Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale H. T., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2012 r.

sprawy

1.  K. P.

2.  S. P. (1)

oskarżonych z art. 189 §3 kk i art. 158 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 26 lipca 2012 r., sygn. akt IV K 316/11

na podstawie art. 437 §1 kpk i art. 624 §1 kpk

1)  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelacje za oczywiście bezzasadne;

2)  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. K. – Kancelaria Adwokacka w Ł. – kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu K. P. w postępowaniu odwoławczym;

3)  zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za drugą instancję.

Sygn. akt II AKa 250/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2012r. wydanym w sprawie IV K 316/11 Sąd Okręgowy w Łodzi uznał oskarżonych K. P., S. P. (2) i S. P. (1) za winnych popełnienia przestępstwa wyczerpującego dyspozycję art. 189§3 k.k. i art. 158§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k., a polegającego na tym, iż w dniu 2 października 2011r. w Ł., działając wspólnie i w porozumieniu z czwartym nieustalonym sprawcą pozbawili wolności S. G., wbrew jego woli, przy czym działali ze szczególnym udręczeniem wywożąc pokrzywdzonego do lasu, zmuszając pokrzywdzonego do całkowitego zdjęcia odzieży i umieszczając nagiego pokrzywdzonego w bagażniku samochodu marki S. (...), po czym wzięli udział w pobiciu nagiego pokrzywdzonego, narażając pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo naruszenia czynności narządów ciała lub rozstroju zdrowia na czas nie krótszy niż siedem dni, przy czym w wyniku zdarzenia pokrzywdzony doznał urazu uogólnionego, w tym głowy bez utraty przytomności oraz krwiaka okularowego, licznych potłuczeń i zadrapań na całym ciele, rozcięcia wargi, a powyższe obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na czas poniżej siedmiu dni w rozumieniu art. 157 § 2 k.k., pozostawiając następnie nagiego pokrzywdzonego w lesie.

Za przypisane przestępstwo sąd meriti, stosując wobec wszystkich oskarżonych nadzwyczajne złagodzenie kary wymierzył:

1)  oskarżonemu K. P. karę 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

2)  oskarżonemu S. P. (2) karę 1 rok pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat;

3)  oskarżonemu S. P. (1) karę 1 rok i 2 miesiące pozbawienia wolności.

Wyrok sądu I instancji w ustawowym terminie zaskarżyli obrońcy oskarżonych K. P. i S. P. (1).

Obrońca oskarżonego K. P. podnosząc zarzuty obrazy przepisów postępowania i błędu w ustaleniach faktycznych wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i przyjęcie, iż oskarżony zachowaniem swoim wyczerpał dyspozycję art. 189§1 k.k. i art. 158§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i w konsekwencji orzeczenie łagodniejszej kary, również z zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia (szerzej wnioski i zarzuty apelacyjne k. 576-577).

Obrońca oskarżonego S. P. (1) zaskarżył wyrok sądu meriti w całości na korzyść w/wym. oskarżonego podnosząc zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, poprzez uznanie, iż czyn oskarżonego S. P. (1) wyczerpuje jego dyspozycję, w sytuacji gdy prawidłowa kwalifikacja prawna tego czynu to art. 189§1 k.k., z uwagi na brak udręczenia pokrzywdzonego. W konkluzji obrońca oskarżonego S. P. (1) wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i zakwalifikowanie czynu oskarżonego jako występku z art. 189§1 k.k., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji (szerzej wnioski i zarzuty apelacyjne k. 579-580).

Wprawdzie apelację od wyroku sądu okręgowego wniósł także obrońca oskarżonych K. P., jednakże w ustawowym terminie zarówno w/wym. oskarżony jak i jego obrońca nie złożyli wniosku o pisemne motywy wyroku sądu apelacyjnego. Skoro w postępowaniu apelacyjnym ma odpowiednie zastosowanie art. 423§1a k.p.k. (argument wynikający bezpośrednio z treści art. 457§2 k.p.k.), to oznacza to, że w sytuacji gdy apelacje zostały uznane za oczywiście bezzasadne, co ma miejsce w niniejszej sprawie, zaś wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu II instancji dotyczy tylko jednego z oskarżonych, sąd odwoławczy możne ograniczyć sporządzenie uzasadnienie tylko do tych części wyroku, których wniosek bezpośrednio dotyczy (tak: P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego – komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011r., Tom II, s. 962-963). W tym stanie rzeczy sąd II instancji sporządzając uzasadnienie w przedmiotowej sprawie ograniczył się jedynie do zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonego S. P. (1).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację obrońcy oskarżonego S. P. (1), podobnie jak i apelację obrońcy oskarżonego K. P. w realiach jakie miały miejsce w niniejszej sprawie, należało uznać za oczywiście bezzasadne. Odnosząc się bezpośrednio do zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego podniesionego w pisemnym środku odwoławczym przez obrońcę oskarżonego S. P. (1) należy odnotować, iż sąd meriti, wbrew sugestiom obrońcy nie dopuścił się wcale obrazy art. 189§3 k.k. uznając, iż pozbawienie wolności pokrzywdzonego S. G. w okolicznościach jakie miały miejsce w niniejszej sprawie, łączyło się ze szczególnym udręczeniem w rozumieniu w/wym. przepisu.

