Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Wiesława Greszty prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Lublinie

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2013 r.

sprawy M. W. oskarżonego z art.286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art.297 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. w zw. z art.12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k..

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt IV K 445/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego karę pozbawienia wolności łagodzi do 2 (dwóch) lat;

II.  w pozostałych częściach zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. B. P. – Kancelaria Adwokacka w L. – kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonego w całości od ponoszenia opłaty za obie instancje oraz od wydatków postępowania odwoławczego i ustala, że wydatki te ponosi Skarb Państwa.

II AKa 130/13

UZASADNIENIE

M. W. oskarżony został o to, że:

w okresie od 26 kwietnia 1999r. do 6 maja 1999r. w L. i W. woj. (...) działają w ramach przedsiębiorstwa (...)-Handel-Usługi Budowlane” ze z góry powziętym zamiarem oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadził w błąd (...) S.A. II Oddział w L. co do zamiaru spłaty kredytu i faktycznego stanu składników majątku oraz co do aktualnego zadłużenia z tytułu zawartych uprzednio umów leasingowych, powodując przyznanie na podstawie umowy kredytowej nr (...) z dnia 6 maja 1999r. kredytu obrotowego w wysokości 1000.000 zł a następnie przelanie tej kwoty na jego rachunek bankowy w (...) S.A. II Oddział w L., czym doprowadził ten bank do niekorzystnego rozporządzenia wyżej wymienionym mieniem znacznej wartości, przy czym z popełnienia czynu uczynił sonie stałe źródło dochodu, tj. o czyn z art.286 § 1 k.k. w zw. z art.294 § 1 k.k. w zb. z art.297 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. w zw. z art.12 k.k. w zw. z art.65 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Lublinie, wyrokiem z dnia 6 marca 2013r., sygn. akt IV K 445/11, oskarżonego M. W. uznał za winnego tego, że w okresie od 26 kwietnia 1999r. do 6 maja 1999r. w L. działając w ramach przedsiębiorstwa (...)-Usługi Budowlane” w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadził w błąd (...) S.A. II Odział w L., co do aktualnego zadłużenia z tytułu zawartych uprzednio umów leasingowych, składając pisemne nierzetelne oświadczenie o braku zobowiązań finansowych, dotyczących okoliczności mających istotne znaczenia dla przyznania kredytu, powodując przyznanie mu na podstawie umowy kredytowej nr (...) z dnia 6 maja 1999r. kredytu obrotowego w wysokości 1000.000 zł, a następnie przelanie tej kwoty na jego rachunek bankowy w (...) S.A. II Oddział w L., czym doprowadził ten bank do niekorzystnego rozporządzenia wyżej wymienionym mieniem znacznej wartości, czym wyczerpał dyspozycję art.286 § 1 k.k. w zw. z art.294 § 1 k.k. w zb. z art.297 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. i za to skazał M. W. na podstawie art.294 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. i art.33 § 2 k.k. na karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności i karę 100 stawek dziennych grzywny określając wartość jednej stawki na kwotę 30 (trzydziestu) zł;

zasądził od skarbu Państwa na rzecz adw. B. P. kwotę (...),60 (tysiąc sześćset dwadzieścia trzy 60/100) złotych tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego M. W. wykonaną z urzędu;

zwolnił M. W. od opłat, a wydatki przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Wyrok ten zaskarżony został apelacją obrońcy oskarżonego. Jej autor zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postepowania mające wpływ na treść orzeczenia tj.:

⚫

art.2 § 2, art.4, 7, 167 oraz 410 k.p.k. poprzez zaniechanie ustalenia czy w dacie złożenia wniosku kredytowego oskarżony rzeczywiście posiadał zobowiązania z tytułu umów leasingowych i oparcie ustaleń w tym zakresie wyłącznie na dokumentach w postaci umów leasingowych wbrew treści wyjaśnień oskarżonego,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść orzeczenia, tj.:

⚫

poprzez nieprawidłowe ustalenie, że udzielony oskarżonemu kredyt był zabezpieczony jedynie lokatą na kwotę 400 000 złotych oraz wekslem in blanco, podczas gdy ustanowiona została również hipoteka na nieruchomości oskarżonego w P.,

⚫

poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że w dniu składania wniosku kredytowego oskarżony posiadał zobowiązania z tytułu zawartych umów leasingowych, których nie wykazał w treści wniosku i załączonych do niego dokumentów,

⚫

poprzez nieprawidłowe odczytanie wyjaśnień oskarżonego, który wyjaśnił, że umowy leasingu nie obowiązywały w dacie zawarcia umowy kredytowej z uwagi na zniszczenie przedmiotu leasingu, nie zaś samej umowy (vide k.3 uzasadnienia),

⚫

poprzez przyjęcie, iż składając wniosek kredytowy oskarżony działał z zamiarem wprowadzenia (...) S.A. II Oddział w L. w błąd co do okoliczności mającej istotne znaczenie dla udzielenia mu kredytu.

3.  rażącą niewspółmierność kary pozbawienia wolności w stosunku do zarzuconego oskarżonemu czynu;

4.  ewentualnie, naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

⚫

art.286 § 1 k.k. poprzez jego zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, podczas gdy oskarżony nie wypełnił znamion tego przestępstwa;

⚫

art.297 § 1 k.k. poprzez jego zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, podczas gdy oskarżony nie wypełnił znamion tego przestępstwa;

⚫

art.12 k.k. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy zarzucone oskarżonemu zachowania stanowiły fragment szerszej ilości zachowań oskarżonego podjętych ze z góry powziętym zamiarem co uzasadnia potraktowanie ich jako jeden czyn, za który oskarżony został już skazany prawomocnymi wyrokami min. Sądu Okręgowego w Lublinie oraz Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli.

We wniosku skarżący postulował:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu, ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie

3.  zmianę zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania.

Sąd Apelacyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie jedynie w zakresie, w jakim zakwestionowano rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji, w części dotyczącej orzeczenia o kare. W pozostałej części okazała się bezzasadna.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że wysunięte zarzuty apelacyjne, opisane w pkt.pkt. 1 i 2 wniesionego środka odwoławczego, mimo zdefiniowana ich już to w rozumieniu art.438 pkt 2 k.p.k., już to w rozumieniu art.438 pkt 3 k.p.k., dotykają tej samej problematyki, a mianowicie poczynienia błędnych ustaleń faktycznych w wyniku bezzasadnego – zdaniem autora apelacji – uznania, że oskarżony, w chwili zawiązania umowy kredytowej, posiadał zobowiązania finansowe z tytułu umów leasingowych, w sytuacji, gdy według oskarżonego w dacie zawarcia umowy kredytowej umowy leasingu nie obowiązywały, z uwagi na zniszczenie przedmiotu leasingu (w wyniku pożaru, który miał miejsce w listopadzie 1998r. uwaga SA), co oznacza, że oskarżony nie mógł wprowadzić banku w błąd o swoich zobowiązaniach finansowych, które nie istniały. Podnosi też skarżący, iż nieprawidłowo sąd pierwszej instancji ustalił kwestię zabezpieczenia udzielonego oskarżonemu kredytu, pomijając ustanowienie również hipoteki na nieruchomości oskarżonego położonej w P..

Na poparcie swojego stanowiska skarżący przywołuje uregulowanie zawarte w art.709 ⁵ § 1 k.c., w myśl którego „Jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa”, nie dostrzegając, że przepis ten, odnoszący się do umowy leasingu uregulowany w Tytule (...) Kodeksu cywilnego, w żaden sposób nie zwalnia korzystającego z leasingu od zobowiązań, wobec finansującego leasing, natychmiastowego zapłacenia wszystkich pozostających do zapłacenia rat, w sytuacji wygaśnięcia umowy leasingu z powodów określonych w § 1 art.709 ⁵ k.c., oczywiście wtedy gdy finansujący leasing nie odpowiada za utratę przedmiotu leasingu. Przecież umowa leasingu ma charakter kredytowy, co oznacza w świetle omawianego przepisu, że w sytuacji gdy za utratę rzeczy odpowiada finansujący, to przed jej wydaniem, korzystający nie ponosi ryzyka wynikającego z utraty rzeczy. Problem w tym, co dostrzega nawet autor apelacji, że przepisy regulujące umowę leasingu wprowadzono do Kodeksu cywilnego na podstawie ustawy a dnia 26 lipca 2000r. z mocą obowiązującą od dnia 9 grudnia 2000r. (Dz.U. z 2000r. Nr 74, poz.857), więc powoływanie się na te uregulowania w żaden sposób nie przystają do okoliczności zdarzenia będącego przedmiotem osądu w niniejszej sprawie. Jeżeli jednak weźmie się pod uwagę, że umowa leasingu zawsze miała charakter kredytowy, to nie ulega wątpliwości, że oskarżony był zobowiązany, w chwili zawierania umowy kredytowej z (...) S.A., do wskazania, w uproszczonym bilansie, zobowiązań finansowych z tytułu uprzednio zawartych umów leasingowych, co bez wątpienia miało istotne znaczenie dla ustalenia zdolności kredytowej oskarżonego i przyznania mu kredytu obrotowego. Bez znaczenia, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie pozostawał fakt, że przedmioty leasingu były ubezpieczone, skoro w chwili zawierania umowy kredytowej kwestie odszkodowania, w związku z pożarem, nie były uregulowane i faktycznie na oskarżonym spoczywał jeszcze obowiązek rozliczenia się z finansującym leasing.

