Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. del. Wandy Ostrowskiej

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2013r. sprawy

skazanego Ł. Ż. s. R. i B., ur. (...)
w D.

w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 29 października 2012 roku, sygn. akt. XVI K 91/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 17§1 pkt. 7 kpk umarza postępowanie w części dotyczącej objęcia wyrokiem łącznym kar grzywien orzeczonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach
z dnia 16 stycznia 2008r. sygn. VII K 647/07 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 7 kwietnia 2008r. sygn. VII K 122/08;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata B. N. - Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy), w tym 23% podatku VAT tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu udzielonej skazanemu Ł. Ż. w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

II Aka 107 / 13

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem łącznym z dnia 29 października 2012r orzekł o połączeniu kar wymierzonych skazanemu Ł. Ż. następującymi wyrokami :

I/

- wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 01.02.2001r. sygn. akt XVI K 24/00 , za czyn z art. 280 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełniony w dniu 9 października 1999r na karę 5 lat pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 26.10.2001r. sygn. akt II K 378/00, ciąg przestępstw z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełniony w okresie od 27 / 28 października 1999 do 6 / 7 listopada 1999 – na karę 2 lat pozbawienia wolności , czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 224 § 2 kk popełniony w dniu 7 listopada 1999 – na karę 1 roku pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 10.09.2001r. sygn. akt IV K 2119/00, za przestępstwa z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 16.07.2000r. na karę 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności, z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 16.07.2000r. na karę 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności oraz z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 02.07.2000r. na karę 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 07.12.2010r. sygn. akt VI K 467/10 co do czynu opisanego w punkcie 4 wyroku, z art. 279 § 1 kk zw. z art. 64 § 1 kk popełniony w okresie od 8 do 10 lipca 2000roku

i wymierzył skazanemu Ł. Ż. jedną karę łączną 7 (siedmiu) lat i 9 (dziewięć) miesięcy pozbawienia wolności

II /

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 16.01.2008r. sygn. akt VII K 647/07 za przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk przy zast. art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 23.07.2007r. na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 4, a z mocy art. 33 § 2 kk orzeczono grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych, ustalając, iż jedna stawka dzienna wynosi 10 zł, przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 14.07.2009r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 07.04.2008r. sygn. akt VII K 122/08 za przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk i art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 21.05.2007r. na karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 5, a z mocy art. 33 § 2 kk orzeczono karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych ustalając, iż jedna stawka dzienna wynosi 20 zł, przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 22.12.2009r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności

i wymierzył karę łączną 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności

III /

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 17.02.2009r. sygn. akt II K 816/08 za przestępstwa: z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 18.07.2008r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności , z art. 58 ust.1 cytowanej ustawy popełnione w dniu 18.07.2008r. na karę 1 roku pozbawienia wolności – karę łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 3, z mocy art. 71 § 1 kk wymierzono karę grzywny w rozmiarze 30 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł, przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 12.01.2012r. zarządzono wykonanie kary łącznej

- wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 23.07.2009r. sygn. akt IX K 2143/08 za przestępstwo z art. 279 § 1 kk i art.275 § 1 kk oraz art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk przy zast. art. 64 § 2 kk popełnione w dniu 14.07.2008r. na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 5, z mocy art. 33 § 2 kk wymierzono grzywnę w wysokości 40 stawek dziennych ustalając, iż jedna stawka dzienna wynosi 20 złotych, przy czym postanowieniem z dnia 18.01.2012r. Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 02.09.2010r. sygn. akt II K 105/10 za przestępstwa:

z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 270 § 1 kk popełnione we wrześniu 2008r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności

z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 12 kk oraz z art. 64 § 1 kk i art.13 § 1 kk w zw. z art.286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 297 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk i art. 12 kk w zw. z art. 64 § 1 kk w ramach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 kk popełnione w okresie od września do października 2008r.- na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

z art. 270 § 3 kk i art. 18 § 2 kk w zw. z art.270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 12 kk popełnione we wrześniu 2008r. – na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności – z orzeczeniem kary łącznej w wymiarze 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności,

i wymierzył karę łączną 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

IV /

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 07.12.2010r. sygn. akt VI K 467/10 za przestępstwa: z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 91 § 1 kk popełnione październiku 2009r – na karę 1 roku pozbawienia wolności , z art.58 ust. 1 cytowanej ustawy popełnione w listopadzie 2009r. – na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności , z art.56 ust.3 cytowanej ustawy popełnione w grudniu 2009r.- na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 80 stawek po 10 zł każda,

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 01.03.2011r. sygn. akt VI K 1120/10, za przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 11.05.2010r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 18.11.2011r. sygn. akt VI K 177/11 za przestępstwo z art. 18 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk i art. 64 § 2 kk popełnione w dniu 08.06.2009r. na karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności

i wymierzył mu karę łączną 4 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Ponadto na poczet orzeczonych kar łącznych sąd zaliczył skazanemu okresy tymczasowych aresztowań w poszczególnych sprawach oraz okresy kar odbytych , ustalił iż w zakresie nie objętym wyrokiem łącznym poszczególne kary podlegają odrębnemu wykonaniu.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy zwrot kosztów ,a skazanego zwolnił z kosztów postępowania w sprawie o wydanie wyroku łącznego

Apelację od tego wyroku wnieśli obrońca skazanego i prokurator. Obaj zaskarżyli wyrok na korzyść skazanego.

Prokurator zaskarżył wyrok w pkt V zarzucając rażące, mające wpływ na treść wyroku , naruszenie prawa materialnego tj. art. 85 kk polegające na nie orzeczeniu kary łącznej grzywny , pomimo podlegających łączeniu kar jednostkowych, orzeczonych wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 16.01.2008r. sygn. akt VII K 647/07 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 07.04.2008r. sygn. akt VII K 122/08.

Stawiając powyższy zarzut wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Z kolei obrońca zaskarżył wyrok w pkt. III , V , VIII i IX w zakresie orzeczenia o karze , zarzucając jej rażącą surowość i wniósł o zmianę wyroku i wymierzenie skazanemu kar łącznych z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji wniesionej przez prokuratora domagającego się orzeczenia łącznej kary grzywny , stwierdzić trzeba iż apelacja ta w zakresie zarzutów i wniosków zaprezentowanych na piśmie, jako bezzasadna nie zasługuje na uwzględnienie.

Odmiennie natomiast apelacja w postaci zmodyfikowanej przez prokuratora na rozprawie przed sądem odwoławczym i wnosząca o umorzenie postępowania w zakresie orzeczenia łącznej kary grzywny, która to kara miałaby być orzeczona na podstawie kar wymierzonych wyrokami Sądu Rejonowego w T.w sprawach VII K 647 / 07 oraz VII K 122 / 08 jest zasadna i jako taka winna zostać uwzględniona.

Skarżący wyrok prokurator wywodząc w pisemnej apelacji, iż sąd I instancji w wydanym wyroku łącznym , orzekając jedynie łączną karę pozbawienia wolności , obejmującą skazania Ł. Ż.wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 16 stycznia 2018 r sygn. VI K 647 / 07 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w T.z dnia 7 kwietnia 2008 r sygn. VII K 122/ 08, uchybił obowiązkowi orzeczenia kary łącznej grzywny, mimo że kary grzywny orzeczone były w obu podlegających łączeniu wyrokach, nie dostrzegł , że łączna kara grzywny, obejmujące kary jednostkowe orzeczone w / w wyrokami , prawomocnie ukształtowana została wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w T.z dnia 28 kwietnia 2009 r sygn. II K 131 / 09 .

Wyrok Sądu Rejonowego w T.z dnia 28 kwietnia 2009 r formułował rozstrzygnięcie w zakresie połączenia jedynie kar grzywien , bowiem w chwili jego wydania, orzeczone w wyrokach jednostkowych kary pozbawienia wolności były karami warunkowo zawieszonymi i jako takie nie zostały przez sąd objęte rozstrzygnięciem o karze łącznej.

Fakt zarządzenia wykonania obu warunkowo zawieszonych kar pozbawienia wolności , obecnie otwarł drogę do objęcia ich węzłem kary łącznej w zakresie obejmującym rozstrzygniecie o karze pozbawienia wolności , natomiast w żaden zaś sposób, w świetle faktu iż kary grzywny orzeczone były w myśl art. 33 § 2 kk , nie wpłynął na wydane uprzednio orzeczenie o łącznej karze grzywny.

Stanowczo trzeba zatem stwierdzić , że wyrok łączny Sądu Rejonowego w T.nie utracił mocy i wobec powyższego ponowne orzekanie łącznej kary grzywny naruszałoby zasadę powagi rzeczy osądzonej .

W myśl art. 575 § 1 kpk do utraty mocy poprzedniego wyroku łącznego dochodzi wyłącznie wówczas jeżeli po jego wydaniu, zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, to zaś oznacza , że wydany uprzednio wyrok łączny traci moc tylko w sytuacji gdy ujawniają się nowe prawnomaterialne podstawy orzekania o karze łącznej, a więc bądź to dochodzi do kolejnego skazania oskarżonego za czyny popełnione w warunkach art. 85 kk , bądź dochodzi do uchylenia lub zmiany jednego z wyroków jednostkowych o czym mowa w § 2 art. 575 kpk.

W rozpoznawanej zaś sprawie nie zaszła potrzeba wydania nowego wyroku łącznego , skoro nie zaistniały żadne materialnoprawne przesłanki rodzące potrzebę ponownego kształtowania łącznej kary grzywny.

Wydany w roku 2009 wyrok łączny, obejmujący kary grzywny chroniony jest zatem zasadą res iudicata, a uwzględnienie apelacji prokuratora złamało by powyższą regułę.

Przedstawione stanowisko ma pełne oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 19 maja 2011 / OSNKW 2011/ 6/ 49 , czy w wyroku z dnia 30 listopada 2011 / OSNKW 2011/12/ 113/, a także i wyroku z dnia 1 grudnia 2010r w sprawie III KK 231/ 10.

Postrzegając wyrok łączny jako instytucję prawa karnego materialnego , mającą jednocześnie swego rodzaju funkcję porządkującą , co w rozpoznawanej sprawie urealniłoby się poprzez objęcie jednym wyrokiem łącznym zarówno kar pozbawienia wolności , jak i kar grzywien, jako wywodzących się z tych samych wyroków jednostkowych, należy mieć w polu widzenia fakt, że owa porządkująca rola wyroku łącznego, nigdy nie może wyprzedzać i burzyć jednej z fundamentalnych zasad jaką jest zasada uznania stanu res iuducata.

Bezwzględna ujemna przesłanka procesowa, w postaci powagi rzeczy osądzonej, może w niektórych sytuacjach, takich jak np. w nin. sprawie, kiedy to nie doszło do utraty mocy uprzednio wydanego wyroku łącznego, doprowadzić do konieczności akceptowania stanu, w którym kary łączne różnego rodzaju, orzeczone podlegającymi łączeniu tymi samymi wyrokami jednostkowymi, kształtowane będą dwoma odrębnymi wyrokami łącznymi.

W świetle powyższego istotnie zmodyfikowana merytorycznie na rozprawie odwoławczej apelacja prokuratora domagająca umorzenia postępowania w zakresie orzeczenia kary łącznej grzywny jest trafna i zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku działając w pełni poprawnie, nie ukształtował nowej kary grzywny, nie mniej swojemu rozstrzygnięciu stwierdzającemu brak warunków do wydania w tym zakresie wyroku łącznego, winien dać wyraz poprzez orzeczenie o umorzeniu w tej części postępowania.

Decyzja o umorzeniu postępowania znajduje oparcie w przepisach art. 572 kpk i art. 17 § 1 pkt 7 kpk.

Z tych względów koniecznym stała się zmiana wyroku sądu I instancji poprzez uzupełnienie rozstrzygnięcia o decyzję o umorzeniu postępowania w omawianym zakresie.

Rozważając natomiast apelację wniesioną przez obrońcę skazanego uznać trzeba , że apelacja ta stawiająca zarzut rażącej surowości wymierzonych kar łącznych nie jest zasadna.

Sąd I instancji w sposób poprawny, kształtując wymiar kar łącznych orzeczonych w oparciu o prawidłowo utworzone realne zbiegi przestępstw, uwzględnił wszystkie te przesłanki , które winien mieć w polu widzenia orzekając kary łączne.

Uwzględnił bowiem zarówno znaczenie jakie dla wymiaru kary łącznej ma związek podmiotowy i przedmiotowy między zbiegającymi się przestępstwami, wielość czynów wchodzących do realnego zbiegu w danej konfiguracji czasowej, ale także i różnorodność naruszonych dóbr prawnych. Zachował też należytą proporcję między zastosowaniem zasady absorpcji , a zasady kumulacji kar. Wymierzone kary łączne uwzględniają nadto także dyrektywę takiego kształtowania wymiaru kary łącznej by spełniała ona cele prewencyjne i uwzględniała wyniki procesu resocjalizacji skazanego.

W wypadku skazanego Ł. Ż. pozytywna prognoza penitencjarna i zasada racjonalizacji karania , bezsprzecznie została przez sąd I instancji wzięte pod uwagę, co uwidoczniło się w fakcie zastosowania daleko idącej absorpcji wymierzonych kar i odejściem od możliwości orzeczenia kary zgodnie z zasadami kumulacji.

Przeciwko natomiast zastosowaniu zasady pełnej absorpcji zdecydowanie przemawia ilość popełnionych przez skazanego przestępstw , jak i niezmiernie długi okres jego działalności przestępczej. Dotychczasowy sposób życia skazanego Ł. Ż. wskazuje na to , że mimo jego młodego wieku wymaga on długiego i intensywnego procesu resocjalizacji, a to oznacza konieczność zastosowania reguły jedynie częściowej absorpcji.

W świetle powyższego zaskarżony wyrok , jako prawidłowy i trafny w zakresie orzeczenia o karze zasługuje na utrzymanie go w mocy.

Udział w postępowaniu odwoławczym obrońcy z urzędu uzasadnia zasadzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa zwrotu kosztów obrony skazanego w nin. postępowaniu.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. o opłatach w sprawach karnych , skazanego zwolniono od ponoszenia kosztów postępowania oraz opłaty sądowej.