Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 1237/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Dorota Elżbieta Zarzecka

SO del. Piotr Prusinowski

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku M. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 września 2012 r. sygn. akt V U 1365/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) oraz poprzedzającą

go decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. C. prawo do emerytury od dnia 7 stycznia 2011 roku, a w pozostałym zakresie oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na

rzecz wnioskodawcy M. C. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III A Ua 1237/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 8.03.2011 r. odmówił M. C. prawa do emerytury, wskazując, że nie spełnia warunków ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) oraz §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił on 1 rok 10 miesięcy i 17 dni pracy w warunkach szczególnych, zamiast wymaganych 15 lat. ZUS nie uwzględnił do tego stażu pracy okresów zatrudnienia wnioskodawcy: od 8 lutego 1973r. do 31 stycznia 1983r. w Przedsiębiorstwie (...) w B. oraz od 1 lutego 1983 r. do 31 sierpnia 1988r. w Gminnej Spółdzielni (...) w G..

M. C. wniósł odwołanie od tej decyzji, żądając uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych w/w okresów oraz przyznania prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem z dnia 6 czerwca 2011r. oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, powołując się na art. 184 ust. 1 pkt 1, 2 oraz ust. 2 oraz art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), że M. C. ukończył 61 lat, udokumentował 29 lat i 18 dni zatrudnienia, nie jest członkiem OFE, a w dacie złożenia wniosku o emeryturę był uprawniony do zasiłku przedemerytalnego. Następnie odniósł się do zeznań świadków J. K. i T. M. (1), S. K. (1) i R. S., M. D. (1), zatrudnionych wraz z wnioskodawca w spornych okresach. W celu ustalenia czy praca odwołującego była wykonywana w warunkach szczególnych, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu BHP, na której w całości się oparł. Sąd dostrzegł również, że świadectwo pracy w warunkach szkodliwych w GS (...) w G. nie dotyczyło prac w rozumieniu rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. W rezultacie Sąd Okręgowy przyjął m.in., w oparciu o opinię biegłego i dokumenty, że nie było podstaw do zmiany decyzji organu rentowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł M. C., zarzucając mu:

1. obrazę przepisów prawa materialnego: w szczególności: norm prawnych zawartych w dyspozycjach wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, iż świadectwo pracy w warunkach szkodliwych w GS (...) w G. nie dotyczy prac w warunkach szczególnych, w rozumieniu w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

- art. 233§1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dowolną jego ocenę.

- nie dopuszczenie i nie przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z zeznań świadka T. M. (2) i opinii uzupełniającej biegłego z zakresu BHP, ewentualnie nowego biegłego.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie emerytury, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu lub uchylenie wyroku i poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem z dnia 12 października 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Białymstoku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd drugiej instancji wskazał, że w toku procesu wnioskodawca ustanowił pełnomocnika w sprawie oraz załączył do akt dokumentację medyczną wskazującą m.in. na: „brak koncentracji, zaburzenia pamięci i gubienie myśli”. Ten stan zdrowia wnioskodawcy mógł mieć wpływ na jego zachowanie przed Sądem i stwarzać wątpliwość co do ochrony jego praw w procesie. Dnia 6 czerwca 2011r. przewodniczący składu zamknął rozprawę, nie uwzględniając wniosku pełnomocnika odwołującego o uzupełniające przesłuchanie świadka T. M. (1), a poprzestał jedynie na przesłuchaniu z udziałem pełnomocnika wnioskodawcy – świadka M. D. (2). Tego samego dnia Sąd Okręgowy wydał wyrok, pozbawiając tym samym pełnomocnika możliwości dalszego działania w sprawie, a tym samym ograniczając wnioskodawcy prawo do Sądu.

