Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2009 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009

sprawy wnioskodawcy J. P. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania

na skutek apelacji prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 19 marca 2009 r. sygn. akt II Ko 82/08

uchyla wyrok w zaskarżonej części i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II AKa 133//09

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 19 marca 2009 roku – sygn. akt II Ko 82/08 na podstawie art. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 23.02.1991 r.
z późn. zm., znowelizowanej ustawą z dnia 19 września 2007 r. – Dz. U. z dn. 18.10.2007 r.) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy J. P. kwotę 5.800 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kwotę 1.008 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzji
o internowaniu w okresie od dnia 30 grudnia 1981 roku do dnia 9 marca 1982 roku w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku.

W pozostałej części wniosek J. P. oddalił, a kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Wyrok ten zaskarżył prokurator na niekorzyść wnioskodawcy J. P.
w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania.

Powołując się na treść art. 438 pkt 2 i 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1)  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 167 kpk i art. 366 § 1 kpk poprzez nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia ze stosunku pracy z powodu wykonywania wobec niego decyzji o internowaniu,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym ustaleniu wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcy J. P. odszkodowania za utracone przez niego zarobki za czas internowania go od dnia 30 grudnia 1981 rok do dnia 9 marca 1982 roku na skutek zastosowania wadliwej metody jego obliczenia.

Stawiając powyższe zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy J. P. odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem wyroku –
w zaskarżonej części i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi
I instancji.

Zgodnie z powszechnie przyjętym w orzecznictwie i podzielanym przez Sąd Apelacyjny stanowiskiem szkoda, za którą należy się odszkodowanie, to różnica między stanem majątkowym, jaki istniałby gdyby poszkodowanego nie pozbawiono wolności a stanem rzeczywistym w chwili jej odzyskania (vide: wyrok SN z dnia 18.08.2000 roku, II KKN 3/98 – Prokuratura i Prawo 2000/12/12). Co prawda zgodzić należy się z sądem orzekającym, że podstawę ustalenia wysokości odszkodowania powinny stanowić utracone przez wnioskodawcę w okresie internowania zarobki, niemniej zarobki te winne być pomniejszone o kwotę, którą wnioskodawca w tym czasie byłby zmuszony przeznaczyć na swoje utrzymanie. Powyższe, jak wynika
z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku – umknęło uwadze sądu orzekającego.

Równocześnie ma rację skarżący, że sąd rozpoznający wniosek J. P.
o odszkodowanie nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia za pracę z powodu wykonania
wobec niego decyzji o internowaniu, chociaż nie można wykluczyć, że prawidłowe,
a zarazem pełne ustalenia poczynione w tej sprawie mogą doprowadzić do zgoła odmiennych wniosków, niż zawarte w apelacji prokuratora tj. przyznania wnioskodawcy wyższej kwoty odszkodowania niż orzeczona została przez sąd
I instancji.

Jak wynika z zeznań złożonych przez wnioskodawcę (k.24), począwszy od stycznia 1982 roku pracownicy KWK (...) w której pracował, otrzymali znaczne podwyżki, które jego objęły dopiero w marcu 1982 roku, po tym jak wrócił do pracy,
po uchyleniu wobec niego decyzji o nr 591/82 o internowaniu. Kwestia ta, a więc ewentualnego podniesienia zarobków pracownikom KWK (...) od stycznia 1982 roku – z pominięciem wnioskodawcy – całkowicie umknęła uwadze Sądu I instancji
i nie została w żaden sposób zweryfikowana, chociaż pośrednio potwierdzało ją zaświadczenie wydane przez (...) S.A. Oddział KWK (...) z dnia 13.02.2008 roku (k. 11), z którego wynikało, że w istocie wynagrodzenie, które wnioskodawca otrzymał w marcu 1982 roku było ponad dwukrotnie wyższe niż
w lutym 1982 roku, a ponad czterokrotnie wyższe niż w styczniu 1982 roku. Sąd natomiast wyliczając należną wnioskodawcy kwotę odszkodowania, uśrednił uzyskane przez wnioskodawcę zarobki w miesiącach październiku, listopadzie i grudniu
1981 roku, które następnie porównał do średniego wynagrodzenia z okresu internowania tj. z miesięcy stycznia i lutego 1982 roku. Jak wynika z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, otrzymaną w ten sposób różnicę
w wynagrodzeniach, sąd uznał za faktyczną szkodę jaką poniósł J. P.,
którą następnie zwaloryzował poprzez odniesienie jej do średniego miesięcznego wynagrodzenia z 1982 roku i do aktualnego średniego wynagrodzenia.
O ile zaprezentowany sposób „zwaloryzowania” kwoty wyliczonej szkody nie budzi zastrzeżeń sądu odwoławczego, o tyle sam sposób wyliczenia szkody, z pominięciem ustaleń dotyczących, czy faktycznie w sytuacji gdyby nie został internowany otrzymałby od stycznia 1982 roku podwyżkę wynagrodzenia przyjąć należy, że oparty został na niepełnym materiale dowodowym.

W pierwszej kolejności sąd ponownie rozpoznający sprawę winien ustalić, czy
w istocie począwszy od stycznia 1982 roku pracownicy KWK (...) zatrudnieni na takich samych lub zbliżonych co wnioskodawca stanowiskach pracy otrzymali podwyżki, jeżeli tak, to w jakiej wysokości otrzymywali wynagrodzenie w miesiącach: styczniu, lutym i marcu 1982 roku i porównanie uzyskanych przez nich wynagrodzeń do wynagrodzenia otrzymanego przez wnioskodawcę w okresie internowania. Nadto, ustalenie czy podwyżkę wynagrodzenia otrzymał wnioskodawca i z jaką datą, bo być może znacznie wyższe wynagrodzenie jakie otrzymał w marcu 1982 roku obejmowało wyrównanie tych różnic. Powyższe wątpliwości wymagają wyjaśnienia i nie mogą opierać się na przypuszczeniach. Tym samym, sąd winien zwrócić się do (...) S.A. Oddział KWK (...) o wyjaśnienie powyższych kwestii, a także
o wyjaśnienie co było powodem tak znacznych różnic w otrzymanych przez wnioskodawcę wynagrodzeniach w pierwszych trzech miesiącach 1982 roku.

Wyliczoną kwotę utraconych przez wnioskodawcę zarobków należy następnie pomniejszyć o kwotę, którą byłby on zmuszony przeznaczyć na własne utrzymanie,
w sytuacji, gdyby pozostawał na wolności. Dopiero tak wyliczoną szkodę należy urealnić odnosząc ją do średnich wynagrodzeń uzyskiwanych w 1982 roku oraz aktualnych. Równocześnie sąd orzekający winien pamiętać, że zgodnie z dyspozycją art. 434 § 2 k.p.k. – środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść może spowodować orzeczenie także na korzyść wnioskodawcy.

Z tych wszystkich powodów Sąd Apelacyjny uchylił w zaskarżonej części wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania temu Sądowi uznając, że obecnie zgromadzony materiał dowodowy nie jest wystarczający do wydania orzeczenia w przedmiocie należnego wnioskodawcy odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzji o jego internowaniu. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy uwzględni powyższe uwagi i zapatrywania sądu odwoławczego oraz uzupełni zgodnie z nimi materiał dowodowy, który właściwie oceni i dopiero na jego podstawie określi wysokość należnego wnioskodawcy odszkodowania.