Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. K.

przy uczestnictwie J. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowień Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

wstępnego z dnia 21 października 2009 r. i końcowego z dnia 7 lutego 2012 r., sygnatura akt I Ns 2571/08/K

postanawia:

1. sprostować oczywistą niedokładność w zaskarżonym postanowieniu z dnia 7 lutego 2012 roku poprzez oznaczenie go jako „końcowe”;

2. oddalić wniosek o przywrócenie terminu do złożenia apelacji od postanowienia wstępnego z dnia 21 października 2009 r.;

3. odrzucić apelację od postanowienia wstępnego z dnia 21 października 2009 r.;

4. zmienić zaskarżone postanowienie z dnia 7 lutego 2012 roku w punkcie V w ten sposób, że kwotę „3.901,49 zł (trzy tysiące dziewięćset jeden złotych i czterdzieści dziewięć groszy)” zastąpić kwotą „949,49 zł (dziewięćset czterdzieści dziewięć złotych i czterdzieści dziewięć groszy)”;

5. oddalić w pozostałej części apelację od postanowienia z dnia 7 lutego 2012 roku;

6. przyznać od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa –Krowodrzy w Krakowie kwotę 1 476 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnice w postępowaniu odwoławczym na rzecz adwokat M. S.;

7. przyznać od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa –Krowodrzy w Krakowie kwotę 2 214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawcy w postępowaniu odwoławczym na rzecz adwokat A. P..

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem wstępnym z dnia 21 października 2009 roku Sąd Rejonowy ustalił, że w skład majątku wspólnego stron nie wchodzi prawo odrębnej własności lokalu przy ul. (...) w K..

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 7 lutego 2012 roku Sąd I instancji stwierdził, że w skład majątku wspólnego małżonków R. K. i J. K. wchodzą wersalka tapicerowana o wartości 90 zł, ławo – stół o wartości 50 zł ,szafka pod telewizor o wartości 60 zł, narożnik kuchenny o wartości 80 zł, szafa zabudowana dwu drzwiowa o wartości 220 zł ,szafka na buty o wartości 40 zł , oraz kwota 23.288 zł uzyskana przez wnioskodawcę ze sprzedaży 228 sztuk akcji (...) S.A. Następnie dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznać na wyłączną własności uczestniczki J. K. ruchomości opisane w punktach I a) – I f) postanowienia i tytułem rozliczenia wartości składników majątku wspólnego wymienionych w punkcie I a) – g) postanowienia, zasądził od wnioskodawcy R. K. na rzecz uczestniczki J. K. kwotę 11.104 zł (jedenaście tysięcy sto cztery złote), przyznał od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie na rzecz adw. M. S. ustanowionej pełnomocnikiem z urzędu dla uczestniczki, kwotę 2.952 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestniczce z urzędu oraz nakazał ściągnąć od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie, kwotę 3.901,49 zł .

Sąd ustalił , że strony zawarły związek małżeński w dniu 25 kwietnia 1996 roku. W małżeństwie panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Małżeństwo uległo rozwiązaniu przez rozwód, wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 lutego 2007 roku.W skład majątku dorobkowego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzą następujące ruchomości, znajdujące się w posiadaniu wnioskodawczyni:

- wersalka tapicerowana o wartości 90 zł,

- ławo – stół o wartości 50 zł,

- szafka pod telewizor o wartości 60 zł,

- narożnik kuchenny o wartości 80 zł,

- szafa zabudowana dwudrzwiowa o wartości 220 zł,

- szafka na buty o wartości 40 zł.

Lodówka z której korzystały strony w okresie trwania małżeństwa, została zakupiona jeszcze przez zawarciem związku małżeńskiego, a lodówka która obecnie znajduje się w mieszkaniu przy ul. (...) została zakupiona przez uczestniczkę już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Telewizory zakupione w trakcie trwania związku małżeńskiego uległy zniszczeniu przez ustaniem wspólności majątkowej, a telewizor znajdujący się obecnie w mieszkaniu przy ul. (...), został zakupiony przez uczestniczkę po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Pieniądze na przekształcenie spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...) w prawa własności, pochodziły z kwoty 30.000 zł, którą uczestniczka otrzymała z tytułu zamiany nabytego przez nią przed ślubem z wnioskodawcą mieszkania przy ul. (...).W dniu 16 sierpnia 2004 r., wnioskodawca otrzymał w drodze nieodpłatnego nabycia 284 sztuki akcji spółki (...). W dniu 28 kwietnia 2008 r., dokonał zbycia wymienionych akcji za kwotę 23.288 zł. Z otrzymanych w ten sposób środków nie rozliczył się w żaden sposób z uczestniczką.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej powołanych dowodów z dokumentów, przesłuchania strona oraz opinii biegłego sądowego M. N.. Ustalając katalog ruchomości wchodzących w skład majątku dorobkowego, Sąd oparł się w pierwszej kolejności na zeznaniach uczestniczki, uznając je za spójne logiczne i zgodne z materiałem zebranym przez biegłego sądowego w toku oględzin przy sporządzaniu opinii. Zeznania wnioskodawcy miały natomiast charakter chaotyczny i niespójny. Wnioskodawca opowiadał o wielu przedmiotach majątkowych, telewizorach, futrze – nie będąc jednak w stanie wskazać gdzie obecnie się znajdują i co się z nimi stało po ustaniu związku małżeńskiego. Składane przez niego zeznania nie miały w tym zakresie żadnego oparcia w zebranym materiale dowodowym przez co nie zostały uznane przez Sąd za wiarygodne. Podobnie ocenił twierdzenia wnioskodawcy co do przekazanie przez niego na rzecz uczestniczki kwoty 14.000 zł na wykup mieszkania jako zupełnie dowolne i niepoparte jakimkolwiek materiałem dowodowym. Są one również niewiarygodne jako mało prawdopodobne. Wskazał, że skoro to uczestniczka jest ujawniona w księdze wieczystej jako jedyny właściciel mieszkania, to należy domniemywać, że zostało ono zakupione ze środków stanowiących jej majątek odrębny. Domniemania tego wnioskodawca w żaden sposób nie obalił.

W tych okolicznościach powołując się na z art. 31 § 1 k.r. i o. wskazał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie, wykazało że w skład majątku dorobkowego małżonków wchodzą ruchomości wymienione w punkcie I postanowienie. Odnośnie 284 sztuk akcji nabytych przez wnioskodawcę w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej (2004 rok), to również należy uznać że wchodzą one w skład majątku dorobkowego. Jak potwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 11 września 2003 r., III CZP 52/03, jeżeli umowę nieodpłatnego nabycia akcji zawarł pracownik pozostający w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, nabyte przez niego akcje wchodzą, zgodnie z art. 31 i 32 k.r.o. - mimo że małżonek nabywcy nie staje się stroną tej umowy ani wspólnikiem spółki akcyjnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97, OSNC 1999, nr 12, poz. 209) - w skład majątku wspólnego. Nieodpłatnego nabycia akcji przez pracownika pozostającego w ustawowej wspólności majątkowej nie dotyczy bowiem żaden z wyjątków zastrzeżonych w art. 33 pkt 2-10 k.r.o. Wymienione akcje będące składnikiem majątku dorobkowego, zostały przez wnioskodawcę zbyte już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej za kwotę 23.288 zł, w związku z powyższym środki te, jako uzyskane ze zbycia składnika majątku wspólnego podlegają podziału w toku niniejszego postępowania. Reasumując wskazał, że podziałowi podlegają następujące składniki majątkowe:

- ruchomości wymienione w punkcie I postanowienia o łącznej wartości 540 zł,

- kwota 23.288 zł uzyskana z tytułu sprzedaży akcji przez wnioskodawcę.

Z wymienionej kwoty 23.288 zł, każdemu z małżonków przysługuje połowa, a więc udział o wartości 11.644 zł. Uczestniczka w punkcie II postanowienia otrzymała przedmioty majątkowe o wartości 540 zł, w związku z powyższym wartość otrzymanych przez nią w ten sposób ruchomości należy odjąć od przysługującego jej udziału w kwocie uzyskanej ze sprzedaży akcji (11.664 – 540 = 11.104 zł). W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie III postanowienia.

W punkcie IV orzekł o przyznaniu wynagrodzenia na rzecz ustanowionego z urzędu pełnomocnika uczestniczki na podstawie § 6 pkt 5 w związku z § 7 pkt 10 i § 2 pkt 3 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.

W punkcie V nakazał ściągnięcie od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa kwoty 3.901,49 zł, z czego 2.952 zł to wynagrodzenie przyznane pełnomocnikowi z urzędu uczestniczki a 949,49 zł koszty opinii biegłego.Podstawą takiego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów były przepisy art. 520 § 3 k.p.c. oraz art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wnioskodawcę uznał za stronę „przegrywającą” albowiem jego wnioski co do składu majątku dorobkowego i nakładów poniesionych na majątek odrębny uczestniczki, jako niewykazane zostały oddalone.

Powyższe orzeczenia zaskarżył wnioskodawca zarzucając nieważność postanowienia poprzez pozbawienie go możności obrony swych praw, naruszenie art.233 k.p.c. i naruszenie prawa materialnego a to art. art.33§1 zd. 1 kro w zw. z art.31§2 pkt 2 k.ro oraz art.33 pkt 3 w zw. z art.33 pkt 10 kro.

Uczestniczka wnosiła o odrzucenie apelacji, a w razie nieuwzględnienia wniosku o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Apelacja od postanowienia wstępnego z dnia 21 października 2010 roku podlegała odrzuceniu albowiem Sąd Rejonowy niezasadnie przywrócił termin do jej wniesienia. Na zasadzie art.380 k.p.c. - wobec wniosku zgłoszonego w odpowiedzi na apelację - rozpoznał prawidłowość zapadłego postanowienia o przywróceniu terminu do złożenia apelacji od postanowienia wstępnego. Przywrócenie terminu po upływie roku od uchybionego terminu dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych wypadkach. Taki wyjątkowy wypadek w niniejszej sprawie nie miał miejsca. Po pierwsze wnioskodawca na rozprawie w dniu 21 października 2009 roku został pouczony o możliwości ustanowienia pełnomocnika w sprawie. Wiedział, że może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów i ustanowienie pełnomocnika z urzędu zwłaszcza, że na tej samej rozprawie taki wniosek złożyła uczestniczka i był przedmiotem rozpoznania Sądu. Podejmował czynności procesowe albowiem w dniu 27 października 2009 roku złożył wniosek o odpis wyroku i protokołu (k.71). Brak też podstaw do uznania, że w całym okresie po dniu 21 października 2009 roku wnioskodawca nie miał możliwości obrony swych praw albowiem nie świadczą o tym zaświadczenia lekarskie, wydane przez specjalistę chorób wewnętrznych, które obejmują stwierdzenie, że wnioskodawca leczy się na choroby przewlekłe oraz wymaga stałego i systematycznego leczenia oraz karta szpitalna potwierdzająca tylko okres hospitalizacji tygodniowej w grudniu 2011 roku. Nie wskazują one ani na podnoszone choroby psychiczne ani na długotrwałe przebywanie w szpitalach lub innych ośrodkach tego typu. Wnioskodawca nie uprawdopodobnił zatem stosowanie do art.169§2 k.p.c., że zaszły jakieś wyjątkowe okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. Z tych powodów Sąd Okręgowy odrzucił apelacje wnioskodawcy od postanowienia wstępnego jako wniesioną z przekroczeniem terminu (art. 373 k.p.c.).

Apelacja od postanowienia końcowego podlegała oddaleniu albowiem zarzuty okazały się niezasadne i nie mogły skutkować zmianą zaskarżonego postanowienia.

Nie jest zasadny zarzut nieważności postępowania. Zgodnie z art. 379 pkt 5 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw. Po pierwsze jak to już wyżej wskazano pouczono wnioskodawcę o możliwości ustanowienia pełnomocnika w sprawie. Po drugie żaden przepis nie umożliwia Sądowi ustanowienia pełnomocnika z urzędu bez wniosku strony. Zatem jeżeli nawet - jak twierdzi apelacja - wnioskodawca był nieporadny to Sąd poza stosowanymi pouczeniami nie miał obowiązku podejmowania żadnych innych czynności z urzędu by udzielił on pełnomocnictwa profesjonaliści bądź też zgłosił odpowiedni wniosek. Ponadto wnioskodawca prezentował w trakcie postępowania swoje stanowisko, złożył apelację od postanowienia końcowego, był prawidłowo pouczany o środkach zaskarżenia, a treść jego oświadczeń nie świadczy o nieporadności o jakiej mowa w apelacji. Fakt, że wnioskodawca nie realizuje swoich praw procesowych w zakresie ustanowienia pełnomocnika nie świadczy, że doszło do nieważności postępowania. Ponadto przedłożona dokumentacja lekarska - jak to już wyżej wskazano - nie świadczy o niemożności podjęcia obrony swych praw przez wnioskodawcę - inicjatora postępowania.

Nie jest zasadny zarzut naruszeni prawa materialnego a to art.33§1 zd. 1 kro w zw. z art.31§2 pkt 2 k.ro oraz art.33 pkt 3 w zw. z art.33 pkt 10 kro. Wskazane fragmenty uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego zapadłego do sprawy III CZP 52/03 dotyczą sytuacji, która była odmienna w tej konkretnej sprawie od sytuacji w niniejszej sprawie, a mianowicie samo nabycie akcji nastąpiło już po ustaniu wspólności ustawowej, a tylko uprawnienie do ich nabycia małżonek zyskała przed ustaniem wspólności ustawowej. W niniejszej sprawie zaś sytuacji była inna albowiem zarówno nabycie uprawnienia jak i samo nabycie akcji nastąpiło w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. W uzasadnieniu tegoż orzeczenia Sąd Najwyższy wskazuje na dotychczasowe poglądy orzecznictwa oraz rozważa kwestie czasowej niemożliwości obrotu akacjami i w konkluzji stwierdza, że „jeżeli umowę nieodpłatnego nabycia akcji zawarł pracownik pozostający w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, nabyte przez niego akcje wchodzą, zgodnie z art. 31 i 32 k.r.o. – mimo że małżonek nabywcy nie staje się stroną tej umowy ani wspólnikiem spółki akcyjnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97, OSNC 1999, nr 12, poz. 209) – w skład majątku wspólnego. Nieodpłatnego nabycia akcji przez pracownika pozostającego w ustawowej wspólności majątkowej nie dotyczy bowiem żaden z wyjątków zastrzeżonych w art. 33 pkt 2-10 k.r.o.”. Sąd Okręgowy w tut. składzie stanowisko to w całości podziela.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może zostać uznany za trafny albowiem relewantny dla rozstrzygnięcia stan faktyczny przedstawia się tak jak ustalił go Sąd pierwszej instancji. Wnioskodawca stawiając powyższy zarzut nie wykazał jakichkolwiek błędów w logicznym rozumowaniu bądź kojarzeniu faktów, których w jego ocenie miał dopuścić się Sąd Rejonowy. Wobec tego zarzut ten jest gołosłowny, a tym samym nie sposób odeprzeć go inaczej niż poprzez ogólne stwierdzenie, że ocena dowodów i poczynione w jej wyniku ustalenia faktyczne są prawidłowe, dokonane zgodnie z logiką oraz zasadami doświadczenia życiowego. Wskazać należy, że akt notarialny z dnia 5 kwietnia 2001 roku dotyczy czynności z 2001 roku i nie jest związane z czynnościami odnośnie, których jak twierdzi apelacja mogłoby nastąpić przekazane 14 tys. złotych. W świetle doświadczenia życiowego zaś konstruowania domniemania, o jakim mowa w apelacji jest dopuszczalne, zwłaszcza przy istnieniu innych okoliczności wskazanych w uzasadnieniu Sądu I instancji. Odnośnie wiarygodności pozwanej to wskazać należy także na dodatkowe dokumenty dotyczące ruchomości, o których mowa w apelacji wnioskodawcy.

Zasadne są częściowo zarzuty naruszenia art. 113 ustawy o kosztach sądowych albowiem przepisy te nie pozwalają na ściągnięcie od wnioskodawcy kosztów wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla uczestniczki a przedmiotem ściągnięcia mogą być tylko wydatki i opłaty. Natomiast wobec stanowiska uczestnika, który stanowczo obstawał przy wycenie ruchomości zasadnym było obciążenie go wydatkami związanymi z opiniami biegłych wyceniającymi ruchomości.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art.13§2 k.p.c. częściowo oddalono apelację a na podstawie art.386§1 k.p.c. w zw. z art.13§2 k.p.c. częściowo zmieniono orzeczenie.

O przyznaniu wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu orzeczono w wysokości określonej w §11 ust.1 w zw. z §7 pkt 10 w związku z §6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.)