Sąd Apelacyjny zobowiązał Sąd Okręgowy do ponownego rozstrzygnięcia sprawy, po uprzednim przeprowadzeniu postępowania dowodowego w całości, z udziałem pełnomocnika wnioskodawcy, w przedmiocie wykazania spornej przesłanki okresu pracy w warunkach szczególnych.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem z dnia 14 września 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję i zaliczył M. C. do uprawnień emerytalnych okresy pracy w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w B. od 8 lutego 1973 roku do 31 stycznia 1983 roku i w Gminnej Spółdzielni (...) w G. od 1 lutego 1983 roku do 31 sierpnia 1988 roku oraz przyznał mu emeryturę od dnia 7 stycznia 2011 roku (pkt I) oraz zasądził od ZUS na rzecz M. C. 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II) oraz stwierdził, że ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na okoliczność charakteru pracy wykonywanej przez skarżącego w PKS (...), Sąd ponownie przesłuchał świadków R. S. i S. K. (1), którzy zeznali, że M. C. przez cały okres zatrudnienia pracował wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego (...) z przyczepą o ładowności 7,5 tony oraz 12 ton. Następnie uznał ich zeznania za wiarygodne, wskazując, że byli oni zatrudnieni w tym samym czasie co wnioskodawca i posiadali niezbędną wiedzę jako zatrudnieni na stanowiskach kierowców samochodów ciężarowych wykonujących te same obowiązki co wnioskodawca. Po czym zakwalifikował tę pracę według wykazu A działu VIII pkt 2 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. w transporcie i łączności.

Na okoliczność zakresu obowiązków wnioskodawcy i wykonywanych czynności podczas zatrudnienia w GS (...) w G. Sąd ponownie przesłuchał świadków: M. D. (2), J. K., T. M. (1), J. T., J. B. i W. W. (1). Następnie przyjął, że z ich zeznań wynikało, że wnioskodawca pracował w mieszalni pasz jako technolog i do jego obowiązków należał nadzór nad całym procesem produkcji mieszanek paszowych od momentu sporządzenia receptury do gotowego produktu i sprawdzenia jego jakości. Przebywał cały czas na hali produkcyjnej i odpowiadał za cały cykl produkcyjny oraz za jakość produkcji. Pracował wyłącznie na stanowisku technologa.

Z uwagi na specyfikę procesu technologicznego w mieszalni pasz oraz możliwość zakwalifikowania czynności wykonywanych przez wnioskodawcę do prac wskazanych w wykazie A, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu bhp J. D., który podtrzymał wnioski zawarte w opinii podstawowej, że praca wnioskodawcy w GS (...) w G. na stanowiskach technologa i zastępcy kierownika - technologa nie była wymieniona w branżowym wykazie oraz nie odpowiada pracom wymienionym w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Uwzględniając zastrzeżenia wnioskodawcy do powyższej opinii, Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego z zakresu bhp I. M. (1), która stwierdziła podstawy do zaliczenia zatrudniania M. C. od 1 lutego 1983 r. do 31 sierpnia 1988 r. na stanowisku technologa do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, o której mowa w wykazie A dział XIV poz. 24. Biegła stwierdziła, że odwołujący kontrolował wizualnie jakość mieszanek i nadzorował prace pracowników zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w wykazie A dział X poz. 10 pkt 2 – mieszankowy śruty i komponentów paszowych, pkt 3-dozowacz surowców na mieszanki paszowe – uchwały Nr 64/83 Zarządu Głównego (...) z dnia 25 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy spółdzielczości rolniczej. W oparciu o powyższą opinię, Sąd zakwalifikował sporne zatrudnienie do prac wskazanych w wykazie A, dział XIV poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.

Sąd pierwszej instancji uznał za pracę w szczególnych warunkach zatrudnienie w obu spornych okresach i stwierdził, że M. C. posiada wymagany okres co najmniej 15 lat takiej pracy. Wnioskodawca spełnił zatem warunki uprawniające do emerytury określone w art. 184 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd Okręgowy orzekł, na mocy art. 98 k.p.c. Poza tym przyjął, że ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie uprawnień do emerytury wymagało przeprowadzenia obszernego postępowania dowodowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił mu naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego:

- art. 32 w/w ustawy w zw. z § 4 w/w rozporządzenia poprzez przyjęcie, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15 okres zatrudnienia w warunkach szczególnych uprawniający do przyznania prawa do emerytury,

2. przepisów postępowania:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych, sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegających na ustaleniu, że wnioskodawca podczas zatrudnienia w PKS (...) pracował wyłącznie na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, w sytuacji gdy z dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych wynika, że był pracownikiem kierowcy i ładowaczem oraz na ustaleniu, że wnioskodawca podczas zatrudnienia w GS (...) w G. wykonywał wyłącznie funkcje technologa procesu produkcji, w sytuacji gdy z jego akt osobowych wynika, że pełnił funkcję zastępcy kierownika - technologa.

