Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Aneta Łokaj

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) we W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa – (...)we W. na precz powoda A. M. kwotę 5 000 zł (pięć tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17.09.2011 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  nie obciąża powoda kosztami procesu za I instancję.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 20 czerwca 2011 r. powód A. M. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – (...) we W. kwoty 70 000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę, której doznał ze strony pozwanego, w związku z naruszeniem jego dóbr osobistych, poprzez osadzenie w celach w warunkach urągających godności powoda.

W uzasadnieniu pozwu, powód podniósł, że przebywa we wskazanym (...), w związku z samouszkodzeniem ciała, którego się dopuścił (połknięcie metalowego pręta), jednakże z uwagi na odmienną orientację seksualną, jest przez administrację zakładudyskryminowany. Jednym ze sposobów tej dyskryminacji jest, w ocenie powoda, niczym nieuzasadnione przeniesienie go ze zwykłej celi do celi nr (...)(oddział (...)) ze specjalnymi zabezpieczeniami techniczno – ochronnymi i monitorowanej, przeznaczonej dla skazanych szczególnie niebezpiecznych. Powód zaznaczył, że takim skazanym nie jest. Powód wskazał także, że w celi wszystko ma poprzykręcane do ściany lub podłogi. W oknie ma aż 4 kraty, a odległość ok. 1 m od drzwi też dzieli krata, natomiast drzwi do kącika sanitarnego są obcięte w połowie, tak aby ustęp widoczny był na kamerze. Powód wyjaśnił także, że zgodził się dobrowolnie na przeniesienie do takiej celi, wobec zapewnień ze strony (...) (...), która twierdziła, że osadzenie w w/w celi nie ma stanowić kary dla powoda, a w zamian za zgodę na przeniesienie, monitoring zostanie wyłączony. Według powoda zapewnienia Dyrektora w kwestii wyłączenia kamery okazały się gołosłowne. Po osadzeniu w celi, powód został wezwany do usunięcia prania ze sznurka, z uwagi na zasłanianie kamery.

Powód podniósł, że sytuacja, w której podczas najintymniejszych czynności fizjologicznych jest on pozbawiony resztek prywatności, jest dla niego krzywdząca, wpływa na jakość życia w (...), w którym, w ocenie powoda, codziennie spotyka on się z dyskryminacją i wymuszaniem na jego osobie różnych, patologicznych zachowań. Powód wyjaśnił, że to właśnie dyskryminacja, znęcanie się psychiczne i przymuszanie do określonych zachowań, skłoniły go do samouszkodzenia.

Pismem z dnia 18 sierpnia 2011 r. powód rozszerzył powództwo o łączną kwotę 20 000 zł, w tym kwotę 10 000 zł zadośćuczynienia w związku z umieszczenie w grupie z osobami grypsującymi oraz 10 000 zł w związku z umieszczeniem powoda w celi dla osób niebezpiecznych.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana – Skarb Państwa – (...) we W.reprezentowana przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona pozwana przyznała, że powód, A. M., recydywista (grupa i podgrupa klasyfikacyjna (...)) odbywa karę pozbawienia wolności za przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 §1 k.k.) oraz naruszenia czynności ciała lub rozstroju zdrowia (art. 157 §1 k.k.), jak i przestępstwa przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego w warunkach recydywy, zaś koniec kary przewidziany wobec powoda, datuje się na dzień 4 czerwca 2014 r.

Przy czym powód nie wykazał, że jego dobra osobiste zostały rzeczywiście naruszone wskutek bezprawnego i zawinionego działania funkcjonariuszy (...), a także nie udowodnił, a nawet nie uprawdopodobnił przesłanek żądanego odszkodowania, mimo, iż na nim spoczywa ciężar dowodowy w tej kwestii. Same zaś gołosłowne twierdzenia nie mogą, w ocenie strony pozwanej, stanowić dowodu w sprawie.

Odnosząc się do warunków w jakich powód odbywał karę pozbawienia wolności strona pozwana wskazała, iż umieszczenie powoda w celi monitorowanej, podyktowane jest koniecznością zapewnienia powodowi bezpieczeństwa osobistego z uwagi na wykazywane przez niego zachowania autoagresywne oraz z uwagi na zagrożenie z s strony innych osadzonych odnoszących się z agresją do osób o odmiennej orientacji seksualnej.

Brak w zachowaniu funkcjonariuszy państwowych (...) we W., cechy bezprawności. Zachowanie to nie naruszało dóbr osobistych powoda. Wszelkie niedogodności jakie spotkały z tego tytułu osadzonych były usankcjonowane przez obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa. Wiązały się z naturalnymi dolegliwościami i ograniczeniami w postaci pogorszenia standardu życia, związanymi z odbywaniem kary izolacyjnej. Strona pozwana podkreśliła jednak, ze powód nie przytoczył żadnych konkretnych zdarzeń i faktów mogących Stanowić podstawę powództwa, poprzestając jedynie na bardzo ogólnikowych twierdzeniach, do których trudno się ustosunkować.

Strona pozwana wskazała także, iż nadzór nad prawidłowością i legalnością wykonywania kary pozbawienia wolności sprawuje Sędzia Penitencjarny. Sąd cywilny nie jest natomiast powołany do dokonywania oceny kwestii zastrzeżonych do wyłącznej kognicji tego Sędziego. Pozwany podkreślił przy tym, że powód składał do sędziego penitencjarnego skargi w zakresie objętym pozwem. Skargi te nie zakończyły się dla powoda korzystnym rozstrzygnięciem. Jeśli zatem, zdaniem pozwanego, Sędzia penitencjarny, nie stwierdził uchybień przepisom prawa w funkcjonowaniu jednostki penitencjarnej, wszelkie dywagacje o warunkach osadzenia powoda są, zdaniem strony pozwanej, zbędne. Strona pozwana zastrzegła, że postępowanie w sprawie o ochronę dóbr osobistych nie może być wykorzystywane do weryfikacji prawomocnych orzeczeń sądów i wyników innych postępowań. Nie jest zatem możliwe podważanie prawidłowości postępowań sądowych w innym trybie, niż w drodze kwestionowania orzeczeń wydanych w następstwie takich nieprawidłowych postępowań. W ocenie strony pozwanej, powyższe zdanie potwierdza, że powód próbował poddać pod osąd sądu orzekającego kwestię oceny prawidłowości innego postępowania sądowego, co jest niedopuszczalne. Z uwagi zatem na brak orzeczenia prejudycjalnego nie została zdaniem pozwanego wykazana przesłanka niezgodnego z prawem postępowania pozwanego Skarbu Państwa.

W odniesieniu do zarzutu braku intymności strona pozwana wskazała, iż brak ten jest jedną z podstawowych cech kary pozbawienia wolności, jak również stanowi jej podstawowe założenie. Zdaniem pozwanego sytuacja lokalowa wielu rodzin w Polsce, zajmujących mieszkania komunalne, czy socjalne jest gorsza pod względem zarówno metrażu, stanu technicznego budynków, czy dostępu do mediów o tej wskazywanej przez powoda w pozwie. Nadto, strona pozwana podkreśliła, iż jedynie częściowe odgrodzenie od reszty celi kącika sanitarnego wynika z konieczności zapewnienia warunków bezpieczeństwa (obserwacja skazanych). Związane z tym ujemne doznania skazanych winny zatem ustąpić przed nadrzędną wartością jaką jest bezpieczeństwo zdrowia i życia człowieka.

Podsumowując, strona pozwana podkreśliła, iż zarzuty powoda co do niewłaściwego traktowania, nie zostały poparte jakimikolwiek dowodami, natomiast warunki w jakich powód odbywała karę pozbawienia wolności dotyczyły wszystkich osadzonych i nie stanowiły jakiejkolwiek formy indywidualnej dyskryminacji. Powództwo zaś ma charakter czysto fiskalny.

Pismem z dnia 20 marca 2012 r. powód po raz kolejny rozszerzył powództwo wnosząc o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za powstałą po stronie powoda szkodę na przyszłość oraz o zasądzenie od strony pozwanej na cel społeczny: na rzecz Fundacji (...), kwoty 5 000 zł.

Powód podniósł, że przebywał w (...)we W.w okresach od 18 czerwca 2009 r. do 9 września 2010 r., od 17 września 2010 r. do 17 listopada 2010 r., od stycznia 2011 r. do listopada 2011 r., w warunkach przeludnienia cel. Warunki te przyczyniły się po stronie powoda do częstych konfliktów z innymi osadzonymi, co skutkowało z kolei pogorszeniem się stanu zdrowia psychicznego i fizycznego powoda. Powód podniósł, że nie miał zapewnionych odpowiednich środków higieny osobistej, zamontowane w oknach blindy utrudniały dostęp do naturalnego światła. Powodowi nie zapewniono także dostatecznej opieki zdrowotnej. Odmówiono powodowi badań w kierunku HCV, mimo kontaktu powoda z osobami zarażonymi. Powód nie mógł pracować, mimo iż na tym szczególnie mu zależało.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

A. M., jest recydywistą penitencjarnym (grupa i podgrupa klasyfikacyjna (...)) odbywającym orzeczoną wyrokiem łącznym karę pozbawienia wolności za przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 §1 k.k.) oraz naruszenia czynności ciała lub rozstroju zdrowia (art. 157 §1 k.k.), jak i przestępstwo przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego w warunkach recydywy. Koniec kary przewidziany wobec powoda, datuje się na dzień 4 czerwca 2014 r.

( okoliczności bezsporne);

Powód przebywał w (...)we W.w okresach od 18 czerwca 2009 r. do 9 września 2010 r., od 17 września 2010 r. do 17 listopada 2010 r., od stycznia 2011 r. do listopada 2011 r. W w/w okresach powód przebywał w (...) we W.w kilku celach, w których niejednokrotnie panowało przeludnienie i związane z tym trudne warunki sanitarno – bytowe.

( dowód: fakt notoryjny, a nadto przesłuchanie powoda A. M., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 22.01.2013 r., minuty od 00:01:15 do 00:12:23, ankieta informacyjna o warunkach osadzenia z dnia 22.02.2012 r., k. 155);

W dniu 9 czerwca 2011 r. A. M.został przeniesiony z celi zwykłej nr(...)na Oddziale (...)– do celi nr (...)(oddział (...)) ze specjalnymi zabezpieczeniami techniczno – ochronnymi i monitorowanej, przeznaczonej dla skazanych szczególnie niebezpiecznych. W celi tej wszystko było poprzykręcane do ściany lub podłogi. W oknie zamontowane były 4 kraty, a odległość ok. 1 m od drzwi też dzieliła krata. Kącik sanitarny w w/w celi nie był odgrodzony od reszty pomieszczenia, drzwi do kącika sanitarnego były obcięte do połowy, tak aby ustęp widoczny był na kamerze.

( dowód: przesłuchanie powoda A. M., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 22.01.2013 r., minuty od 00:01:15 do 00:12:23);

Umieszczenie powoda w celi nr (...)nie miało stanowić dla niego kary dyscyplinarnej. A. M.zgodził się dobrowolnie na przeniesienie do takiej celi, wobec zapewnień ze strony (...), że w zamian za zgodę na przeniesienie, monitoring zostanie wyłączony. Monitoring w celi nr (...) w której umieszczono A. M.został wyłączony dopiero 10 września (...)., tj. na następny dzień, po odbytej przez powoda rozmowie z Sędzią Penitencjarnym.

( dowód: przesłuchanie powoda A. M., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 22.01.2013 r., minuty od 00:01:15 do 00:12:23);

W celi z zabezpieczeniami techniczno – ochronnymi A. M. przebywał do listopada 2011 r.

( dowód: przesłuchanie powoda A. M., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 22.01.2013 r., minuty od 00:01:15 do 00:12:23).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Żądane przez powoda, A. M., od Skarbu Państwa odszkodowanie i zadośćuczynienie w łącznej kwocie 95 000 zł miały stanowić rekompensatę za szkodę i krzywdę w związku z naruszeniem przez wskazaną jednostkę penitencjarną dóbr osobistych powoda w postaci godności ludzkiej i prawa do poszanowania jego zdrowia (nieuzasadniony monitoring celi, przeludnienie, trudne warunki bytowe i nieprawidłowa opieka medyczna). Podstawą faktyczną żądania, wskazywaną przez powoda było nie tylko przeludnienie cel mieszkalnych (...)we W.i związane z tym naruszenie przez stronę pozwaną przepisów prawa wyznaczających normę powierzchni minimalnej celi mieszkalnej, przypadającą na jednego osadzonego (3 m ²), lecz przede wszystkim umieszczenie powoda w celi (...) z włączonym monitoringiem kącika sanitarnego, bez uzasadnionej ku temu przyczyny. Dodatkowo, powód wskazał jako na podstawę faktyczną swoich roszczeń: brak swobody poruszania się po celach wywołujący konflikty pomiędzy więźniami i agresję, zniszczenie i zdewastowanie cel i sprzętu kwaterunkowego, brak odpowiedniej wentylacji, brak intymności i warunków do utrzymania higieny osobistej, brak odpowiedniego wyposażenia kwaterunkowego, brak właściwego oświetlenia cel oraz ich niedogrzanie, jak i narażenie na utratę życia i zdrowia, w związku z niezapewnienie odpowiedniej opieki medycznej.

Podstawę prawną żądania zgłoszonego przez powoda stanowił zatem przepis art. 23 w zw. z art. 24 w zw. z art. 448 k.c., zaś niezapewnienie mu odpowiednich, wymaganych przepisami, warunków bytowych powód upatrywał przede wszystkim w nadmiernym przeludnieniu wskazanych jednostek penitencjarnych i wynikających z tego konsekwencjach opisanych bliżej w pozwie.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Art. 24 k.c. określa z kolei środki ochrony dóbr osobistych, wskazując że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W zakresie żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych cytowany art. 24 k.c. odsyła więc do przepisów o czynach niedozwolonych, w szczególności do art. 448 k.c., w myśl którego w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, m.in. odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W sprawie konieczne było ustalenie, czy w rozważanym okresie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda i czy działanie pozwanego było bezprawne. Na powodzie spoczywał przy tym ciężar udowodnienia, że poniósł on szkodę i krzywdę, a pozwany rzeczywiście naruszył jego dobra osobiste, natomiast na pozwanym ciążył dowód braku bezprawności działań powodujących naruszenie dóbr osobistych powoda.

Podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej jest przepis art. 417 k.c. Przesłanką tej odpowiedzialności jest przede wszystkim bezprawność, którą należy rozumieć jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 417 k.c. jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., ale w przypadkach uregulowanych w art. 445 i 448 k.c. Sąd może też przyznać zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę. Dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa, ważne jest, aby zachowanie osób działających w jego imieniu, w ramach wykonywania władzy publicznej było bezprawne.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdującym wyraz w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167 i 169) głoszący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Także art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r., ratyfikowanej przez Polskę w 1993 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nie naruszających godności ludzkiej. Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji RP wprowadzające wyżej wskazane zasady na grunt prawa polskiego. Odpowiednia norm prawna zawarta jest też w Kodeksie Karnym Wykonawczym – w art. 4 czytamy, że „kary, środki karne, zabezpieczające i zapobiegawcze wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego.

Normę powierzchni celi, jaką powinien zachować pozwany w stosunku do powoda i każdego z osadzonych, wskazuje art. 110 kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którym skazanego osadza się w celi mieszkalnej wieloosobowej lub jednoosobowej, a powierzchnia w celi mieszkalnej przypadająca na skazanego powinna wynosić nie mniej niż 3 m ². Dalej przepis stanowi, że cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, a także oświetlenie odpowiednie do czytania i wykonywania pracy.

Powód, w trakcie pobytu w (...)we W.przebywał w warunkach przeludnienia. Wyżej wymieniona okoliczność została potwierdzona nie tylko przez samego powoda, słuchanego przed tut. Sądem, ale także przez samą stronę pozwaną – w odpowiedzi na pozew. Okoliczność, że cele jednostek penitencjarnych we W.w 2011 r. bywały przeludnione, jest zresztą znaną tut. Sądowi z urzędu. Faktem notoryjnym jest występowanie przeludnienia w (...)w Polsce w latach 2007 - 2009, natomiast z orzecznictwa tut. Sądu powoływanego zresztą przez stronę pozwaną w odpowiedzi na pozew wynika nadto, że w placówkach penitencjarnych na D.((...)we W., (...) W.,(...)w W., (...)w K., (...)w S.) przeludnienie cel z uwagi na liczbę osadzonych występowało ze znacznym nasileniem.

W ocenie Sądu, samo osadzenie w przeludnionej celi jest wystarczające do przyjęcia naruszenia dóbr osobistych skazanego. Warunków, które wiążą się ściśle z niezachowaniem przez stronę pozwaną normy powierzchniowej celi przypadającej na jedną osobę osadzoną, nie można uznać za uzasadniony i normalny element odbywania kary pozbawienia wolności. Przeludnienie pociąga bowiem za sobą brak minimum przestrzeni ruchowej, co jest jednym z elementów naruszenia dobra osobistego w postaci godności człowieka – osadzonego. Przeludnienie cel prowadzi – co zresztą relacjonował sam powód A. M. – do innych niedogodności związanych z odbywaniem kary w warunkach izolacji, takich jak m.in. brak odpowiedniej wentylacji pomieszczenia oraz brak odpowiedniego poziomu intymności, przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych. Poruszanie się osadzonych po celi, jaki i inne wykonywane w niej czynności dnia codziennego, takich jak spożywanie posiłków, toaleta, jest utrudnione i wymaga współpracy ze strony więźniów. Niejednokrotnie, rodzą się konflikty i przemoc fizyczna. Współżycie osób odsadzonych, niejednokrotnie – zdemoralizowanych – w jednej celi jest nader utrudnione.

W trakcie przesłuchania powód kierował swoje zarzuty pod adresem przeludnienia cel, ale także w kierunku ich niedogrzania i ogólnego złego stanu technicznego cel oraz sprzętu kwaterunkowego (zniszczenie), niezpaewnienia optymalnej opieki medycznej. Powód, nie udowodnił powyższych okoliczności, podawanych jako podstawę faktyczną żądania oraz jako przyczynę rzekomej szkody i krzywdy. Słuchany na rozprawie, powód nie umiał wyjaśnić na czym polegało zaniedbanie medycznych służb (...) w odniesieniu do stanu zdrowia powoda. Powód przyznał, że uskarżał się na ból brzucha i wątroby i w związku z tymi dolegliwościami otrzymał doraźna pomoc ze strony pielęgniarki. A. M., zaprzeczył także, jakoby aktualnie jego stan zdrowia wymagał interwencji lekarskiej, czy nawet odbycia specjalistycznego leczenia. Z twierdzeń powoda nie sposób wywnioskować, czy powodowi odmówiono badań ze względu na kontakt z osobą zarażoną HCV, czy też odmówiono powodowi leczenia w tym kierunku, wobec nosicielstwa wirusa. Zdaniem Sądu, zarzuty powoda w w/w zakresie są gołosłowne i nie potwierdzone jakimkolwiek innym dowodem.

Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych, co wynika zarówno z redakcji art. 448 k.c. („sąd może przyznać”), jak i z kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Przy stosowaniu tego przepisu sąd bierze pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, w tym winę sprawcy naruszenia dóbr osobistych i jej stopień oraz rodzaj naruszonego dobra (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 19 kwietnia 2006 r. , II PK 245/05, OSNP 2007 Nr 7-8, poz. 101, a pogląd ten sad orzekający podziela). Istotnym kryterium jest rozmiar krzywdy, zadośćuczynienie ma bowiem na celu zrekompensowanie pokrzywdzonemu wszelkich ujemnych doznań psychicznych lub fizycznych będących następstwem zawinionego działania lub zaniechania sprawcy.

Odbywający karę pozbawienia wolności za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu oraz mieniu powód A. M.nie wykazał, ażeby w związku z pobytem (...) we W., do którego powrócił z uwagi na świadome popełnienie kolejnego przestępstwa, doznał cierpień uzasadniających zasądzenie na jego rzecz żądanej kwoty pieniężnej. Powód nie wskazał nawet jakiego konkretnie uszczerbku na zdrowiu doznał i jakie negatywne skutki w jego sferze emocjonalnej wywoływało większe – niż przewidują przepisy – zagęszczenie w celach. Pojawiające się u osadzonych konflikty, agresja, emocje negatywne są natomiast związane z samym faktem odbywania kary izolacyjnej, wynikającym z ograniczeniem w sferze prywatności, brakiem swobody dokonywania wyborów, koniecznością przebywania w towarzystwie innych, przypadkowych osób, świadomością izolacji i perspektywą dalszego jej trwania. Zdaniem Sądu, powództwo, co do w/w części miało zdecydowanie charakter fiskalny i należy ocenić je jako nieuprawnioną formę dochodzenia prawa podmiotowego , sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, a zatem nie zasługującego na uwzględnienie, na co wskazuje treść art. 5 k.c.

Zasadniczym jednak zarzutem kierowanym w stronę pozwanego, był zarzut dyskryminacji przejawiający się nadmiernym inwigilowaniem w prywatność powoda poprzez pozostawienie włączonego monitoringu celi, w sytuacji, w której monitoring ten nie był uzasadniony.

Ustawą z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy (obowiązuje od dnia 22 października 2009 r.) do kodeksu karnego wykonawczego dodano przepis art. 73a, który w §1 i 2 stanowi, że (...)mogą być monitorowane przez wewnętrzny system urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, w tym przez system telewizji przemysłowej (§1). Monitorowanie, zapewniające możliwość obserwowania zachowania skazanego, można stosować w szczególności w celach mieszkalnych wraz z częścią przeznaczoną do celów sanitarno-higienicznych, w łaźniach, w pomieszczeniach wyznaczonych do widzeń, w miejscach zatrudnienia osadzonych, w ciągach komunikacyjnych, na placach spacerowych, a także do obserwacji terenu (...)na zewnątrz budynków, w tym linii ogrodzenia zewnętrznego (§2).

Do daty wejścia w życie powołanego wyżej przepisu ogólne zasady monitorowania (...)wraz z celami dla więźniów tzw. niebezpiecznych były uregulowane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 2003 r. w sprawie sposobów ochrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej. Takie rozwiązanie naruszało jednak konstytucyjną zasadę, w myśl której ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej bądź wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP).

Artykuł 73a k.k.w. określa ogólne zasady monitorowania, mające zastosowanie zarówno do skazanych, jak też do tymczasowo aresztowanych (art. 209 k.k.w.), w sytuacji gdy jest ono zarówno obligatoryjne (art. 88c i 212b § 2 k.k.w.), jak i fakultatywne (art. 116 § 5a k.k.w.).

Powód nie podlegał zgodnie z przepisami k.k.w. obligatoryjnemu monitoringowi.

Natomiast jeżeli kodeks przewiduje monitorowanie fakultatywne, decyzję o jego stosowaniu podejmuje (...). Decyzja określa, które miejsca i pomieszczenia spośród wymienionych w art. 73a § 2 k.k.w. mają podlegać monitorowaniu, a także wskazuje przyczynę jego stosowania. Kryterium oceny, przy podejmowaniu decyzji, jest potrzeba zapewnienia w ten sposób porządku i bezpieczeństwa w (...). Decyzja musi odpowiadać warunkom określonym w art. 7 § 3 k.k.w., może być bowiem zaskarżona do sądu penitencjarnego przez skazanego, objętego monitoringiem, z powodu jej niezgodności z prawem (art. 7 § 1 k.k.w.). Z tego samego powodu decyzję może uchylić w trybie nadzoru penitencjarnego sędzia penitencjarny. Na jego decyzję przysługuje skazanemu i dyrektorowi (...)skarga do sądu penitencjarnego. Należy pamiętać, że również Dyrektor Generalny lub dyrektor okręgowy Służby Więziennej ma prawo uchylać decyzje (...)sprzeczne z prawem (art. 78 § 2 k.k.w.).

Przy czym za niezgodną z prawem można uznać w szczególności decyzję:

a) wydaną bez zachowania wymogów formalnych, określonych w art. 7 § 3 k.k.w.;

b) wydaną bez podstawy prawnej, a więc nieuzasadnioną potrzebą zapewnienia w ten sposób porządku i bezpieczeństwa w zakładzie karnym (art. 73a § 8 k.k.w.) bądź względami medycznymi lub potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa skazanego (art. 116 § 5a k.k.w.).

W rozpoznawanej sprawie, strona pozwana nie wykazała aby w związku z umieszczeniem powoda w celi monitorowanej wydano formalną decyzje, a co najważniejsze, aby były przesłanki merytoryczne do jej wydania.

Zdaniem Sądu, strona pozwana, na której w tej mierze spoczywał ciężar dowodu, nie wykazała, aby zainstalowany i włączony w pierwszych dniach pobytu powoda w celi nr (...)podgląd z kamery – rzeczywiście był konieczny ze względu na cechy charakteryzujące powoda. Okolicznością bezsporną jest, że A. M.nie jest skazanym niebezpiecznym, jak również i to, że przeniesienie powoda z celi nr (...)do celi nr (...)nie miało stanowić dla niego kary dyscyplinarnej, lecz było wynikiem obustronnych ustaleń z (...). Strona pozwana, borykając się z ciągłym brakiem dostatecznej ilości miejsca dla osób osadzonych, zaproponowała powodowi przeniesienie do celi dwuosobowej, przeznaczonej dla skazanych szczególnie niebezpiecznych. Powód wyraził zgodę na umieszczenie go w w/w dwuosobowej celi, pod warunkiem wyłączenia kamery skierowanej w stronę kącika sanitarnego. Kamera ta wyłączona została na następny dzień od osadzenia powoda w celi (tj. 10 września 2011 r.), jednakże dopiero po rozmowie powoda z Sędzią Penitencjarnym. Sąd, na podstawie osobistej relacji powoda A. M.przedstawionej na rozprawie w dniu 22 stycznia 2013 r., przyjął powyższe ustalenia, wobec braku zaprzeczenia w/w faktom ze strony pozwanej. Strona pozwana, powołując się na fakt objęcia wykonywania kary pozbawienia wolności nadzorem ze strony Sędziego Penitencjarnego, nie przedstawiła jednak żadnych indywidualnych decyzji tegoż Sędziego mających statuować wobec skazanego na tę karę A. M.wymóg monitorowania go w celi w trakcie czynności fizjologicznych. W ocenie Sądu, samo zasłanianie się potrzebą zapewnienia powodowi bezpieczeństwa z uwagi na jego odmienną orientację seksualną, nie wystarcza, do uzasadnienia modyfikacji sposobu dozorowania jego celi poprzez jej monitoring, który zresztą, jak sam przyznał powód, został na jego wniosek – wyłączony. Dla uzasadnienia podglądu celi powoda nie wystarcza także załączony do sprawy dokument w postaci Zaleceń Komitetu Ministrów do Państwo Członkowskich Rady Europy w sprawie Europejskich R.Więziennych, bowiem zawiera on jedynie wskazania, zalecenia, wytyczne, a więc normy generalne i abstrakcyjne. Wszelkie obostrzenia przy wykonywaniu kary pozbawienia wolności wymagają natomiast decyzji indywidualnej i skonkretyzowanej w odniesieniu do danych okoliczności. Takich decyzji, w odniesieniu do A. M., strona pozwana nie przedłożyła. Podkreślić także należy, że strona pozwana, ani w dość obszernej, choć ogólnikowej odpowiedzi na pozew, ani też w dalszych pismach procesowych nie ustosunkowała się do w/w okoliczności, zaś jej pełnomocnik – zawiadomiony prawidłowo – nie stawił się na wyznaczony termin rozprawy. Sąd, w omawianym zakresie dał zatem wiarę twierdzeniom powoda, oddalając jednocześnie jego wniosek o przesłuchanie wskazanych w piśmie z dnia 20 marca 2012 r. (k. 152) świadków: P. W., A. Ż., A. W.i D. K.. Świadkowie ci, przebywający wraz z powodem w celi nr (...), mieli być słuchani na okoliczność jej wyposażenia i monitorowania. Przyjmując jednak w/w okoliczności za bezsporne, dowód z przesłuchania wszystkich wymienionych przez powoda świadków – osób osadzonych aktualnie w różnych placówkach penitencjarnych na terenie D., uznać należało za zbędny.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że dobra osobiste powoda A. M., w postaci prawa do minimum intymności w warunkach odbywania kary pozbawienia wolności, zostały naruszone. Powód co prawda zgodził się na osadzenie w omawianej celi, ale miało być ono krótkotrwałe, a monitoring wyłączony. Powód jednak przebywał w tej celi od czerwca 2011 r. do listopada 2011 r., a monitoring został wyłącozny dopiero 10 września 2011 r.

Dlatego też w punkcie I sentencji wyroku, Sąd, na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c. zasądził na rzecz powoda kwotę 5 000 zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, oddalając – w punkcie II sentencji wyroku – dalej idące powództwo, jako nie znajdujące podstaw w materiale dowodowym sprawy, a nadto, dalece wygórowane.

O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie przepisu art. 455 k.c., zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Naprawienie szkody (krzywdy) w przypadku zobowiązań bezterminowych jakim jest czyn niedozwolony w postaci naruszenia dóbr osobistych, powinno zatem nastąpić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia. W ocenie Sądu, w rozważanym przypadku, strona pozwana zobowiązana była do zadośćuczynienia krzywdzie powoda w chwili wezwania jej o zapłatę, tj. w dniu doręczenia pozwu w niniejszej sprawie a więc 16 września 2011 r. (k. 29). W dniu roszczenie powoda o zapłatę zadośćuczynienia stało się wymagalne. Zasądzenie odsetek ustawowych od dnia następnego od upływu terminu wymagalności świadczenia, tj. od 17 września 2011 r., jest zatem uzasadnione w świetle cytowanej regulacji art. 455 k.c.

Orzeczenie o kosztach w punkcie III sentencji wyroku Sąd wydał, kierując się normą art. 102 k.p.c., według której w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Powód, w nieznacznym zakresie wygrał spór w niniejszej sprawie, jednakże zakres w którym uległ stronie pozwanej, uzasadniałby zwrot większości kosztów procesu na rzecz tej strony (art. 100 k.p.c.). Sąd uznał jednak, że powód zwolniony od kosztów sądowych w całości, zasługuje na nieobciążanie go kosztami procesu. Naruszenie jego dóbr osobistych bowiem nastąpiło, a jedynie zgłoszone żądanie zapłaty było nader za wysokie. Z przyczyn zatem słusznościowych obciążanie powoda kosztami procesu nie było uzasadnione.

.