Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2001r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2001r.

sprawy wnioskodawcy A. S.

- o odszkodowanie

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 05 lipca 2001r. sygn. akt XVI1 Ko 394/98

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

2.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa,

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. S. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 100 (sto) złotych za postępowanie odwoławcze.

II AKa 416/01

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. S.wniósł o odszkodowanie za szkody fizyczne w kwocie 130 tysięcy złotych oraz za szkody moralne w kwo­cie 120 tys. złotych, wynikłe z faktu skazania jego ojca P. S.przez Wojskowy Trybunał Wojsk (...)na 25 lat z pobytem w wychowawczych obozach pracy, z czego był pozbawiony wolności przez
okres 7 lat.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 5 lipca 2001 r. (sygn. XVI1 Ko 394/98) wniosek A. S.o odszkodowanie za represjonowanie P. S.na mocy art. 8 ust. 2 a i b ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu
Państwa ^:Polskiego oddalono.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.
Zarzucił on wyrokowi Sądu I Instancji:

- obrazę przepisów postępowania, a to art. 2 § 2 kpk przez roz­strzyganie przez Sąd w oparciu o nieprawdziwe ustalenia faktyczne dotyczące prawdziwych przyczyn skazania P. S. - ojca wnioskodawcy przez Wojskowy Trybunał NKWD na 25 lat pozbawienia wolności,

- obrazę ^:przepisów postępowania przez zaniechanie dopuszczenia przez Sąd z urzędu dowodu ^: w postaci akt Wojskowego Trybunału NKWD, aby na podstawie treści znajdującego się tam uzasadnienia wyroku ustalić w sposób nie budzący wątpliwości faktyczną przyczynę wydania wyroku karnego przeciwko P. S., albowiem informacje zawarte w zaświadczeniu Ukraińskiego Archiwum Państwowego są niepełne i nale­ży pamiętać, że treść tego zaświadczenia jest efektem procesu myślowego osoby sporządzającej go, jako taki musi być traktowany jako dowód pośredni. Sąd natomiast powinien dążyć do wydania orzeczenia w oparciu o dowody bezpośrednie jakim są akta sprawy karnej,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a polegający na bezpodstawnym ustaleniu że skazanie P. S. nie nastąpiło z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, w sytuacji gdy nie wyjaśniono wszystkich okoliczności fak­tycznych i nie skorzystano z całego dostępnego materiału dowodowego.

Stawiając te zarzuty, wniósł o :

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie

- o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wniosku A.­ja S.w całości, tj. zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państ ­wa 130.000 zł odszkodowania i 120.000 zł zadośćuczynienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja na uwzględnienie nie zasługuje z przyczyn o których poni­żej:

Po pierwsze nie wykazano, że P. S. prowadził jakąkol­wiek działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Po drugie, gdyby nawet przyjąć hipotetycznie, że działalność :taką prowadził, to czyn za który został skazany był popełniony w okresie od 1947 r. (zaś aresztowany był 12 września 1948 r.), a zgodnie z treścią art. 8 ust. 2b ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego ze zmianami wynikającymi z ustawy, z dnia 16 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o uzna­niu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 97, poz. 604) przez działalność na rzecz niepodległego bytu Państ ­wa Polskiego, o którym mowa w ust. 2a w odniesieniu do osób repre­sjonowanych na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim poza obecnym terytorium Polski, należy rozumieć działalność w okresie od dnia 17 września 1939 r. do 5 lutego 1946 r.

Odnosząc się do argumentacji zawartej w apelacji należy, zauwa­żyć, że skarżący zarzucając wyrokowi Sądowi I instancji obrazę prze­pisów postępowania, a to art. 9 § 1 kpk, usiłuje dowieść, że Sąd I in­stancji z obrazą tego przepisu wydał swoje rozstrzygnięcie opierając się na niepełnym materiale dowodowym, który winien był uzupełnić z urzędu. Dotyczy to dowodu z zaświadczenia Ukraińskiego Archiwum Państwowego, który w ocenie skarżącego nie może stanowić podstawy ustaleń za jaki czyn został skazany P. S.i czy miał on związek z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Pol ­skiego.

