Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Wieczorkiewicz

Sędziowie: SSA Maciej Świergosz

SSO del. do SA Jarema Sawiński (spr.)

Protokolant: st. sekr.sądowy Magdalena Ziembiewicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Zbigniewa Frankowskiego

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013r.

sprawy J. W.

oskarżonego z art. 286§1kk w zw. z art. 294§1kk i art. 12kk

z powodu apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 lutego 2013r., sygn. akt XVI K 342/10

1.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

2.  Zwalnia oskarżonego od obowiązku zapłaty Skarbowi Państwa kosztów sądowych i od opłaty za II instancję.

Jarema Sawiński Ewa Wieczorkiewicz Maciej Świergosz

UZASADNIENIE

J. W. został oskarżony o to, że w okresie od 17.03.2009r. do 26.10.2009r. w B., G., R., L., G., P., T., W., S., M., K., Ś., K., B., K., I., K., O., W., Z. i G., działając z góry powziętym zamiarem, w krótkich odstępach czasu oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, będąc prokurentem firmy (...) sp. z o.o. z/s w C., zarządzającym w rzeczywistości działalnością tej spółki, wprowadził w błąd właścicieli i pracowników szeregu podmiotów gospodarczych co do rzeczywistych możliwości płatniczych zarządzanej przez siebie spółki i zamiaru wywiązania się ze spłaty należności za zakupione z odroczonym terminem płatności zwierzęta rzeźne, jak i zlecone usługi i tak :

- za zakupione w okresie od 04.07.2009r. do 16.10.2009r. z Gospodarstwa Rolnego (...) z/s w B. bydło rzeźne łącznej wartości 199.344,72 zł

- za zakupione w okresie od 10.07.2009r. do 03.10.2009r. z Gospodarstwa (...) sp. z o.o. z/s w G. bydło rzeźne łącznej wartości 115.074,17 zł

- za zakupione w okresie od 12.08.2009r. do 28.09.2009r. z firmy (...) z/s w R. bydło rzeźne łącznej wartości 25.298,08 zł

- za zakupione w dniu 28.08.2009r. z Firmy Handlowo- (...) z/s w Ż. bydło rzeźne łącznej wartości 35.453,42 zł

- za zakupione w okresie od 14. (...). do 26.10.2009r. z Ośrodka (...) sp. z o.o. z/s w K. bydło rzeźne łącznej wartości 16.341,31 zł

- za zakupione w okresie od 22.07.2009r. do 31.07.2009r. z Instytutu (...) z/s w P. bydło rzeźne o łącznej wartości 30.533,21 zł

- za zakupione w okresie od 31.08.2009r do 30.09.2009r. z (...) sp. z o.o. z/s w S. bydło rzeźne łącznej wartości 39.273,75zł

- za zakupione w dniu 21.08.2009r. z Przedsiębiorstwa Handlowego (...) z/s w O. bydło rzeźne łącznej wartości 9.551,40zł

- za zakupione w okresie od 21.08.2009r. do 09.09.2009r. z Gospodarstwa Rolnego (...) w G. bydło rzeźne łącznej wartości 67.152,92 zł

- za zakupione w okresie od 17.03.2009r. do 10.09.2009r. z Przedsiębiorstwa Produkcyjno -Handlowo Usługowego (...) z/s w W. bydło rzeźne oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 141.011,95 zł

- za zakupione w okresie od 14.07.2009r. do 03.09.2009r. z Firmy (...) z/s w S. bydło rzeźne i trzodę chlewną łącznej wartości 138.015,67 zł

- za zakupione w okresie od 25.06.2009r. do 30.07.2009r. z firmy Skup (...) z/s w M. bydło rzeźne, trzodę chlewną oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 74.707,45 zł

- za zakupione w okresie od 07.08.2009r. 16.09.2009r. z Zakładu Usługowo-Handlowego (...) z/s w K. bydło rzeźne i trzodę chlewną łącznej wartości 54. 360,82 zł

- za zakupione w okresie od 12.05.2009r. do 18.09.2009r. z firmy Skup - (...)-Transport S. L. z/s w Ś. bydło rzeźne oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 79.585,76 zł

- za zakupione w okresie od 06.08.2009r. do 03.09.2009r. z Przedsiębiorstwa (...) z/s w K. bydło rzeźne oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 149.487,31 zł

- za wykonane w okresie od 14.05.2009r. do 27.07.2009r. przez firmę PPHU (...) z/s w Z. międzynarodowe usługi transportowe łącznej wartości 101.001,12 zł

-za zakupione w okresie od 24.07.2009r. do 18.09.2009r. z firmy Usługi (...) z/s w Ś. bydło rzeźne i trzodę chlewną łącznej wartości 70.077,82 zł

- za zakupione w okresie od 06.08.2009r. do 10.09.2009r. z firmy Skup (...) z/s w K. bydło rzeźne łącznej wartości 104.371,26 zł

- za zakupione w okresie od 14.08.2009r. do 10.09.2009r. z firmy Skup i (...) z/s w B. bydło rzeźne łącznej wartości 62.626,47 zł

- za zakupione w okresie od 03.07.2009r. do 07.08.2009r. z firmy Skup (...) z/s w B. bydło rzeźne, trzodę chlewną oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 91.629,29 zł

- za wykonane w okresie od 18.07.2009r. do 23.07.2009r. przez firmę Skup (...) z/s w B. usługi transportowe łącznej wartości 3.386,94 zł

