Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiktor Gromiec (spr.)

Sędziowie: SA Włodzimierz Brazewicz

SA Krzysztof Noskowicz

Protokolant: st. sekretarz sądowy Monika Żylińska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Mirosława Puto

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2012 r.

sprawy

A. K.

oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku

z dnia 27 kwietnia 2012 r., sygn. akt II K 3/12

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. R. z Kancelarii Adwokackiej w S., kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu udzielonej oskarżonemu przed Sądem Apelacyjnym;

III.  zwalnia oskarżonego od opłaty za postępowanie odwoławcze, a jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 27 kwietnia 2012r. w sprawie II K 3/12 A. K. uznany został za winnego tego, że w dniu 28 września 2011 r. w C., działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia R. R., zadał mu trzy ciosy nożem o ostrzu długości 14,8 cm, w następstwie których pokrzywdzony doznał głębokiej rany kłutej brzucha po stronie lewej, głębokiej rany kłutej szyi po stronie lewej i rany ciętej powłok głowy okolic skroniowej po stronie prawej, przy czym ranie kłutej szyi towarzyszyło dwumiejscowe uszkodzenie ściany tętnicy szyjnej wspólnej lewej, skutkujące zaburzeniami przepływu krwi w tętnicach mózgowych, a w dalszej kolejności rozległym, niedokrwiennym uszkodzeniem mózgu i dużym obrzękiem mózgu, który stał się bezpośrednią przyczyną zgonu R. R. w dniu 11 października 2011 r., to jest popełnienia przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu skazany został na karę 12 lat pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczony mu został okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w okresie od 29 września 2011 r. do dnia 27 kwietnia 2012 r., przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy orzekł o dowodach rzeczowych, kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu i zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w sprawie.

Od wymienionego wyroku apelację wniósł obrońca A. K., który wskazując jako jej podstawę art. 438 pkt 4 k.p.k. zarzucił mu „rażącą niewspółmierność kary, wyrażającą się wymierzeniem bezwzględnej kary pozbawienia wolności powiększo­nej o połowę wielkości dolnego zagrożenia przewidzianego za przestęp­stwo określone w treści art 148 § 1 k.k., w sytuacji, gdy w przypadku oskarżonego wymierzenie mu kary w granicach dolnego zagrożenia kary, tj.: kary 8 lat pozbawienia wolności spełni cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do oskarżonego a także w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, szczególnie gdy weźmie się pod rozwagę, że biegli psychiatrzy, u oskarżonego w chwili popełnienia przestępstwa rozpoznali organiczne zaburzania osobowości, zespół zależności alkoholowej, padaczkę alkoholową , ustalając, że zaburzenia te wynikały z uszkodzenia CUN które manifestowały się :

- nerwowością

- drażliwością wybuchowością

- obniżonym krytycyzmem

- obniżoną uczuciowością wyższą

- skłonnością do czynów impulsywnych

a oskarżony przyznając się, że chciał jedynie okaleczyć pokrzywdzonego został sprowokowany przez pokrzywdzonego ukradzeniem mu (...) (w okresie jesieni) oraz dwóch rowerów i narzędzi które to rzeczy miały dla oskarżonego istotną wartość jakkolwiek zestawione z taką wartością jak życie człowieka faktycznie stanowiły niewielką wartość”. W konsekwencji tak sformułowanego zarzutu wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i „wymierzenie oskarżonemu kary w dolnej granicy kary przewidzianej w treści art. 148 § 1 k.k.”.

Oskarżony przesłał do Sądu Apelacyjnego pismo, w którym powtórzył reprezentowaną przez niego wersję wydarzeń, z której wynikało, że pokrzywdzonego chciał okaleczyć a nie zabić.

Przed rozważeniem zarzutu zawartego w apelacji (rażącej surowości wymierzonej oskarżonemu kary), wobec treści wskazanego pisma, zwrócić należy uwagę na zakres kontroli odwoławczej.

Zgodnie z art. 433 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach środka odwoławczego, a w zakresie szerszym o tyle, o ile przewiduje to ustawa. O tym zatem, jakie są granice rozpoznania sprawy przez Sąd odwoławczy decyduje przede wszystkim sama treść złożonego środka odwoławczego, która określa zakres zaskarżonego orzeczenia Sądu pierwszej instancji, które są przez skarżącego kwestionowane.

W tej sytuacji przekroczenie granic apelacji w sposób oczekiwany przez oskarżonego (przypisanie mu przestępstwa przeciwko zdrowiu a nie zbrodni zabójstwa), możliwe jest jedynie w oparciu o szczególne przepisy wskazane w k.p.k., a mianowicie art. 439 i art. 440.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w rozpoznawanej sprawie nie występują żadne z tak zwanych bezwzględnych przyczyn odwoławczych.

