Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 165/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

Przewodniczący:

SSA Paweł Misiak (spr.)

Sędziowie:

SA Marian Baliński

SA Piotr Feliniak

Protokolant:

st. sekr. sądowy Łukasz Szymczyk

przy udziale H. T., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r.

sprawy

wnioskodawcy J. K.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 29 maja 2013 r., sygn. akt III Ko 345/12

na podstawie art. 437 §1 kpk i art. 438 pkt 2 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania.

II AKa 165/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. K. domagał się za pośrednictwem swojego pełnomocnika zasądzenia od Skarbu Państwa kwoty 18750 zł odszkodowania i 1000000 zł zadośćuczynienia w związku z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem w okresie od 26 czerwca 2006 r. do 9 lipca 2007 r. w postępowaniu karnym prowadzonym przez Prokuraturę Apelacyjną w Łodzi w sprawie Ap II Ds. 35/06, a następnie Sąd Rejonowy w Bełchatowie w sprawie o sygnaturach II K 500/06 i II K 358/10. W postępowaniu odwoławczym prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie IV Ka 687/11 wnioskodawca został prawomocnie uniewinniony od stawianego mu zarzutu.

Po rozpoznaniu wymienionego na wstępie wniosku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 29 maja 2013 r. na podstawie art. 552 §4 kpk zasądził od Skarbu Państwa na rzecz J. K. kwotę 150000 zł zadośćuczynienia, zaś dalej idące żądania oddalił.

Apelację od tego wyroku wywiódł pełnomocnik wnioskodawcy. Zarzucił obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku, w szczególności art. 167, 170 §1 pkt 2, 193 §1, 410 oraz art. 424 §1-2 kpk, a polegającej na nie uzyskaniu wnioskowanych we wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie dowodów w postaci akt osobowych wnioskodawcy, dokumentacji medycznej z Aresztu Śledczego w P. oraz dokumentacji medycznej, zwłaszcza dotyczącej leczenia psychiatrycznego, z Polikliniki MSWiA w Ł., w oparciu o którą, jak również akta sprawy oraz badanie wnioskodawcy, biegły sądowy psycholog wydałby opinię na okoliczności: konsekwencji zdrowotnych związanych z bezprawnym pozbawieniem wolności wnioskodawcy, w szczególności wpływu na jego psychikę pogorszonego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, traumatycznych przeżyć związanych z pobytem w areszcie śledczym, źródła owych przeżyć i pogorszonego stanu zdrowia do dnia dzisiejszego oraz jaki wpływ mogą one mieć na psychikę wnioskodawcy w przyszłości, a nadto nie uzyskania z KPP B. informacji, jakie obecnie dochody osiągałby wnioskodawca, gdyby w dalszym ciągu zajmował stanowisko takie samo, jak przed zatrzymaniem i tymczasowym aresztowaniem, potrzeba zaś uzyskania tego dowodu wprost wynikała z dokonanych przez wnioskodawcę wyliczeń, które stanowiły informację o dowodzie bezpośrednim, toteż dowód ten powinien być uzyskany z urzędu, gdyż taka była intencja wnioskodawcy, a jej interpretacja wynikała z treści art. 118 kpk.

W związku z takim zarzutem wnosił o uzupełnienie przewodu sądowego przez sąd odwoławczy przez:

-: zażądanie akt osobowych wnioskodawcy wraz z informacją, jakie osiągałby dochody, gdyby pozostawał na stanowisku z dnia zatrzymania,
-: zażądanie z Aresztu Śledczego w P. dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy,
-: zażądanie z Polikliniki MSWiA w Ł. pełnej dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy, w tym jego leczenia psychiatrycznego oraz uzyskanie opinii biegłego psychologa na podane w petitum środka odwoławczego okoliczności.

Pomimo zatem procesowego zarzutu niewyjaśnienia sprawy, pełnomocnik wnosił o merytoryczne rozstrzygnięcie w II instancji przez zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wniosku w całości.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Niezależnie od zarzutu odwoławczego i wniosku końcowego apelacji należy stwierdzić, że wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim dotknięty jest wadą mającą postać względnej przyczyny odwoławczej w postaci rażącego naruszenia prawa procesowego, a mianowicie art. 41 §1 kpk, która mogła mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. W orzecznictwie i doktrynie utrwalony jest pogląd, że sędzia biorący udział w jakimkolwiek stadium postępowania karnego w podejmowaniu postanowień w kwestii tymczasowego aresztowania określonej osoby, podlega wyłączeniu na podstawie art. 41 §1 kpk od udziału w rozstrzyganiu jej późniejszego wniosku o odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie. W wyroku z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie V KK 386/10 Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że sędzia ma obowiązek powiadomienia o okoliczności, o której mowa w art. 41 §1 kpk, przez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie. Nie do sędziego należy bowiem ocena, czy znana mu okoliczność stanowi podstawę wyłączenia, tylko do sądu, który rozpoznaje jego żądanie (art. 42 §4 kpk).

Sytuacja zasiadania w składzie sądu orzekającego w I instancji sędziów, co do których zachodziła podstawa wyłączenia, określona w art. 41 §1 kpk, ma miejsce w niniejszej sprawie. Na etapie postępowania prowadzonego wobec J. K. przez Sąd Rejonowy w Bełchatowie, sędziowie ci decydowali bowiem o zasadności środków odwoławczych dotyczących przedłużenia tymczasowego aresztowania.
Z tego powodu nie powinni być wyznaczeni do składu orzekającego. Skoro jednak na tym etapie postępowania fakt uprzedniego orzekania przez członków składu został przeoczony, brak było również w tym zakresie stosownego wniosku stron, to obowiązek powiadomienia o tej okoliczności, poprzez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie, ostatecznie obciążał sędziego. Obowiązek czuwania nad zachowaniem bezstronności orzekania spoczywa właśnie na nim i pozostałych członkach składu orzekającego w sprawie. Sędzia ma bowiem obowiązek powiadomić o okoliczności, o której mowa w art. 41 §1 kpk przez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie (por. wyrok SN z 4.VI.2013 r. w sprawie II KK 7/13; uchwała SN z 6.IV.1989 r. WZP 1/89, OSNKW 1989, z. 3-4 poz. 24; postanowienie SN z 10.III.1979 r. II KZ 25/79, OSNKW 1979 z. 6 poz. 73; wyrok SN z 21.IV.2011 r., V KK 386/10, OSNKW 2011, z. 7, poz. 61).

Zaniechanie dokonania tej czynności w niniejszej sprawie i branie udziału w składzie sądu sędziów, którzy wydali zaskarżony wyrok, stanowi uchybienie przepisom procesowym, co z uwagi na ich rangę mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Dlatego ten wyrok należało uchylić i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania.

Stwierdzenie powyższych uchybień okazało się wystarczające do zdecydowania o uchyleniu zaskarżonego wyroku, dlatego Sąd Apelacyjny działając na podstawie art. 436 kpk uznał, że badanie zasadności zarzutów odwoławczych apelacji pełnomocnika byłoby przedwczesne dla dalszego toku postępowania.

II AKa 165/13

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE