Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 12/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

20 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Piotr Starosta (spr.)

Sędziowie

SO Bogumił Goraj

SO Wojciech Borodziuk

Protokolant

sekr. sądowy Danuta Lorenc

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa P. C. i M. C.

przeciwko (...) z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódek i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 23 października 2012r. sygn. akt. I C 1210/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, ze :

a)  w punkcie 2 (drugim) zasądza od pozwanego na rzecz powódek solidarnie dalszą kwotę 1276 zł ( jeden tysiąc dwieście siedemdziesiąt sześć) z ustawowymi odsetkami od 15 grudnia 2011roku do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddala;

b)  w punkcie 3 (trzecim) zasądza od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 1890 zł ( jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt)

tytułem zwrotu kosztów procesu;

c)  w punkcie 4 (czwartym) nakazuje pobrać od powódek solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 107 , 10 zł ( sto siedem złotych dziesięć groszy);

d)  w punkcie 5 ( piątym) nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 228zł ( dwieście dwadzieścia osiem) ;

II.  oddala apelację pozwanego;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 155 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 12/13

UZASADNIENIE

Powódki P. C. i M. C. pozwem z dnia 16 stycznia 2012 r. wniosły o zasądzenie od pozwanego (...) w P. na ich rzecz solidarnie kwoty 13.970,11 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 23 października 2012 r. zasądził od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 8.200 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty /pkt 1/, w pozostałej części powództwo oddalił /pkt 2/, zasądził od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 1.300,42 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /pkt 3/, nakazał pobrać od powódek solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 138,42 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych /pkt 4/ i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 196,67 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych /pkt 5/.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynikało, że w dniu 9 listopada 2011 r. w B. pojazd A. (...) o nr rej. (...), należący do powódek, został uszkodzony wskutek zderzenia z pojazdem marki N. (...) o nr rej. (...). Sprawcą kolizji był kierowca N. L. K. ubezpieczony przez pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody spowodowane ruchem pojazdów. W dniu 13 listopada 2011 r. powódki zgłosiły szkodę pozwanemu. W toku likwidacji szkody pozwany tytułem kosztów naprawy pojazdu wypłacił powódkom kwotę 4.777,98 zł. Strona powodowa nie zgodziła się z wyceną pozwanego i zleciła sporządzenie przez rzeczoznawcę samochodowego ekspertyzy w zakresie rzeczywistych kosztów naprawy pojazdu. Z kalkulacji kosztów naprawy z dnia 27 grudnia 2011 r. wynika, iż przewidywane koszty naprawy wynoszą - 18.317,59 zł. Koszt sporządzenia kalkulacji wyniósł 430 zł.

Sąd zauważył, że całkowity koszt naprawy samochodu powódek według opisu uszkodzeń zawartego w aktach szkody w warsztacie autoryzowanym z użyciem części zamiennych oryginalnych na dzień 9 listopada 2011 r. wynosi 11.385,10 zł brutto. Natomiast koszt naprawy według opisu uszkodzeń sporządzonego przez rzeczoznawcę (...) wynosi 15.126,20 zł brutto. Przy użyciu do naprawy części alternatywnych porównywalnej jakości z

1

oryginalnymi koszt ten odpowiednio wyniósłby 10.831,74 zł i 13.828,31 zł brutto. Pojazd powodów w dniu szkody miał wartość 14.300 zł, w stanie uszkodzonym zaś 6.100 zł brutto. Różnica tych dwóch wartości to kwota 8.200 zł.

Sąd podkreślił, że pozwany nie kwestionował powyższej opinii, w tym także zakresu uszkodzeń przyjętego przez biegłego i przychylał się do rozliczenia szkody jako całkowitej.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w celu rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy i ustalenia rzeczywistego zakresu szkody poniesionej przez powódki niezbędne było zasięgnięcie wiadomości specjalnych. Dlatego postanowieniem z dnia 11 maja 2012 r. dopuszczono dowód z pisemnej opinii biegłego z dziedziny mechaniki oraz kosztów napraw pojazdów na okoliczność kosztów naprawy uszkodzeń powstałych w przedmiotowym samochodzie przy użyciu części oryginalnych oraz zamienników dobrej jakości oraz wskazania którego rodzaju części należałoby użyć, aby przywrócić pojazdowi powódek wartość sprzed zdarzenia.

Sąd wskazał, że biegły oprócz odpowiedzi na zadane pytania obliczył także wartość pojazdu w stanie nieuszkodzonym (14.300 zł ), a ustaliwszy, że była ona niższa niż koszt naprawy w oparciu o przeciętne ceny usług na rynku b. oraz ceny oryginalnych części zamiennych (15.126,20 zł), obliczył również wartość pozostałości (6.100 zł ) i na tej podstawie wyliczył wartość szkody (8.200 zł). Biegły w opinii pisemnej wywiódł wniosek, iż koszt naprawy przekracza wartość pojazdu, co powoduje, że naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona.