- za zakupione w okresie od 10.06.2009r. do 17.09.2009r z firmy Skup (...) oraz Półtusz J. J. (1) z/s w K. bydło rzeźne oraz zleconą tej firmie organizację skupu zwierząt rzeźnych łącznej wartości 13.208,37 zł

- za zakupione w okresie od 16.07.2009r do 29.07.2009r. ze (...) sp. z o.o. z/s w I. bydło rzeźne łącznej wartości 20.279,68 zł

- za zakupione w okresie od 16.06.2009r. do 02.09.2009r. z firmy Skup i (...) z/s w K. bydło rzeźne oraz wykonane przez tą firmę usługi transportowe łącznej wartości 160.081,55 zł

- za wykonanie w okresie od 21.09.2009r. do 01.10.2009r. przez Zakład (...) oraz (...) usługi napraw pojazdów ciężarowych łącznej wartości 8.178,37 zł

- za wykonanie w okresie od 29.08.2009r. do 31.08.2009r. przez firmę PHU (...) z/s w G. usługi transportowe łącznej wartości 41.148,54 zł ,

czym doprowadził wymienione firmy do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem o łącznej wartości 1.851.681,35 zł co stanowi mienie wielkiej wartości tj. o popełnienie przestępstwa z art. 286 §1 k.k. w zw. art. 294 §1 k.k. i art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 1 lutego 2013 r. sygn. akt XVI K 342/10 uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego czynu w sposób wyżej opisany tj. występku z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. i art. 12 k.k., z tą zmianą że kwota wyłudzenia dokonanego na szkodę Gospodarstwa (...) sp. z o.o. w G. wyniosła 115.075,27 zł, kwota wyłudzenia dokonanego na szkodę S. L. wyniosła 79.518,81 zł , kwota wyłudzenia dokonanego na szkodę J. T. (1) wyniosła 9.542,13 zł, a kwota wyłudzenia dokonanego na szkodę J. P. wyniosła 159.932,46 zł, usługi przez PHU (...) zostały wykonane w okresie od 02 – 03 września 2009r. zaś miejscem popełnienia przez oskarżonego przestępstwa była nadto C. i za to na podst. Art. 294 §1 k.k. oraz art. 33 §2 i 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wymiarze 200 stawek dziennych przy określeniu wysokości jednej stawki na kwotę 100 zł .

Na podstawie art. 63§1 k.k. na poczet wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności zaliczono okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 12 – 13 sierpnia 2010 r.

Na podstawie art. 46§1 k.k. zobowiązano oskarżonego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonych :

- S. L. kwoty 79.518,81 zł

- K. T. kwoty 91.629,29 zł

Na podstawie art. 415 §4 k.p.k. zasądzono od oskarżonego odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonych :

- W. J. w kwocie 35.453,42 zł

- Ośrodka (...) sp. z o.o. z/s w K. w kwocie 15.472,74 zł

- Instytutu (...) z/s w P. w kwocie 30.533,21 zł

- (...) sp. z o.o. w kwocie 39.273,75 zł

- K. K. (1) w kwocie 67.152,92 zł

- K. J. w kwocie 62.626,47 zł

- M. T. w kwocie 3. 386,94 zł

- (...) sp. z o.o. z/s w I. w kwocie 20.279,68 zł

Na podstawie art. 626§1 k.p.k. oraz art. 627 k.p.k. obciążono oskarżonego kosztami postępowania w całości w tym wymierzono mu opłatę na podstawie art. 1, art.2 ust.1 pkt. 5 oraz art.3 ust.1 ustawy o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983r. Nr.49, poz. 223 ze zm. ) w kwocie 4400 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli obrońca oskarżonego J. W. oraz prokurator.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 438 §2 k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów postępowania, która jego zdaniem miała wpływ na treść orzeczenia, w tym :

a)  Art. 2§2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez naruszenie wymogu opierania wszelkich rozstrzygnięć na podstawie prawdziwych ustaleń faktycznych, a więc takich, które zostały udowodnione, tj. wykazane wiarygodnymi dowodami,

b)  Art. 5 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. , poprzez rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego

c)  Art. 424 § 1 pkt.1 k.p.k. poprzez całkowite zdyskredytowanie w uzasadnieniu wyroku tych okoliczności, które miały istotny wpływ na ocenę możliwości przypisania odpowiedzialności karnej oskarżonemu poprzez zbagatelizowanie okoliczności towarzyszących zaistniałemu zdarzeniu, tj. sytuacji w branży mięsnej w 2009 r., sytuacji na rynku walutowym w 2009 r., nieotrzymania przez spółkę (...) Sp. z o.o. należności od dłużników zagranicznych i krajowych ;

d)  Art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegające na dowolnej, sprzecznej ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz z zasadami prawidłowego rozumowania ocenie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu iż :

- uznaniu oskarżonego J. W. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy na to nie pozwala

-uznaniu iż zachowanie J. W. wyczerpuje znamiona przestępstwa oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 k.k. podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wypływają wnioski wprost przeciwne;

- uznaniu zeznań świadka B. K. za niewiarygodne w części w jakiej wskazała ona na fakt posiadania wierzytelności na kwotę 88.000,00 zł w stosunku do W. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) W. B., a nadto uznaniu, iż spółka (...) Sp. z o.o. nie posiadała wierzytelności w stosunku do w/w podmiotu, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na wyciągnięcie takiego wniosku ;

- uznaniu, iż kontrahenci spółki (...) Sp. z o.o. nie mieli świadomości o problemach finansowych spółki, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wypływają wnioski wprost przeciwne;

