Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Anna Lechowicz

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2013 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa L. Z.

przeciwko (...) SA z/s w W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia określonej treści oraz o ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 5 marca 2013 r. sygn. akt I C 342/11

1)  oddala apelację;

2)  nie obciąża powódki kosztami zastępstwa prawnego poniesionymi przez stronę pozwaną przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt I Ca 198/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli oddalił powództwo L. Z., która dochodziła zobowiązania pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie sprzedaży na jej rzecz lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w Z. z bonifikatą w wysokości 66% ustaloną na zasadach określonych w treści art. 44 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 44 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa (...) ( Dz. U. z 2000 r., Nr 84, poz. 948). Oddalenie powództwa dotyczyło także zgłoszonego powództwa ewentualnego o ustalenie, że przysługuje powódce prawo do nabycia przedmiotowego lokalu z bonifikatą w wysokości 66% ustaloną na powyższych zasadach. Sąd Rejonowy nie obciążył powódki kosztami procesu.

Rozstrzygnięcie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach:

(...) SA w W. Oddział Gospodarowania (...) w W. jest właścicielem budynku mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Z.. Mieści się tam lokal nr (...), który zajmuje powódka. W dniu 5 grudnia 2001 roku L. Z. na podstawie art. 691 § 1 k.c. nabyła prawo do spornego lokalu, wstępując w stosunek najmu po swojej zmarłej matce J. K., która była pracownikiem (...) od 1958 do 1969 roku, następnie przebywała na rencie inwalidzkiej aż do śmierci w dniu 4 grudnia 2001 roku. Powódka także była pracownikiem pozwanego -przez okres 8 miesięcy, od maja 1988 roku do stycznia 1989 roku (bezsporne).

W 2009 roku wobec zaległości w płatności czynszu za sporny lokal i bezskutecznym wezwaniu powódki do zapłaty doszło do wypowiedzenia stosunku najmu w piśmie z dnia 23 listopada 2009 roku, przy wskazaniu jako podstawy prawnej tego oświadczenia art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, w związku ze zwłoką w zapłacie czynszu powyżej trzech pełnych okresów płatności - ze skutkiem rozwiązania umowy na dzień 31 grudnia 2009 roku. L. Z. nie kwestionowała zasadności wypowiedzenia umowy najmu, co w konsekwencji doprowadziło do eksmisji z zajmowanego lokalu prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli w sprawie C 105/10 (bezsporne).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w okresie gdy strony łączyła umowa najmu spornego lokalu pozwany zawiadomił powódkę w trybie art. 43 ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe", iż lokal mieszkalny nr (...) przy ul (...) w Z., został przeznaczony do sprzedaży. (...) S.A. wskazywało wówczas, iż cena lokalu pomniejszona zostanie zgodnie z art. 44 w/w ustawy, zaznaczając jednocześnie, że nabywcą lokalu nie może być osoba zadłużona z tytułu najmu oraz informując o stanie zadłużenia powódki. W późniejszym piśmie z 2007 roku pozwany informował powódkę o możliwości uwzględnienia lat pracy matki powódki do pomniejszenia ceny sprzedaży lokalu. Powódka nie złożyła wówczas stosownego oświadczenia i do sprzedaży lokalu nie doszło. Podania powódki dotyczące chęci wykupienia lokalu z uwzględnieniem bonifikaty proponowanej w 2007 roku, składane przez powódkę w 2011 roku, spotkały się z odmową ze strony pozwanego.

Przy takich faktach Sąd a quo przywołując przede wszystkim treść art. 321 k.p.c. i zakres żądania powódki uznał, że nie zachodzą podstawy prawne do uwzględnienia powództwa tak w zakresie roszczenia podstawowego, jak i żądania ewentualnego.

Zdaniem Sądu Rejonowego zgodnie z treścią art. 42 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa (...) ( Dz. U. z 2000 r., Nr 84, poz. 948)., prawo do nabycia lokalu mieszkalnego należącego do pozwanego przysługuje osobom, które zajmują lokal mieszkalny na podstawie umowy najmu, po śmierci najemcy, jeżeli są osobami wymienionymi w art. 691 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli są lub były pracownikami podmiotów utworzonych z zakładów lub innych jednostek organizacyjnych wydzielonych z (...) w okresie od dnia 1 lipca 1991 roku i innych mających związek z świadczeniem pracy na rzecz (...). Oznacza to, że prawo do nabycia lokalu w tym trybie nie przysługuje osobom zajmującym lokale pozwanego bez tytułu prawnego. Z treści cytowanego art. 42 w/w ustawy jednoznacznie, zdaniem Sądu a quo wynika, że prawo do nabycia lokalu ze zniżkami wymienionymi w art. 44, mają osoby, które zajmują lokal na podstawie umowy najmu, a po śmierci najemcy - jeżeli są osobami wymienionymi w art. 691 § 1 i 2 k.c., ponadto osoby te muszą spełniać kolejne ustawowe warunki przewidziane w art. 42 ust. 1 pkt. 3-5 ustawy oraz w art. 42 ust. la ustawy. Podstawowym wymogiem jest jednak status najemcy lokalu, objętego żądaniem wykupu - art. 42 ust. 5 w/w ustawy.