W oparciu o wnioski opinii biegłego Sąd ostatecznie uznał za nietrafiony zarzut powódek, iż biegły wykroczył poza tezę dowodową. Sąd podkreślił, że wziąwszy pod uwagę fakt, że przedmiotem sprawy jest wartość odszkodowania należnego powódkom w związku z poniesioną przez nie szkodą, należy ocenić, iż biegły słusznie podjął działania niezbędne celem wyliczenia poniesionej rzeczywistej szkody. Sąd nie pytał o szkodę całkowitą, ponieważ w chwili kierowania sprawy do biegłego nie miał wiedzy, iż taka okoliczność może zachodzić. Wiedza tego typu, w sensie zakresu i wartości uszkodzeń powstałych w pojeździe jest wiedzą specjalną i dla tej wiedzy właśnie został powołany biegły. Ten zaś dysponując nią i doświadczeniem zawodowym, w obliczu prawdopodobieństwa wystąpienia szkody całkowitej, dokonał stosownych obliczeń. Fakt, że żadna ze stron nie podniosła w pismach procesowych, iż szkoda może mieć taki charakter i nie wnosiła, aby biegły wypowiedział się na tę okoliczność, co znalazło odzwierciedlenie w tezie dowodowej sformułowanej przez Sąd, nie oznacza, że w przypadku wystąpienia szkody w takim zakresie Sąd winien to zignorować. Wprost przeciwnie kierując się zasadą kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych miał

2

obowiązek rozważyć kwestię wystąpienia szkody całkowitej w pojeździe. Mając to na uwadze, Sąd sporządzoną opinię pisemną i ustną uznał za wiarygodną.

Sąd I instancji stwierdził, że przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że w niniejszej sprawie należy przyjąć wystąpienie tzw. „szkody całkowitej", która zgodnie z poglądem ugruntowanym w judykaturze występuje wówczas, gdy pojazd uległ zniszczeniu w takim stopniu, że nie nadaje się do naprawy, albo gdy koszty naprawy przekroczyłyby wartość pojazdu w dniu likwidacji szkody.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że zgodnie z opinią biegłego koszt naprawy samochodu częściami oryginalnymi byłby wyższy od wartości pojazdu nieuszkodzonego, natomiast częściami alternatywnymi byłby do tej wartości zbliżony. Z tego względu roszczenie powódek mogło ograniczać się wyłącznie do żądania odszkodowania w postaci różnicy między wartością pojazdu przed wypadkiem a ceną tzw. pozostałości, tj. kwoty 8.200 zł.

Sąd wyjaśnił, że wydając zaskarżony wyrok błędnie zasądził na rzecz powódek całą kwotę 8.200 zł pomimo tego, że w trakcie postępowania likwidacyjnego otrzymały one od pozwanego odszkodowanie w wysokości 4.777.98 zł. Prawidłowo zasądzona powinna zostać kwota 3.422,02 zł.

Sąd podkreślił, że jakkolwiek powódki podały, że dokonały naprawy samochodu, to jednak nie wskazały jaki poniosły z tego tytułu koszt.

Co do kwoty 430,05 zł za prywatną wycenę dokonaną przez rzeczoznawcę, to Sąd uznał, że w niniejszej sprawie koszty te się nie należą powódkom, ponieważ nie stanowią normalnego następstwa zdarzenia drogowego, z którym związane jest niniejsze postępowanie. O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kpc od dnia wymagalności roszczenia. W niniejszej sprawie powodowie zawiadomili pozwanego o szkodzie 13 listopada 2011 r., odsetek żądali od dnia 15 grudnia 2011 r., z zatem Sąd przyznał odsetki ustawowe od tej daty do dnia zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów. Sąd przyznał, że również w zakresie rozliczenia tych kosztów dopuścił się błędu rachunkowego.

Apelację od tego wyroku wniosły powódki zaskarżając go w części oddalającej ich żądanie co do kwoty 1.275,83 zł. Skarżące zarzuciły Sądowi I instancji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 363 § 1 kc w zw. z art. 805 § 1 i 2 kc — poprzez przyjęcie, iż szkoda winna zostać zlikwidowana metodą tzw. szkody całkowitej, podczas gdy koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody nie przekraczał jego wartości. Zarzuciły także

3

naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 210 § 1 kpc w z art. 217 § 1 kpc poprzez naruszenie zasady kontradyktoryjności i przyjęcie za podstawę orzekania wniosków płynących z dowodu, który nie został przeprowadzony na żądanie którejkolwiek ze stron ani też Sądu.