- uznaniu, iż J. W. nie podejmował prób ratowania spółki (...) Sp. z o.o. oraz całkowitej spłaty należności wszystkich kontrahentów, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wypływają wnioski wprost przeciwne;

- uznaniu, iż próby znalezienia zagranicznych inwestorów dla spółki (...) Sp. z o.o. przez oskarżonego stanowią okoliczność go obciążającą w niniejszej sprawie;

- uznaniu dokonywanych przez spółkę (...) Sp. z o.o. zakupów na targu w B. za nieopłacalne, pomimo braku jakiegokolwiek materiału dowodowego , który potwierdzałby ten fakt;

- uznaniu zeznać świadka J. R. za wiarygodne w zakresie w jakim wskazała, iż spółka (...) Sp. z o.o. dążyła do spłaty zadłużenia oraz podejmowała prób kontynuowania działalności, z jednoczesnym zdyskredytowaniem tych okoliczności przy charakteryzowaniu elementów podmiotowych przestępstwa oszustwa;

- całkowitym zdyskredytowaniu faktu dokonania przez spółkę (...) Sp. z o.o. spłat należności przynajmniej w części co do niektórych pokrzywdzonych:

Całkowitym zdyskredytowaniu faktu spłacenia przez spółkę (...) Sp. z o.o. wszelkich zobowiązań finansowych za lata 2007 oraz 2008, części za 2009r. – w tym za okres objęty zarzutem, a także należności z tytułu kredytów i należności publicznoprawnych;

- uznaniu, iż sytuacja finansowa spółki (...) Sp. z o.o. pogarszała się sukcesywnie od 2007 r., podczas gdy spółka wypracowała w 2008 r. oraz w pierwszym kwartale 2009r. zysk ;

- uznaniu iż spółka (...) Sp. z o.o. przestała być rentowna w 2007 r. podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wypływają wnioski wprost przeciwne ;

- uznaniu, iż J. W. wiedział, że zapłata należności pokrzywdzonym z tytułu dostarczonego przez nich towaru nie jest obiektywnie możliwa;

- uznaniu, iż J. W. wobec straty spółki (...) Sp. z o.o. w 2007 r. powinien był spodziewać się, że spółka nie będzie miała

środków na zapłatę należności kontrahentom w drugiej połowie 2009r.;

2. na podstawie art. 439 §3 k.p.k. obrońca zarzucił nadto zaskarżonemu orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych będący rezultatem wskazanych wyżej naruszeń prawa procesowego, w zakresie ustalenia iż :

a.  J. W. wprowadził swoich kontrahentów w błąd co do sytuacji finansowej spółki (...) Sp. z o.o.;

b.  J. W. działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;

c.  J. W., jako prokurent spółki (...) Sp. z o.o. nie mógł dokonywać wszelkich czynności w imieniu w/w podmiotu, podczas gdy z powszechnie obowiązujących przepisów prawa wynika wniosek wprost przeciwny;

d.  (...) Sp. z o.o. nie mieli informacji o sytuacji finansowej w/w podmiotu, podczas gdy spółka składała sprawozdania finansowe za lata 2007 i 2008 które są jawne,

e.  (...) Sp. z o.o. nie mieli informacji o sytuacji finansowej w/w podmiotu, podczas gdy J. W. oraz pracownicy w/w podmiotu, na bieżąco informowali o ciężkiej sytuacji finansowej oraz zatorach płatniczych każdego z kontrahentów spółki;

f.  J. W. pomimo spłaty przez (...) Sp. z o.o. wszelkich zobowiązań za lata 2007 oraz 2008 powinien był przewidywać, iż w drugiej połowie 2009r. spółka (...) Sp. z o.o. nie będzie miała środków finansowych na zaspokojenie wszystkich swoich wierzycieli;

g.  Strata wykazana w sprawozdaniu finansowym za 2007 r. powstała tylko i wyłącznie w 2007r., podczas gdy wynikała ona z zaksięgowania w 2007 r. należności nieściągalnych za poprzedni kilkuletni okres;

h.  Trudna sytuacja przedsiębiorstw działających w branży mięsnej ( w tym spółki (...) Sp. z o.o. ) pod koniec pierwszej dekady XXI wieku nie miała wpływu na wypełnianie przez w/w spółkę swoich zobowiązań oraz na działanie oskarżonego J. W.;

i.  Wahania kursów walut pod koniec pierwszej dekady XXI wieku nie miały wpływu na wypełnianie przez spółkę (...) Sp. z o.o. swoich zobowiązań w stosunku do kontrahentów;

j.  Upadek angielskiego kontrahenta spółki (...) Sp.z o.o. nie miał wpływu na wypełnianie prze w/w podmiot jego zobowiązań w stosunku do kontrahentów;

k.  Błędne ustalenie przez Sąd I Instancji wysokości aktywów trwałych spółki (...) Sp. z o.o. na dzień 31 grudnia 2007 r.;

l.  Spółka (...) Sp. z o.o. przestała być rentowna z końcem 2007r. podczas gdy z uzasadnienia wyroku wprost wynika, iż spółka (...) Sp. z o.o. wypracowała zysk za 2008r. oraz zysk za pierwszy kwartał 2009 r.

m.  J. W. wiedział, że spółka (...) Sp. z o.o. nie ma środków na pokrywanie bieżących zobowiązań spółki w połowie 2009r. pomimo osiągnięcia przez spółkę zysku za rok 2008 oraz za pierwszy kwartał 2009r.;

n.  Zakwestionowanie przez ubezpieczyciela faktu powstania szkody powoduje brak wierzytelności po stronie spółki (...) Sp. z o.o. w stosunku do W. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...);

o.  Złożenie przez oskarżonego wniosku o upadłość spółki (...) Sp. z o.o. byłoby dla pokrzywdzonych kontrahentów korzystniejsze niż próby ratowania firmy i faktyczne częściowe spłacenie części wierzycieli przez oskarżonego;

p.  Okolicznością obciążającą J. W. jest fakt skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Głogowie z dnia 30 sierpnia 2007 r. ( sygn. akt II K 381/07), podczas gdy powyższy wyrok uległ zatarciu .

Ponadto na podstawie art. 438 pkt. 4 k.p.k. obrońca zarzucił wyrokowi rażącą niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności, wyrażającą się wymierzeniem oskarżonemu kary pozbawienia wolności powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia oraz nie zastosowaniem w stosunku do oskarżonego instytucji warunkowego zawieszenia jej wykonania na okres próby. Obrońca wniósł również o uzupełnienie materiału dowodowego poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań A. W. i M. W. na okoliczność dokonywanych zakupów bydła na targu w B. oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci informacji o osobie oskarżonego z Krajowego Rejestru Karnego.

W konsekwencji stawianych zarzutów obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie J. W. od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Prokurator w swojej apelacji w oparciu o art. 438 pkt 4 k.p.k. i art. 427 k.p.k. zarzucił wyrokowi rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności jako nieproporcjonalnie niskiej w odniesieniu do wysokiego stopnia szkodliwości społecznej zarzucanego czynu, wynikającej z bardzo wysokiej wartości wyłudzonej kwoty, uczynienia sobie przez oskarżonego z tego przestępczego działania stałego źródła utrzymania i wyjątkowego nasilenia złej woli w jego działaniu, co sprawia, że wymierzone w dolnych granicach ustawowego zagrożenia kara pozbawienia wolności razi swoją łagodnością i powoduje, że nie spełnia ona wymogów prewencji indywidualnej jak też należytego oddziaływania społecznego. Powołując się na powyższy zarzut prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie J. W. kary 4 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje obrońcy i prokuratora nie zasługują na uwzględnienie .

Na wstępie należy podnieść ,że Sąd I instancji dokonał wszechstronnego i kompleksowego zgromadzenia materiału dowodowego w sposób umożliwiający dokonanie odtworzenia stanu faktycznego, a w konsekwencji prawidłowej kwalifikacji prawnej czynów zarzucanych oskarżonemu. Przeprowadził rzetelną ocenę dowodów wskazując dokładnie ,którym z nich i w jakiej części dał wiarę, a którym przymiotu wiarygodności odmówił. Stanowisko swoje w tej kwestii przedstawił w uzasadnieniu orzeczenia prawidłowo stosując zasady logiki , wiedzy i doświadczenia życiowego. Rozważania Sądu I instancji aczkolwiek swobodne nie noszą cech dowolności, a tym samym korzystają w pełni z ochrony przewidzianej w treści art.7 k.p.k.

