Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 maja 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Zawistowska

Sędziowie: SO Ewa Pietraszewska

SO Krzysztof Nowaczyński (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013r. w Elblągu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z urzędu o nadzór nad egzekucją z nieruchomości w postępowaniu prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Elblągu – H. K.

z wniosku wierzyciela (...) (...) w W.

z udziałem Miasta i Gminy T. oraz A. (...) w D.

przeciwko dłużniczce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o egzekucję świadczenia pieniężnego (sygn. akt Km 707/04)

na skutek zażalenia wierzyciela

na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 (drugim) postanowienia Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 4 marca 2013r., sygn. akt I Co 396/07

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i postanowienie o zniesieniu postępowania egzekucyjnego w zakresie wszystkich czynności dokonanych od dnia 29 stycznia 2010r., w tym co do udzielenia przybicia i przysądzenia własności ( pkt 1).

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 4 marca 2013r. Sąd Rejonowy wE. zniósł postępowanie egzekucyjne w zakresie wszystkich czynności dokonanych od dnia 29 stycznia 2010r., w tym co do udzielenia przybicia i przysądzenia własności (pkt 1) i zawiesił postępowanie egzekucyjne (pkt 2). W uzasadnieniu wskazał, że przy próbie wypłaty dłużniczce odsetek od sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości okazało się, że dłużniczka od dnia 29 stycznia 2010r. nie miała zarządu i jak wynika z odpisu KRS nie ma tego zarządu nadal. Wobec tego postępowanie od powyższego dnia dotknięte było nieważnością, co czyniło koniecznym jego zniesienie na podstawie art. 71 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. – z uwagi na to , że przepis art. 818 k.p.c. nie ma zastosowania do osób prawnych – i zawieszenie postępowania na podstawie art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W zażaleniu na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 wierzyciel (...) (...) w W. domagał się jego uchylenia i jednocześnie, przy zastosowaniu art. 380 k.p.c., wniósł o uchylenie postanowienia z punktu 1 w zakresie zniesienia postępowania egzekucyjnego. Zarzucił naruszenie art. 818 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że przepis ten nie znajduje zastosowania w sytuacji braków w składzie zarządu osoby prawnej, co skutkowało wadliwym zniesieniem postępowania, również w zakresie prawomocnego postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz wierzyciela oraz naruszenie art. 827 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i niewysłuchanie wierzyciela przed zawieszeniem postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu wskazano, że w doktrynie jednolity jest pogląd, iż przepis art. 818 k.p.c. ma zastosowanie nie tylko w razie braku przedstawiciela ustawowego strony niemającej zdolności procesowej, ale również w drodze analogii w razie stwierdzenia braków w składzie jednostki organizacyjnej uniemożliwiających jej działanie, gdyż przepis art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c. nie ma zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym. Dlatego też nie mogło być mowy o stosowaniu art. 71 k.p.c. i znoszeniu postępowania, w szczególności w sytuacji, gdy uprawomocniło się postanowienie o przysądzeniu własności i wierzyciel został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji. Ponadto Sąd podjął decyzję o zawieszeniu postepowania bez obligatoryjnego wysłuchania wierzyciela, czym naruszył przepis art. 827 § 1 k.p.c., i co powinno prowadzić do uchylenia takiego rozstrzygnięcia. Wreszcie skarżący wskazał, że wprawdzie postanowienie o zniesieniu postępowania nie jest zaskarżalne zażaleniem, jednak powinno zostać usunięte z porządku prawnego, wobec zajścia sytuacji określonej w art. 380 k.p.c.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Zażalenie wierzyciela zasługiwało na uwzględnienie, gdyż postawione zarzuty okazały się trafne.

Po pierwsze, należy wyjaśnić, że postępowanie egzekucyjne z nieruchomości charakteryzuje się etapowością, w tym znaczeniu, iż uprawomocnienie się kolejnych orzeczeń w zakresie przybicia, przysądzenia własności i podziału sumy uzyskanej z egzekucji uniemożliwia ich podważenie w kolejnych etapach związanych z egzekucją z nieruchomości. Jak słusznie zarzucono w zażaleniu specyfiką takiego postępowania jest to, że mimo braku zdolności procesowej strony i braku reprezentującego jej interesy przedstawiciela ustawowego, czynności komornika i postanowienia sądu nie są ani dotknięte nieważnością, ani bezskutecznością – co wynika z art. 818 k.p.c. – i wówczas dochodzi do zawieszenia postępowania. Zasadą jest więc, iż jeżeli zawieszenie postępowania nastąpi po wszczęciu egzekucji czy to skierowanej do ruchomości, czy nieruchomości, dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy (por. J. Jagieła, artykuł, Prob. Egz. 1999/2/45). Chodzi właśnie o zachowanie skutków prawnorzeczowych związanych w przypadku egzekucji z nieruchomości z przybiciem i przysądzeniem własności (w przedmiotowej sprawie postanowienia sądu w tym zakresie uprawomocniły się, podobnie jak i postanowienie o podziale sumy uzyskanej z egzekucji, nie mówiąc o wpisie prawa własności nieruchomości do księgi wieczystej).

Przedstawione uwagi nie budzą większych wątpliwości, jednak Sąd I instancji uznał, że dzieje się tak wyłącznie w sytuacji braku „zdolności procesowej” osób fizycznych, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 818 § 1 k.p.c. Natomiast przepis ten nie pozwala na zawieszenie postępowania egzekucyjnego w razie braków w składzie zarządu. W piśmiennictwie jednak konsekwentnie przyjmowano, że właśnie z uwagi na wskazywaną specyfikę postępowania egzekucyjnego przepis art. 818 k.p.c. stanowi również podstawę zawieszenia postępowania w razie braków w składzie jednostki organizacyjnej będącej stroną, uniemożliwiających jej działanie. Stąd też w postępowaniu egzekucyjnym nie maja zastosowania przepisy art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c., jako podstawa zawieszenia, oraz art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. , jako podstawa odrzucenia wniosku o wszczęcie egzekucji (por. M. Brulińska, Komentarz do art. 818 k.p.c., system informacji prawnej LEX, H. Ciepła, Komentarz LEX 2011, K.P.C. Komentarz do art. 818 - pod redakcją K. Piaseckiego Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2012, tom V).

Podzielając to stanowisko Sąd Okręgowy zauważa, ze nie było w takim razie podstaw do znoszenia postępowania z powodu jego nieważności na podstawie art. 71 k.p.c. a następnie jego zawieszania na podstawie art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c. Z tego powodu uchylono oba rozstrzygnięcia, dostrzegając że pierwsze z nich jako niezaskarżalne mogło zostać objęte kontrolą instancyjną, zgodnie z art. 380 k.p.c.

Trafny okazał się również zarzut naruszenia przepisu postępowania, tj. art. 827 § 1 k.p.c., gdyż przed zawieszeniem postępowania Sąd nie podjął czynności wysłuchania wierzyciela i dłużnika.

W tym stanie orzeczono jak w postanowieniu na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.