Interpretacja znamienia „szczególne udręczenie” może przysporzyć pewne trudności. W literaturze oraz orzecznictwie zgodnie podnosi się, że chociaż sam fakt pozbawienia wolności jest dla pokrzywdzonego przestępstwem pozbawienia wolności związany z udręczeniem, to jednak nie uzasadnia to jeszcze kwalifikacji z art. 189§3 k.k. Przyjmuje się, iż owo „szczególne udręczenie” musi być wywołane zachowaniem sprawcy wykraczającym poza czynności konieczne dla pozbawienia wolności i zapewnienia możliwości jej odzyskania (M. Mozgawa w: System prawa karnego, Tom 10, Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, pod red. J. Warylewskiego, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2012r., s. 365). Warto zaznaczyć, iż w postanowieniu z dnia 11 czerwca 2002r. (sygn. akt II KKN 258/00, OSNKW 2002r., z. 9-10, poz. 70) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż o uznaniu, że doszło do szczególnego udręczenia ofiary przestępstwa, kwalifikowanego z art. 189 § 3 k.k., nie przesądza będący jego następstwem stopień rozstroju zdrowia pokrzywdzonego, lecz decyduje ocena sposobu podjętego wobec określonej osoby, w konkretnych okolicznościach faktycznych działania, polegającego na zadaniu pokrzywdzonemu, wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności, dodatkowych cierpień fizycznych lub psychicznych. Pogląd ten nie tylko spotkał się z aprobata w doktrynie (R. A. Stefański, glosa do postanowienia SN z dnia 11 czerwca 2002r., II KKN 258/00, OSP 2003r., nr 3, poz. 41), ale powtórzony został przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2006r. (sygn. akt II AKa 166/06, Lex nr 192840). Okoliczności te świadczą zatem o ugruntowanym poglądzie na pojęcie szczególnego udręczenia, o którym mowa w przepisie art. 189§3 k.k.

Przechodząc już bezpośrednio na grunt niniejszej sprawy podnieść należy, iż oskarżeni nie poprzestali jedynie na pozbawieniu wolności pokrzywdzonego S. G., co uzasadniałoby zgodnie z sugestią obrońcy przyjęcie kwalifikacji z art. 189§1 k.k., lecz pozbawiając go wolności pobili pokrzywdzonego, zadając mu cierpienia fizyczne w wyniku czego spowodowali obrażenia ciała w postaci urazu uogólnionego, w tym głowy bez utraty przytomności oraz krwiaka okularowego, licznych potłuczeń i zadrapań na całym ciele, rozcięcia wargi. Niezależnie od tego oskarżeni pozbawiając S. G. wolności spowodowali u niego także cierpnie psychiczne, polegające na tym, iż polecili pokrzywdzonemu aby się rozebrał, a następnie kazali pokrzywdzonemu biec bez ubrania przed samochodem, po czym został umieszczony na krótki okres czasu w bagażniku samochodu i pozostawiony w lesie bez ubrania.

Wskazane powyżej okoliczności towarzyszące pozbawieniu wolności S. G. w ocenie sądu apelacyjnego jednoznacznie świadczą o tym, iż zostało ono dokonane ze szczególnym udręczeniem, co w efekcie uzasadnia kwalifikację prawną czynu przyjętą przez sąd meriti. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż okoliczności, o których jest mowa powyżej świadczą o szczególnym udręczeniu ofiary przestępstwa pozbawienia wolności, albowiem sprawcy zachowaniem swoim znacznie wykraczali poza czynności konieczne dla pozbawienia wolności i zapewnienia możliwości jej odzyskania.