Odnosząc się do treści apelacji obrońcy oskarżonego J. W. podnieść należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może się sprowadzać do samej polemiki z ustaleniami sądu wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – do czego faktycznie sprowadza się apelacja – lecz należy wykazać jakich konkretnie uchybień w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd. Takich wskazań w przekonaniu Sądu Apelacyjnego w przedmiotowej apelacji brakuje. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennych poglądów w zakresie ustaleń faktycznych, opartych na innych dowodach niż te, na których oparł się Sąd I instancji, nie może prowadzić samo w sobie do wniosku o popełnieniu przez ten Sąd błędu w ustaleniach faktycznych ( poruszone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29.10.2010 roku, II AKa 162/10, KZS 2011,nr3 poz.47 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 20.11.2012 roku ,WA 24/12, publikowany www.SN.pl). Analizując zarzuty apelacji w tym zakresie podkreślić należy ,że nie spełniają one powyżej wskazanych przesłanek i sprowadzają się bądź do polemiki z ustaleniami Sądu Okręgowego bądź prezentowania wygodnych dla oskarżonego J. W. ustaleń i konkluzji. W ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy dopuścił się jedynie uchybienia polegającego na przyjęciu ,że oskarżony był skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Głogowie z dnia 30 sierpnia 2007 roku ( II K 381/07) bowiem w chwili orzekania przez Sąd Okręgowy skazanie tym wyrokiem uległo zatarciu z mocy prawa. Błąd powyższy nie miał jednakże wpływu na treść wyroku co wskazane zostanie w dalszej części uzasadnienia. Podstawową tezą obrony przy formułowaniu zarzutów jest stwierdzenie, że Sąd Okręgowy mając do wyboru dwie wersje zdarzeń zawsze wybierał wersję niekorzystną dla oskarżonego czym przede wszystkim naruszył dyspozycję art.5§2 k.p.k. ale także dyrektywy prawdy ( art.2§2 k.p.k.), bezstronności ( art.4 k.p.k.) czy wreszcie przekraczając zasady swobodnej oceny dowodów ( art.7 k.p.k.). Prawdą jest, że zarówno oskarżony jak i podmioty ,z którymi współpracował należały do przedsiębiorstw profesjonalnych. Nie ulega także wątpliwości, że przedsiębiorstwa branży mięsnej, w tym firma (...)-mas przeżywały w końcu pierwszej dekady XXI wieku poważne kłopoty finansowe związane z ogólnie trudną sytuacją na rynku mięsnym jak i wahaniami kursu złotego. Okoliczności te nie uszły jednak uwagi Sądu Okręgowego (karta 2076 akt). Brał je pod uwagę przy ocenie czy oskarżony wyczerpał swoim zachowaniem znamiona zarzucanego mu przestępstwa. Wbrew twierdzeniom apelującego nie ma w tych ustaleniach błędu sprzeczności dokonanych ustaleń. Ryzyko gospodarcze, jak słusznie zauważa obrońca, wiąże się z możliwym zmniejszeniem zbytu, osiąganiem gorszych od zamierzonych wyników i ponoszeniem nieprzewidywalnych strat. Nie obejmuje jednak tego pojęcia świadome przenoszenie takiego ryzyka z jednego podmiotu na drugi ,bez zachowania parytetu zagrożeń. Z taką natomiast sytuacją mamy do czynienia w konkretnym przypadku. Oskarżony wręcz wykorzystał trudne położenie podmiotów w branży mięsnej bowiem właśnie w dobie trudności ze zbytem i kryzysu istnieje większa łatwość w pozyskiwaniu kontrahentów nawet w sytuacji ,gdy nie daje się pełnej gwarancji spełnienia świadczeń wzajemnych. Oczywistym jest ,że w czasie gdy nie ma na rynku płynności kapitału, łatwiej jest uzyskać towar na przedłużony termin płatności bez mocnych gwarancji po stronie biorącego towar lub usługę, że świadczenie wzajemne zostanie spełnione w terminie. Zarówno sam oskarżony jak i jego pracownicy ( co drobiazgowo wskazał w uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy) dawali kontrahentom takie zapewnienia bez pokrycia. Z zeznań głównej księgowej jak i z bilansu spółki za 2007 rok wynika, że już wówczas wykazała ona bardzo poważną stratę finansową. Zysk osiągnięty w 2008 roku był wobec wcześniejszych strat minimalny i nie pozwalał na racjonalne założenie, że spółka sama wydźwignie się z finansowej zapaści. Oskarżony miał pełną wiedzę na temat sytuacji finansowej W.. Wiedział zatem, że jakiekolwiek zapewnienia o zapłacie za towary i usługi są praktycznie bez pokrycia. Wskazywanie przez obrońcę, że w 2008 roku firma osiągnęła zysk w kwocie około 360 tysięcy złotych jako dowód na uprawnienie oskarżonego do pozytywnego myślenia o kondycji finansowej spółki jest całkowicie nieuprawnione. Obrońca pomija bowiem w swoich wywodach ,że strata za 2007 rok wyniosła 5 milionów złotych. Odrobienie strat w stosunku rok do roku wyniosło zatem zaledwie ich jedną trzynastą część. Jako takie nie dawało żadnych racjonalnych uprawnień do wiary, że w znanej oskarżonemu obiektywnie trudnej sytuacji na rynku mięsnym dojdzie do nagłej sanacji finansów firmy bez jej dokapitalizowania pożyczonymi na przykład z banku pieniędzmi. Tym samym zgodne z logiką jest twierdzenie zawarte w uzasadnieniu Sądu Okręgowego, że podejmowane działania zmierzające do uzyskania nowych rynków zbytu w 2009 roku nie tłumaczą przerzucania przez J. W. konsekwencji trudnej sytuacji rynkowej na kontrahentów W. zwłaszcza ,że nie weszły te starania nawet w fazę realizacji. Sąd Okręgowy nie wyciągał zresztą negatywnych konsekwencji z faktu starania się oskarżonego o pozyskanie nowych rynków zbytu. Wywody w tym zakresie dotyczyły tylko i wyłącznie kwestii związanych z ustaleniem ,że oskarżony miał pełną świadomość trudnej sytuacji finansowej spółki, a starania w tym względzie miały zmierzać do poprawy tej sytuacji. Zupełnym nieporozumieniem jest powoływanie się przez obrońcę oskarżonego na pismo skierowane przez oskarżonego do większości wierzycieli spółki z 23 października 2009 roku opisujące trudności spółki i zawierające prośbę rozłożenia na raty zaległości. Zostało ono bowiem wysłane w momencie gdy zamówienia były już składane tylko do jednego z pokrzywdzonych podmiotów to jest do Ośrodka (...) sp. z o.o. w K. i to na błahą w stosunku do pozostałych zobowiązań łączną kwotę 16.341 złotych. Paradoksalnie zatem pismo to nie służyło poinformowaniu przyszłych kontrahentów o podwyższonym ryzyku współpracy z W., a raczej choćby chwilowemu uspokojeniu wierzycieli wobec których spółka miała już bardzo istotne zaległości finansowe. Na okoliczność opłacalności transakcji zakupu bydła w B. Sąd Apelacyjny przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe dopuszczając na wniosek obrońcy na etapie postępowania odwoławczego dowód z zeznań świadków M. W. i A. W.. Sąd nie znalazł powodów do tego by zdyskwalifikować prawdziwość twierdzeń tych osób jednakże stwierdza, że ich zeznania nie wpływają w najmniejszym stopniu na ocenę ogólną zachowania oskarżonego. Z twierdzeń świadków tych wynika bowiem ,że zakupy bydła w B. przynosiły przedsiębiorstwu zysk . Z natury swej były to transakcje gotówkowe ,gdzie sprzedawcy otrzymywali natychmiast zapłatę za towar. Inni kontrahenci spółki tego szczęścia nie mieli. Sami słuchani świadkowie przyznają, że transakcje w B. miały charakter głównie gotówkowy. Ich znaczenie jednak dla działalności firmy jak sam przyznaje obrońca ( strona 14 apelacji ) miały znaczenie marginalne. Nawet jeżeli przyjąć ich pełną opłacalność to i9 tak nie poprawiły sytuacji w jakiej postawieni zostali przez oskarżonego inni kooperujący z nim przedsiębiorcy. Nietrafny jest także zarzut obrony, że o uczciwości i dobrych intencjach oskarżonego świadczy sposób w jaki współpracował z bankiem. Oskarżony miał bowiem pełną świadomość, że jeżeli przestałby jako kredytobiorca być dla banku wiarygodny to wówczas jego szanse utrzymania się na rynku natychmiastowo zmalałyby do zera. Obrońca zdaje się nie dostrzegać, że przedmiotem zarzutu stawianego oskarżonemu nie jest niezapłacenie konkretnych należności za przejęte towary i usługi ile świadomość oskarżonego w chwili zawierania transakcji ,że nie jest w stanie uregulować należności w terminie z jednoczesnym bezpośrednim wprowadzeniem w błąd kontrahentów co do płynności finansowej firmy bądź przemilczeniem wobec nich faktycznej sytuacji uniemożliwiającej wywiązanie się ze zobowiązań. Sąd Apelacyjny w pełni podziela w tym zakresie zaprezentowane przez Sąd Okręgowy stanowisko, że znamiona oszustwa wypełnia działanie sprawcy, który składając zamówienie na dostarczenie towaru bądź wykonanie usługi, za które płatność ma nastąpić w określonym terminie, jeżeli złożeniu zamówienia towarzyszy powzięty z góry zamiar niedotrzymania uzgodnionego terminu zapłaty odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia zapłaty od powodzenia inwestycji dokonanych w przyszłości. ( por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28.02.1995 r. , II AKa 2/95, Prok. i Pr. 1995 r., Nr 9, poz.22). Dla oceny przestępczego charakteru czynu oskarżonego nie ma istotnego znaczenia, że pokrzywdzone podmioty gospodarcze nie sprawdzały należycie kondycji finansowej firmy, z którą prowadziły działalność gospodarczą. Nawet skrajna nieodpowiedzialność pokrzywdzonego nie dekompletuje znamion przestępstwa z art.286§1 k.k. Sprawca przestępstwa z art..286§1 k.k. wyczerpuje jego znamiona także wówczas gdy nie działa z góry powziętym zamiarem przywłaszczenia sobie mienia partnera gospodarczego na trwałe. Znamiona tegoż przestępstwa są już zrealizowane wówczas gdy efektem działania sprawcy będzie rozporządzenie mieniem przez kontrahenta w sposób niekorzystny to jest chociażby z powodu opóźnień w realizacji płatności. Co do tego ostatniego elementu oskarżony J. W. miał pełną świadomość, co w sposób wręcz drobiazgowy wykazał w uzasadnieniu swojego wyroku Sąd Okręgowy, a które to wywody Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela czyniąc je przedmiotem własnych ustaleń. Nielogicznym bowiem byłoby twierdzenie, że znając sytuację finansową własnej firmy oskarżony mógłby zakładać nawet przy założeniu irracjonalnego wręcz optymizmu po jego stronie, że jego firma jest w stanie zrealizować zaciągnięte zobowiązania. Nie przeczą takiemu rozumowaniu cytaty z wypowiedzi świadków wskazane na stronie 16 apelacji obrońcy. To, że po zawarciu umów informowano kontrahentów o kłopotach finansowych w żaden sposób nie ekskulpuje oskarżonego. Wiedzę o tym, że należności nie zostały uregulowane na czas, zgodnie z treścią zawieranych umów mieli bowiem chociażby z wyciągów z własnych kont. Te informacje służyły w przekonaniu Sądu Apelacyjnego jedynie uspokojeniu kontrahentów i były obliczone na osłabienie ich determinacji w dążeniu do szybkiego odzyskania należnych świadczeń. Jak wyżej wspomniano kontrahenci W. także funkcjonowali w warunkach kryzysu na rynku mięsnym. Ich skłonność do podejmowania ryzyka była zatem całkowicie zrozumiał i co więcej wykorzystana przez oskarżonego. Znamiona oszustwa wypełnia działanie sprawcy, który w umowie zobowiązuje się do określonej płatności w uzgodnionym, odroczonym terminie, jeżeli jej zawarciu towarzyszy powzięty z góry zamiar niedotrzymania uzgodnionego terminu zapłaty i odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia zapłaty od ewentualnego powodzenia określonych inwestycji dokonanych w przyszłości. Zaciąganie przez bankruta zobowiązań, bez informowania o swojej sytuacji wypełnia znamiona przestępstwa z art.286§1 k.k. Obrońca zarzuca Sądowi Okręgowemu wybiórczą ocenę zeznań świadków powołując się na cytaty wskazujące na to, że oskarżony miał jakoby informować o kondycji firmy przed zawarciem umów. Po pierwsze jednak z treści wypowiedzi świadków wskazanych przez obrońcę wyraźnie wynika, że oskarżony dawał pełną nadzieję kontrahentom na realizację zobowiązań firmy, po drugie to właśnie obrońca dokonał bardzo wybiórczej analizy zeznań świadków bowiem w zdecydowanej większości przypadków pokrzywdzeni nie mieli nawet podstawowej wiedzy o kłopotach finansowych W.. ( zeznania świadka T. L., P. K., J. T., K. K., K. S., J. D., M. P.). w przypadku świadka J. ,którego wskazuje obrońca jako przykład uczciwości oskarżonego stwierdzić należy, że zeznania tego świadka wskazują na coś wręcz przeciwnego. Na początku 2009 roku spółka zaprzestała płacić za faktury wystawiane przez świadka J., który w lipcu 2009 roku został ponownie namówiony do współpracy i ponownie w sierpniu 2009 roku zgodził się dostarczyć towar za ponad 35.000 złotych, za który pieniędzy nie uzyskał pomimo zapewnień ,że w ciągu 1,5 miesiąca należność będzie uregulowana. Wskazane zeznania świadka D., J., (...), T., M. czy B. wskazują jedynie, wbrew intencji obrońcy oskarżonego, że firma miała kłopoty finansowe, o których informowano kontrahentów ,jednakże dopiero po zawarciu umów i co więcej po upływie terminów płatności zobowiązań. Konkludując nieuprawniona jest teza zawarta w apelacji obrońcy oskarżonego ,że Sąd I instancji dokonał oceny zachowań oskarżonego w oderwaniu od kontekstu sytuacji na rynku mięsnym. Oskarżony aby ratować swoją firmę świadomie zaciągał bowiem zobowiązania u innych podmiotów ,mając wiedzę ,że nie jest w stanie terminowo realizować kontraktów i przenosił w ten sposób całość ryzyka gospodarczego na swoich dostawców zwierząt i usług. Kłopoty z płynnością finansową W. nie powstawały po zaciągnięciu zobowiązań wobec pokrzywdzonych podmiotów a znacznie wcześniej. W tym stanie rzeczy nie sposób zasadnie twierdzić, że uregulowanie zobowiązań było niemożliwe, bądź utrudnione na skutek okoliczności zaistniałych po zawarciu konkretnych umów, a tylko takie ustalenie uprawniałoby tezę ,że firma (...)-mas nie mogła realizować swoich zobowiązań na skutek trudności na rynku mięsnym bez świadomego pokrzywdzenia wierzycieli. Sąd Apelacyjny nie podziela także argumentacji obrońcy ,że nie uwzględniono okoliczności ,że do kryzysu finansowego firmy doprowadziły nieopłacone transakcje z kontrahentem z Wielkiej Brytanii. Niedopuszczalna jest bowiem teza, że niepowodzenia przedsiębiorstwa na jednym polu gospodarczym mogą być powetowane przez pokrzywdzenie w procesie gospodarczym innych kontrahentów. Na akceptację z kolei zasługują wywody Sądu Okręgowego w zakresie możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Po raz kolejny należy podkreślić ,że niewielkie zyski w 2008 roku i na początku 2009 roku w żaden sposób nie uprawniały do optymistycznych założeń co do kondycji finansowej W. przy założeniu pięciomilionowych strat w 2007 roku. Jeżeli nie wniosek o upadłość to pozostawało, przy zachowaniu uczciwości wobec kontrahentów staranie się o kolejny kredyt na prowadzenie działalności. W tej materii jednak oskarżony nie podjął starań bowiem miał świadomość, że przedsiębiorstwo było w tak złej kondycji finansowej, że uzyskanie takiego kredytu z banku rozsądnie kalkulującego ryzyko było skazane na niepowodzenie. Sąd Apelacyjny podziela pogląd, że nie można odpowiedzialności za popełnienie przestępstwa z art.286§1 k.k. redukować do odpowiedzialności za dług. powyżej wykazano dlaczego Sąd Apelacyjny uznał, że w niniejszej sprawie jednoznacznie wykazano oskarżonemu, że nie samo powstanie zadłużeń jest podstawą jego odpowiedzialności. J. W. wiedział bowiem o kondycji spółki, wiedział o braku płynności finansowej, wiedział o nietrafionych kontraktach i miał wreszcie świadomość, że w chwili zawierania umów z kontrahentami spółka nie jest w stanie rzetelnie ich realizować. Wiedział wreszcie, znając co podkreśla apelujący, sytuację na rynku mięsnym, że dla jego kontrahentów nie wywiązanie się przez niego z umów spowoduje bardzo poważne kłopoty w prowadzeniu działalności gospodarczej. Pomimo to z pełną świadomością podejmował decyzje o zaciąganiu kolejnych zobowiązań przenosząc ryzyko prowadzenia własnej działalności gospodarczej na inne podmioty. Nie ekskulpuje oskarżonego także fakt częściowych spłat na rzecz niektórych z pokrzywdzonych podmiotów. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego działania takie zmierzały bowiem przede wszystkim do utrzymania pozorów wiarygodności przedsiębiorstwa i miały w swoim założeniu skłonić już oszukanych kontrahentów do dalszej współpracy. Sąd Apelacyjny w pełni podziela zapatrywania prawne Sądu Okręgowego w zakresie kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu zachowań i czyni je integralną częścią własnych rozważań uznając je tym samym za kompletne i wyczerpujące.