Z tą argumentacją nie sposób się zgodzić, a zwłaszcza że stwier­dzeniem, że z uzasadnienia wyroku, którym P. S. został skaza­ny za utrzymywanie stałego związku z członkami (...) wynikać będzie, że działał on na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Nie ma żadnych podstaw, aby kwestionować wiarygodność dowodu z w/wym. zaświadczenia i domniemywać, iż uzasadnienie wyroku o którym mowa w zaświadczeniu będzie sprzeczna z jego treścią, bowiem tak należałoby sądzić uwzględniając wywód apelacji w-tym zakresie.

Skarżący podnosi, iż faktyczną przyczyną skazania, ojca wnios­kodawcy nie było działanie przypisane mu wyrokiem lecz to, iż był do 1939 r. policjantem, walczył w Legionach w wojnie 1920 r., a w czasie II wojny należał do AK.

Twierdzenia powyższe nie znajdują żadnego oparcia w dowodach. Wręcz przeciwnie, z informacji Archiwum Akt Nowych wynika (k. 37), że nie znaleziono akt dotyczących pracy w policji państwowej P. S.. Nie jest to oczywiście jednoznaczne z tym, że w/w polic­ji nie pracował, ale w żadnym razie nie ma podstaw aby przyjąć, że to był powód jego represjonowania.

Nie wykazał również wnioskodawca, iż ojciec jego brał udział w wojnie bolszewickiej i działał w AK oraz, że ta ewentualna działal­ność miała związek ze skazaniem go.

Zasądzenie odszkodowania dochodzonego w oparciu o cyt. ustawę z dnia 23.02.1991 r. warunkowane jest udowodnieniem związku zacho­dzącego pomiędzy wykazywaną szkodą lub krzywdą, a orzeczeniem, lub takiego związku z represjami, jakie osobę tę spotkały ze strony ra­dzieckich organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organów pozasądowych, w warunkach o których mowa w ust. 2a, 2b art. 8 ustawy lutowej. Ten związek musi być udowodniony, nie może opierać się na domniemaniu, ciężar przy tym dowodu spoczywa na wnioskodawcy (Wyrok SA we Wrocławiu z 30.03.1999 r. – OSA 1999/4/35).

Tak więc wnioskodawca nie udowodnił ani przynależności jego ojca do AK, ani jego udziału w wojnie 1920 r., ani tego, że był po­licjantem, ani że działalność ta była przyczyną represjonowania go.

Na marginesie należy zauważyć, że A. S.został aresz­towany dopiero 12 września 1948 r. Nie sposób przyjąć, iż radzieckie organy ścigania dopiero wówczas powzięły wiadomość, że był on policjantem do 1939 r., bądź że brał udział w wojnie 1920 r. Faktem notoryjnie znanym jest to, iż po zajęciu części ziem polskich przez Armię Czerwoną, wszelkie archiwa urzędów państwowych zostały przejęte, a nawet jeżeli zostały zniszczone, to ustalenia co do funkcjonariuszy państwowych czyniono w oparciu o dowody osobowe i represje były natychmiastowe.

Dlatego też, poza tym, że z zaświadczenia wydanego przez Ukraiń ­skie Archiwum Państwowe wynika, w sposób nie budzący wątpliwości za jaki czyn skazany został ojciec wnioskodawcy – brak podstaw do przyjęcia, że działalność jego skierowana była na odzyskanie niepod­ległości bytu Państwa Polskiego i za to było przyczyną represjo­nowania go.

Dlatego podzielając stanowisko Sądu Okręgowego odnośnie tego, skazanie ojca wnioskodawcy nastąpiło nie z powodu działania na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - orzeczono jak ha wstępie.

Orzeczenie Sądu Apelacyjnego oparto na przepisie art.437 § 1 kpk, zaś o kosztach sądowych o przepis art. 13 ustawy z dnia 23.02.1991 r.