Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny II Wydział Karny w Rzeszowie

na posiedzeniu w składzie :

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Rzeszowie

– Małgorzaty Janiszewskiej - Haśko

po rozpoznaniu sprawy skazanego M. W. (1)

z powodu zażalenia obrońcy skazanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt III Kow 933/13/el

o umorzeniu postępowania wykonawczego w przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

p o s t a n a w i a:

I. u t r z y m a ć zaskarżone postanowienie w mocy,

II. z w o l n i ć skazanego od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, a jego wydatkami obciążyć Skarb Państwa,

III. z a s ą d z i ć od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej (...), S. i (...) w R. kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100 złotych) tytułem udziału w sprawie obrońcy

z urzędu adw. R. J. S. za obronę skazanego w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie, działając na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy
o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym
w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960 ze zm.), umorzył postępowanie wykonawcze wobec skazanego M. W. (1) w przedmiocie wniosku skazanego z dnia 14 lutego 2013 r.

o udzielenie zezwolenia na wykonywanie kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej za przestępstwo z art. 178 a § 2 k.k. wyrokiem Sądu Rejonowego w Ropczycach z dnia 19 maja 2011 r., sygn. akt II K 177/11,

w systemie dozoru elektronicznego, a to z uwagi na brak zgody wspólnie ze skazanym zamieszkujących M. W. (2) i K. W. (1).

Powyższe postanowienie zaskarżył obrońca skazanego, zarzucając naruszenie art. 15 § 1 k.k.w. w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia
7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (tekst jednolity:
Dz. U.2010 r. Nr 142, poz. 960 z późn. zm.) poprzez umorzenie postępowania w sytuacji, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego – wywiadu kuratora – wynika, że skazany zamieszkuje wyłącznie z bratem, a zatem spełnione zostały wymogi określone w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy, w związku
z czym Sąd winien był dokonać merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Wskazując na ten zarzut wniósł o:

1. uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi

I instancji celem rozpoznania wniosku skazanego;

2. zwolnienie skazanego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze;

3. zasadzenie kosztów obrony z urzędu według norm taryfowych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy skazanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Istota środka odwoławczego wniesionego przez obrońcę skazanego, zasadza się na twierdzeniu, że „skazany co prawda zamieszkuje w jednym budynku z matką, siostrą i bratem, jednakże doszło do podziału pomieszczeń w budynku pomiędzy jego użytkownikami i skazany zamieszkuje osobno

z bratem, natomiast matka i siostra skazanego zajmują inną część budynku, prowadząc odrębne gospodarstwo domowe”. W ocenie autora zażalenia brak jest podstaw do przyjęcia, że matka i siostra skazanego zamieszkują z nim „wspólnie” w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dozorze elektronicznym, a tym samym ich zgoda na objęcie go tym systemem nie jest wymagana.

Powyższy pogląd nie zasługuje na akceptację.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dozorze elektronicznym stanowi, że „sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 11”. Z kolei art. 11 przywołanej ustawy ma następujące brzmienie: „Jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, do nałożenia obowiązku, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1, wymagana jest uprzednia zgoda tych osób, udzielona na piśmie, obejmująca także umożliwienie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych określonych w art. 8 ust. 1 pkt 5”. Obowiązek wskazany w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy sprowadza się do pozostawania przez skazanego we wskazanym przez Sąd penitencjarny miejscu w wyznaczonym czasie, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. Czynności kontrolne,

o których mówi art. 8 ust. 1 pkt 5 ustawy, mają na celu sprawdzenie prawidłowości funkcjonowania elektronicznego urządzenia rejestrującego oraz nadajnika.

Kluczowe znaczenie dla oceny zasadności zażalenia ma odpowiedź na pytanie, jak należy rozumieć ujęte w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy określenie: „osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym”. W odpowiedzi zauważyć należy, że dozór elektroniczny stanowi środek mocno ingerujący

w życie poddanej mu osoby. Wpływa na kontakty ze znajomymi i rodziną. Osoba poddana dozorowi jest w pewien sposób stygmatyzowana

(zob. H. Mazur, Dozór elektroniczny, s. 128). Utrudnienia te z pewnością przenoszą się po części na osoby z nią zamieszkujące.

W art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy mowa jest ogólnie o zgodzie osób pełnoletnich wspólnie ze skazanym zamieszkujących bez dookreślenia, czego zgoda ma dotyczyć. Określenie to może być odczytane w ten sposób, że chodzi o zgodę na zastosowanie systemu odbywania kary albo o założenie aparatury monitorującej. Zgoda tych osób jest wymagana dlatego, że

w związku z kontrolą zachowania skazanego może dojść do naruszenia ich prawa do prywatności. (...) vista wydawać by się mogło, że brak racjonalnego uzasadnienia pierwszej wersji rozumienia tej przesłanki, gdyż brak jest podstaw, by osoby pełnoletnie wspólnie z nim zamieszkujące mogły współdecydować ze skazanym, będącym przecież osobą dorosłą,

o stosowaniu tego systemu. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wyrażenie przez nie zgody musi wiązać się z ich interesem, a ten może być naruszony nie tylko przez zainstalowanie aparatury monitorującej w mieszkaniu, ale także w toku sprawdzania prawidłowości jej funkcjonowania

(zob. A. Kiełtyka, A. Ważny, Ustawa o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Komentarz, Warszawa 2011, s. 87). Mieszkanie skazanego staje się bowiem miejscem wykonywania kary pozbawienia wolności, co będzie powodować określone uciążliwości (zob. M. Rusinek, Ustawa o dozorze elektronicznym, s. 46, 83, 84).

