Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. D. (1), E. D., D. D., N. J. i G. D.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki K. D. (1) kwotę 5.000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki E. D. kwotę 5.000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki N. J. kwotę 5.000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

4.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda G. D. kwotę 5.000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

5.  oddala powództwo w pozostałej części;

6.  nie obciąża powodów kosztami postępowania.

Sygn. akt I C 291/12

UZASADNIENIE

Powodowie K. D. (1), E. D., D. D., N. J. i G. D., pozwem złożonym w Sądzie Rejonowym w Słupsku dnia 9 marca 2012 roku, domagali się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. na swoją rzecz kwot po 20.000zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 listopada 2011 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz każdego z nich.

W uzasadnieniu żądania podnieśli, że na skutek wypadku spowodowanego w dniu 24 października 2001 roku przez E. K., ubezpieczonej od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, poniósł śmierć K. D. (2) – ojciec powodów. Wskazali, że na skutek tego zdarzenia doszło do naruszenia ich dobra osobistego w postaci prawa do posiadania rodziny. Podali również, że upływ czasu nie wpłynął na zmniejszenie rozmiaru krzywdy i bólu po stracie ojca.

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany zakwestionował swoją odpowiedzialność, wskazując, że formułowane przez powodów roszczenia, które obecnie znajdują uzasadnienie w art. 446 § 4 k.c. mogą mieć tylko zastosowanie do zdarzeń prawnych i ich skutków powstających po dacie wejścia w życie powyższego przepisu. Podniósł również, że stosownie do art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych nie jest on zobowiązany do naprawienia szkody powstałej wskutek naruszenia dóbr osobistych. Niezależnie jednak od powyższego pozwany z ostrożności procesowej, na wypadek nie uwzględnienia przez Sąd powyższego, podniósł, że wysokość zadośćuczynienia, którego domagają się powodowie jest wygórowana i dowolna. Nadto zakwestionował zasadność żądania przez nich odsetek wskazując, że ewentualne odsetki należą się im od daty wyrokowania.

Postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2012 roku, wydanym w sprawie (...), Sąd Rejonowy w Słupsku uznał się niewłaściwym i sprawę przekazał według właściwości do Sądu Okręgowego w Słupsku (k.189-190).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. D. (1), E. D., D. D., N. J. i G. D. byli dziećmi K. D. (2).

Bezsporne

W dniu 24 października 2001 roku w G. kierująca samochodem ciężarowym marki F. (...) o nr rej. (...) E. K. nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie zachowała należytej ostrożności i obserwacji jezdni, nie korygowała na bieżąco toru jazdy samochodu, po czym zjechała na pobocze utwardzone po prawej stronie jezdni i potrąciła kierowanym przez siebie pojazdem pieszego K. D. (2). W wyniku tego zdarzenia K. D. (2) doznał wielonarządowych obrażeń ciała, które doprowadziły do jego śmierci. Sprawczyni wypadku nie udzieliła pomocy pokrzywdzonemu i zbiegła z miejsca zdarzenia. Następnie podstępnie wprowadziła w błąd przedstawiciela (...) S.A. Inspektorat w S. co do przyczyn i okoliczności powstaną szkody w kierowanym przez nią w dniu zdarzenia samochodem, wyłudziła poświadczenie nieprawdy w tym zakresie i usiłowała doprowadzić (...) S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem stanowiącym odszkodowanie w wysokości 2.122,31zł.

Wyrokiem z dnia 15 lutego 2005 roku, wydanym w sprawie sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w Słupsku uznał E. K. za winną popełnienia wyżej opisanych zdarzeń i wymierzył jej łączną karę dwóch lat pozbawienia wolności, przy czym zaliczył na poczet orzeczonej wobec niej łącznej kary pozbawienia wolności okres jej rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 27 października 2001 roku do dnia 25 lutego 2002 roku, przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równy jest jednemu dniowi kary pozbawienia wolności. Ponadto Sąd orzekł wobec E. K. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów na okres czterech lat oraz orzekł wobec niej nawiązkę na rzecz Fundacji (...) z siedzibą w S. w kwocie 3.000zł.

Dowód: Wyrok Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 15.02.2005r. k.614-616 akt sprawy (...) Sądu Rejonowego w Słupsku.

Sprawczyni wypadku była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej za szkody komunikacyjne w pozwanym (...) S.A. w W..

Bezsporne

Po raz pierwszy, pismem wniesionym w dniu 1 lipca 2011 roku, powodowie: K. D. (1), E. D., D. D., N. J. i G. D. zgłosili swoje roszczenia wobec pozwanego tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci prawa do posiadania rodziny w kwocie po 25.000zł na rzecz każdego z nich, na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. i z art. 23 k.c. oraz tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie po 20.000zł na rzecz każdego z nich na podstawie art. 446 § 3 k.c.

Pozwany odmówił powodom wypłaty powyższych kwot.

Następnie, pismem z dnia 19 października 2011 roku, powodowie zgłosili swoje roszczenie wobec pozwanego tytułem zadośćuczynienia w kwocie po 20.000zł na rzecz każdego z nich oraz tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie po 10.000zł na rzecz każdego z nich.

Pozwany odmówił powodom wypłaty powyższych kwot.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 19.10.2011r. skierowane przez powodów do pozwanego k.21-26, odpowiedź pozwanego na wezwanie powodów do zapłaty k.27, zgłoszenie szkody - akta szkody nr (...).

K. D. (2) w chwili śmierci miał 42 lata, był po rozwodzie z T. D. - matką powodów i nie mieszkał z rodziną. Rozwiązanie jego małżeństwa przez rozwód nastąpiło na mocy wyroku Sądu Wojewódzkiego w Słupsku z dnia 15 kwietnia 1998 roku, z orzeczeniem jego winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Wina jego przejawiała się głównie w tym, że nadużywał alkoholu pod wpływem, którego niewłaściwie zachowywał się wobec żony: wyzywał ją, poniżał, zdarzało się również, że stosował wobec niej przemoc fizyczną.

Do chwili śmierci K. D. (2) nie pracował, utrzymywał się jedynie z prac dorywczych, nie płacił alimentów na rzecz szóstki małoletnich wówczas dzieci. Cały ciężar utrzymania i wychowania małoletnich powodów spoczywał na ich matce. Zdarzało się, że K. D. (2) gdy był trzeźwy pomagał rodzinie w czynnościach gospodarczych, przynosił ziemniaki, mleko i spędzał z dziećmi czas wolny.

Dowód: zeznania świadka T. D. k.165-166 i k.213v, 00:03:59 e-protokołu k.215, wywiad kuratora k.21-23 i wyrok Sądu Wojewódzkiego w Słupsku z dnia 15.04.1998r. k.44 akt (...) Sądu Wojewódzkiego w Słupsku.

Powód G. D. był najstarszym dzieckiem zmarłego K. D. (2). W chwili jego śmierci miał 17 lat. O śmierci ojca dowiedział się od pracownika firmy pogrzebowej. Początkowo nie mógł w to uwierzyć, płakał i czekał na jego powrót. Śmierć ojca była dla niego przeżyciem traumatycznym i spowodowała objawy reakcji żałoby, która miała charakter tzw. normalny. Powód po pogrzebie był przygnębiony, nie chciał chodzić do szkoły. Nie korzystał z pomocy psychologicznej, ani psychiatrycznej. Więzi pomiędzy nim, a ojcem, z uwagi na to, że była to rodzina z problemem alkoholowym tzw. dysfunkcyjna, miały charakter zaburzony. G. D. był najstarszym dzieckiem i przejął cześć obowiązków, z których nie wywiązywał się ojciec alkoholik. Po rozwodzie rodziców powód z ojcem spotykał się często, a z czasem coraz rzadziej i nieregularnie. G. D. pomimo upływu czasu nadal przeżywa żal po stracie ojca. Często myśli o nim, wspomina go, odwiedza jego grób. Od sześciu lat pozostaje w związku konkubenckim, z którego posiada troje małoletnich dzieci. Mieszka wraz ze swoją rodziną w domu matki. Obecnie pracuje na umowę zlecenie w Spółce Rolnej w G.. Konkubina jego nie pracuje.

Dowód: zeznania powoda G. D. k.213v-214 i e-protokół z dnia 20.11.2012r. 00:17:40 k.215, opinia psychologiczna k.247-252.

Powódka E. D. była najstarszą córką zmarłego K. D. (2). W chwili jego śmierci miała 16 lat i uczęszczała do Gimnazjum w G.. O śmierci ojca dowiedziała się od matki, nie mogła w to uwierzyć i płakała. Śmierć ojca była dla niej przeżyciem traumatycznym i spowodowała objawy reakcji żałoby, która miała charakter tzw. normalny. Po pogrzebie nie chodziła do szkoły, dużo wagarowała. W tym czasie często odwiedzała grób ojca. W trudnych chwilach wspierała ją matka, w szkole rozmawiała z pedagogiem. Nie korzystała z pomocy psychologicznej, ani psychiatrycznej. Więzi pomiędzy nią, a ojcem, z uwagi na to, że była to rodzina z problemem alkoholowym tzw. dysfunkcyjna, miały charakter zaburzony. Po rozwodzie rodziców powódka z ojcem spotykała się często, a z czasem coraz rzadziej i nieregularnie. K. D. (2), gdy przychodził do domu zabierał powódkę i jej rodzeństwo do sklepu, czasami dawał im jakieś drobne pieniądze. E. D. pomimo upływu czasu nadal przeżywa żal po stracie ojca. Często myśli o nim, wspomina go, a także odwiedza jego grób. Powódka posiada dwoje dzieci. Aktualnie pozostaje w związku konkubenckim z ojcem młodszego dziecka. Obecnie nie pracuje. Utrzymuje się z alimentów płaconych na rzecz syna M. T. w wysokości 600zł miesięcznie oraz zasiłku rodzinnego na dwoje dzieci.

Dowód: zeznania powódki E. D. k.214 i e-protokół z dnia 20.11.2012r. 00:28:17 k.215, opinia psychologiczna k.256-260.

Powódka K. D. (1) w chwili śmierci ojca miała 15 lat i uczęszczała do szkoły w D.. O jego śmierci dowiedziała się od matki. Wówczas nie wiedziała co ma ze sobą zrobić, dużo płakała. Śmierć ojca była dla niej przeżyciem traumatycznym i spowodowała objawy reakcji żałoby, która miała charakter tzw. normalny. Nie korzystała z pomocy psychologicznej, ani psychiatrycznej. Po pogrzebie, gdy wróciła do szkoły czuła się gorsza, dzieci śmiały się z niej, że nie ma taty. Po śmierci ojca zaczęła palić papierosy. Więzi pomiędzy nią, a zmarłym, z uwagi na to, że była to rodzina z problemem alkoholowym tzw. dysfunkcyjna, miały charakter zaburzony. K. D. (2) nieregularnie odwiedzał rodzinę, gdy był trzeźwy pomagał w domu, powódkę i jej rodzeństwo zabierał do sklepu. Powódka chciała, aby ojciec przestał pić i zamieszkał z rodziną. K. D. (3) pomimo upływu czasu nadal często myśli o ojcu, wspomina go, a także odwiedza jego grób. Powódka posiada sześcioletnią córkę, z którą w dalszym ciągu mieszka u swojej matki. Obecnie nie pracuje. Utrzymuje się z otrzymywanych na córkę alimentów w wysokości 500zł miesięcznie, które wypłacane są przez fundusz alimentacyjny oraz z zasiłku rodzinnego w wysokości 68zł miesięcznie.

Dowód: zeznania powódki K. D. (1) k.214 i e-protokół z dnia 20.11.2012r. 00:39:17 k.215, opinia psychologiczna k.242-246, zaświadczenie z Ośrodka Pomocy (...) w G. k.68.