Organ rentowy wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od zaskarżonej decyzji ZUS.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Wprawdzie zgodzić się należy za apelacją, iż nie wszystkie okresy zaliczone przez Sąd Okręgowy do stażu pracy w szczególnych warunkach winny być do tego stażu zaliczone - to ostatecznie nie miało to wpływu na rozstrzygnięcie o prawie do emerytury .

Sąd Okręgowy prawidłowo bowiem przyznał M. C. prawo do emerytury na mocy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. nr 153, poz. 1227) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U., nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z art. 184 ust. 1 w/w ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Z kolei zgodnie z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i posiada wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 w/w rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionych według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Jednakże takie świadectwa pracy nie są dokumentami urzędowym, w rozumieniu art. 244 §1 k.p.c., a dokumentami prywatnymi, który podlegają swobodnej ocenie Sądu. Dokumentacją prywatną są również akt osobowe. Sąd Najwyższy stwierdził w wyroku z dnia 30 czerwca 2004 r. (IV CK 474/2003, LexPolonica nr 372462), zaaprobowanym w niniejszej sprawie, że dowód z dokumentu prywatnego jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc Sąd ocenia według ogólnych zasad określonych w art. 233 §1 k.p.c.

Sąd Okręgowy, z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c., uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych M. C. pełny okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 8 lutego 1973 roku do 31 stycznia 1983 roku, który dokumentowały załączone do akt osobowych, m.in. świadectwo pracy z dni 31 stycznia 1983r. i opinia z dnia 31 stycznia 1983r. oraz znajdujące się w aktach ZUS zaświadczenie pracodawcy z dnia 26 listopada 2008r. (k. 81 tych akt). Wynikało z nich, że wnioskodawca od pracował od 8 lutego 1973 r. do 31 marca 1974r. jako pomocnik kierowcy, od 1 kwietnia 1974 r. do 12 sierpnia 1982 r. był kierowcą, a od 13 sierpnia 1982r. do 31 stycznia 1983r – ładowaczem. Nie wystawiono zaś wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za ten okres, co nie dyskwalifikowało możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych w/w zatrudnienia wnioskodawcy. Istotne było, bowiem wykazanie czy wnioskodawca w istocie w spornych okresach pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał bowiem, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyroki SN: z dnia 8.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr: 950426; z dnia 22 lutego 2007r., I UK 258/06, OSNP 2008 Nr 5-6, poz. 81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, Lex Nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, Lex Nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepubl.; z dnia 5 maja 2009r., I UK 4/09, Lex Nr 509022).

Materiał dowodowy wykazał, że wnioskodawca pracował w (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych od 8 lutego 1973r. do 31 marca 1974r. (1 rok 1 miesiąc i 23 dni), gdy był pomocnikiem kierowcy oraz od 1 kwietnia 1974 r. do 12 sierpnia 1982 r. (8 lat, 4 miesiące i 11 dni), gdy pracował jako kierowca (wykaz A dział VIII poz. 2 załącznika do w/w rozporządzenia). ZUS zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych jedynie drugi z w/w okresów. Jednakże wnioskodawca wykonywał takie same obowiązki zarówno gdy był pomocnikiem kierowcy jak i kierowcą, co potwierdzili świadkowie. S. K. (2) i R. S., pracujący także jako kierowcy w (...) (k. 48, 149) zeznali bowiem, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jeździł samochodem ciężarowym marki (...) i (...) z przyczepą dwukołową o łącznej ładowności 7,5 tony i przewoził stal.

Z kolei M. C. przed Sądem Okręgowym (k. 25, 49, 137) wskazał (k. 283), że w (...) pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodów ciężarowych marki (...). Przewoził stal, zboże i paszę dla zwierząt. Z kolei od 8 sierpnia 1982 r. do 31 stycznia 1983 r. wykonywał obowiązki ładowacza. Przed Sądem Apelacyjnym (k. 282) dodatkowo wyjaśnił, że jako pomocnik kierowcy także prowadził samochód i pomagał przy załadunku. Jako ładowacz pracował w ramach sankcji za niezgłoszenie pracodawcy kradzieży dokumentów. Wówczas zajmował się załadunkiem i rozładunkiem węgla, koksu, butli z gazem i alkoholu. Nie wykonywał więc, obowiązków kierowcy, wymienionych w wykazie A załącznika do w/w rozporządzenia. Dlatego, wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji, okres od 13 sierpnia 1982 r. do 31 stycznia 1983 r., gdy – jak wynikało z akt osobowych - wnioskodawca wypełniał obowiązki ładowacza nie mógł być zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż wówczas nie świadczył on pracy wymienionej w wykazie A załącznika do w/w rozporządzenia.