Nie ma też żadnych podstaw do uznania, iż przypisanie winy A. K., w takim zakresie jak nastąpiło to w zaskarżonym wyroku jest oczywiście niesprawiedliwym w rozumieniu art. 440 k.p.k.

Jedynie na marginesie należy wskazać oskarżonemu, iż Sąd pierwszej instancji w sposób zrozumiały i przejrzysty przedstawił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku okoliczności, które zadecydowały o tym, że postępowanie oskarżonego zakwalifikował jako działanie w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia R. R. (str. 20-24).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy jest oczywiście bezzasadna.

Ustosunkowując się do zawartego w niej zarzutu opartego na podstawie apelacyjnej określonej w art. 438 pkt 4 k.p.k. należy zważyć, że rażąca niewspółmierność kary zachodzić może jedynie wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej, w następstwie prawidłowego zastosowania ogólnych zasad sądowego wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. a karą wymierzoną przez Sąd pierwszej instancji.

Nie chodzi zatem o każdą różnicę w ocenach wymiaru kary ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby również w potocznym znaczeniu tego słowa rażąco niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się zaakceptować (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.02.1995r. sygn. II KRN 184/94, OSN Pr. Pr. 1995/6/18).

Tym samym rażąca niewspółmierność kary zachodziłaby wtedy, gdyby suma orzeczonych kar za przypisane przestępstwo nie uwzględniała należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizowała w wystarczającej mierze celu kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma osiągnąć wobec oskarżonego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.11.1990r., Wr 363/90, OSNKW, 1991/11/78).

Jednakże w każdym wypadku sąd musi baczyć na to, aby dolegliwość represji skierowanej przeciwko oskarżonemu nie przekraczała stopnia jego winy.

Zasada winy pełni bowiem funkcję legitymującą odpowiedzialność karną ale i limitującą wysokość kary, która nie może przekraczać stopnia winy. Ustalając zaś ów stopień winy sąd uwzględnia zarówno przesłanki zarzucalności (zdolności do zawinienia, możności rozpoznania bezprawności czynu i sytuację motywacyjną) jak i stosunek sprawcy do popełnionego czynu, czyli dokonuje oceny jego zamiaru i motywu, którymi się kierował oraz sposobu działania.

Z kolei zgodnie z zasadą współmierności kary do stopnia społecznej szkodliwości czynu, przy wymiarze kary uwzględnia się podmiotowe i przedmiotowe przesłanki określające ten stopień, czyli rodzaj i charakter naruszanego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody, przesłanki kierujące sprawcą i sposób popełnienia czynu. W zależności od oceny motywów i sposobu popełnienia przestępstwa, osobowości sprawcy, stopnia demoralizacji i zagrożenia, jaki przedstawia dla porządku prawnego, różnie kształtują się wskazania co do zapobiegawczego i wychowawczego oddziaływania kary.

Dyrektywa zaś kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oznacza branie pod uwagę społecznego odbioru kary, przy czym zdaniem Sądu Apelacyjnego efekty ogólnoprewencyjne mają zostać osiągnięte przez nieuchronność poniesienia odpowiedzialności karnej nie zaś - z wyjątkiem określonego rodzaju przestępstw - poprzez surowość stosowanej represji.

Już w świetle powyższych zasad wymiaru kary stwierdzić należy, że argumenty zawarte w rozpoznawanej apelacji nie dają podstaw do stwierdzenia, jakoby kara pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu nosiła cechy niewspółmierności (surowości) - zwłaszcza w stopniu znacznym.

Sąd Okręgowy w sposób wszechstronny i jasny wskazał okoliczności, które zadecydowały o takim wymiarze kary jak w zaskarżonym orzeczeniu (str. 24-27 uzasadnienia). Sąd a quem podzielając zaprezentowaną tam argumentację i nie widząc potrzeby jej powtarzania, doń się odwołuje. Skarżący nie przedstawił takich okoliczności, które zmieniłyby jako trafną ocenę wymiaru kary wobec oskarżonego. W szczególności nie mogą być nimi – dostrzeżone przez Sąd meriti (str. 7 uzasadnienia) – okoliczności wynikające z opinii sądowo – psychiatrycznej.

Z tych wszystkich względów i nie stwierdziwszy okoliczności, o których mowa w art. 439 § 1 i 440 k.p.k., utrzymano w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. a o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu na podstawie § 14 ust. 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348).