Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiktor Gromiec

Sędziowie: SSA Danuta Matuszewska (spr.)

SSA Witold Kuczorski

Protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Konkol

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Krzysztofa Nowickiego

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2012 r.

sprawy

R. G.

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.; art. 306 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) S.A

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 5 czerwca 2012 r., sygn. akt IV K 229/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonego R. G. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 235.168,27 złotych (dwieście trzydzieści pięć tysięcy sto sześćdziesiąt osiem złotych dwadzieścia siedem groszy);

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

III.  zasądza od oskarżonego R. G. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) SA w W. kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonego z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

R. G. oskarżony został o to, że:

I. w okresie od dnia 2 lutego 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w G. i M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowania, brał udział w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw przeciwko mieniu i przeciwko obrotowi gospodarczemu, to jest o przestępstwo z art. 258§1 k.k.,

II. w okresie od dnia 2 lutego 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki T. (...) nr rej. (...) wartości 50.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 02.02.2005 r. w G. na szkodę L. D., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

III. w okresie od dnia 2 lutego 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki T. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

IV. w okresie od dnia 22 lutego 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 50.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 22.02.2005 r. w Z. na osobie J. C., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

V. w okresie od dnia 22 lutego 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

VI. w okresie od dnia 21 kwietnia 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 50.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 21.04.2005 r. w G. na szkodę K. K. oraz (...) S.A. w G., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

VII. w okresie od dnia 21 kwietnia 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

VIII. w okresie od dnia 17 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 81.067,21 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 17.05.2005 r. w Z. na osobie A. G., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

IX. w okresie od dnia 17 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

X. w okresie od dnia 23 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 85.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 23.05.2005 r. w G. na osobie M. O., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XI. w okresie od dnia 23 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XII. w okresie od dnia 30 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 60.000 zł pochodzący z przestępstwa kradzieży dokonanej w dniu 30. 05.2005 r. w G. na szkodę A. B., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XIII. w okresie od dnia 30 maja 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XIV. w okresie od dnia 6 czerwca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 80.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 06. 06.2005 r. w G. na szkodę B. P. i Banku (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XV. w okresie od dnia 6 czerwca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XVI. w okresie od dnia 20 czerwca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 90.000 zł pochodzący z przestępstwa kradzieży dokonanej w dniu 20. 06.2005 r. w G. na szkodę (...) Sp. z o.o. w G., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XVII. w okresie od dnia 20 czerwca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XVIII. w okresie od dnia 19 lipca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, przyjął i pomógł do ukrycia i do zbycia samochód marki R. (...) nr rej. (...) o wartości 55.000 zł pochodzący z przestępstwa rozboju dokonanego w dniu 19.07.2005 r. w G. na osobie K. R., przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.,

XIX. w okresie od dnia 19 lipca 2005 r. do dnia 2 sierpnia 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, poprzez rozebranie na części, dokonał usunięcia znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu dokonywanie przestępstw, z których uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest o przestępstwo z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 5 czerwca 2012 r. w sprawie sygn. akt IV K 229/11 oskarżony R. G. w ramach czynu zarzucanego w punkcie I został uznany za winnego tego, że od dnia 2 lutego 2005 r. do czerwca 2005 r. w G. i M., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co do których prowadzono odrębne postępowanie, brał udział w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw przeciwko mieniu, to jest za winnego czynu z art. 258§1 k.k. i za to na podstawie art. 258§1 k.k. skazany został na karę roku pozbawienia wolności.

Oskarżony R. G. został uznany za winnego czynów zarzucanych mu w punktach II,IV,VI,X,XII i XIV z tym, że z opisu każdego czynu wyeliminowano uczynienie sobie z przestępstw stałego źródła dochodu oraz ustalono, iż miały one miejsce od czerwca 2005 r i przy przyjęciu kwalifikacji prawnej ciągu przestępstw z art. 291§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k., przy zastosowaniu art. 91§1 k.k., na podstawie art. 291§1 k.k. w zw. z art. 33§1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. R. G. skazany został na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wymiarze 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na 50 złotych.