Skoro L. Z. bezspornie nie jest najemcą lokalu, a brak jest również podstaw do uznania jej jako osoby uprawnionej do wstąpienia w stosunek najmu po śmierci najemcy, w oparciu o art. 691 § 1 i 2 k.c., bo skonsumowała wcześniej to uprawnienie, realizując swoje prawo przez wstąpienie w stosunek najmu w grudniu 2001 roku, to oznacza, że obecnie powódka nie może żądać ukształtowania wyrokiem prawa w trybie art. 64 k.c, przez zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli, nie mającego oparcia ani w stanie faktycznym ani prawnym.

W ocenie Sądu Rejonowego z tych samych względów nie zasługuje również na uwzględnienie żądanie ewentualne powódki w zakresie ustalenia w trybie art. 189 k.p.c. prawa do nabycia od pozwanego spornego lokalu mieszkalnego z bonifikatą w wysokości 66% ceny ustalonej na zasadach wynikających z art. 44 ust. 2 pkt. 1 w zw. z art. 44 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 8 września 2000 roku.

Nie oznacza to jednak braku uprawnienia po stronie L. Z. w zakresie nabycia prawa własności do spornego lokalu poprzez jego wykupienie ale na zasadach obejmujących bonifikatę w wysokości 25 % w przypadku jednorazowej zapłaty ceny oraz w wysokości 24 % - 3% x 8 lat trwania najmu powódki. Na takich warunkach pozwany nadal wyrażał gotowość zawarcia stosownej umowy, czego jednak dotychczas nie akceptowała powódka.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 102 k.p.c. i nie obciążył powódki kosztami mimo przegrania sprawy.

Z wyrokiem tym nie zgodziła się powódka wnosząc apelację, w której zarzuciła Sądowi Rejonowemu:

1.  1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 42 i 44 ustawy z 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa (...) (Dz.U. Nr 84 poz. 948 z późn. zm) przez przyjęcie, że powódce nie przysługuje prawo do nabycia lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...)/l z bonifikatą w wysokości 66 procent;

2.  Sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że powódka nie złożyła powodowi skutecznego oświadczenia o zamiarze nabycia lokalu wskazanego w pkt 1.

Przy takich zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył:

apelacja powódki nie zasługuje na uwzględnienie poprzez pryzmat zarzutów w niej podniesionych. Wyrok Sądu pierwszej instancji jest trafny i odpowiada prawu, choć Sąd ten nie ustrzegł się pewnych uchybień w toku przeprowadzonej analizy w zakresie podstawy prawnej roszczeń powódki.

Przede wszystkim trzeba zgodzić się z Sądem a quo, iż zakres oceny zasadności roszczeń powódki implikuje treść art. 321 k.p.c. Skoro bowiem L. Z. sprecyzowała żądanie w zakresie przyznania jej prawa do wykupu mieszkania wyłącznie przy zastosowaniu bonifikaty na poziomie 66 %, analizę podstaw prawnych jej roszczenia należało ograniczyć do tego aspektu.

Powódka dążyła w przedmiotowym procesie głównie do wykazania, że jest uprawniona na podstawie normy art. 42 ust. 1 pkt 2 cytowanej wyżej ustawy, czego konsekwencją jest prawo do bonifikaty wyliczonej w oparciu o treść art. 44 ust. 2 pkt 1 w związku z ust. 4 i 5 ustawy.

Trzeba w tym względzie zgodzić się z Sądem Rejonowym, iż L. Z. nie ma obecnie już statusu osoby zaliczanej do kręgu podmiotów wymienionych w treści art. 691 § 1 i 2 k.c. i to od chwili kiedy skorzystała z uprawnienia przewidzianego w tym unormowaniu wstępując w stosunek najmu po swojej zmarłej matce. Od dnia 5 grudnia 2001 r. powódka stała się najemcą lokalu i fakt, że status najemcy utraciła później nie wpływa na możliwość ponownego jej zaliczenia do grona osób wymienionych w cytowanym przepisie, mimo dalszego zajmowania przez nią spornego lokalu. Odmienny pogląd prowadziłby do wniosku, że powódka nadal może ubiegać się o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu w powyższym trybie, a zatem otrzymać ponownie prawo, które utraciła.