Powódka N. J. w chwili śmierci ojca miała 13 lat. O jego śmierci dowiedziała się od matki, nie mogła w to uwierzyć, płakała. Śmierć ojca była dla niej przeżyciem traumatycznym i spowodowała objawy reakcji żałoby, która miała charakter tzw. normalny. Po pogrzebie nie chodziła do szkoły, czuła się gorsza, gdy inne dzieci chwaliły się swoimi ojcami. Nie korzystała z pomocy psychologicznej, ani psychiatrycznej. Więzi pomiędzy nią, a ojcem, z uwagi na to, że była to rodzina z problemem alkoholowym tzw. dysfunkcyjna, miały charakter zaburzony. Powódka będąc dzieckiem bała się ojca, gdy był pod wpływem alkoholu. Z kolei, kiedy już po rozwodzie odwiedzał rodzinę, to wszędzie chciała z nim chodzić. N. J. ostatni raz widziała ojca dwa miesiące przed jego śmiercią. Pomimo upływu czasu nadal często myśli o nim, wspomina go. Od sześciu lat mieszka w P., jest mężatką i ma jedno dziecko.

Dowód: zeznania powódki N. J. k.214-214v i e-protokół z dnia 20.11.2012r. 00:43:06 k.215, opinia psychologiczna k.261-265.

Powódka D. D. w chwili śmierci ojca miała 9 lat. Jest ona osobą upośledzoną umysłowo w stopniu umiarkowanym i posiadającą niepełnosprawność ruchową. Nie potrafi czytać, ani pisać, liczy do dziesięciu, nie zna się na pieniądzach, ani na zegarku. Porusza się na wózku. Nie jest osobą ubezwłasnowolnioną. Najważniejszą osobą w jej życiu jest jej matka, która zapewnia jej warunki do życia, miłość i bezpieczeństwo. Powódka od dwóch lat jest uczennicą Specjalnego Ośrodka Szkolno- (...) w D.. W szkole nie sprawia problemów wychowawczych, aktywnie uczestniczy w zajęciach. Nie pamięta ojca i nie ma świadomości, że on zmarł.

Dowód: zeznania powódki D. D. k.214v i e-protokół z dnia 20.11.2012r. 00:49:46 k.215, opinia psychologiczna k.253-255, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 21.07.2010r. k.35.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jedynie w części zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że sąd orzekający w niniejszej nie podziela poglądu pozwanego jakoby w chwili zdarzenia nie obowiązywały przepisy, w oparciu o które powodowie mogliby dochodzić zadośćuczynienia w związku ze śmiercią ojca wywołaną czynem niedozwolonym.

W ocenie Sądu powodowie prawidłowo swoje roszczenie wywodzą z art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. i art. 23 k.c.

Obecnie nie budzi już wątpliwości pogląd, że co do zdarzeń, które miały miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku tj. przed wprowadzeniem zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła w skutek deliktu – a więc naruszenia dobra osobistego w postaci zerwania szczególnej więzi rodzinnej ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2010r., III CZP 76/10, Lex nr 604152 oraz z dnia 13.07.2011r., III CZP 32/11, Lex nr 852341, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2011r., I CSK 521/10, Lex nr 848128).

Art. 23 k.c. nie zawiera zamkniętego katalogu dóbr osobistych, a jego interpretacja może i podlega zmianom i rozwojowi stosownie do potrzeb zmieniającej się rzeczywistości. Ten naturalny proces rozwoju prawa spowodował, że otwarty katalog dóbr osobistych powiększył się o takie dobra jak poczucie przynależności do płci, planowanie rodziny, czy pamięć po zmarłych. Skoro do katalogu dóbr osobistych należy np. prawo do intymności i prywatności, płeć człowieka, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej, to trudno znaleźć argumenty sprzeciwiające się zaliczeniu do tego katalogu także więzi rodzinnych. Więzi te stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej. Ochrona ta wynika zarówno z Konstytucji RP (art. 18 i 71), jak i z art 23 k.r.o.). Skoro dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. jest kult pamięci osoby zmarłej, to – a fortiori – może nim być także więź między osobami żyjącymi, więź emocjonalna.

W ocenie Sądu również odpowiedzialność pozwanego z tytułu ubezpieczenia OC sprawcy wypadku z dnia 24 października 2001 roku nie ulega wątpliwości.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124 z 2003 roku, poz. 1152 z późn. zm.) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

W ocenie Sądu, tak sformułowany przepis nie wyklucza – co do zasady – odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli wskutek ruchu pojazdu doszło do zdarzenia stanowiącego naruszenie dóbr osobistych, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek ruchu pojazdu, a w konsekwencji tej śmierci doszło do naruszenia dóbr osobistych osoby innej niż bezpośrednio poszkodowana. Aktualne orzecznictwo, jak i doktryna w pełni podzielają to stanowisko.

Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w związku z zerwaniem więzi rodzinnych jest zadośćuczynieniem szczególnym, którego celem jest skompensowanie straty niemajątkowej wywołanej przez śmierć członka najbliższej rodziny. Roszczenie to nie ma na celu wyrównania tej straty. Jego celem jest złagodzenie cierpienia wywołanego stratą osoby bliskiej. Okolicznościami wpływające na wysokość tego świadczenia są m.in. dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, a także charakter i rodzaj zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny, stopień w jakim zostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy, skorzystanie z pomocy fachowej w czasie radzenia sobie w tej trudnej sytuacji. Ustalając wysokość tego zadośćuczynienia nie sposób znaleźć żadnych uniwersalnych mierników za pomocą których możliwe byłoby zbadanie bólu, rozpaczy, cierpienia i rozmiaru uczuć. W każdym przypadku i w stosunku do każdej osoby uprawnionej do zadośćuczynienia należy podchodzić indywidualnie.

W niniejszej sprawie wszyscy powodowie, z wyjątkiem D. D., pomimo to, że w chwili śmierci ojca nie mieszkali z nim i tworzyli rodzinę tzw. dysfunkcyjną, przeżyli jego stratę, choć z pewnością w mniejszym stopniu, niż miałoby to miejsce gdyby zmarły ojciec nie nadużywał alkoholu i żył w z zgodzie z ich matką. Krzywdę powodów potęguje fakt, że śmierć ich ojca nastąpiła niespodziewanie, w wypadku komunikacyjnym. Wskazać przy tym należy, że K. D. (2) pomimo to, że nie mieszkał z rodziną, nie płacił alimentów na rzecz małoletnich wówczas powodów, w czasie, kiedy był trzeźwy odwiedzał ich, pomagał rodzinie w czynnościach gospodarczych, przynosił ziemniaki i mleko. Powodowie w toku procesu co prawda mitologizowali postać ojca, tworząc idealny jego obraz, jednak obecnie nadal często myślą o nim, wspominają wspólnie spędzony z nim czas i odwiedzają jego grób.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy sąd uznał, iż odpowiednim zadośćuczynieniem dla powodów: K. D. (1), E. D., N. D. i G. D. będą kwoty po 5.000zł na rzecz każdego z nich.

Nie mogło bowiem ujść uwadze Sądu, że związek powodów z ojcem, z uwagi na jego nałóg, rozstanie się z matką i osobne zamieszkanie, nie był tak silny jak występuje w relacjach w typowej rodzinie. Przyznanie, w ocenie Sądu, powodom wyższego zadośćuczynienia, w okolicznościach tej konkretnej sprawy było nieuzasadnione.

Odsetki od przyznanych kwot tytułem zadośćuczynienia Sąd zasądził od chwili wyrokowania, gdyż dopiero opinie bieglej psycholog przeprowadzone w toku niniejszego postępowania pozwoliły ocenić, czy i w jakim stopniu powodowie doznali krzywdy w związku ze śmiercią ojca.

Natomiast Sąd w całości oddalił żądanie powódki D. D. zasądzenia od pozwanego zadośćuczynienia w związku ze śmiercią ojca, albowiem uznał, że powódkę z ojcem nie wiązała więź emocjonalna.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że D. D. jest osobą chorą, upośledzoną umysłowo w stopniu umiarkowanym, dodatkowo posiadającą również niepełnosprawność ruchową. Z zeznań samej powódki (k.214v, 00:49:46 e-protokołu k.215) wynika, że nie pamięta ojca i nie ma nawet świadomości, że on zmarł. Aktualnie nadal mieszka ona wraz z matką i to właśnie matka jest najważniejszą osobą w jej życiu. To ona od urodzenia powódki zapewniała i nadal zapewnia jej warunki do życia, miłość i bezpieczeństwo.

Mając na uwadze szczególny charakter sprawy, trudną sytuację rodzinną i majątkową powodów Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powodów kosztami postępowania.

Na oryginale właściwy podpis.