Trafnie więc, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego w Lublinie, sąd pierwszej instancji ustalił okoliczności dotyczące nierzetelnego oświadczenia o zobowiązaniach finansowych wynikających z umowy leasingu. Godzi się przy tym podkreślić, że oskarżony zawarł 25 marca 1998r. umowę leasingu operacyjnego, w ramach której przekazano mu do użytkowania ekologiczną suszarnię drzewa (podobnie jak i w przypadku umowy z dnia 8 czerwca 1998r. czy z 17 marca 1998r.) w wyniku których zobowiązany był do terminowego, ustalonego w umowach, uiszczania opłat leasingowych i były to znaczące kwoty zobowiązań finansowych. Faktem jest, że sąd pierwszej instancji stwierdził, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że oskarżony miał zawarte umowy leasingowe na „zakup” przedmiotów leasingu, co oczywiście, w sytuacji umowy leasingu nie mogło mieć miejsca, a to dlatego, że w leasingu operacyjnym finansujący nie sprzedaje przedmiotu leasingu lecz przekazuje do użytkowania przedmiot leasingu w zamian za ustalone w umowie opłaty. To nieprecyzyjne określenie nabycia przez oskarżonego przedmiotu leasingu nie ma jednak wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Bezsporne też jest, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie, że rzeczone umowy leasingowe obowiązywały w dacie popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu, co wynika nie tylko z wyjaśnień M. W., opisującego możliwość dochodzenia roszczeń przez finansujących umowy, w oparciu o odszkodowania z tytułu ubezpieczenia przedmiotów leasingu, w związku z zaistniałym pożarem, ale również z raportu z interwencji (k.97), w związku z niewywiązywaniem się oskarżonego w zakresie uiszczenia opłat leasingowych (umowa nr (...) zawarta 17 marca 1998r.) co w konsekwencji 9 maja 2001r. doprowadziło do przygotowań do demontażu przedmiotu leasingu przez (...) Sp. z o.o. w L..

Nieporozumieniem jest, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie, powoływanie się przez skarżącego na prawomocne skazania oskarżonego, za przestępstwo z art.18 § 1 k.k. w zw. z art.286 § 1 k.k. w zw. z art.270 § 1 k.k., wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 13 grudnia 2011r. w sprawie IV K 269/10, w której przedmiotem osądu było doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) S.A. w wyniku sprzedania, bez istnienia tytułu prawnego, leasingowanej suszarni do drewna (...) 2/6. Rzecz bowiem w tym, iż bezprawne zbycie przedmiotu leasingu nie mogło spowodować wygaśnięcia zobowiązania finansowego wobec pokrzywdzonego organu finansującego leasing, co powinno zostać ujęte w tzw. uproszczonym bilansie, w pozycji zobowiązania długoterminowe – rubryka inne – niezależnie od tego, że leasing nie stanowił typowego zobowiązania z tytułu kredytu czy pożyczki.

Podkreślenia wymaga, że sąd pierwszej instancji problematyce tej poświęcił wiele uwagi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przedstawioną, na ten temat, argumentację (str.4-7) należało zaaprobować.

Nie jest rolą sądu odwoławczego dokonywanie ocen zachowań funkcjonariuszy publicznych, które budzić mogą wątpliwości w różnych aspektach czy to prawnych, czy to etyczno-moralnych, a ich błędy nie mogą mieć żadnego wpływu na prawno-karną ocenę zachowania oskarżonego, który prowadząc działalność gospodarczą powinien znać obowiązujące przepisy regulujące wszystkie kwestie związane z przedmiotem tej działalności.

Wbrew stwierdzeniom autora apelacji wyrokujący w pierwszej instancji Sąd Okręgowy w Lublinie dokonał prawidłowych ustaleń w zaskarżonym wyroku i zasadnie zakwalifikował czyn oskarżonego ze zbiegających się przepisów art.286 § 1 k.k. oraz 279 § 1 k.k. w powiązaniu z art.294 § 1 k.k. Zapewne przez przeoczenie skarżący, kwestionując zakwalifikowanie czynu oskarżonego również z art.279 § 1 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. błędnie powołał stanowisko doktryny (str. 8 apelacji) oraz nie wskazał autora afirmowanego poglądu. Dość powiedzieć, że wbrew twierdzeniom skarżącego dla przyjęcia zbiegu przepisów art.286 § 1 k.k. i art.297 § 1 k.k. nie jest konieczne wykazanie że sprawca przedkładając nierzetelne pisemne oświadczenia o zobowiązaniach finansowych działał z zamiarem niespłacania kredytu, pożyczki pieniężnej, zaś wystąpienia takiego zamiaru nie wyklucza zakwalifikowanie zachowania w oparciu o art.286 § 1 k.k. (por. A. Marek Prawo karne str. 566; O. Górniak Prawo karne gospodarcze. Komentarz, Toruń 1997 s.32 czy M. Dąbrowska Kardas Kodeks karny, Komentarz teza 124 do art.286 § 1 k.k.)

Dalej zauważyć wypada, że zapadłe wobec oskarżonego wyroki, za przestępstwa mu w nich przypisane, nie obejmowały zdarzenia będącego przedmiotem osadu w niniejszej sprawie, nawet jeżeli były one kwalifikowane w rozumieniu art.12 k.k. Nie może być więc mowy o powadze rzeczy osądzonej, co sugeruje autor apelacji we wniesionym środku odwoławczym. W końcu stwierdzić należy, że brak jest podstaw, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie, do uznania, iż przypisany oskarżonemu czyn należało – jak życzy sobie tego autor apelacji – zakwalifikować również w powiązaniu z art.12 k.k. definiującym czyn ciągły. Idzie bowiem o to, że podjęte przez oskarżonego działanie było zewnętrznym przejawem jednego impulsu woli, a mianowicie działania zmierzającego do osiągnięcia korzyści majątkowej, w sposób opisany w treści normatywnej art.286 § 1 k.k. z wykorzystaniem złożenia nierzetelnego oświadczenia o braku zobowiązań finansowych, jako okoliczności mających istotne znaczenie dla przyznania kredytu. Bez znaczenia w takiej sytuacji pozostaje liczba skutków takiego zachowania oskarżonego czy ilość naruszonych norm prawnych. Nie da się bowiem, przy jednym impulsie woli oskarżonego, podzielić sztucznie zachowań na płaszczyźnie normatywnej nawet, jeżeli zrealizował on znamiona kilku przepisów ustawy. Bez znaczenia pozostaje również ustalenie popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu w okresie os 26 kwietnia 1999r. do 6 maja 1999r. skoro przyświecał mu jeden i ten sam zamiar.

W końcu dla bytu przestępstwa stypizowanego w art.286 § 1 k.k. nie ma znaczenia wyzbycie się przez pokrzywdzony bank wierzytelności i „otrzymanie pewnego zaspokojenia” już chociażby dlatego, że powstanie szkody nie jest warunkiem koniecznym do przyjęcia, iż doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Bez znaczenia też pozostaje, dla prawnokarnej oceny czynu oskarżonego, zakres zabezpieczenia udzielonego oskarżonemu kredytu.

Rację należało przyznać skarżącemu w zakresie, w jakim afirmuje się we wniesionym środku odwoławczym wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernej kary. W tym zakresie sąd meriti dokonał dowolnych, niezawierających uargumentowania w ujawnionym materiale dowodowym, ustaleń twierdząc, że oskarżony był uprzednio wielokrotnie karany, skoro z informacji o osobie z Krajowego rejestru karnego wynika, że pierwszy wyrok, wobec oskarżonego, zapadł 13 stycznia 2004r., co oznacza, że w chwili popełnienia przypisanego zaskarżonym wyrokiem czynu, oskarżony nie był karany. Fakt wielokrotnej karalności oskarżonego oznacza jednak, że nie jest on przypadkowym sprawcą i okoliczność ta nie mogła zostać pominięta przy ustalaniu intensywności kary, jednak nie mogła ona mieć pierwszorzędnego znaczenia.

W kontekście pozostałych, prawidłowo ustalonych okoliczności decydujących o doborze rodzaju i intensywności kary, ukształtowanie jej na poziomie 2 lat pozbawienia wolności czyni zadość dyrektywom wymiaru kary i pozwala na uznanie jej za sprawiedliwą.

Reasumując, stwierdzić należy, że – poza rozstrzygnięciem o karze – zaskarżone orzeczenie nie jest dotknięte żadnym z uchybień, o których mowa we wniesionym środku odwoławczym. Nie ujawniono też uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu a skoro tak, zaskarżony wyrok należało w pozostałej części utrzymać w mocy.

Na marginesie jedynie wypada zauważyć, że podnoszone przez oskarżonego, podczas rozprawy odwoławczej, kwestie dotyczące zatrzymania, przez funkcjonariuszy służby więziennej, rzeczy osobistych oskarżonego, notatek czy książek nie mogło mieć żadnego wpływu ani na treść zaskarżonego wyroku, ani na przebieg postępowania odwoławczego. Sam oskarżony, jak również jego obrońca, nie wnosili o uzupełnienie postępowania dowodowego, przed sądem odwoławczym, ani nie wskazywali na luki czy braki w materiale dowodowym sprawy.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny w Lublinie orzekł jak w wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego znajduje swoje uargumentowanie w art.28 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze oraz w art.624 § 1 k.p.k.