Podstawowym obowiązkiem skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest pozostawanie we wskazanym przez sąd penitencjarny miejscu w wyznaczonym czasie (art. 8 ust. 1 pkt 1). Tego miejsca dotyczyć będzie także zainstalowanie elektronicznego urządzenia rejestrującego, jak również czynności materialno – techniczne uprawnionego podmiotu rejestrującego lub podmiotu prowadzącego centralę monitorowania. Podnosi się, że stałe miejsce pobytu to raczej nie miejscowość, lecz lokal mieszkalny, w którym skazany będzie dozorowany. Ważna jest stała perspektywa zamieszkania. Miejsce stałego pobytu osoby to miejsce, w którym osoba ta realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe. O kwalifikacji pobytu nie decyduje oświadczenie osoby meldowanej, lecz okoliczności faktyczne wskazujące na rzeczywisty zamiar osoby, której obowiązek meldunkowy dotyczy, tj. miejsce skoncentrowania najważniejszych spraw życiowych, częstotliwość pobytu w miejscu stałego zameldowania wraz z powodami, dla których tam bywa. O takiej kwalifikacji pobytu przesądza możliwość ustalenia, że osoba tam mieszka, przygotowuje

i spożywa posiłki, przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych, utrzymuje chociażby okazjonalne kontakty z sąsiadami, przyjmuje i nadaje korespondencję (wyrok WSA w Lublinie z 14.02.2008 r., (...) SA/Lu 574/07, niepubl; wyrok WSA w Warszawie z 13.05.2009 r., (...) SA/Wa 745/08, niepubl.).

Z treści wywiadu środowiskowego (k.12-15) wynika, że skazany wraz z bratem, matką i siostrą zamieszkują w domu parterowym, składającym się
z trzech pokoi, kuchni i łazienki. Matka M. W. (2) wraz z córką K. W. (2) prowadzą odrębne gospodarstwo domowe; obie zajmują dwa pokoje. Skazany zajmuje kuchnię domu, a jego brat J. W. – pokój.

Z powyższego nie wynika wszakże, iż można mówić o oddzielnym zamieszkiwaniu skazanego oraz jego matki i siostry w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4, czy też art. 11 ust. 1 ustawy o dozorze elektronicznym. Wynika to wprost z układu pomieszczeń, które przecież tworzą jeden lokal mieszkalny

i nie sposób z niego korzystać inaczej niż kontaktując się codziennie

z pozostałymi domownikami. Dom jest parterowy i prowadzą do niego wspólne drzwi wejściowe, wspólny charakter ma też łazienka oraz najprawdopodobniej także kuchnia. W takiej sytuacji zainstalowanie aparatury moniotorującej w pomieszczeniu zajmowanym przez skazanego, to jest kuchni, oraz czynności sprawdzające prawidłowość jej funkcjonowania, niewątpliwie naruszałyby interes matki i siostry skazanego, powodując po ich stronie konieczność znoszenia określonych uciążliwości, których sobie najzwyczajniej nie życzą i dają temu wyraz w postaci odmowy zgody na udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności

w systemie dozoru elektronicznego.

Warunkiem podejmowania przez uprawnione organy czynności zmierzających do wydania orzeczenia jest spełnienie określonych przesłanek procesowych pozwalających na wszczęcie i przeprowadzenie postępowania wykonawczego. Skoro ustawa o dozorze elektronicznym, jako jeden

z wymogów udzielenia zezwolenia na odbywanie kary w tym systemie, wskazuje zgodę osób pełnoletnich wspólnie ze skazanym zamieszkujących, to brak tej zgody oznacza wystąpienie „innej przyczyny wyłączającej to postępowanie”, w rozumieniu art. 15 § 1 k.k.w., co skutkuje obowiązkiem umorzenia postępowania wykonawczego w tym przedmiocie.

Mając powyższe na uwadze uznać należy, że Sąd Okręgowy zasadnie podjął tego rodzaju decyzję, a tym samym zaskarżone postanowienie należało utrzymać w mocy.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono z uwzględnieniem aktualnej sytuacji majątkowej skazanego, zaś o kosztach obrony z urzędu

- na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo

o adwokaturze (Dz. U. Nr 123, poz. 1058 ze zm.) i § 15 pkt 7 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.

w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

(Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).