Podnoszone w apelacji przez obrońcę oskarżonego S. P. (1) okoliczności dotyczące czasookresu zamknięcia pokrzywdzonego w bagażniku oraz fakt wcześniejszego niezaplanowania przez oskarżonych pozbawienia wolności pokrzywdzonego, w ocenie sądu apelacyjnego nie mogą wpłynąć na przyjęcie przez sąd, iż pozbawienie wolności S. G. nie łączyło się ze szczególnych udręczeniem w rozumieniu art. 189§3 k.k. Chociaż obrońca oskarżonego S. P. (1) nie sformułował zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt 3 k.p.k.), to uzasadnienie skargi apelacyjnej wskazuje na wątpliwości obrońcy co do faktu zamknięcia pokrzywdzonego w bagażniku samochodu. Wprawdzie jak dostrzega to obrońca oskarżonego S. P. (1), pokrzywdzony relacjonując przebieg zdarzenia policjantom nie wspominał o zamknięciu go w bagażniku, lecz nie należy jednak tracić z pola widzenia faktu, iż w trakcie pierwszego przesłuchania jakie miało miejsce w dniu 3 października 2011r. S. G. podał, iż sprawcy kazali mu wejść do bagażnika, który następnie został zamknięty i co do tej okoliczności był konsekwentny, różnie jedynie określał czas przez jaki był zamknięty w bagażniku, to jest od kilku minut do około 30 sekund. O zamknięciu w bagażniku, o czym zapomina już obrońca, pokrzywdzony wczesnej wspominał funkcjonariuszom straży miejskiej, co miało miejsce jeszcze przed przybyciem policji (zobacz zeznania T. S. k. 451). Znamienne jest jednak to, iż pokrzywdzony S. G., co wynika jednoznacznie z treści jego zeznań, nie był w stanie dokładnie określić czasu przez jaki był zamknięty w bagażniku, co zważywszy na okoliczności pozbawienia wolności, należy uznać za całkowicie zrozumiałe. Dostrzec należy również, iż fakt, że pokrzywdzony był zamknięty w bagażniku znajduje odzwierciedlenie w wyjaśnieniach oskarżonego S. P. (2) (k. 432). W tym stanie rzeczy wbrew sugestii obrońcy oskarżonego S. P. (1) nie może być wątpliwości co do kwestii zamknięcia pokrzywdzonego S. G. na krótki okres czasu w bagażniku samochodu, którym krytycznego dnia poruszali się oskarżeni.

Prawdziwość wersji przedstawionej przez pokrzywdzonego S. G. znajduje potwierdzenie częściowo w wyjaśnieniach oskarżonych, a ponadto także w obdukcji lekarskiej wskazującej na doznane przez pokrzywdzonego obrażenia, które odpowiadają opisowi zdarzenia przez niego przedstawionego. Niewątpliwie także za wiarygodnością wersji pokrzywdzonego przemawia również logika następujących po sobie faktów, w tym przede wszystkim brak odzieży na ciele pokrzywdzonego w momencie gdy po odjechaniu oskarżonych dotarł na przystanek autobusowy, a następnie odjechał autobusem linii 66.

Orzeczonej wobec oskarżonego S. P. (1) kary, mimo iż ma ona charakter bezwzględny, w żadnym wypadku nie można uznać jako kary rażąco niewspółmiernie surowej w rozumieniu przepisu art. 438 pkt 4 k.p.k.. Dostrzec należy bowiem, iż sąd meriti zastosował wobec oskarżonego S. P. (1) dobrodziejstwo związane z nadzwyczajnym złagodzeniem kary. Stwierdzić należy ponadto, iż sąd I instancji prawidłowo ustalił katalog istotnych okoliczności łagodzących i obciążających, nadając im przy tym właściwego znaczenia. Brak jest zatem podstaw do tego aby sąd II instancji ingerował w karę orzeczoną przez sąd I instancji. Niewątpliwie fakt, iż oskarżony S. P. (1) posiada stałą pracę pozytywnie rokuje na przyszłość, jednakże okoliczność ta nie jest na tyle istotna aby w realiach niniejszej sprawy mogła spowodować warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, czy też jej złagodzenie.

Na podstawie § 14 ust.1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.), sąd apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 738 zł. wraz z podatkiem VAT, tytułem nieopłaconych kosztów związanych z obroną z urzędu udzieloną oskarżonemu K. P. w postępowaniu odwoławczym.

Stosownie do treści przepisu art. 624§1 k.p.k. sąd apelacyjny zwolnił obu oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancje, uznając iż ich uiszczenie przez oskarżonych K. P. oraz S. P. (1) byłoby zbyt uciążliwe.