Natomiast nie jest trafna argumentacja Sądu Rejonowego w przedmiocie wyrażenia poglądu aby z treści cytowanego art. 42 ustawy 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa (...) wynikało , iż warunkiem podstawowym ubiegania się o nabycie prawa wykupu mieszkania na preferencyjnych warunkach jest posiadanie statusu najemcy lokalu objętego żądaniem wykupu ( ust. 5 art. 42 ustawy ). Warunkiem podstawowym jest bowiem jedynie zajmowanie lokalu mieszkalnego i spełnienie przy tym jednego z warunków wymienionych taksatywnie w treści ust. 1 i ust. 1a art. 42 ustawy. Powódka tymczasem nie legitymuje się ani uprawnieniem wywodzonym z posiadania statusu najemcy, ani też z racji zaliczania się do grona osób wymienionych w art. 691 § 1i 2 k.c. . Tymczasem dochodzone przez nią prawo nabycia lokalu przy zastosowaniu bonifikaty na poziomie 66% L. Z. wyprowadza z założenia, że zalicza się do grona osób z art. 691 k.c., co w świetle normy art. 44 ust. 2 pkt 1 w związku z ust. 4 i 5 cytowanej ustawy pozwala jej na uzyskanie zniżki po 6% za każdy rok pracy jej matki w (...) ( 11 lat od 1958 r. do 1969 r. ). Z powyższych względów jednak nie ma w tej mierze racji.

Dlatego też nie jest uzasadniony zarzut apelacji w zakresie naruszenia normy art. 42 i 44 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa (...).

Nie zasługuje na uwzględnienie także argumentacja apelującej co do sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie pominięcia faktu, że powódka złożyła skuteczne wobec pozwanego oświadczenie o zamiarze nabycia spornego lokalu. Przede wszystkim bowiem należy wskazać, że skutek prawny w postaci przyjęcia oferty, dającej w konsekwencji nabycie prawa do wykupu lokalu na ściśle określonych warunkach mogłoby zaistnieć tylko wtedy gdyby przyjąć, że oświadczenia woli pozwanego kierowane do powódki można uznać za ofertę zawarcia umowy sprzedaży. Tymczasem byłoby to możliwe gdyby pisma kierowane w tym względzie do powódki przez pozwanego zawierały istotne postanowienia umowy w takim znaczeniu , że umowa mogła dojść do skutku bez konieczności prowadzenia dalszych negocjacji ( art. 66 k.c. ). (...) wysyłało zaś do L. Z. jedynie pisma informujące ją o treści art. 44 cytowanej ustawy, który miałby w tym stanie faktycznym zastosowanie, przy różnych wskazanych tam wariantach oraz o możliwości wyliczenia bonifikaty w oparciu o staż pracy matki powódki, ale bez wskazania na konkretną wartość mieszkania, zatem także na konkretną wartość bonifikaty. Jest to o tyle istotne w sprawie, że powódka odpowiadając na owe pisma ferowała pogląd o przysługującym jej prawie do bonifikaty w wysokości maksymalnej – 95 %, obecnie zaś twierdzi, że nabyła prawo do wykupu mieszkania ze zniżką 66 %. Zatem pism kierowanych do powódki nie można traktować w kategoriach ofert do zawarcia umowy sprzedaży, a to oznacza, iż powódka nie nabyła prawa do wykupu mieszkania na dochodzonych w tej sprawie warunkach. Z tych względów pozostałe zarzuty apelacji nie mogą prowadzić do uwzględnienia wniesionego środka zaskarżenia, a wyrok Sądu pierwszej instancji ostatecznie należało ocenić jako trafny i odpowiadający prawu, zważywszy na zakres żądania dotyczący ściśle wskazanego poziomu obniżenia ceny lokalu o 66 % jego wartości w kontekście normy art. 321 k.p.c. .

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. , a zważywszy na trafną argumentację Sądu Rejonowego co do podstaw zastosowania normy art. 102 k.p.c., którą Sąd Okręgowy uznaje za własną bez konieczności jej powielania, nie obciążono powódki kosztami postępowania przed Sądem drugiej instancji.