Poza tym Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej i zgodnej z art. 233 § 1 k.p.c. oceny materiału dowodowego sprawy pod kątem możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia wnioskodawcy w Gminnej Spółdzielni (...) w G. od 1 lutego 1983r. do 31 maja 1986r. (3 lata i 3 miesiące), gdy pracował na stanowisku technologa oraz od 1 czerwca 1986 r. do 31 sierpnia 1988r. (2 lata i 3 miesiące), gdy był technologiem i zastępcą kierownika. Następnie prawidłowo zakwalifikował tę pracę według wykazu A w działu XIV, poz. 24, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w dziale X pod poz. 10 tego wykazu, tj. prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty).

Dokumentacja osobowa za w/w okres, na którą powoływał się organ rentowy w apelacji oraz biegły sądowy z zakresu BHP J. D. opinii (k. 54 – 70, 90, 91, 180 – 191, 211 – 213), była niewystarczająca w sprawie. Wynikało z niej jedynie, jakie stanowisko zajmował wnioskodawca. Nie wskazywała zaś, jakie w istocie zadania wykonywał (brak zakresu obowiązków) i czy były one wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Ze świadectwa o wykonaniu pracy w warunkach szkodliwych z dnia 4 września 2001r. załączonego do akt ZUS, wystawionego przez likwidatora GS (...) w G. wynikało, że wnioskodawca wykonywał prace przy produkcji śruty na stanowisku technologa wymienione w wykazie A poz. 43 dział X pkt 10 wykazu stanowiącego załącznik do uchwały Zarządu Głównego (...) z dnia 25 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy w spółdzielczości rolniczej oraz załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. Z kolei w świadectwach pracy załączonych do akt osobowych wnioskodawcy prowadzonych przez GS (...) z dnia 2 lipca 1993r. oraz z dnia 31 sierpnia 1988r. znajduje się zapis, że pracował on na stanowisku technologa i zastępcy kierownika – technologa. W aktach osobowych są również angaże wskazujące na technologa, pulpitowego – technologa i zastępcy kierownika – technologa.

Należy jednak podkreślić, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok SN z dnia 1.06.2010 r., IIUK 21/10). Według innego orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16.06.2009 r. (I UK 20/09) praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki, co wynika wprost z treści art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Motyw przyświecający ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Sąd Najwyższy w innym wyroku z dnia 4.06.2008 r. (II UK 306/07) stwierdził, że z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (art. 32 w/w ustawy w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Zdaniem Sądu Najwyższego nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy.

Wnioskodawca przed Sądem Okręgowym (k. 25, 49, 137), a następnie przed Sądem Apelacyjnym podał (k. 283), że pracował jako technolog mieszalni pasz GS (...) w G.. Odpowiadał za jakość produkcji pasz. Nadzorował czy była ona wykonywana ściśle według receptury. Z jego wyjaśnień wynikało, że następnie został zastępcą kierownika mieszalni pasz jedynie formalnie, celem uzyskania dodatku funkcyjnego. Faktycznie jego obowiązki, jako technologa, nie zmieniły się. Nie dysponował oddzielnym pomieszczeniem, a tylko miał szafkę w pokoju kierownika mieszalni.

Twierdzenia wnioskodawcy korelują z zeznaniami świadków M. D. (2) (k.89, 151-152) prezesa GS (...), J. K. (k.35 i 152-153) magazyniera, T. M. (1) (k. 35, 36 i 153) pracownika, następnie magazyniera, J. T. wiceprezesa spółdzielni (k.154) oraz J. B. (k.173-174) i W. W. (1) (k.175-176), będących kierownikami mieszalni pasz, jak również z opinią biegłej z zakresu BHP I. M. (2) (k. 218 – 229). Z zeznań świadków wynikało, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracował w mieszalni pasz, w której panował hałas i zapylenie przekraczające dozwolone normy. Nadzorował cały proces produkcji na hali od momentu przygotowania receptury do chwili workowania mieszanki i naklejenia etykiety z datą i składem surowca. Przed rozpoczęciem godzin pracy przygotowywał recepturę pasz na dany dzień do produkcji. Potem pobierał surowce zasypywał mieszankę. Uruchamiał maszyny, sprawdzał śrutowniki, sita i bijaki, czasem je wymieniał. Sprawdzał rozdrobnienie surowca, podawanie go na śrutowniki i śrutowanie z silosów. Usuwał drobne awarie maszyn na hali. Oglądał mieszankę przy workowaniu. Czasami sterował pulpitem maszyny mieszającej komponenty, stojącej także na hali. Stale nadzorował pracowników przygotowujących pasze i pilnował czy mieszanka (otręby, śrut, minerały i inne dodatki) powstawała zgodnie z jego recepturą. Wszystkie prace – jak zeznał J. T. – poza workowaniem i paletowaniem wykonywał technolog.

Zeznania powyższych świadków są spójne i rzeczowe. Posiadają przy tym duży walor dowodowy z uwagi na to, że mieli oni codziennie sposobność przyjrzenia się pracy wnioskodawcy (w szczególności kierownicy J. B. i W. W. (1)) Świadkowie spójnie i rzeczowo opisali, jakie czynności wykonywał wnioskodawca jako technolog. Były one ściśle związane z poszczególnymi etapami produkcji paszy, absorbujące czasowo i wymagające od wnioskodawcy stałej obecności w mieszalni pasz i nieprzerwanego nadzoru nad pracami produkcji, wymienionymi w wykazie A, dział X, poz. 10 załącznika do w/w rozporządzenia.

Wnioskodawca wykonywał zatem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki technologa na hali przy produkcji mieszanek paszowych. Pomimo treści angażu, faktycznie jego awans na zastępcę kierownika miał tylko wymiar finansowy bez zmniejszenia jego dotychczasowych obowiązków technologa. Skoro zatem przed objęciem stanowiska z-cy kierownika wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako technolog , a jego obowiązki jako technologa nie zostały zmniejszone – to nie można przyjąć, iż obejmując stanowisko z-cy kierownika nie pracował dalej jako technolog w pełnym wymiarze czasu pracy.

Należy podkreślić, ze świadkowie J. B. i W. W. (1), będący kierownikami w mieszalni pasz zeznali, że nigdy nie mieli zastępcy. Z okoliczności sprawy faktycznie wynika, że stanowisko zastępcy kierownika zostało przypisane wnioskodawcy tylko formalnie i było związane z przyznaniem mu wyższej stawki wynagrodzenia.

Ewentualne nie zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy wnioskodawcy w GS (...) na stanowisku zastępcy kierownika, nie miałoby wpływu na jego prawo do emerytury. Wnioskodawca i tak legitymuje się, bowiem piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Zaliczeniu podlegał, bowiem również okres od 27 sierpnia 1969r. do 31 grudnia 1969r. oraz od 1 stycznia 1970r. do 23 grudnia 1970r. (1 rok 3 miesiące i 25 dni), gdy wnioskodawca był zatrudniony jako traktorzysta w M. (...) w G.. Okres ten należało uwzględnić od 27 lipca 1969r., gdyż od tego dnia najprawdopodobniej wnioskodawca uzyskał prawo jazdy uprawniające do kierowania ciągnikiem z przyczepą (ręczny odpis prawa jady z dnia 31.01.1973r. na k. 6 akt osobowych). Wprawdzie okres tej pracy M. C. nie został udokumentowany, jednak uwzględnił go ZUS, na podstawie oświadczenia wnioskodawcy (k. 47 akt ZUS) i zeznań świadków: R. B. (k. 49, 51 akt ZUS) oraz W. W. (k. 53, 55). ZUS uwzględnił również zatrudnienie wnioskodawcy w Nadleśnictwie D. od 28 grudnia 1970r. do 10 sierpnia 1871r. oraz od 15 października 1971r. do 16 stycznia 1973r. (1 rok 1 miesiąc i 23 dni) na podstawie prawidłowo wystawionego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 26 lipca 2001r. (k. 43 akt ZUS) oraz świadectwa pracy z dnia 23 maja 2007r. (k. 57 akt ZUS).

Łącznie zatem staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych wnosi 18 lat 2 miesiące i 6 dni. Stąd na mocy art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na podstawie § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze należało przyznać M. C. prawo do wcześniejszej emerytury od 7 stycznia 2011r., gdyż w tym dniu spełnił wszystkie przesłanki prawa do tej emerytury.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji na podstawie art.386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163 poz. 1349 ze zm.).