Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 235/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Anna Lechowicz

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2013 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa R. S.

przeciwko (...) SA z/s w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 8 kwietnia 2013 r. sygn. akt I C 349/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten tylko sposób, iż ustala początkową datę płatności odsetek na12 lipca 2011 roku w miejsce 22 marca 2012 roku;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  koszty postępowania za drugą instancję wzajemnie znosi pomiędzy stronami.

Sygn. akt I Ca 235/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem wydanym w sprawie z powództwa R. S. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.177,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 marca 2012 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części. Ponadto Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda R. S. kwotę 1.675,48 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 3 października 2010 r. kierujący samochodem marki H. (...) o nr rej. (...) nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu jadącemu samochodem osobowym marki P. (...) nr rej. (...) R. S., doprowadzając do zderzenia się pojazdów, czego konsekwencję stanowiło uszkodzenie pojazdu powoda. Pozwany był ubezpieczycielem samochodu marki H. (...) w zakresie odpowiedzialności cywilnej. W dniu 7 października 2010 r. powód dokonał zgłoszenia szkody w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń.

Samochód marki P. (...) służył powodowi do celów zarobkowych, gdyż w związku z wykonaniem umowy o dzieło zawartej pomiędzy M.R.S. G. – (...) M. S. a R. S., powód często wyjeżdżał do Belgii, a następnie wracał do Polski. W dniu 8 października 2010 r. powód zawarł z K. W. ( prowadzącym K.W. (...) Serwis (...) w S.) ustną umowę dotycząca holowania, załadunku, rozładunku, przygotowania do dodatkowych oględzin, parkowania uszkodzonego samochodu osobowego marki P. (...) o nr rej, E. (...) oraz najmu pojazdu zastępczego marki O. (...). Koszt jednej doby najmu pojazdu zastępczego marki został ustalony na kwotę 135,30 zł brutto, a koszt jednej doby parkowania uszkodzonego samochodu osobowego marki P. (...) - 49,20 zł brutto. Zastępczym pojazdem powód dojeżdżał do Belgii w celu realizacji zawartej w dniu 1 września 2010 r. umowy o dzieło.

Pozwany przyjął na siebie odpowiedzialność za skutki przedmiotowego zdarzenia i w dniu 28 grudnia 2010 r. wypłacił powodowi odszkodowanie za uszkodzony w wyniku kolizji pojazd marki P. (...) w wysokości 8700 złotych, nie kwestionowanej przez poszkodowanego.

W dniu 31 stycznia 2011 r. K. W. wystawił fakturę VAT nr (...) na łączną kwotę 19.855,28 zł, która została uiszczona przez powoda, przy czym R. S. nie domagał się od strony pozwanej zwrotu kwoty 934,80 zł obejmującej koszt parkowania uszkodzonego pojazdu marki P. (...) przez okres dodatkowych 19 dni.

Ogółem, tytułem opłaty za parkowanie uszkodzonego pojazdu marki P. (...), kwotę 787,20 zł oraz zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego strona pozwana wypłaciła powodowi kwotę 2.164,80 zł.

Mając powyższe na uwadze, jako podstawę odpowiedzialności pozwanego towarzystwa Sąd Rejonowy wskazał art. 822 k.c. oraz art. 34 ust. 1 i 36 ust. zd. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.).

Sąd Rejonowy przyjął, że wiedzę o przyznaniu przez pozwanego odszkodowania jak i o jego wysokości, powód powziął w dniu 28 grudnia 2010 r., tj. w dniu otrzymania wypłaconego odszkodowania. Sąd podkreślił jednocześnie, że do tego momentu powód nie był w stanie dysponować pojazdem, tj. nie mógł rozpocząć i przeprowadzić jego naprawy, a wykazał, iż wydatki w zakresie wynajęcia pojazdu zastępczego oraz parkowania pojazdu marki P. (...) miały charakter nakładów celowych i koniecznych. Powód mógł zatem domagać się od strony pozwanej zwrotu kosztów poniesionych w związku z wynajmem pojazdu zastępczego i parkowaniem samochodu uszkodzonego za okres 82 dni, tj. od 8 października 2010 r. (data początkowa najmu i parkowania pojazdu na terenie posesji K. W.) do 28 grudnia 2010 r. (moment powzięcia wiedzy o przyznaniu przez stronę pozwaną odszkodowania).