Sąd Apelacyjny nie podzielił wreszcie stanowiska obrońcy oskarżonego w zakresie zarzutu wymierzenia J. W. rażąco, niewspółmiernie surowej kary. W pełni zasadny jest zarzut obrońcy ,że bezpodstawnie przyjęto jako jedną z okoliczności obciążających oskarżonego to, że został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 30 sierpnia 2007 roku ( (...)). Trafnie wywodzi obrońca, że skazanie powyższe uległo zatarciu z mocy prawa ,a zatem nie może rodzić dla oskarżonego żadnych negatywnych konsekwencji. Obrońca pomija jednak fakt, że oskarżony nie jest osobą nie karaną bowiem w dalszym ciągu nie doszło do zatarcia skazania wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 23.11.2010 roku ( (...)) za przestępstwa z art.77 pkt 2 i art.79 pkt 4 związane co więcej z prowadzeniem W. , a polegające na zawarciu nierzetelnych danych w sprawozdaniu finansowym spółki i nie złożeniu, wbrew ciążącemu obowiązkowi, sprawozdania finansowego dotyczącego spółki. Wyrokiem tym oskarżony został skazany na samoistną karę grzywny.

Zarzut niewspółmierności orzeczonej kary trafny jest jedynie wówczas ,gdy kara mieszcząc się w granicach ustawowego zagrożenia nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa jak i osobowości sprawcy i w poczuciu społecznym jest z tych względów karą niesprawiedliwą (wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1985 roku, V KRN 178/85, OSNKW 7-8 z 1985 roku poz. 60). Nie chodzi jednak o każdą różnicę co do wymiaru kary ,a tylko o taką ,która jest tak zasadniczej natury, że kara pierwotnie wymierzona winna być uznana za taką, której rozmiar byłby wręcz nie do zaakceptowania ,a zatem przenoszącą ponad miarę uwzględnienie okoliczności obciążających, przy braku oszacowania okoliczności łagodzących oraz opartą o błędne zapatrywania w zakresie oceny stopnia zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości (wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 1995 roku, II KRN 199/94, OSNPP 6/1995, poz.18). Przestępstwo zarzucane oskarżonemu zagrożone jest karą od roku do dziesięciu lat pozbawienia wolności zatem sam wymiar kary 2 lat i 6 miesięcy uznać należy za oscylujący w dolnych granicach ustawowego zagrożenia tym bardziej ,że oskarżonemu przypisano działanie w warunkach art.12 k.k. Podkreślenia wymaga fakt ,że Sad Okręgowy jako podstawową okoli8czność obciążającą uwzględnił nie dotychczasową karalność oskarżonego a rozmiar udowodnionej oskarżonemu przestępczej działalności ( strona 91 uzasadnienia wyroku SO). Sąd Apelacyjny w pełni podziela takie rozumowanie. To właśnie ilość oszukanych podmiotów, wartość mienia utraconego przez pokrzywdzone firmy wreszcie konsekwencja oskarżonego w zakresie prowadzenia przestępczej działalności winny mieć decydujący wpływ na wymiar kary. Proponowana przez obrońcę łagodniejsza kara pozbawienia wolności i to orzeczona z dobrodziejstwem warunkowego jej zawieszenia na okres próby byłaby właśnie przykładem rażącej i niewspółmiernej łagodności. Orzeczenie sądu sprowadziłoby się wówczas niemalże do ustalenia odpowiedzialności o charakterze cywilnym i pomijałoby podstawowy negatywny wydźwięk działania oskarżonego jakim było anarchizowanie obrotu gospodarczego. Przyjęcie za obrońcą ,że orzeczona kara pozbawienia wolności mogłaby oskarżonego dodatkowo zdeprawować podważałoby sens wymierzania takich kar w ogóle. Sąd Apelacyjny zauważa, że zatarcie skazania w jednej ze spraw nie powoduje automatycznie ,że orzeczona kara razi swoją surowością. Nie mamy bowiem do czynienia ze sprawcą ,który po raz pierwszy popadł w konflikt z prawem, sprawcą incydentalnym, przypadkowym, którego na ławę oskarżonych doprowadził zbieg okoliczności. Oskarżony bowiem odpowiada za popełnienie przestępstwa umyślnego, na znaczną skalę, związanego z pokrzywdzeniem bardzo wielu podmiotów. Nadto jego zachowanie ,jak słusznie zauważył Sad Okręgowy osłabiło ogólne zaufanie do cywilizowanych reguł rządzących obrotem gospodarczym . Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał orzeczoną karę pozbawienia wolności za adekwatną. Dodatkowo stwierdzić należy ,że orzeczenie o warunkowym zawieszeniu jej wykonania stałoby w jawnej sprzeczności z potrzeba kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Sam fakt spłacenia części należności nie stanowi przesłanki do pozytywnej prognozy kryminologicznej a jedynie może być potraktowany jako okoliczność łagodząca ,zwłaszcza gdy spłata ta obejmuje marginalną część całości zobowiązań.

Sąd Apelacyjny nie podzielił także zarzutów apelacji prokuratora. Słusznie zauważa bowiem obrońca ,że oskarżony uregulował swoje zobowiązania o charakterze publiczno prawnym. Abstrahując od motywacji oskarżonego częściowej spłaty zadłużenia wobec pokrzywdzonych nie sposób traktować inaczej niż okoliczności łagodzącej . Wreszcie prawidłowo zabezpieczono w wyroku interesy pokrzywdzonych poprzez zasądzenie stosownych kwot na podstawie art. 46§1 k.k. i art.415 k.p.k. wreszcie wymierzenie kary w wyższym rozmiarze ograniczyłoby z pewnością możliwości pokrzywdzonych w zakresie realizacji ich należności.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 624 §1 k.p.k. i art. 17 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych ( t.j. Dz.U. z 1983 roku, Nr 49, poz. 223 z późniejszymi zmianami) zwolnił oskarżonego w całości od obowiązku zapłaty Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i nie wymierzył mu opłaty. Podstawą tej decyzji był fakt, że oskarżony ma obowiązek zapłaty bardzo poważnych kwot na rzecz pokrzywdzonych oraz z uwagi na konieczność odbycia orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Jarema Sawiński Ewa Wieczorkiewicz Maciej Świergosz