbawionego wolności na rozprawę;

4. zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu odwoławczym, z uwzględnieniem nakładu pracy i obszerności materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie; jednocześnie oświadczam, że koszty pomocy prawnej nie zostały pokryte ani w części, ani w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację obrońcy, za wyjątkiem wniosku o przyznanie wynagrodzenia z urzędu, należało uznać za oczywiście bezzasadną.

Taki właśnie charakter miało od początku roszczenie M. W. (1), zarówno w postaci określonej na wstępie wniosku wszczynającego sprawę
(za niesłuszne skazanie), jak i w jego rozwinięciu w uzasadnieniu wniosku (za niesłuszne stosowanie tymczasowego aresztowania). Kompromitujące wreszcie jest powtarzanie przez pełnomocnika – doświadczonego prawnika, że w tym postępowaniu M. W. domagał się (czego nie rozstrzygnął Sąd Okręgowy ) rekompensaty: „za wszystko co dzieje się do chwili obecnej”.

Zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego nie znajduje żadnego potwierdzenia w kontroli czynności dokonanych przez Sąd Okręgowy.

Nie wiadomo co miał na myśli skarżący stawiając zarzut naruszenia
art. 119 § 1 pkt 3 k.p.k., odnoszącego się do treści wniosku lub oświadczenia w piśmie procesowym. Powiązanie tego przepisu z art. 413 § 1 pkt 5 k.p.k. zdaje się sugerować braki w wyroku, co autor określa nierozpoznaniem całości żądania, czyli również roszczenia rekompensaty „za wszystko co dzieje się do tej pory”.

Na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut naruszenia art. 552 § 4 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. i art. 424 k.p.k. poprzez brak w uzasadnieniu wyroku oceny słuszności stosowania w niniejszej sprawie aresztu tymczasowego.

Sąd Okręgowy zgromadził w sprawie wszystkie niezbędne dowody, w tym akta sprawy karnej, obliczenie kary i przesłuchał wnioskodawcę. Strony uznały ten materiał dowodowy za kompletny. Dowody zostały prawidłowo przeprowadzone, a ich ocena znalazła swój logiczny wyraz w uzasadnieniu Sądu, zatem zarzut sugerujący niekompletność materiału dowodowego, który legł u podstaw orzeczenia oraz braku jego analizy w pisemnych motywach jest chybiony.

Twierdzenie jakoby Sąd Okręgowy „uznał, że ostateczne rozstrzygnięcie sprawy nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia wniosku” jest niezrozumiałe w sytuacji, gdy wyrok skazujący M. W. potwierdził słuszność stawianego mu zarzutu z art. 189 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.p.k. i stosowanego w tej sprawie środka zapobiegawczego.

Próba budowania teorii o uniewinnieniu skazanego w takiej części, która podważałaby podstawy stosowania środka zapobiegawczego jest nieudolną próbą uzyskania nienależnego świadczenia „za wszystko”, cokolwiek strona ma na myśli.

Rozmywając i mieszając podstawy roszczeń kompensacyjnych wynikające z art. 552 § 1, 2 lub § 3 k.p.k. skarżący sugeruje, że Sąd nie orzekł o istocie żądania wnioskodawcy, czy też nie rozpoznał go w całości. Tymczasem uzasadnienie apelacji, podobnie jak wcześniejsze argumenty M. W. wskazują jednoznacznie, że nadal podważa się słuszność stosowania wobec skazanego aresztu tymczasowego w sprawie sygn. akt V K 210/07. Pełnomocnik, podobnie jak wnioskodawca nie twierdzi, że skazanie go w tej sprawie było niesłuszne, a żądając zapłaty „za wszystko co dzieje się do chwili obecnej” akcentuje okres i warunki tymczasowego aresztowania.

Domaganie się odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę wynikłe z niesłusznego skazania byłoby w świetle art. 552 § 1 k.p.k. absurdalne skoro M. W. został zatrzymany pod zarzutem m. in. pozbawienia wolności - art. 189 § 2 k.p.k. M. J. (1), rozszerzonym następnie także o zabójstwo pokrzywdzonego, a ostatecznie, prawomocnie skazany za pozbawienie wolności ze szczególnym udręczeniem – art. 189 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Pełnomocnik świadomy braku podstaw ustawowych do dochodzenia roszczenia za skazanie powtarza nieudolne stanowisko skazanego, który żąda zapłaty „ za wszystko co się dzieje”, by obecnie zarzucać, że skoro Sąd nie orzekł „o wszystkim”, to nie rozpoznał sprawy w całości. Rozumowanie to odbiega od intencji wnioskodawcy wyrażonych podczas rozprawy, a sprowadzających się do określenia jako krzywdzące stosowanie w sprawie tymczasowego aresztowania, powiązanego z zarzutem zabójstwa.