Oskarżony R. G. został uznany za winnego popełnienia czynów zarzucanych mu w punktach III, XI i XV z tym ustaleniem, że z opisu każdego czynu wyeliminowano uczynienie sobie z przestępstw stałego źródła dochodu oraz ustalono, iż miały one miejsce do czerwca 2005 r. i przy przyjęciu kwalifikacji prawnej jako występków z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. stanowiących ciąg przestępstw, przy zastosowaniu art. 91§1 k.k. na podstawie art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. R. G. skazany został na karę roku pozbawienia wolności.

W ramach czynów zarzuconych w punktach V,VII,IX i XIII R. G. został uznany za winnego tego, że:

- w okresie od dnia 22 lutego 2005 r. do czerwca 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, co do której prowadzono odrębne postępowanie, poprzez udostępnienie posesji z garażem, pomógł w usunięciu znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw,

- w okresie od dnia 21 kwietnia 2005 r. do czerwca 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, co do której prowadzono odrębne postępowanie, poprzez udostępnienie posesji z garażem, pomógł w usunięciu znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw,

- w okresie od dnia 17 maja 2005 r. do czerwca 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, co do której prowadzono odrębne postępowanie, poprzez udostępnienie posesji z garażem, pomógł w usunięciu znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...) , przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw,

- w okresie od dnia 30 maja 2005 r. do czerwca 2005 r. w M., działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, co do której prowadzono odrębne postępowanie, poprzez udostępnienie posesji z garażem, pomógł w usunięciu znaków identyfikacyjnych samochodu marki R. (...) nr rej. (...), przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw,

i przy przyjęciu kwalifikacji prawnej jako występków z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. stanowiących ciąg przestępstw, przy zastosowaniu art. 91§1 k.k. na podstawie art.19§1 k.k. w zw. z art. 306 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. oskarżony skazany został na karę roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art.86§1 k.k. i art. 91§2 k.k. wymierzono oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności.

Oskarżony R. G. został uniewinniony od popełnienia czynów zarzucanych mu w punktach od XVI do XIX aktu oskarżenia.

Na podstawie art. 69§1 i 2 k.k. i art. 70§2 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. wymierzoną oskarżonemu karę łączną pozbawienia wolności warunkowo zawieszono tytułem próby na okres 5 lat.

Na podstawie art. 45§1 k.k. orzeczono od oskarżonego przepadek na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstw określonych w punkcie II wyroku w kwocie 2.200 zł.

Wyrok zawiera także rozstrzygnięcia co do kosztów procesu, w ramach czego na rzecz (...) SA w W. Oddział w G. zasądzono od oskarżonego kwotę 2196 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. z siedzibą w W. w części dotyczącej orzeczenia o środkach karnych.

Zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, mianowicie art. 46§1 k.k. przez zaniechanie orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżyciela posiłkowego, skarżący wniósł o zmianę wyroku w stosunku do oskarżonego R. G. poprzez nałożenie na niego obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. zgodnie z wnioskiem, w zakresie wymienionych we wniosku czynów, za które oskarżony został skazany.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego jest oczywiście zasadna. Rację ma bowiem skarżący, że błędne jest stanowisko Sądu I instancji skutkujące uznaniem, że w świetle zgromadzonego i ujawnionego materiału dowodowego brak jest podstaw do stwierdzenia, że (...) SA może w niniejszym postępowaniu domagać się naprawienia szkody od oskarżonego, ponieważ

brak jest bezpośredniego związku pomiędzy czynami popełnionymi przez oskarżonego a szkodą wyrządzoną podmiotom, którym (...) SA wypłacił odszkodowanie jako pokrzywdzonym przestępstwami kradzieży samochodów.

Prezentując takie stanowisko Sąd I instancji odwołał się do poglądu prawnego wyrażonego przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 28 kwietnia 2011r w sprawie II AKa 87/11 (Lex nr 1001375), stosownie do którego nawiązek określonych w art. 46§2 k.k. nie można orzec od pasera na rzecz osób, którym skradziono samochody, albowiem w przypadku przestępstwa z art. 291§1 k.k. nie są one pokrzywdzonymi w rozumieniu art.49§1 k.p.k., ich dobra prawne nie zostały bezpośrednio naruszone lub zagrożone przestępstwem paserstwa, a więc ich pokrzywdzenie nie wynika bezpośrednio z przestępstwa z art. 291§1 k.k.

Sąd Apelacyjny w Katowicach odwołał się przy tym do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego na gruncie Kodeksu karnego z 1969 r. w wyroku z dnia 3 maja 1984r. sygn. akt I KR 74/84, że obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem - jeśli w chwili wyrokowania szkoda nie została naprawiona- może być nałożony na podstawie art. 75§2 pkt 1 k.k. tylko na sprawców, którzy tę szkodę wyrządzili, a zatem na sprawców, współsprawców, podżegaczy i pomocników. Obowiązku tego w tym trybie nie można nałożyć na osoby, które z popełnionego przestępstwa odniosły korzyść majątkową, a więc na pasera.

Niewątpliwie, pokrzywdzonym w procesie karnym może być jedynie ten, kogo przestępstwo dotyka bezpośrednio, naruszając lub zagrażając w taki sposób jego dobru prywatnemu, chronionemu przez naruszony przez sprawcę przepis. O pokrzywdzeniu decyduje bezpośredniość naruszonego lub zagrożonego przestępstwem dobra (vide: postanowienie SN z dnia 17 listopada 2005 r. II KK 108/05, Lex nr 222785).

To jednak realia konkretnej sprawy, dokonane w niej ustalenia faktyczne, decydować będą o tym, czy sprawca swoim działaniem bezpośrednio czy też tylko pośrednio naruszył dobro prawne określonego podmiotu. Tak kategoryczne stanowisko, jak w przytoczonym orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach, że pokrzywdzonym w przypadku paserstwa nie może być właściciel skradzionego pojazdu, a co za tym idzie i zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę ( art.49§3 k.p.k.) nie zawiera szerszego uzasadnienia i już z tej przyczyny nie jest przekonujące.

Sąd I instancji, jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, miał na względzie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011 r. wydany w sprawie III KK 399/10 formułujący tezę, iż pogląd, że sprawca ( paser) pomagający w ukryciu samochodu pochodzącego z przestępstwa nie może odpowiadać w całości za szkodę wyrządzoną tym przestępstwem jest rażąco błędny w świetle ratio legis art. 46§1 k.k.

Nie można jednak zgodzić się z Sądem I instancji, że stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w tym judykacie nie sposób przenosić na grunt niniejszej sprawy.

Rację ma Sąd I instancji, że paser nie jest współsprawcą przestępstwa kradzieży, ale też nie w tym Sąd Najwyższy dopatrywał się możliwości nałożenia na osobę pomagającą w ukryciu samochodu pochodzącego z przestępstwa obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46§1 k.k. Sąd Najwyższy podkreślał ratio legis omawianego środka karnego - uchronienie pokrzywdzonego od dochodzenia roszczeń w żmudnym procesie cywilnym.

Słusznie podnosi pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, że uszedł uwadze Sądu I instancji wyrok Sądu Najwyższego jaki zapadł w dniu 1 lutego 2011 r. w sprawie III KK 243/10.W sprawie tej Sąd Najwyższy rozpoznawał kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 marca 2010 r sygn. akt II AKa 15/10 zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4 listopada 2009 r. sygn. akt IV K 244/08. Sprawa ta dotyczyła G. N., który był jedną z osób, z którą współdziałał oskarżony R. G..

Podkreślając, że działanie pasera niejednokrotnie uniemożliwia odzyskanie rzeczy, Sąd Najwyższy wskazał, że oznacza to, że pomiędzy czynem zawierającym znamiona przestępstwa paserstwa, a naruszeniem lub zagrożeniem dobra będącego przedmiotem tego przestępstwa w postaci rzeczy nie ma ogniw pośrednich, podobnie jak w przypadku przestępstwa kradzieży. W konsekwencji nie może być wątpliwości, że zakłady ubezpieczeń społecznych, które ustawodawca nakazuje uważać za pokrzywdzonego, w zakresie w jakim pokryły szkodę właścicieli skradzionych pojazdów objętych paserstwem, korzystają z uprawnień pokrzywdzonego i mogą składać wnioski wskazane w art. 49a k.p.k. oraz być adresatem obowiązków nakładanych na oskarżonego w trybie art. 46§1 k.k.

Jak już podkreślono, to realia danej sprawy decydować będą o tym, kto jest pokrzywdzonym przez przestępstwo w rozumieniu art. 49§1 k.p.k.

Z niekwestionowanych ustaleń faktycznych Sądu I instancji wynika, że przywożone na posesję R. M. (matki oskarżonego R. G.) w M. pojazdy były rozmontowywane na części, usuwane były z nich oznaczenia fabryczne, numery z tabliczek znamionowych i silników, w celu wprowadzenia tych części do obrotu. Wynagrodzenie oskarżonego zależało od tego, czy samochód rozkładał na części samodzielnie, czy wspólnie z inną osobą.

Oskarżony samodzielnie w garażu w M. rozebrał na części samochód T. (...) nr rej. (...) skradziony L. D., wyciął i zeszlifował numery nadwozia oraz silnika tego pojazdu. Wspólnie z osobą, co do której toczy się odrębne postępowanie, R. G. rozebrał na części, usuwając przy tym oznaczenia identyfikacyjne poprzez wycinanie i szlifowanie numerów nadwozia, samochód marki R. (...) nr rej. (...) skradziony M. O..

W przypadku samochodu R. (...) należącego do (...) nr rej. (...) oskarżony udostępnił garaż w M. celem ukrycia pojazdu i pocięcia go na części przez osoby, co do których postępowanie prowadzone było odrębnie. Podobnie rzecz się miała z samochodem marki R. (...) nr rej. (...) skradzionym A. G. (str.3 - 5 uzasadnienia wyroku).

Skoro zatem oskarżony albo samodzielnie rozbierał pochodzące z kradzieży samochody na części i usuwał ich oznaczenia identyfikacyjne, albo udostępniał garaż celem ukrycia pojazdów i pocięcia na części przez inne osoby, to takim zachowaniem doprowadzał do bezpowrotnej utraty pojazdów przez ich właścicieli i tym samym bezpośrednio naruszał dobro prawnie chronione tych podmiotów jakim jest mienie.

Poza sporem pozostaje, że (...) SA z siedzibą w W. Odział w G. z tytułu kradzieży poszczególnych samochodów wypłacił na rzecz właścicieli pojazdów odszkodowania w wysokości:

- 52.000 zł na rzecz właściciela T. (...) nr rej. (...) (k. 1529-1520),

- 44.600 zł na rzecz właściciela R. (...) nr rej. (...) (k.1531-1534),

- 56.600 zł na rzecz właściciela R. (...) nr rej. (...) A (k.1535),

- 81.968,27 zł na rzecz właściciela R. (...) nr rej. (...) (k.1536-1539).

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że na mocy art. 46 §1 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. G. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 235.168,27 zł.

W pozostałej części zaskarżony wyrok jako trafny utrzymano w mocy.

Na podstawie art. 627 k.p.k. od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego zasądzono zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym. Mając na względzie sytuację materialną oskarżonego, ciążący na nim obowiązek naprawienia wysokiej szkody, Sąd apelacyjny na podstawie art. 624§1 k.p.k. zwolnił go z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.