Należną powodowi kwotę Sąd ustalił na sumę 15.129,00 zł, obejmującą kwotę 11.094,60 zł z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego i kwotę 4.034.40 zł z tytułu poniesionych kosztów parkowania pojazdu uszkodzonego. W związku jednak z tym, iż strona pozwana, wypłaciła powodowi w toku postępowania likwidacyjnego kwotę w łącznej wysokości 2.952,00 zł (787,20 zł tytułem opłaty za parkowanie uszkodzonego pojazdu oraz 2.164,80 zł tytułem zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego), Sąd zasądził na rzecz R. S. kwotę 12.177,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa (tj. od dnia 22 marca 2012 r.) do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 100 kpc.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodził się powód wnosząc apelację, którą zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo – w zakresie kwoty 2.952,00 zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o odsetkach. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono:

I. dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w przedmiotowej sprawie materiałem dowodowym - poprzez przyjęcie, iż dochodzone przez powoda roszczenie o zwrot kosztów poniesionych przez niego w związku z wynajmem pojazdu zastępczego i parkowaniem pojazdu uszkodzonego zamyka się w okresie 82 dni, tj- od dnia 8 października 2010 roku (data początkowa najmu i parkowania w/w pojazdów) do dnia 28 grudnia 2010 roku (moment powzięcia wiedzy o przyznaniu przez pozwanego odszkodowania) - podczas, gdy ze zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego wynika, iż okres ten winien obejmować 98 dni, tj. od dnia 8 października 2010 roku do dnia 12 stycznia 2011 roku (dzień zakończenia naprawy pojazdu powoda - okres ten został wskazany na fakturze VAT wystawionej powodowi z tytułu korzystania z w/w usług);

II. naruszenie przepisu prawa materialnego w postaci art. 481 § 1 k.c. - poprzez uznanie, iż powodowi z tytułu opóźnienia w zapłacie dochodzonej sumy należą się odsetki za opóźnienie za okres od dnia wytoczenia powództwa, tj. - od dnia 22 marca 2012 do dnia zapłaty - podczas, gdy powinny one obejmować okres od dnia 12 lipca 2011 roku do dnia zapłaty.

Wobec powyższych zarzutów, powód wniósł o zmianę skarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego (...) Towarzystwo (...) na rzecz powoda R. S. w miejsce zasądzonej przez Sąd I instancji kwoty 12.177,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 marca 2012r. - kwoty 15.129,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2011 roku do dnia zapłaty, a ewentualnie o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Nadto skarżący wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w części dotyczącej roszczenia odsetkowego.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w przedmiocie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 12.177,00 zł obejmującej poniesione przez R. S. koszty najmu samochodu zastępczego i parkowania samochodu uszkodzonego przez okres 82 dni jest w pełni zasadne. Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, iż do zakresu odpowiedzialności pozwanego towarzystwa ubezpieczeń z tytułu powyższych wydatków należy okres pomiędzy datą zawarcia umowy w przedmiocie holowania, załadunku, rozładunku, przygotowania do dodatkowych oględzin, parkowania uszkodzonego samochodu osobowego marki P. (...) oraz najmu pojazdu zastępczego marki O. (...). tj. 8 października 2010 r. a datą dokonania przez pozwanego wypłaty należnego powodowi odszkodowania – 28 grudnia 2010 r.

Oceniając zasadność żądania skarżącego w granicach, w jakich domaga się ustalenia zwrotu wydatków poniesionych od dnia zawarcia umowy z 8 października 2010 r. do dnia naprawy uszkodzonego pojazdu, tj. 12 stycznia 2011 r., w pierwszej kolejności należy rozważyć kwestie najmu pojazdu zastępczego w aspekcie odpowiedzialności pozwanego towarzystwa ubezpieczeń. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dokonuje się rozróżnienia pomiędzy objęciem ochroną ubezpieczeniową kosztów najmu pojazdu zastępczego poniesionych przez poszkodowanego będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej oraz kosztów najmu pojazdu zastępczego poniesionych przez przedsiębiorcę w następstwie uszkodzenia w wypadku komunikacyjnym pojazdu wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej.

W niniejszej sprawie R. S. zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego ze względu na konieczność realizacji umowy o dzieło (zobowiązującej do wykonania dzieła na obszarze Belgii i uprawniającej z tego tytułu do wynagrodzenia) i dlatego też należy uznać, że wynajęcie przez niego samochodu zastępczego nastąpiło w celu kontynuowania prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Warto w tym miejscu podkreślić, iż wynajmowanie pojazdu zastępczego do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej należy oceniać jako prawidłowe działanie poszkodowanego, minimalizujące szkodę, ponieważ dochody utracone w wyniku zawieszenia działalności gospodarczej mogłyby przewyższać koszty wynajęcia pojazdu zastępczego (Wyrok Sądu Najwyższego z 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00 ). W wyroku z 8 września 2004 r. (IV CK 672/03) Sąd Najwyższy przedstawił stanowisko, w świetle którego normalnym następstwem zniszczenia pojazdu służącego do prowadzenia działalności gospodarczej jest konieczność wynajęcia pojazdu zastępczego w celu kontynuowania tej działalności do czasu naprawienia szkody. Poszkodowanemu przysługuje wówczas od ubezpieczyciela zwrot wydatków koniecznych, ale tylko za okres między dniem wypadku a dniem, w którym może nabyć analogiczny pojazd, nie dłuższy niż do zapłaty odszkodowania.

W tym kontekście zasadnie Sąd Rejonowy przyjął, iż okres za który powodowi należy się zwrot poniesionych wydatków trwał 82 dni i upłynął w dacie wypłaty przez pozwanego odszkodowania. Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest tym bardzie prawidłowe, że z chwilą wypłaty odszkodowania przez towarzystwo ubezpieczeń następuje naprawienie szkody, przez co zakład ubezpieczeń zwalnia się od dalszej odpowiedzialności. Koszty poniesione po wypłacie odszkodowania do czasu zakończenia napraw uszkodzonego pojazdu marki P. (...) (12 stycznia 2011 r.) nie są więc objęte odpowiedzialnością pozwanego, chyba że zostałoby wykazane, iż ze względów leżących poza poszkodowanym wcześniejsza naprawa nie była możliwa.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można zgodzić się z argumentem, iż dochodzenie przez powoda roszczenie o zwrot kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego i parkowania pojazdu uszkodzonego zamyka się w okresie 98 dni, również z uwagi na wątpliwości powstałe w zakresie zasadność parkowania przez cały ten czas samochodu uszkodzonego na terenie warsztatu samochodowego. Istotne znaczenie ma w tym względzie wyrok z 5 listopada 2004 r. (II CK 494/03 ), w którym Sąd Najwyższy dokonał oceny skutków opóźnienia poszkodowanego w zleceniu naprawy samochodu, twierdząc, że refundowane koszty najmu pojazdu zastępczego obejmują tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym. Podobne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 26 listopada 2002 r. (V CKN 1397/00) odnosząc się do sytuacji, w której pozwany zaniechał naprawy samochodu, chociaż była ona możliwa. Skoro samochód mógł zostać naprawiony, to poszkodowany może w zasadzie żądać od zakładu ubezpieczeń zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego poniesionych jedynie w okresie naprawy samochodu.

Z uwagi na powyższe, zdaniem Sądu, powód mógł zlecić naprawę samochodu P. (...) jeszcze przed wypłatą należności przez pozwanego i tym samym uchronić się od obowiązku ponoszenia kosztów z tytułu parkowania. Zlecenia naprawy powód mógł dokonać już w dniu 8 października, w chwili pozostawienia samochodu w warsztacie oraz najmu samochodu zastępczego. Powód nie wykazał jednocześnie okoliczności uzasadniających dlaczego wstrzymywał się ze zleceniem naprawy uszkodzonego samochodu, czekając do momentu otrzymaniu odszkodowania. Jeśli nie posiadał stosownej kwoty pieniężnej, to mógł rozliczyć się w ramach obrotu bezgotówkowego, za co wystawiono by fakturę i w konsekwencji kosztami zwrotu obciążona zostałaby bezpośrednio firma ubezpieczeniowa. Możliwe było przyjęcie sposobu likwidacji szkody w postaci naprawy na koszt pozwanego.

