Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: II AKa 9/00

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2000 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący

SSA Stanisław Raszka

Sędziowie

SSA Jolanta Spiechowicz (spr.)

SSA Mirosław Ziaja

Protokolant

Izabela Rachelska

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Stefana Jarskiego

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2000r.

sprawy z wniosku W. R.

- o odszkodowanie

z powodu apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 01 grudnia 1999r. sygn. akt XVI1 Ko 282/98

1. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

2. kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

II AKa 9/00

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach, wyrokiem z dnia 1 grudnia 1999 r. sygn. XVI 1 Ko 282/98 oddalił wniosek W. R. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie jej zmarłej ciotki M. N. podnosząc, iż nie należy do osób uprawnionych w rozumieniu art. 8 ust.1 zd. drugie ustawy z dnia 23.02.91 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego do dochodzenia odszkodowania.

W apelacji od powyższego wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni zarzuca naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 8 Ustawy z dnia 2302.91 r. – Dz. U. Nr 34 z 1991 r. z późniejszymi zmianami/ oraz art. 445 § 1 i 2 kc oraz 922 § 1 kc, wnosząc tym samym o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny uznał apelację za niezasadną. Na wstępie należy zauważyć, iż uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5.10.1995 r. sygn. I KZP 23/95 /OSNKW 1995, Nr 1-12, poz.73/ w której stwierdzono, iż roszczenie wymienione w przepisie art. 8 ust. 1 cyt. ustawy lutowej, w sytuacji tam wskazanej, należy do spadku po następcy osoby represjonowanej, pozostaje w zasadniczej sprzeczności od odmiennej w tym zakresie stanowczej judykatury Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych /na co wskazał uwagę Sąd Okręgowy cytując szereg orzeczeń/, a także z poglądami doktryny, o czym świadczy krytyczna glosa W. M., opublikowana w OSP 1996 r. Nr 5 poz. 91, wręcz sprowadzająca się do tezy, iż Sąd Najwyższy opisaną wyżej uchwałę podjął contra legem.

Z poglądem tym utożsamia się Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie, nie podzielając w tej mierze stanowiska Sądu Najwyższego, a akceptując wykładnię wspomnianego przepisu zawartą we wcześniejszych orzeczeniach, zwracając przy tym uwagę na fakt, iż orzecznictwo Sądu Najwyższego, w szczególności gdy wiąże ono jedynie w konkretnej sprawie, nie może być traktowane jako źródło prawa, którym w omawianej problematyce jest przepis art. 8 ust.1 ustawy lutowej, który winien być interpretowany w zestawieniu z art.8 ust.3 wspomnianego aktu prawnego.

Mając powyższe na względzie należy uznać, iż aczkolwiek roszczenie dochodzone przez wnioskodawczynię ma charakter cywilnoprawny, niemniej podlega ono z pełnymi rygami orzecznictwu sądów karnych, a co za tym idzie, przepisy cywilistyczne mają odpowiednie zastosowanie jedynie w sytuacji nieuregulowanej w ustawodawstwie karnym.

Skoro ustawodawca w omawianym przepisie art. 8 ust. 1 zd. 2-gie wymienił enumeratywnie osoby, które w razie śmierci osoby represjonowanej mogą domagać się odszkodowania, to nie sposób wbrew temu przepisowi, który jako szczególny i wyjątkowy nie dopuszcza wykładni rozszerzającej, skutecznie twierdzić, że wolą ustawodawcy było rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do zgłoszenia żądania odszkodowania i zadośćuczynienia na innych jeszcze spadkobierców, nie będących osobami tam wymienionymi.

Intencją ustawodawcy było, co wynika ze stenogramów sejmowych, by wspomniane roszczenie objęło jedynie krąg osób bliskich represjonowanemu które same pośrednio cierpiały materialnie i moralnie w związku z tymi represjami – na co trafnie wskazał Sąd I instancji.

W przedmiotowej sprawie, w sytuacji gdy osoba represjonowana aż do chwili śmierci pozostała bezdzietną panną, brak jest osób uprawnionych do żądania zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w trybie ustawy z 23.02.91 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń /.../.

Na marginesie należy jedynie zauważyć, iż nawet gdyby M. N. żyła, to jej roszczenie byłoby wielce wątpliwe, albowiem odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przysługuje jedynie osobom wymienionym w art. 1 ustawy lutowej, a więc osobom represjonowanym za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, albo z powodu takiej działalności, natomiast jak wynika z akt XVI 1 Ko 453/96 oraz przesłuchania W. R. /k.6/ - M. N. żadnej działalności politycznej nie prowadziła.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w części dyspozytywnej.

II AKa 9/00

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE