Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia, 25 marca 2013r

Sąd Rejonowy w Oleśnicy w I Wydziale Cywilnym w składzie:

Przewodniczący S.S.R Aleksandra Sobieska

Protokolant Agnieszka Mazur

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2013r w Oleśnicy sprawy

sprawy z powództwa A. Spółka zo.o z siedzibą w S.

przeciwko J. K., M. K.,

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych J. K., M. K. solidarnie na rzecz powoda (...) Spółka z o.o z siedzibą w S. kwotę 19.817,07 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym liczonymi od dnia 21 grudnia 2011r. do dnia zapłaty;

II.  umarza postępowanie co do kwoty 700 zł;

III.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 2674,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  odstępuje od obciążenia pozwanych nieuiszczoną częścią opłaty sądowej.

Z. - kal 21 dni

20.03.2013r

Sygn. akt I C 744/12

UZASADNIENIE

Strona powodowa – (...) Sp. z o.o.w S.wystąpiła z powództwem przeciwko pozwanym – M. K.i J. K.wnosząc o solidarne zasądzenie na jej rzecz kwoty 20.517,08 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego NPB liczonymi od dnia 20 grudnia 2011r. oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że umową powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 24.11.2011r. nabyła od (...)przysługującą jej wierzytelność w stosunku do pożyczkobiorcy i poręczyciela. Przedmiotowa wierzytelność stanowi sumę kapitału udzielonej przez (...)pożyczki, odsetek karnych naliczonych od niespłaconych rat kapitałowych oraz po wymagalności umowy od całości niespłaconego kapitału pożyczki. Wysokość kwoty zadłużenia stanowi 1. kapitał pożyczki – 19810 zł, 2. odsetek karnych do dnia wniesienia pozwu wynikających z zaległości w spłacie pożyczki oraz naliczonych od całego niespłaconego kapitału od dnia następującego po dniu wymagalności – 707,08 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 16 stycznia 2012r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

W złożonym w dniu 7 marca 2012r. sprzeciwie pozwani zaskarżyli przedmiotowy nakaz zapłaty ponad kwotę 19.810 zł oraz w przedmiocie kosztów postępowania w kwocie 2661,63 zł. W uzasadnieniu pozwani wskazali, że na zasądzoną kwotę składają się: suma kapitału 19.810 zł oraz suma odsetek w kwocie 707,08 zł. Pozwani nie zaprzeczyli, iż J. K. zaciągnął w (...) w S. umowę pożyczki, której poręczycielem jest M. K. oraz że nie uregulował zobowiązania. Pozwani nie zaprzeczyli, że są odpowiedzialni za zobowiązania finansowe jednakże podnieśli, że brak regularnych spłat spowodowany był zaistniałą sytuacją finansową i zdrowotną, ze którą nie ponoszą odpowiedzialności. Pozwani dodali, że bezzwłocznie reagowali na wezwania (...) próbując zawrzeć ugodę w przedmiocie spłaty zadłużenia. W tym celu w oddziale firmy w S. składali stosowne pisma, nie otrzymali jednak odpowiedzi. Pozwani podnieśli, że kwestionują naliczone odsetki, a także koszty zastępstwa procesowego. W przekonaniu pozwanych nie dali oni powodu do wytoczenia powództwa i żądania zapłaty odsetek i kosztów zastępstwa procesowego. Czynili wszystko, aby nie dopuścić do procesu, jednak spotkali się z bierną postawą najpierw (...)-u a następnie strony pozwanej, która weszła w prawa wierzyciela. Pozwali dodali, że pozostawali w przekonaniu, że otrzymają propozycję ugodowego zakończenia sporu, którą będą respektować, a nie nakaz zapłaty. Pozwani podali, że zasądzona kwota odsetek a także kosztów procesowych, biorąc pod uwagę bardzo trudną sytuację bytową i majątkową pozwanych, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Pozwani są ludźmi bardzo schorowanymi, utrzymują się ze świadczeń zusowskich w łącznej kwocie około 1600 zł. M. K. przeszła poważne załamanie nerwowe z powodu śmierci córki, co spowodowało głęboką depresję i konieczność leczenia psychiatrycznemu, któremu nadal podlega. Pozwany, po wypadku, któremu uległ w 2002r. podlega stałej kontroli neurologicznej, a nadto w 2010r. wykryto u niego nowotwór. Zaciągnięta pożyczka była przeznaczona na koszty leczenia, a także remont piwnicy domu, w którym mieszkają pozwani, bowiem z uwagi na nawalne deszcze, które miały miejsce w 2010r. została ona zalana. Wskazują na powyższe pozwani dodali, że nie uchylają się od odpowiedzialności finansowej za zaciągnięte zobowiązania, jednakże z uwagi na podniesione okoliczności zależy, im aby nie ponosili odpowiedzialności za dodatkowe koszty, do których powstania się nie przyczynili.

