Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: II AKa 283/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2012 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący

SSA Wojciech Kopczyński

Sędziowie

SSA Wiesław Kosowski

SSO del. Gwidon Jaworski (spr.)

Protokolant

Magdalena Baryła

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2012 roku sprawy

wnioskodawcy M. Z.

w przedmiocie odszkodowania z tytułu poniesionej szkody wynikłej z wykonania decyzji o internowaniu wydanej przez Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w K. w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia
1981 roku stanu wojennego w Polsce

na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 26 marca 2012 roku, sygn. akt IV Ko 34/11

uchyla wyrok w zaskarżonej części i przekazuje sprawę

Sądowi Okręgowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

II AKa 283/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 marca 2012 r. w sprawie o sygnaturze IV Ko 34/11 Sąd Okręgowy w Gliwicach zasądził od Skarbu Państwa na rzecz M. Z.syna W.i J.zd. D. ur. (...)w O., kwotę 27 325 złotych tytułem odszkodowania, za poniesioną szkodę wynikłą z wykonania w okresie od 23.12.1981 r. do 30.04.1982 r. i od 30.08.1982 r. do 17.11.1982 r. decyzji Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w K., o numerach (...)i (...) o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku, zaś w pozostałej części oddalił wniosek, kosztami postępowania obciążając Skarb Państwa.

Wyrok ten zaskarżył apelacją pełnomocnik wnioskodawcy, zarzucając mu na mocy art 427 k.p.k. i 438 k.p.k.:

1.naruszenie prawa procesowego, polegające na obrazie przepisów:

-art. 4 k.p.k. poprzez nie uwzględnienie okoliczności mających wpływ na rozmiar szkody;

-art. 7 k.p.k. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne przyjęcie, iż wnioskodawca byłby w stanie zaoszczędzić jedynie 50 % uzyskanego wynagrodzenia, nie starał się o przywrócenie do pracy;

- art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie części okoliczności ujawnionych podczas rozprawy tj. faktu, iż wnioskodawca był zmuszony do utrzymywania się ze swoich oszczędności, nie została mu wypłacona 13-ta pensja za 1982 r.;

- art. 170 k.p.k. poprzez oddalenie wniosków dowodowych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (wykazania wysokości szkody), co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, zwłaszcza na wysokość zasądzonego na rzecz wnioskodawcy odszkodowania;

2.błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, iż brak jest związku przyczynowego pomiędzy internowaniem, a szkodą poniesioną przez wnioskodawcę po wyjeździe z Polski 6.06.1983 r. (co miało wpływ na wysokość zasądzonej kwoty).

Stawiając opisane zarzuty pełnomocnik wnioskodawcy M. Z. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie wniosku w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy okazała się w znacznej części zasadna, co spowodowało uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Przechodząc do analizy uchybień stanowiących podstawę uchylenia zaskarżonego wyroku wskazać należy na wstępie, iż fakt dwukrotnego internowania wnioskodawcy M. Z., na mocy decyzji o internowaniu o numerach (...)i (...) został w sposób bezsporny ustalony. Analizując pisemne motywy zaskarżonego wyroku nie sposób jednak dokonać oceny prawidłowości przyjętego przez Sąd I instancji sposobu wyliczenia szkody, jakiej w wyniku wykonania tychże decyzji doznał wnioskodawca, zaś przedstawiona w nich argumentacja musi budzić zastrzeżenia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż z niewiadomych powodów Sąd wyliczając odszkodowanie za 6-miesięczny okres pozostawania wnioskodawcy bez pracy, przyjął za podstawę swych wyliczeń średnie wynagrodzenie za rok 1982 r. Tymczasem z materiału dowodowego zdaje się wynikać, iż odszkodowanie obejmowało 5 miesięcy roku 1983 i jedynie 1 miesiąc roku 1982 r. W tej sytuacji, Sąd winien opierać się, na kwotach odzwierciedlających rzeczywiste i adekwatne okresy pozostawania wnioskodawcy bez pracy, a nie, w zasadniczej części, wartości średniego wynagrodzenia za rok poprzedni. Okoliczność ta ma o tyle istotne znaczenie, iż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wzrosło pomiędzy 1982 i 1983 r. z kwoty 11 631 starych złotych do kwoty 14 475 starych złotych i taką sumę Sąd winien również wziąć za podstawę swych ustaleń. Ponadto obniżenie łącznej sumy odszkodowania o 50 %, ze wskazaniem, iż jedynie taką część wynagrodzenia wnioskodawca byłby w stanie zaoszczędzić jest całkowicie niezrozumiałe. Pisemne uzasadnienie wyroku nie wskazuje żadnych powodów przyjętego przez Sąd I instancji stanowiska. Konsekwencją tego braku jest niemożność odniesienia się przez Sąd Apelacyjny do prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia. Na marginesie jedynie wskazać należy, iż potrącenie z sumy należnego odszkodowania kosztów utrzymania jest zasadne, w przypadku, gdy osoba wnioskodawcy jest pozbawiona wolności, a koszty jej utrzymania ponosi Skarb Państwa (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2000 r., sygn. akt II KKN 479/98, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15.10.2003 r. sygn. akt II AKa 352/03, opubl. OSA 2004/2/10). W analizowanym stanie faktycznym, jak twierdzi wnioskodawca, w okresie od listopada 1982 r. do czerwca 1983 r. pozostawał na wolności, utrzymując się z oszczędności oraz sumy uzyskanej ze sprzedaży samochodu. Wskazana okoliczność świadczy, iż przyjęty przez Sąd sposób wyliczania szkody, o ile taki faktycznie był powód obniżenia sumy odszkodowania, uznać należy za całkowicie błędny. Odnosząc się w tym miejscu do wadliwości pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, wskazać również należy, iż Sąd I instancji w ogóle nie odniósł się w jego treści do roszczeń odszkodowawczych wnioskodawcy wynikających z pogorszenia jego stanu zdrowia na skutek internowania. Zważywszy na fakt oddalenia wniosku w tej części, pisemne uzasadnienie wyroku nie spełnia warunków, o których mowa w art. 424 k.p.k.

Kolejną kwestią, którą, jak się wydaje, błędnie ustalił Sąd I instancji jest fakt nieodwoływania się przez wnioskodawcę od decyzji wypowiadającej mu umowę o pracę, co wskazywać miało na niezasadność jego roszczeń związanych z utraconymi w dalszych latach zarobkami i świadczeniami socjalnymi (strona 3 uzasadnienia). Jak wynika z dołączonych do apelacji dokumentów, wnioskodawca odwoływał się od tejże decyzji, domagając się przywrócenia do pracy, co nie odniosło jednakże rezultatu.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Apelacyjny uchylił wyrok w zaskarżonej części i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, który winien:

- dokonać szczegółowej analizy wysokości zarobków wnioskodawcy przez pryzmat kwoty średniego miesięcznego wynagrodzenia za lata 1982/1983 r. i ustalić, w sposób możliwie precyzyjny, kwotę utraconych przez niego zarobków;

- ustalić okoliczności związane ze złożeniem wniosku o przywrócenie wnioskodawcy do pracy w KWK (...) oraz ocenić ewentualny wpływ tych okoliczności na zasadność roszczeń wnioskodawcy;

- przeanalizować kwestie związane z roszczeniami wnioskodawcy dotyczącymi pogorszenia stanu zdrowia wywołanego internowaniem.

Po przeprowadzeniu wskazanych wyżej dowodów Sąd Okręgowy winien dokonać wszechstronnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, w sposób niestanowiący obrazy reguł logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego, nie ignorując przy tym sprzeczności istniejących oraz mogących zaistnieć pomiędzy poszczególnymi dowodami.

Ustalając wysokość należnego wnioskodawcy odszkodowania Sąd winien mieć w polu widzenia fakt, iż przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wynikłych z wykonania decyzji o internowaniu. W świetle przywołanego przepisu brak jest zatem możliwości dochodzenia roszczeń za inne przejawy represji, które nie pozostawały w bezpośrednim związku z wykonaniem takiej decyzji.

Sąd I Instancji winien również wydane przez siebie orzeczenie uzasadnić w sposób spełniający wymogi, o których mowa w art. 424 k.p.k. Podkreślić przy tym należy, iż niewyjaśnienie przyczyn uzasadniających wydanie orzeczenia lub jego istotnej części może utrudniać, czy też wręcz uniemożliwiać merytoryczną kontrolę tego orzeczenia, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie. Sąd Apelacyjny nie może bowiem opierać kontroli odwoławczej o domniemania motywów, które powodowały wydanie rozstrzygnięcia określonej treści (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 września 2011 r., sygn. akt II AKa 239/11).

Na marginesie powyższych ustaleń wskazać również należy, iż podniesiony przez pełnomocnika wnioskodawcy zarzut nie zasądzenia na rzecz wnioskodawcy równowartości „trzynastki” za 1982 r. jest całkowicie niezasadny. Jak wynika z analizy zaświadczenia o wysokości zarobków zawartej na karcie 128 akt sprawy, wnioskodawca M. Z. kwestionowane wynagrodzenie otrzymał.

Z powyższych powodów Sąd Apelacyjny uchylił wyrok w zaskarżonej części i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach.