Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 296/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:

SSA Cezariusz Baćkowski

Sędziowie:

SSA Jerzy Skorupka (spr.)

SSA Edward Stelmasik

Protokolant:

Marzena Dobrowolska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Marka Ratajczyka

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013 r.

sprawy M. D.

oskarżonego z art. 280 § 2 k.k.

J. K.

oskarżonego z art. 280 § 2 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora i oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. akt III K 66/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonych M. D. i J. K.;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. R.
i adw. T. Z. po 720 zł oraz po 165,60 zł VAT tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu;

III.  zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i określa, że koszty sądowe związane z apelacją prokuratora ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r., III K 66/13:

1.  uznał M. D. i J. K. za winnych tego, że w dniu 7 marca 2013 r. w sklepie ‘T.” w O., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc N. C. natychmiastowym użyciem noża, doprowadzili do wydania im przez pokrzywdzoną pieniędzy w kwocie 1500 zł, butelki wódki marki S. o poj. 0,7 l. i wartości 33 zł, paczki papierosów marki M. o wartości 13,60 zł oraz paczki gum do żucia wartości 2 zł, powodując łączne straty w wysokości 1548,60 zł, działając na szkodę N. C. oraz właścicielki sklepu (...), tj. popełnienia przestępstwa z art. 280§2 kk i za to każdemu z nich wymierzył karę 3 lat pozbawienia wolności,

2.  na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej oskarżonym M. D. i J. K. zaliczył okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 14 marca do dnia 25 czerwca 2013 r.,

3.  rozstrzygnął w przedmiocie dowodów rzeczowych i kosztów postępowania.

Z wymienionym wyrokiem, w zakresie rozstrzygnięcia o karze nie zgodzili się oskarżony J. K. oraz oskarżyciel publiczny.

Obrońca oskarżonego J. K. zarzucił wyrokowi rażącą niewspółmierność wymierzonej mu kary 3 lat pozbawienia wolności, gdy dla osiągnięcia celów kary wystarczy jej znacznie niższy wymiar, przy zastosowaniu art. 60§2 KK i wniósł o zmianę wyroku i wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 60§6 pkt 2 KK kary 2 lat pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 4, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w tej części sprawy do ponownego rozpoznania.

Oskarżyciel publiczny (Prokurator Rejonowy w Opolu) zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonej obu oskarżonym kary 3 lat pozbawienia wolności, gdy właściwa ocena stopnia zawinienia i całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowych składających się na ocenę stopnia szkodliwości społecznej, przemawia za wymierzeniem im kar po 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności, która spełni cele wychowawcze i zapobiegawcze wobec oskarżonych oraz cele w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa. Oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie obu oskarżonym kar po 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego M. D. zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 366§1 KPK w zw. z art. 167 KPK i art. 202§1 KPK, polegającą na zaniechaniu dopuszczenia dowodu z opinii sądowo – psychiatrycznej dwóch lekarzy psychiatrów na okoliczność ustalenia, czy w chwili popełnienia przestępstwa M. D. miał zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia swego czynu i pokierowania swym postępowaniem, pomimo że jest osobą uzależnioną od alkoholu, popełnił przestępstwo w stanie nietrzeźwości, zaś jego choroba alkoholowa oraz stan zdrowia psychicznego, w tym podejmowane co najmniej dwa razy próby samobójcze, wskazują na uzasadnione wątpliwości, w zakresie jego poczytalności,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść wyroku, wyrażający się w przyjęciu, że w niniejszej sprawie nie występuje szczególnie uzasadniony wypadek, o jakim mowa w art. 60§2 KK, pomimo że M. D.:

przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu, złożył obszerne wyjaśnienia, w których szczegółowo opisał przebieg zdarzenia oraz swoją rolę w popełnionym przestępstwie,

nie utrudniał prowadzonego postępowania przygotowawczego, na każdym etapie współpracując z organami procesowymi,

wyraził skruchę i żal, nie umniejszając swojej winy w zakresie popełnionego czynu,

zapewnił, że natychmiast po opuszczeniu zakładu karnego naprawi szkodę w całości, wskazując w jaki sposób ma zamiar tego dokonać,

jest osobą młodą, nie był dotychczas karany za przestępstwa z użyciem przemocy i przeciwko mieniu,

z uwagi na młody wiek i problemy osobiste zasługuje na „danie mu ostatniej szansy”.

Podnosząc wymienione zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu przy zastosowaniu art. 60§2 KK kary jednego roku pozbawienia wolności, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył, co następuje.

Wszystkie apelacje są niezasadne. Co prawda, w apelacji oskarżonego M. D. trafnie zarzucono obrazę przepisów postępowania polegającą na zaniechaniu uzyskania dowodu z opinii lekarzy psychiatrów, co do stanu poczytalności tego oskarżonego, lecz błąd ten nie miał wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Poza tym, w postępowaniu odwoławczym uzyskano rzeczoną opinię, z której wynika, że M. D. nie wykazuje zaburzeń psychotycznych ani nie jest upośledzony umysłowo. Stwierdzono u niego zaburzenia osobowości, uzależnienie od alkoholu i upicie alkoholowe zwykłe w chwili czynu, co świadczy o braku podstaw do kwestionowania jego poczytalności w chwili popełnienia zarzuconego mu czynu (okoliczności, o których mowa w art. 31§1 i 2 KK nie występują). Natomiast, odnośnie do zaburzeń osobowości M. D., według biegłych, na jego nieprawidłowe cechy osobowości składają się:

dotychczasowy wzorzec zachowań ze skłonnością do nierespektowania obowiązujących norm i zobowiązań społecznych i to od lat szkolnych, skutkujący interwencją sądu dla nieletnich,

nieliczenie się z konsekwencjami podejmowanej aktywności,

niezmienność postępowania pomimo zdobywanego doświadczenia życiowego, w tym doświadczonych kar,

aktywność ukierunkowana na zaspokojenie aktualnych potrzeb, podejmowana często pod wpływem przypadkowych bodźców, nastawiona na szybką gratyfikację, a nie na odległe cele,

zaspokajanie swoich potrzeb, bez liczenia się z uczuciami innych osób,

nieadekwatność motywacji zachowania prowadząca do zachowań antyspołecznych, gdzie stopień ryzyka tych działań jest niewspółmierny do osiągniętych korzyści,

niewielka samokontrola zachowania,

niski próg odporności na frustrację (wszelkie przeszkody prowokują agresję oskarżonego, także autoagresję wyrażającą się w demonstracyjnych próbach samobójczych),

nieodpowiedzialność i brak krytycyzmu wobec swojego postępowania.

Konsekwencją tych zaburzeń jest powtarzający się konflikt z prawem (k. 381).

Dalej należy stwierdzić, że w żadnej z apelacji nie kwestionuje się ustaleń faktycznych leżących u podstaw przypisania obu oskarżonym winy. Podniesiony w apelacji oskarżonego M. D. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych odnosi się bowiem do ustaleń co do kary. Tym samym wszystkie apelacje sprowadzają się do kwestionowania wymiaru kary wymierzonej obu oskarżonym. Według oskarżyciela publicznego, kara wymierzona oskarżonym jest rażąco łagodna, a według oskarżonych – rażąco surowa.

W apelacji oskarżyciela publicznego wskazuje się, że sąd a quo wymierzając karę nie uwzględnił bądź niedostatecznie wziął pod uwagę okoliczności, że:

J. K. był dwukrotnie karany - za przestępstwo przeciwko mieniu z art. 278§5 KK oraz za przestępstwo z art. 178a§2 KK. Posiada też negatywną opinię w miejscu zamieszkania,

M. D. był trzykrotnie karany za przestępstwa z art. 178a§1 KK i z art. 178a§2 KK na kary grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Posiada też negatywną opinię w miejscu zamieszkania,

obaj oskarżeni szybko powrócili do przestępstwa, gdyż byli karani w latach 2009 – 2011, a zarzuconego im przestępstwa dopuścili się w 2013 r.,

oskarżeni nie wyciągnęli wniosków z poprzednich przestępstw i po raz kolejny popełnili poważne przestępstwo, co wskazuje na lekceważenie przez nich prawa,

wymachiwanie nożem i wzbudzenie strachu u pokrzywdzonej, przygotowanie się do popełnienia przestępstwa, a później pozbycie się wierzchnich ubrań ma wpływ na ocenę stopnia szkodliwości społecznej przypisanych im czynów i winy,

o zamiarze i motywacji oskarżonych świadczy to, że gdy okazało się, że sklep (...) jest zamknięty, postanowili dokonać rabunku w sklepie (...).

W apelacji oskarżonego J. K. podniesiono zaś, że przy wymiarze kary sąd meriti nie uwzględnił, że oskarżony:

nie kwestionuje swojej winy i ustaleń faktycznych,

od początku przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu i ujawnił wszystkie okoliczności, w tym dotyczące drugiego oskarżonego,

od początku współpracował z organami ścigania,

złożył szczegółowe wyjaśnienia,

jest młodym człowiekiem,

chce naprawić szkodę i ma na to realny plan,

na wolności jest w stanie zrewidować swoje postępowanie,

ma realną możliwość podjęcia pracy.

Według apelującego wymienione okoliczności wskazują na konieczność zastosowania wobec oskarżonego J. K. nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 60§6 pkt 2 KK.

Z kolei, w apelacji oskarżonego M. D. podniesiono, że przy wymiarze kary sąd nie wziął pod uwagę, że oskarżony:

przyznał się do popełnienia zarzuconego mu przestępstwa, złożył obszerne wyjaśnienia, opisał przebieg zdarzenia i swoją w nim rolę,

nie umniejszał swojej roli w przestępstwie i nie przerzucał odpowiedzialności na współsprawcę,

nie utrudniał prowadzonego postępowania i współpracował z organami ścigania,

wyraził skruchę i żal,

złożył zapewnienie, że naprawi szkodę,

jest młody,

nie był dotychczas karany za przestępstwa z użyciem przemocy i przeciwko mieniu.

Również w tej apelacji wskazano, że uwzględnienie wymienionych okoliczności powinno skutkować zastosowaniem wobec oskarżonego M. D. nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Analiza części motywacyjnej zaskarżonego wyroku wskazuje, że wszystkie okoliczności wskazane w apelacji oskarżyciela publicznego oraz obu oskarżonych sąd a quo wziął pod uwagę przy wymiarze kary. Nie budzi wątpliwości, że wymierzając oskarżonym kary po 3 lata pozbawienia wolności, sąd brał pod uwagę, że: obaj oskarżeni działali pod wpływem alkoholu, byli wcześniej karani, posiadają negatywne opinie środowiskowe, mają młody wiek. Jako okoliczności łagodzące sąd potraktował: przyznanie się oskarżonych do winy, okazaną przez nich skruchę i deklarację wyrównania szkody. Według sądu meriti, okolicznością usprawiedliwiającą postępowanie oskarżonego M. D. nie może być jego sytuacja rodzinna i mieszkaniowa. Oceniając wymienione okoliczności Sąd Okręgowy w Opolu uznał, że kara 3 lat pozbawienia wolności wymierzona każdemu oskarżonemu jest adekwatna do stopnia szkodliwości społecznej przypisanego im czynu i stopnia winy oraz spełnia wymogi w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej. Według sądu, brak jest podstaw do wymierzenia surowszej kary, ale też do nadzwyczajnego jej złagodzenia, gdyż żaden z oskarżonych na to nie zasługuje.

W ocenie sądu odwoławczego zaskarżone rozstrzygnięcie w zakresie kary wymierzonej obu oskarżonym należy zaaprobować. Sąd a quo uwzględnił wszystkie okoliczności istotne dla wymiaru kary, stosownie do art. 53§1 i 2 KK. Podzielić należy stanowisko tego sądu, że kara 3 lat pozbawienia wolności, choć wymierzona w dolnym progu zagrożenia ustawowego uwzględnia konkretny stopień szkodliwości społecznej przypisanego im czynu z art. 280§2 KK i nie przekracza stopnia ich winy. Wymieniona kara, uwzględniając społeczne poczucie sprawiedliwości i potrzebę kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, pozwoli też na osiągnięcie w stosunku do obu oskarżonych celów zapobiegawczych i wychowawczych.

W stosunku do oskarżonego M. D. nie można też tracić z pola widzenia jego właściwości (Zob. A.Zoll (red.) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I, Zakamycze 2004, s. 843), w postaci nieprawidłowych cech osobowości w postaci m.in. nieliczenia się z konsekwencjami podejmowanej aktywności i zaspokajanie swoich potrzeb bez liczenia się z uczuciami innych osób, niewielką samokontrolę zachowania i podejmowanie zachowań antyspołecznych, brak rewizji swojego postępowania pomimo powtarzającego się konfliktu z prawem i doświadczania w związku z tym różnych kar. Okoliczności te dodatkowo wskazują, że wobec tego oskarżonego nie występuje „szczególnie uzasadniony wypadek”, o jakim mowa w art. 60§2 KK dający podstawę do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Mając to na uwadze, orzeczono, jak na wstępie.