Pismem procesowym z dnia 25 października 2012r. strona powodowa ograniczyła żądanie pozwu do kwoty 19.817,08 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego NBP od dnia 21.12.2011r. do dnia zapłaty (cofając powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie ograniczenia) z uwagi na wpłatę dokonaną przez pozwanych po wniesieniu pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Uchwałą nr 2/(...)Zarząd (...)z dnia 29 czerwca 2009r. uchwalił, że od dnia 1 lipca 2009r. zmiana stopy procentowej dla przeterminowanych pożyczek, kredytów oraz debetów ROR i RB będzie dokonywana w oparciu o ogłoszoną przez NBP stopę oprocentowania kredytu lombardowego. Wielkość oprocentowania dla przeterminowań ustalono na poziomie czterokrotności stopy kredytu lombardowego.

(dowód: uchwały zarządu (...) – k. 45)

W dniu 22 lutego 2011r. pomiędzy J. K. a Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową Wspólnota we W. zawarta została umowa pożyczki na cele mieszkaniowe nr (...), na podstawie której udzielono pozwanemu pożyczki w kwocie 21.000 zł na okres od 22 lutego 2011r. do 21 lutego 2016r. Pożyczka pozostawała oprocentowana według zmiennej stopy procentowej ustalanej przez Zarząd (...) wynoszącej w dniu zawarcia umowy 17,50% w skali roku. Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki w ratach płatnych bez wezwania zgodnie z harmonogramem spłat wraz odsetkami w terminie do 21 czerwca 2016r. W pkt 23 umowy postanowiono, że w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki wg zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. W pkt 26 umowy (...) zastrzegł sobie możliwość wypowiedzenia umowy z 30-dniowy terminem wypowiedzenia i postawienia w stan natychmiastowej całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Strony przewidziały także m.in., że w przypadku uchybienia postanowieniem dotyczącym zasad i terminu spłaty Pożyczkobiorca będzie każdorazowo zobowiązany do uiszczenia na rzecz (...) opłat windykacyjnych z tytułu zawiadomień, wezwań do zapłaty, monitów telefonicznych w kwotach określonych w tabeli prowizji i opłat.

M. K. poręczyła zawarcie przedmiotowej umowy.

(dowód: umowa z dnia 22.01.2010r. – k. 39-40)

Pismem z dnia 4 października 2011r, doręczonym J. K. w dniu 10 października 2011r. strona powodowa poinformowała pozwanego, że wobec zaprzestania terminowej spłaty zobowiązania wypowiada umowę pożyczki z dnia 22 lutego 2011r. oraz że w związku z powyższym cała niespłacona część pożyczki wraz z należnym odsetkami zostanie postawiona w stan natychmiastowej wymagalności z upływem trzydziestu dni od doręczenia wypowiedzenia umowy. Równocześnie wezwano do zapłaty kwoty 1457,29 zł przeterminowanego zadłużenia na dzień 4 października 2011r. i poinformowano, że stopa procentowa od zadłużenia przeterminowanego wynosi czterokrotność kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w skali roku. Równocześnie zawiadamiając o fakcie wypowiedzenia umowy poręczyciela.

(dowody: wypowiedzenie wraz z dowodem doręczenia – k. 41-42;

zawiadomienie wraz z dowodem doręczenia – k. 85-86)

W dniu 24 listopada 2011r. Spółdzielcza Kasą Oszczędnościowo-Kredytowa Wspólnota we W. zawarła z (...) sp. z o.o. w S. umowę powierniczego przelewu wierzytelności, na podstawie której (...) dokonał przeniesienia na stronę powodową m.in. wierzytelności wobec J. K. z tytułu umowy pożyczki z dnia 22 lutego 2011r. wraz z wszelkimi zabezpieczeniami.

(okoliczność bezsporna, nadto umowa z dnia 24.11.2011r. – k. 43)

Sąd zważył:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Poza sporem w niniejszym postępowaniu pozostawało, że pozwani zaciągnęli u poprzednika strony powodowej pożyczkę w kwocie 21.000 zł, która nie została w całości spłacona. Pozwani nie kwestionowali także faktu i skutków wynikających z przelewu przedmiotowej wierzytelności na rzecz strony powodowej. Co istotne pozwani nie podnieśli, aby sposób wyliczenia dochodzonej należności, czy jej ostateczna wysokość pozostawały błędne.

Zarzuty pozwanych ograniczyły się do dochodzonych przez stronę powodową odsetek oraz kosztów postępowania i sprowadzały się do twierdzenia, że brak regularnych spłat spowodowany był ich sytuacją finansową i zdrowotną, a zatem okolicznościami, ze które nie ponoszą odpowiedzialności. Ponadto dodali, że bezzwłocznie reagowali na wezwania (...) próbując zawrzeć ugodę w przedmiocie spłaty zadłużenia. W tym celu w oddziale firmy w S. składali stosowne pisma, nie otrzymali jednak odpowiedzi. W przekonaniu pozwanych nie dali oni powodu do wytoczenia powództwa i żądania zapłaty odsetek i kosztów zastępstwa procesowego, albowiem czynili wszystko, aby nie dopuścić do procesu, jednak spotkali się z bierną postawą najpierw (...)-u a następnie strony pozwanej, która weszła w prawa wierzyciela. Pozwani podali również, że zasądzona kwota odsetek a także kosztów procesowych, biorąc pod uwagę ich bardzo trudną sytuację bytową i majątkową, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Argumenty podniesione przez pozwanych nie mogły stanowić podstawy do częściowego oddalenia powództwa. Podkreślić należy, że zawarcie ugody, rozłożenie spłaty zadłużenia na raty, czy odnowienie stanowią jedynie uprawnienie, a nie obowiązek wierzyciela. Tym samym nie można zasadnie czynić zarzutu, że wierzyciel nie odpowiedział na próbę ugodową. Podobnie brak zaakceptowania propozycji ugodowej dłużnika nie przesądza o tym, że brak było podstaw do wytoczenia powództwa. Wystarczającą podstawę do uznania, że pozwani dali podstawę do wytoczenia powództwa stanowił bowiem fakt niewywiązania się z zobowiązania w zakresie terminowej spłaty uzyskanej pożyczki. Przy czym uprawnienie do sądowego dochodzenia roszczenia pozostaje zasadne bez względu na fakt, jakie okoliczności doprowadziły do powstania zadłużenia, że była to trudna sytuacja majątkowa i życiowa pozwanych, a nie ich zła wola.

Niezasadne pozostawały również argumenty pozwanych dotyczące kwestionowania zasadności dochodzenia przez stronę powodową odsetek. Zgodnie z treścią przepisu art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Powołany przepis wyraża fundamentalną zasadę praw zobowiązań – zasadę swobody umów. Swoboda umów to zarówno możliwość kształtowania treści umowy jak i swoboda jej zawarcia, która obejmuje zarówno nieskrępowaną możliwość wyboru kontrahenta jak i podjęcia decyzji o zawarciu lub nie zawarciu danej umowy. Granice zasady swobody umów wyznaczają ograniczenia ustawowe, zasady współżycia społecznego oraz właściwość (natura) stosunku prawnego. Z uwagi na charakter zawieranej umowy, czyli umowy pożyczki naturalnym pozostaje, że przedmiotowa umowa była oprocentowana. Istota tego rodzaju umów w obrocie gospodarczym sprowadza się bowiem do możliwości korzystania z cudzego kapitału w zamian za odsetki. Z treści uzasadnienia sprzeciwu wynika, że pozwani nie kwestionowali prawa wierzyciela do pobierania odsetek od kapitału, zakwestionowali jednak możliwość pobierania odsetek określonych mianem odsetek karnych. Przy czym jedynym aspektem w jakim można by analizować ten zarzut jest sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Wskazać należy, że przedmiotową kwestię regulował pkt 23 umowy pożyczki z dnia 22 lutego 2011r., w którym strony postanowiły, że w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki wg zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Takie sformułowanie umowne nie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podkreślić należy, że pozwani w istocie nie wskazali, jakie konkretnie zasady współżycia społecznego miałyby być naruszone. Natomiast możliwość postawienia całej sumy udzielonej pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności i naliczanie odsetek od całej niespłaconej kwoty w miejsce dotychczasowych rat, jest bardzo częstą praktyką, powszechnie stosowną przez instytucje finansowe zajmujące się udzieleniem kredytów i pożyczek. Podobnie podniesienie stopy oprocentowania udzielonej pożyczki z odsetek zmiennych na poziomie 17,5 % w skali roku do wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie może być uznane za naruszające zasady współżycia społecznego. Za dopuszczalne w ramach swobody umów należy uznać zawarcie zastrzeżenie zmiany wysokości odsetek na wypadek opóźnienia w zapłacie. Uregulowanie takie ma bowiem charakter dyscyplinujący dla dłużnika, aby wywiązywać się w terminie z zaciągniętego zobowiązania, w przeciwnym bowiem razie dojdzie do zmiany na jego niekorzyść tj. do zwiększenia zakresu jego obciążenia. Uregulowanie, jakie konkretnie zastosowała strona powodowa nie przekracza przy tym maksymalnej wysokości odsetek, które wynikać mogą z czynności cywilnoprawnych, a zatem zarzutów pozwanych w tym zakresie nie można było uznać za słuszne.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej dochodzoną kwotę 19.817,10 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego w stosunku rocznym liczonymi od dnia 21 grudnia 2011r., o czym orzekł w pkt I wyroku.

Równocześnie Sąd umorzył postępowanie w zakresie, w jakim strona powodowa cofnęła powództwo. Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Natomiast w myśl art. 355 § 1 k.p.c. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. Pismem z dnia 25 października 2012r. strona powodowa ograniczyła powództwo do kwoty 19.817,08 zł, wskazując że jest to równoznaczne cofnięciu powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia, z uwagi na wpłatę dokonaną przez pozwanych, zatem w tym zakresie tj. co do kwoty 700 zł (różnica pomiędzy 20.517,08 a 19.817,08 zł) postępowanie podlegało umorzeniu, o czym Sąd orzekł w pkt II wyroku.

Podstawę orzeczenia o kosztach stanowiły uregulowania art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym pozwani, jako przegrywający spór, również w zakresie umorzonego postępowania, powinni zwrócić stronie powodowej poniesione przez nią koszty, na które składały się: kwota 257 zł uiszczonej opłaty od pozwu, kwota 2400 zł kosztów zastępstwa procesowego (zgodnie z § 6 ust. 5 rozporządzenia z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd uznał, że w niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki dla odstąpienia od obciążenia pozwanych kosztami postępowania poniesionymi przez stronę przeciwną. Co prawda pozwani faktycznie znajdują się w trudnej sytuacji finansowej i zdrowotnej, jednakże sytuacja ta w okresie zaciągania zobowiązania i okresie późniejszym nie uległa zmianie, a zatem brak terminowej spłaty zaciągniętej pożyczki wynikał raczej ze złej oceny swoich zdolności jej spłaty, a nie z nieprzewidzianej zmiany sytuacji życiowej pozwanych. W tych okolicznościach Sąd uznał, że strona powodowa miała prawo żądać zwrotu kosztów poniesionych dla ochrony swoich praw, a zasada słuszności nie mogła zostać zastosowana.

Nie wykluczało to jednakże w oparciu o uregulowania art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 k.p.c. możliwości odstąpienia od obciążenia pozwanych nieuiszczoną opłatą sądową, o czym Sąd orzekł w pkt IV wyroku.