Skazany traktował jako szczególnie krzywdzące funkcjonowanie w jednostce penitencjarnej jako podejrzany i oskarżony o zabójstwo, co zaostrzyło rygory osadzenia i powodowało utratę dobrego imienia w miejscu zamieszkania jego i jego rodziny.

Rozważania tego rodzaju, jak też ich kontynuacja w uzasadnieniu apelacji są oczywiście niezasadne w świetle podstaw dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 552 § 4 w zw. z § 1 k.p.k. Zarzuty pełnomocnika nie są w stanie podważyć oczywistych ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji. M. W. (1) został prawomocnie skazany na karę 6 lat pozbawienia wolności w sprawie, w której był zatrzymany i tymczasowo aresztowany do dnia ogłoszenia prawomocnego wyroku, w której orzekano o zarzutach uprowadzenia, żądania okupu, a następnie zabójstwa pokrzywdzonego
M. J.. Sądy rozstrzygały o tym samym zdarzeniu faktycznym, przy czym M. W. został uniewinniony jedynie od zarzutu wyłudzenia rozbójniczego, skazany zaś za pozbawienie wolności (zarzut III a/o), co oznacza że z opisu tego czynu Sąd wyeliminował jedynie zamiar zabójstwa ofiary, poprzestając na znamieniu szczególnego udręczenia ofiary w trakcie pozbawienia wolności. Podstawą faktyczną stosowania tymczasowego aresztowania w sprawie M. W. były dwa zarzuty, w tym pozostający w kumulatywnej kwalifikacji z art. 189 § 2 k.k. zarzut zabójstwa.

Odwoływanie się w części postanowień sądów o przedłużeniu tymczasowego aresztowania do przesłanki z art. 258 § 2 k.p.k. odnosiło się zatem do każdej z osobna kwalifikacji czynów, bowiem zagrożenie z każdego z zarzucanych przepisów przekraczało 8 lat pozbawienia wolności, nie rozpatrując nawet działania w warunkach recydywy. Także pozostałe przesłanki stosowania w sprawie tymczasowego aresztowania wyprowadzone z okoliczności czynu, sposobu działania, współsprawstwa z ustalonymi i nieustalonymi sprawcami uzasadniały w sposób oczywisty zasadność stosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego wobec
M. W..

Powoływanie się w opisanej sytuacji faktycznej i prawnej na doznane w wyniku tymczasowego aresztowania krzywdy i szkody mogło zakończyć się wyłącznie takim wynikiem procesowym, jaki widnieje w zaskarżonym wyroku.

Istniejące niepodważone i prawomocne skazanie w zakresie jaki dotyczy M. W. wyklucza dochodzenie roszczeń z tytułu tymczasowego aresztowania i odbywania kary w danej sprawie. Promowanie tezy o niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania w realiach niniejszej sprawy nie mogło mieć powodzenia.

Wprawdzie uzasadnienie Sądu nie prezentuje tak drobiazgowej analizy każdorazowych przesłanek stosowania i przedłużania tymczasowego aresztowania M. W. ale odwołanie się do zasadniczych elementów stanu faktycznego, tj. stawianych w ciągu postępowania zarzutów i zakresu skazania, przy braku przesłanek obligujących do odstąpienia od środka izolacyjnego czyni zadość warunkom art. 424 § 2 k.p.k.

Teza o oczywistej niesłuszności tymczasowego aresztowania, stawiana przez apelującego w oderwaniu od realiów sprawy karnej nie zasługuje na aprobatę.

Na gruncie obowiązującego prawa nie mogą być rozważane argumenty prezentowane przez stronę inicjującą postępowanie odszkodowawcze o różnicy rygorów obydwu środków czy o prognozowanych skutkach skazania za przestępstwo o innej kwalifikacji prawnej niż pierwotnie zarzucone.

Prawo polskie nie pozwala na dochodzenie przed Sądem karnym roszczeń związanych z samym oskarżeniem, czy rodzajem oskarżenia i związanymi z tym skutkami w sferze niematerialnej (osobistej lub społecznej).

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny nie uwzględnił apelacji.