Mając na uwadze powyższe skarżące wniosły o zmianę tego orzeczenia i zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie kwoty 9.475,83 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Domagały się również zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie kosztów postępowania apelacyjnego oraz pierwszoinstancyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżące wskazały, że na podstawie art. 363 § 1 kc przysługuje im prawo do zwrotu kosztów naprawy samochodu, gdyż nie są one większe od jego wartości sprzed zdarzenia. Skoro te koszty nie są nadmierne to pozwany nie może uchylić się od ich poniesienia. Ze względu na wiek pojazdu domagały się one zwrotu kosztu naprawy częściami alternatywnymi. Żądały także zwrotu kosztu uzyskania kosztorysu (430,50 zł), gdyż bez niego nie odkryłyby nieprawidłowości w wycenie sporządzonej przez ubezpieczyciela.

Apelację od tego wyroku wniósł również pozwany zaskarżając go w części zasądzającej od niego na rzecz powódek solidarnie odszkodowanie ponad kwotę 3.422,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r., tj. co do zasądzonego odszkodowania w kwocie 4.777,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. Kwestionował również rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Skarżący wniósł o zmianę orzeczenia poprzez oddalenie powództwa wobec niego w zakresie zasądzającym odszkodowanie ponad kwotę 3.422,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. oraz zasądzenia od powódek na jego rzecz kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych oraz stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym , ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 361 § 2 kpc polegającą na zasądzeniu odszkodowania w kwocie 8.200 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 grudnia 2011 r. z pominięciem częściowej wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania w kwocie 4.777,89 zł, co w konsekwencji doprowadziło do przyznania powódkom odszkodowania w wysokości przenoszącej poniesioną szkodę. Zarzucił także naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 227 kpc w zw. z art. 233 kpc

4

oraz art. 316 kpc polegające na dokonaniu ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego materiału dowodowego, polegające na braku uwzględnienia przy ustalaniu należnego powódkom odszkodowania dobrowolnie wpłaconej przez ubezpieczyciela kwoty odszkodowania w wysokości 4.777,89 zł, a więc braku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że za przyznaniem powódkom odszkodowania w łącznej kwocie 8.200 zł przemawia ustalona przez powołanego w sprawie biegłego okoliczność, iż w sprawie wystąpiła szkoda całkowita. Koszt naprawy samochodu został określony na kwotę 15.126,20 zł, natomiast jego wartość sprzed powstania szkody na 14.300zł. W takiej sytuacji naprawa byłaby ekonomicznie nieuzasadniona. Sąd Okręgowy zważył, co następuje : apelacja powódek jest zasadna natomiast pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie . Sąd Rejonowy dokonał prawidłowe ustalenia faktyczne , które Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za własne .

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w apelacji powódek zauważyć należy , że nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 210§1 k.p.c. w związku z art. 217§ lk.p.c. poprzez przyjęcie za podstawę orzekania opinii biegłego w części , w której wykroczył on poza tezę dowodową Okoliczność , że ustalając koszty naprawy samochodu biegły wskazał jaka była wartość pojazdu przed wypadkiem nie może być uznana za przekroczenie granic tezy dowodowej , skoro bez ustalenia tego faktu nie byłaby możliwa odpowiedź , czy naprawa jest uzasadniona z punktu widzenia ekonomicznego i to zarówno przy wykorzystaniu części oryginalnych jak ich zamienników. Było to tym bardziej uzasadnione , że w tezie dowodowej zawartej w postanowieniu z dnia 11 maja 2012r. sąd wskazał, że biegły ma podać jakiego rodzaju części należałoby użyć , aby przywrócić pojazdowi wartość z przed zdarzenia .

Zasadny natomiast jest zarzut naruszenia art. 363 §lk.p.c. w związku z art. 805 § li 2k.p.c. poprzez przyjęcie , że odszkodowanie w przedmiotowej sprawie powinno obejmować różnicę między wartością pojazdu przed wypadkiem a ceną pojazdu uszkodzonego (pozostałości) . Należy zauważyć , że zgodnie z treścią art. 363 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego . Powódki domagały się zwrotu kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego . Z opinii biegłego jednoznacznie wynikało , że naprawa samochodu przy użyciu części alternatywnych ( o porównywalnej jakości do części oryginalnych ) wynosi 13828,31 zł a więc mniej niż wartość pojazdu przed wypadkiem . Co więcej biegły w swojej opinii i zeznaniach wprost stwierdził , że naprawa z wykorzystaniem takich części umożliwia przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego .

5

W tej sytuacji przyjęcie przez Sąd Rejonowy , że tylko naprawa pojazdu przy użyciu części oryginalnych prowadzi do przywrócenia stanu poprzedniego było błędne i w konsekwencji doprowadziło do wadliwego ograniczenia formy odszkodowania - z naruszeniem art. 363 k.c. - poprzez zasądzenie odszkodowania ( pomijając błędy matematyczne wskazane w uzasadnieniu ) w postaci różnicy pomiędzy wartością pojazdu przed wypadkiem a uszkodzonym . Należy zauważyć, że przywrócenie do stanu z przed wyrządzenia szkody pojazdu jako całości oznacza , że pojazd ma być sprawny technicznie i zapewnić poszkodowanemu komfort jazdy w takim stopniu jak przed zdarzeniem. Konieczność wymiany uszkodzonej części stanowi niewątpliwie normalne następstwo działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Nie oznacza to jednak wcale - jak przyjął sąd pierwszej instancji ~ że jedynie zastąpienie uszkodzonych części pojazdu częściami oryginalnymi prowadzi do naprawienia szkody . W niniejszej sprawie z opinii biegłego wprost wynikało , że użycie części alternatywnych o porównywalnej jakości przywraca pojazd do stanu sprzed wypadku . Co więcej , w okolicznościach sprawy mając na uwadze rok produkcji pojazdu i jego przebieg uzasadnione było użycie części alternatywnych a nie oryginalnych.

Należy zresztą podkreślić , że w tezie uchwały (7) z dnia 12 kwietnia 2012r. Sąd Najwyższy nie operuje pojęciami części oryginalne i alternatywne bądź zamienne lecz używa sformułowania „ odszkodowanie obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu " ( por. uchwała z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11 , OSNC 2012/10/112 ) .Nie ma racji również sąd pierwszej instancji nie przyznając w ramach odszkodowania , kosztów ekspertyzy wykonanej na zlecenie powódek .W ocenie Sądu Okręgowego ta ekspertyza wykazała nieprawidłowości w kosztorysie sporządzonym przez pozwanego i pozwoliła powódkom na określenie zakresu ich roszczenia .Bez znaczenia pozostaje tutaj fakt ,że powódki naprawiły pojazd później we własnym zakresie .

Odnosząc się z kolei do apelacji pozwanego stwierdzić należy , że nie jest ona zasadna w tym znaczeniu , iż prowadzi do obniżenia zasądzonego odszkodowania . Istotnie Sąd Rejonowy dokonując matematycznych obliczeń należnego powódkom odszkodowania nie uwzględnił już wypłaconej z tego tytułu w postępowaniu likwidacyjnym kwoty 4477,89 złotych , lecz z przyczyn wyżej już wskazanych ,nie prowadzi to do obniżenia zasądzonej w zaskarżonym wyroku kwoty odszkodowania .Nie ma również racji skarżący zarzucając naruszenie art. 361§2k.c. gdyż zasądzone odszkodowanie w kwocie 8200 złotych nawet przy

6

uwzględnieniu wypłaconego już odszkodowania w postępowaniu likwidacyjnym w kwocie 4477,89 złotych jest zbyt niskie i nie rekompensuje całości szkody .

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§lk.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie drugim i zasadził na rzecz powódek dalszą kwotę 1276 zł zważywszy , że powódkom należy się odszkodowanie w wysokości 13.823,31 zł oraz koszt prywatnej ekspertyzy 430,50 zł a w postępowaniu likwidacyjnym otrzymały 4.477,98 zł a w zaskarżonym wyroku sąd I instancji zasądził na ich rzecz kwotę 8.200,00 zł .

Apelację pozwanego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił i zmienił orzeczenie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji, mając na uwadze , że powódki w 68% wygrały proces a uległy pozwanemu w 32 % . Łączne koszty poniesione przez powódki wyniosły 3917 złotych ( 2400zł koszty pełnomocnika , 17 zł pełnomocnictwo , 700 zł opłata od pozwu , 800 zł zaliczka na biegłego ) a pozwanego 2417 zł ( 2400 koszty pełnomocnika i 17 zł pełnomocnictwo ) stąd Sąd Okręgowy na podstawie art. 100 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódek kwotę 1890 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i w takim stosunku nakazał pobrać od stron na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy nieziszczone koszty opinii biegłego ( 1135,10 zł koszt opinii - 800 zł zaliczka =335,10 zł i z tego 32 % - 107,10 zł powódki i 68 % =228 zł pozwany ).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł po myśli art. 98 § li2k.p.c w związku z art. 108 §lk.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódek solidarnie kwotę 155 złotych ( 65 zł opłata od apelacji i 90 zł opłata pełnomocnika na podstawie § 6pkt 2i §12ustlpkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ).

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem