Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 31 października 2012 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. J. przeciwko (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego:

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  kosztami sądowymi, od uiszczenia których zwolniony był powód obciążył Skarb Państwa.

A. J. osobiście oraz jako kurator M. J. wniósł przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - opatrzonego klauzulą wykonalności wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie I C-upr 133/11. W uzasadnieniu podał, że w powyższej sprawie złożył wniosek o pomoc prawną z urzędu, który nie został rozpoznany. Także jego wniosek o zniesienie terminu rozprawy nie został uwzględniony i sąd wydał wyrok zaoczny. W związku z powyższym wniósł o ponowne przeprowadzenie rozprawy, ze względu na pozbawienie możliwości wniesienia apelacji. Dodał, że nie jest dłużnikiem (...), ponieważ nie zamieszkuje w zasobach (...), a z małżonką M. J. ma rozdzielność majątkową. Dodatkowo wniósł o powołanie biegłego rewidenta na okoliczność niezgodnego z art 451 §3 k.c. księgowania przez pozwanego.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż twierdzenia powoda są niezgodne z rzeczywistym stanem, albowiem wyrok objęty treścią pozwu nie jest wyrokiem zaocznym. W toku rozpoznawania przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy sprzeciwów powodów (pozwanych w tamtej sprawie) Sąd omyłkowo rozpoznał tylko sprzeciw wniesiony przez powoda A. J., w związku z tym stało się koniecznym rozpoznanie sprawy oddzielnie w stosunku do M. J. (sygn akt I C 1638/12). W dniu 21 lutego 2012 r. do siedziby pozwanego wpłynęło postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w przedmiocie uchylenia klauzuli wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty w sprawie I Ne 14795/10 (później I C-upr 133/11) w stosunku do M. J.. Z uwagi na powyższe pozwany złożył wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w stosunku do dłużniczki M. J.. Dodał, iż nieprawdą jest, że powód pozbawiony został możliwości wniesienia apelacji, albowiem znany był mu termin rozprawy i wobec uzyskania informacji w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy o zapadłym wyroku miał możliwość podjęcia kolejnych czynności, tj. zaskarżenia wydanego orzeczenia. Ponadto pozwany zarzucił, że powód nie wykazał ustawowych podstaw powództwa przeciw egzekucyjnego, określonych w art. 840 §1 pkt 1-2 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 31 października 2012 roku Sąd Rejonowy umorzył postępowanie z powództwa M. J. z uwagi na skuteczne cofnięcie powództwa z jej strony.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w dniu 9 czerwca 2011 r. w sprawie sygn. akt 1 C-upr 133/11, w wyniku rozpoznania sprzeciwu powoda od nakazu zapłaty z dnia 18 października 2010 r. w sprawie sygn. akt I Nc 14795/10 wydał wyrok, którym zasądził od A. J. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwotę 5.895,35 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 października 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.467 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wskazując, iż co do zasądzonych należności A. J. odpowiada solidarnie z M. J. w zakresie należności objętej nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w dniu 18 października 2010 r. w sprawie pod sygnaturą I Nc 14795/10.

Powyższy wyrok uprawomocnił się, a postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2011 r. Sąd nadał wyrokowi klauzulę wykonalności w zakresie zasądzonych należności.

Wobec braku rozpoznania przez Sąd sprzeciwu M. J. od w/w nakazu zapłaty, obecnie pod sygn. akt I C 1638/12 sprawa rozpoznawana jest oddzielnie w stosunku do M. J..

Na podstawie powyższego tytułu wykonawczego pozwana spółka wszczęła przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne, które prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy J. K. w sprawie Km (...)

Sąd Rejonowy uznał, że stan faktyczny w niniejszej sprawie w zasadzie był bezsporny. Pozwany wprawdzie twierdził, iż wyrok z dnia 9 czerwca 2011 r. wydany w sprawie I C-upr. 133/11 był wyrokiem zaocznym, jednakże nie znalazło to potwierdzenia w aktach sprawy I C-upr. 133/11. Ponadto Sąd uznał, że okoliczność ta pozostawała bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Przechodząc do oceny prawnej zgłoszonego w pozwie roszczenia Sąd Rejonowy zważył, że z przepisu art. 840 §1 k.p.c., regulującego podstawy wytoczenia powództw opozycyjnych wynika, że należy odróżniać sytuacje, gdy tytuł egzekucyjny korzysta z powagi rzeczy osądzonej (orzeczenie sądu) oraz gdy tytuł ten takiej cechy nie posiada (np. bankowy tytuł egzekucyjny, akt notarialny). Sąd meriti stwierdził, że w niniejszej sprawie tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądu - wyrok. Zastosowanie ma zatem art. 840 §1 pkt. 2 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli: po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Artykuł 840 §1 pkt. 2 k.p.c. stwarza więc podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane.

W ocenie Sądu Rejonowego powód nie wykazał, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Powództwo opozycyjne nie jest środkiem odwoławczym, czy też nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Podstawą powództwa z art. 840 k.p.c. nie jest bowiem właściwa dla środków zaskarżenia wadliwość orzeczenia sądowego, będącego składnikiem tytułu wykonawczego, lecz zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tym tytułem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia w oparciu o przepis art. 840 k.p.c. Przesłanką dla prawidłowego stosowania art. 840 k.p.c. jest stwierdzenie, że - pomimo prawomocności orzeczenia -orzeczenie to nie może być egzekwowane na skutek nowych zdarzeń, jakie nastąpiły po zamknięciu rozprawy.

W konsekwencji skoro powód nie wykazał przesłanek z art. 840 §1 pkt. 2 k.p.c., zaistnienia po powstaniu tytułu egzekucyjnego zdarzeń prowadzących w świetle prawa materialnego do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane i pozwalających na pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, Sąd Rejonowy na podstawie art. 840 §1 pkt. 2 k.p.c. a contrario orzekł jak w pkt. 1 wyroku, tj. oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punktach 2-3 na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności strony za wynik postępowania. Wprawdzie powód zwolniony był w całości od kosztów sądowych w niniejszej sprawie, jednakże zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył w całości apelacją powód, zarzucając:

1.  błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegające na błędnych założeniach, że:

- skarżący był stroną umowy najmu, a tym samym dłużnikiem pozwanego

- wyrok Sądu Rejonowego w sprawie I C-upr 133/11 nie był wyrokiem zaocznym, co w konsekwencji spowodowało niedoręczenie skarżącemu odpisu wyroku i uniemożliwiło mu wniesienie apelacji;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 k.p.c. poprzez bezkrytyczne danie wiary dowodom przedstawionym przez stronę pozwaną oraz pominięcie dowodów przedstawionych przez skarżącego;

- art. 379 pkt 3 k.p.c. poprzez rozstrzygnięcie przez Sąd o żądaniu powoda, chociaż jest ono już przedmiotem innego toczącego się postępowania sądowego w sprawie o sygn. II Ca 482/12;

- art. 328 §2 k.p.c. poprzez brak kompleksowego odniesienia się przez Sąd w uzasadnieniu wyroku do materiału dowodowego przedstawionego przez powoda.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd O k r ę g o w y z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e :

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności zwraca uwagę na charakter powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 840 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Powództwa opozycyjne i ekscydencyjne, a w szczególności powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, pozostają w związku z postępowaniami, w których powstały tytuły egzekucyjne stanowiące podstawę prowadzenia egzekucji (zazwyczaj po nadaniu im klauzuli wykonalności). Ich wniesienie wszczyna jednak odrębną sprawę w znaczeniu procesowym.

Powództwo z art. 840 k.p.c., jako środek obrony dłużnika przed egzekucją, pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem, jednak musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych - podstawach wymienionych w pkt 1-3 omawianego przepisu.

Z powyższego względu Sąd Rejonowy trafnie uznał, że powód nie wykazał żadnych podstaw powództwa z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c., które przemawiałyby za uwzględnieniem powództwa, a to na nim zgodnie z art. 6 k.c. ciążył taki obowiązek.

Podkreślić należy, że powództwo z art. 840 k.p.c. jest środkiem obrony dłużnika przed egzekucją, ale nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. Powództwa tego nie można uważać za środek odwoławczy, czy też za nadzwyczajny środek zaskarżenia.

Uwzględniając powyższe, wskazać należy, że podniesione przez powoda w apelacji zarzuty są w sposób oczywisty bezzasadne, ich treść wskazuje bowiem na rozminięcie się przez apelującego z istotą i przedmiotem postępowania toczącego się na skutek powództwa z art. 840 k.p.c. Skarżący wskazuje na uchybienia Sądu Rejonowego przy rozpoznawaniu sprawy przed wydaniem orzeczenia, jednak charakter tych zarzutów sprawia, że nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy opartego na art. 840 k.p.c.

Z istoty powództwa opartego na art. 840 k.p.c. wynika, że niedopuszczalne na obecnym etapie są zarzuty powoda – w sposób bezpośredni odnoszące się do rozstrzygnięcia w sprawie I C-upr 133/11, skoro orzeczenie wydane w tamtej sprawie jest już prawomocne. Art. 840 k.p.c. umożliwia przeciwdziałanie egzekucji, jednak tylko gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane.

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że powód nie dowiódł w niniejszym postępowaniu, aby zachodziła którakolwiek z przesłanek wymienionych w art. 840 k.p.c. Nie musiał się przy tym odnosić w uzasadnieniu wyroku do wszystkich twierdzeń powoda zawartych w pozwie, skoro twierdzenia te rozmijały się z istotą powództwa przeciwegzekucyjnego, wynikającą z brzmienia art. 840 k.p.c. i wykraczały poza kognicję tegoż Sądu. W świetle poczynionych wyżej rozważań jest również oczywiste, że nie mają również znaczenia zarzuty apelacji dotyczące nie rozpoznania tych kwestii przez Sąd pierwszej instancji. Rozważania Sądu Rejonowego trafnie ograniczały się zresztą do rozważań prawnych mających ocenić istotę instytucji powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu egzekucyjnego, nie stanowiły zaś polemiki z twierdzeniami powoda, próbującymi podważyć prawomocne orzeczenie w sprawie o sygn. I C-upr 133/11.

Również zarzuty odnoszące się do zawisłości prawnej sporu oraz charakteru wyroku w sprawie I C-upr 133/11 pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a w istocie zmierzają do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej merytorycznym orzeczeniem, co – jak wskazano – jest na gruncie art. 840 k.p.c. niedopuszczalne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelację jako niezasadną oddalił (art. 385 k.p.c.).

Jednocześnie zgodnie z art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję według 50% stawki minimalnej wynagrodzenia radcy prawnego zastępującego pozwanego w tym postępowaniu (§12 ust. 1 pkt 1 i §6 pkt 4 w zw. z §2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 1992 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1349 ze zm.).