W związku z tym, że stawki za dobę najmu pojazdu zastępczego i parkowanie pojazdu uszkodzonego wynoszą odpowiednio: 135,30 zł i 49,20 zł brutto (co w sprawie jest bezsporne), a odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje okres ustalony przez Sąd pierwszej instancji, zasadne było przyjęcie, iż powodowi należy się kwota 12.177,00 zł, stanowiąca różnicę pomiędzy wydatkami poniesionymi przez powoda w okresie od 8 października do 28 grudnia 2010 r. w wysokości 15.129,00 a kwotą wypłaconą przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego.

Zgodzić się natomiast należy ze skarżącym w zakresie, w jakim zakwestionował zasadność rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w przedmiocie odsetek za opóźnienie, wskazując jako początek stanu opóźnienia – dzień wytoczenia powództwa, tj. 22 marca 2012 .

Stosownie do treści art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Istota wezwania wierzyciela do spełnienia świadczenia polega więc na tym, że z tą chwilą na dłużniku zaczyna ciążyć obowiązek niezwłocznego spełnienia świadczenia, a w konsekwencji nie wywiązania się z niego – powstaje stan opóźnienia, uprawniający wierzyciela do żądania odsetek za czas zwłoki (art. 481 § 1 k.c.).

Zgodnie natomiast z regułą wynikającą z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 2003 r., II CK 146/02, LEX nr 82271, wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 1993 r., I CRN 121/94, OSNC 1995/1/21).

Termin wymagalności świadczeń przysługujących od zakładu ubezpieczeń określa natomiast art. 817 § 1 i 2 k.c. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o obowiązkowych ubezpieczeniach, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) Z regulacji tych wynika, że na ubezpieczycielu spoczywa obowiązek spełnienia w ciągu 30 dni świadczenia ubezpieczeniowego, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Przekroczenie wspomnianego terminu jest uzasadnione tylko w jednym przypadku, gdy wyjaśnienie wszystkich okoliczności niezbędnych do ustalenia istnienia lub zakresu odpowiedzialności było niemożliwe. W takim przypadku odszkodowanie musi być wypłacone w terminie 14 dni, a chwilę wymagalności roszczenia stanowi wówczas dzień, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie okoliczności stało się możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie wypowiedział się w uzasadnieniu w kwestii daty wymagalności roszczenia powoda, zasądzając odsetki od dnia wytoczenia powództwa. Zważywszy jednak na zasadę, iż Sąd odwoławczy jest także Sądem faktu należało dokonać stosownej oceny w oparciu o zebrany materiał dowodowy.

Pismem z dnia 15 czerwca 2011 r., nadanym 22 czerwca 2011 r. powód wezwał pozwanego do spełnienia w terminie 14 dni świadczenia poprzez wypłatę odszkodowania. Roszczenie powoda było więc już wymagalne w dacie, w której upłynął zakreślony termin płatności, zwłaszcza, że wezwanie obejmowało całą kwotę jakiej dochodził powód. Stąd też jeśli z potwierdzenia nadania tego pisma wynika data stempla pocztowego 22 czerwca 2013 r. to z pewnością roszczenie stało się wymagalne w dniu 11 lipca 2011 r., co powoduje zasadność roszczenia odsetkowego od daty objętej żądaniem powoda, a nie jak uznał to Sąd Rejonowy od daty wytoczenia powództwa.

Z tych względów, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić zaskarżony wyrok ustalając datę płatności odsetek na 12 lipca 2011 r. i w pozostałym zakresie, w oparciu o treść art. 385 k.p.c apelację oddalić.