Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 885/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2013 roku

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie - Koźlu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Małgorzata Michalska-Księżyk

Protokolant: starszy protokolant sądowy Wioletta Bartołd

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2013 r. na rozprawie sprawy

z powództwa J. J.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w W.

o ochronę naruszonego posiadania

1.  powództwo oddala,

2.  zasądza od powoda J. J.na rzecz pozwanego (...) Sp. z o.o. w W.kwotę 1 323 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt I C 885/12

UZASADNIENIE

Powód J. J.w pozwie o ochronę naruszonego posiadania domagał się nakazania pozwanej (...)spółka z o.o. przywrócenia stanu odpowiadającego treści służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez działki o numerze (...)wchodzące w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu oraz zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego i opłaty od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu żądania podał, iż powód jako posiadacz niezabudowanej działki gruntu położonej w K.przy ul. (...)uprawniony jest do korzystania nieodpłatnie ze służebności gruntowej polegającej na prawie przechodu i przejazdu przez działki pozwanego. Pozwany na obciążonej nieruchomości dokonał inwestycji polegającej na uruchomieniu restauracji sieci (...)a konkretnie dokonał zabudowy działki sprzecznej z treścią służebności, tworząc infrastrukturę celem uruchomienia usługi w ramach M.. Realizacja tej inwestycji uniemożliwia powodowi wykonywanie prawa służebności, przez co powód pozbawiony został dostępu do drogi publicznej. Powód wielokrotnie wzywał pozwaną do przywrócenia stanu umożliwiającego wykonywanie przysługującego mu prawa służebności. Pozwana w dalszym ciągu zamierza korzystać z wybudowanej infrastruktury i nie ma zamiaru dokonywać jej przebudowy, wszelkie podejmowane działania pozwanego mają jedynie charakter pozorny.

Na rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 r. powód doprecyzował żądanie pozwu, wskazując, iż domaga się przywrócenia możliwości korzystania ze służebności przy uwzględnieniu istniejącej infrastruktury oraz organizacji ruchu na nieruchomości obciążonej według koncepcji zaprezentowanej na załączniku graficznym numer 5 przedłożonym przez powoda ( karta 75 akt).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa na koszt strony powodowej według przedłożonego spisu kosztów procesu. Zarzuty podnoszone przez pozwanego stawiane żądaniu pozwu sprowadzały się do wykazania, iż pozwany na nieruchomości obciążonej w żaden sposób nie utrudnia powodowi wykonywanie przysługujących mu uprawnień, a wręcz przeciwnie własnymi środkami i staraniami wybudowała układ komunikacyjny umożliwiający powodowi wykonywanie prawa przejazdu i przechodu od drogi publicznej do granicy nieruchomości władnącej, zgodnie z treścią służebności gruntowej, między innymi przez obniżenie krawężnika na odcinku granicznym do poziomu jezdni. Uznanie istniejącego układu komunikacyjnego za niezadawalajacy nie jest wystarczającą przesłanką do wystąpienia z niniejszym żądaniem. Wykonywanie służebności winno minimalizować uszczerbek i niedogodności właściciela nieruchomości obciążonej, tym samym nie można żądać by pozwana zapewniła możliwość przejazdu bezkolizyjnego lub dokonała zmian organizacyjnych ruchu odpowiadający drodze publicznej. Zaś same plany powoda co do zagospodarowania nieruchomości nie mogą stanowić podstawy do formułowania żądań przebudowy układu komunikacyjnego dostosowanego do rozwoju gospodarczego tej nieruchomości. Ewentualne zmiany układu istniejących ciągów komunikacyjnych powinny być przedmiotem umowy zainteresowanych stron, a nie powództwa o ochronę naruszonego posiadania. Dążąc do zapewnienia dobrosąsiedzkich stosunków pozwana podjęła działania mające na celu optymalizację organizacji ruchu na własnej nieruchomości i uzyskuje niezbędne pozwolenia administracyjne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Strony są właścicielami położonych w K., bezpośrednio sąsiadujących ze sobą nieruchomości. Powód jest właścicielem nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...)objętej księgą wieczystą (...)a pozwana właścicielem zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...)– powstałej w wyniku podziału działki gruntu o numerze 407/7 (księga wieczysta (...)). Na swojej nieruchomości pozwana dokonała inwestycji budowy restauracji sieci (...)wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Nieruchomość pozwanej obciążona jest nieodpłatną służebnością gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu, ustanowioną na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...)objętej księgą wieczystą (...), pasem drogowym biegnącym od drogi publicznej – Alei (...)do granicy działki uprawnionej nr (...)stosownie do załącznika graficznego do aktu notarialnego z dnia 14.05.2008 r. W chwili ustanowienia służebności nieruchomość pozwanej była niezabudowana a w pasie gruntu przewidzianym do wykonywania służebności nie istniała żadna droga. Po nabyciu nieruchomości (...), własnym staraniem i na własny koszt dokonał inwestycji w postaci uruchomienia restauracji sieciowej wraz z usługą (...)i infrastrukturą towarzyszącą – układem komunikacyjnym przebiegającym od drogi publicznej (...) do granicy działki nieruchomości powoda, dokonując na odcinku granicznym obniżenia krawężnika do poziomu jezdni. Inwestycja została zrealizowana w grudniu 2010 r. W grudniu 2010 r. w trakcie wykonywania prac drogowych pasierb powoda B. K.udał się na teren posesji pozwanego w celu rozeznania się w terenie jak wygląda realizacja tej inwestycji oraz czy uwzględnia ustanowione obciążenie służebnością gruntową. Ponieważ żadnych konkretnych informacji nie uzyskał, poza oświadczeniem kierownika budowy, iż związany jest projektem budowlanym i terminami, a o ustanowionej służebności nic nie wie, polecił skontaktowanie się w tej sprawie z architektem M. P..

Pismem z dnia 22.04.2011 r. powód działający przez pełnomocnika M. P.zwrócił się o wykonanie niezbędnych robót na nieruchomości pozwanego w celu zapewnienia dojazdu do swojej działki numer (...), podnosząc, iż przysługujące mu nieodpłatne prawo przejazdu nie zostało zagwarantowane po wyznaczonym obszarze, zgodnie z załącznikiem graficznym do aktu notarialnego ustanawiającego służebność. W piśmie tym powód domagał się przebudowy istniejącego stanu zobrazowanego załącznikiem graficznym numer 1 w obrębie drogi według zaproponowanego w załączniku graficznym numer 2 układu. Pomiędzy stronami prowadzona była dalsza korespondencja, w tym przedstawione do akceptacji powoda propozycje przebudowy istniejącego układu komunikacyjnego, do której powód wprowadzał własne propozycje ( 7 metrowy pas służebności przejazdu z utwardzoną nawierzchnią o nośności dla pojazdów użyteczności publicznej i 4 metrowy pas przechodu, w pasie ruchu po obu jego stronach ustalenie skrajni o szerokości 0,85 m, w której nie zostaną zabudowane żadne elementy wystające ponad powierzchnię ziemi). Na powyższą propozycję pozwana przedstawiła własny plan sytuacyjny z naniesionym przebiegiem służebności. Dalsze pertraktacje stron rozbijały się o ukształtowanie wysepki rozdzielającej pas służebności od innych pasów ruchu, czytelne i bezpieczne oznakowanie poziome i pionowe powyższych rozwiązań, dokonanie zmiany w aktach notarialnych sporządzonych na okoliczność wyznaczenia służebności. Otrzymane dnia 28.07.2011 r. stanowisko pozwanego w formie graficznej wychodziło naprzeciw oczekiwania powoda. Dalsze uzgodnienia dotyczyły oznakowania rozwiązania w terenie i podpisania w tym względzie porozumienia, co miało doprowadzić do wprowadzenia notarialnej zmiany załącznika graficznego do aktu notarialnego. Doszło nawet do spotkania stron w terenie w dniu 26.10.2011 r. , a ich przedmiotowe uzgodnienia miały zostać potwierdzone aktem notarialnym. Sporządzona na tę okoliczność przez pozwanego notatka nie została zaakceptowana przez powoda, proponującego własną treść notatki jak i ustalenia do zapisu w akcie notarialnym. Powód proponował, by wyeliminować kolizyjność usługi mc drive poprzez wykonanie wyspy rozdzielającej, tak by ruch odbywał się poza pasem służebności. Pasem służebności miałaby być zrealizowana dwukierunkowa jezdnia szerokości 7 m z zapewnionym pasem przechodu szerokości 4 metrów. Korzystający z usługi (...)dojeżdżaliby do skrzyżowania, ze zjazdu drogi publicznej pasem prawostronnym drogi dwukierunkowej pod wjazd na drogę jednokierunkową wewnętrzną wyznaczoną na działce (...), tą drogą objeżdżając obiekt kierowaliby się na pas wewnętrzny linii (...), która miała zostać przebudowana w tym nowym układzie i wyjazd następowałby w ten sam sposób jak dotychczas. Chcąc skorzystać z usługi (...)należałoby wykonać pętlę. Wyjazd z nieruchomości powoda poprzez pas służebności lewostronnym pasem odbywać się miał w tym układzie bezkolizyjnie, a w istniejącej sytuacji wyjeżdżając z działki powoda trafiamy bezpośrednio w pas (...), który jest ustawiony w przeciwnym kierunku do kierunku wyjazdu. Ponadto samochody , które wjeżdżają na potrzeby (...) lub na działkę powoda miałyby dłuższy pas wyłączeniowy pod tę usługę , następujący przy końcu pasa służebności. Ostatecznie strony nie doszły do porozumienia (bezsporne)

Decyzją z dnia 25.02.2013 r. pozwany uzyskał zezwolenie na zagospodarowanie terenu przebudowy zjazdu i wewnętrznego układu komunikacyjnego wraz z przeniesieniem elementów informacji wizualnej przy restauracji. (bezsporne)

Powód odnośnie działki władnącej wiąże plany z przeznaczeniem jej pod zabudowę wielkopowierzchniową.

Na wybudowanym pasie usługi (...)brak oznaczenia dwustronnego ruchu samochodowego jak i ciągu dla ruchu pieszych. Bezpośrednio po zjeździe z drogi publicznej samochody w celu zakupu bezpośredniego z pojazdów samochodowych kierują się pod wspornik sugerujący podjazd klientów do zakupu bezpośredniego na lewy pas, w kierunku przeciwnym do ruchu, (jednokierunkowy ruch dookoła obiektu (...)), przy wprowadzeniu ruchu przeciwnego – wyjazdu z działki powoda poruszające się tym pasem pojazdy narażone są na sytuacje kolizyjne.

Dowód: odpis elektronicznej księgi wieczystej (...) k. 70-19, akt notarialny z dnia 14.05.2008 r. Nr Rep A: (...) k.20-21 wraz z załącznikiem graficznym k. 54, wypis z rejestru gruntów k. 55, dokumentacja fotograficzna k. 56-64, kopia mapy zasadniczej k. 65-66, zeznania świadka B. K. k. 83, zeznania świadka M. P. k. 82-85, protokół oględzin nieruchomości k. 91-92, zeznania powoda J. J. k. 162

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego jako bezsporne Sąd ustalił, iż strony są posiadaczami sąsiadujących działek, na której pozwana na nieruchomości obciążonej wybudowała restaurację (...)'s, wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Grunty pozwanej obciążone zostały nieodpłatną służebnością gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu według przebiegu tej służebności oznaczonej w treści aktu notarialnego z dnia 14.05.2008 r. jak i załącznika graficznego. W chwili ustanowienia służebności w pasie gruntu przewidzianym od wykonywania służebności nie istniała żadna droga. Przedmiotem sporu a zatem pozostawione rozstrzygnięciu sądu pozostały: czy ustanowiona infrastruktura umożliwiająca korzystanie z usługi (...)jest naruszeniem prawa do wykonywania służebności i czy w ramach zgłoszonego powództwa powód może żądać nakazania pozwanej przywrócenia stanu odpowiadającego treści służebności. Postawiony przez powoda zarzut uniemożliwienia wykonywania prawa służebności w zasadzie związany jest z problematyką ustalenia sposobu organizacji ruchu na posesji pozwanego. Pozwany stał bowiem na stanowisku, iż urządzony ciąg komunikacyjny jest wystarczający dla wykonywania uprawnień powoda. Powód z kolei stawiał zarzut, iż pozwany dokonał zabudowy działki sprzecznej z treścią służebności, tworząc infrastrukturę celem uruchomienia usługi w ramach (...). Realizacja tej inwestycji uniemożliwia powodowi wykonywanie prawa służebności, przez co powód pozbawiony został dostępu do drogi publicznej. Żądanie powoda zmierza do domagania się od strony pozwanej zapewnienia ciągów komunikacyjnych zgodnych z zamierzeniem inwestycyjnym powoda. Pozwana w celu uregulowania organizacyjnego wystąpiła z wnioskiem o pozwolenie na przebudowę istniejącej infrastruktury. Kwestia szczegółowego rozwiązania jej przebiegu, oznakowania, rozbudowy i urządzenia infrastruktury winna być przedmiotem umowy stron a nie orzeczenia sądu w trybie powództwa o naruszenie posiadania służebności, na co wskazują również prowadzone pomiędzy stronami negocjacje. Przedmiotowe uzgodnienia stron miały zostać potwierdzone aktem notarialnym, co oznacza, iż rozwiązania do których obecnie zmierza zgłoszonym żądaniem powód, mają wprowadzać nowe rozwiązania, nowe ukształtowanie przebiegu służebności a nie przywrócenie stanu poprzedniego. Podstawę prawną żądania ochrony naruszonego posiadania służebności stanowią przepisy art. 352 § 2 kc w związku z art. 344 kc. Z treści obydwu uregulowań prawnych wynika, iż posiadacz służebności uprawniony jest do wystąpienia z roszczeniem posesoryjnym o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Przepis art. 344 k.c. przyznaje posiadaczowi, którego posiadanie zostało naruszone, roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń (tzw. roszczenie posesoryjne). Z art. 344 k.c. wynika, że czynna legitymacja przysługuje posiadaczowi rzeczy, niezależnie od rodzaju posiadania, zaś legitymacja bierna - osobie samowolnie naruszającej posiadanie oraz osobie, na której rzecz posiadanie zostało naruszone. Odrębności toczącego się przed sądem postępowania w sprawach o naruszenie posiadania określają art. 478-479. W treści żądania pozwu powód nie sformułował i nie sprecyzował w sposób dostateczny roszczenia , którego granicami związany jest Sąd orzekający w sprawie. Ograniczając się do literalnego brzmienia wskazanego żądania, wynika z niego, iż powód domaga się przywrócenia stanu odpowiadającego treści służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez nieruchomości obciążone. Nie zostało natomiast wskazane w jaki sposób ma nastąpić przywrócenie tego stanu, a konkretyzacja roszczeń środkami dowodowymi ( zeznaniami świadka) nie może stanowić podstawy żądania pozwu. Co prawda powód powołał się na załącznik graficzny przedłożony na rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 r. ( karta 75) wskazując, iż domaga się przywrócenia możliwości korzystania ze służebności przy uwzględnieniu istniejącej infrastruktury oraz organizacji ruchu na nieruchomości obciążonej według koncepcji zaprezentowanej na załączniku graficznym numer 5 przedłożonym przez powoda. Jednak odnosząc się nawet do tak postawionego żądania należy stwierdzić, iż nie może ono zostać uwzględnione. Przyznać należy, iż sama sytuacja ruchowa i komunikacyjna na obciążonej nieruchomości pozwanej nie jest najlepsza, ale żądanie zagwarantowania pasa ruchu o szerokości 7 metrów i pasa przechodu szerokości 4 metrów według załącznika graficznego numer 5 ( karta 75 akt) przedstawionego przez powoda jest w zasadzie żądaniem ustanowienia służebności nowej treści, która nie może być uregulowana w trybie ochrony naruszonego posiadania służebności. Tak wskazane roszczenie nie może odwoływać się do koncepcji przebudowy infrastruktury, która jest propozycją jednej ze stron, a nie środkiem służącym realizacji przywrócenia stanu poprzednio istniejącego. Jest nowym rozwiązaniem organizacyjnym, a nie służebnością odpowiadającą treści służebności ustanowionej aktem notarialnym, według którego nieruchomość pozwanej obciążona jest nieodpłatną służebnością gruntowa polegającą na prawie przejazdu i przechodu, ustanowioną na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej niezabudowana działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...)objętej księgą wieczystą (...), pasem drogowym biegnącym od drogi publicznej – Alei (...)do granicy działki uprawnionej nr (...)stosownie do załącznika graficznego do aktu notarialnego z dnia 14.05.2008 r. Ochrona posesoryjna ma charakter tymczasowy i nie może zmierzać do zmiany treści wykonywania prawa, do zmiany zakresu służebności, ustanowienia jej nowego przebiegu. Powód domagał się, aby w ramach przysługujących mu uprawnień dokonać zmiany i przebudowy infrastruktury usługi (...). Zdaniem sądu roszczenie to jest żądaniem zbyt daleko idącym, które nie uprawnia Sąd do podejmowania działań wkraczających bezpośrednio w sferę władztwa pozwanego jak i ingerujących w rozwiązania administracyjno - prawne związanych z organizacją ruchu, pozyskaniem odpowiednich pozwoleń administracyjnych umożliwiających jego realizację. Sąd w ramach rozwiązań tymczasowych uprawniony jest do wydawania stronie naruszającej niezbędnych nakazów przywracających naruszone posiadanie, a nie zmierzających do przebudowy całej infrastruktury i nakazujące takie rozwiązanie w trybie powództwa posesoryjnego, które obligowałyby stronę przeciwną do przeprowadzenia szeroko pojętych prac inwestycyjnych. Występująca kolizja między uprawnieniem do wykonywania służebności a uprawnieniem właściciela do tego, aby korzystanie ze służebności jak najmniej utrudniało korzystanie z nieruchomości obciążonej, wynika z faktu współkorzystania z nieruchomości obciążonej zarówno przez właściciela tej nieruchomości, jak i przez podmiot, na rzecz którego została ustanowiona służebność czynna, jak również przez osoby "reprezentujące jego prawa": użytkowników, najemców, dzierżawców, domowników czy pracowników (por. E. Gniewek (w:) System prawa prywatnego, t. 4, 2007, s. 462-463, i przywołaną tam literaturę; A. Wąsiewicz (w:) System prawa cywilnego, t. II, 1977, s. 698). Właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno korzystać ze swojej nieruchomości w takim zakresie, w jakim kolidowałoby to z uprawnieniami właściciela nieruchomości władnącej, wynikającymi z treści służebności. Z zasady działań właściciela nieruchomości obciążonej zmierzających do ulepszenia lub utrzymania w należytym stanie nieruchomości służebnej, które czasowo uniemożliwiają lub utrudniają właścicielowi nieruchomości władnącej wykonywanie służebności, nie można uznać za niedozwolone, chyba że noszą cechy nadużycia prawa albo szykany. Treść roszczenia posesoryjnego może obejmować zarządzenia sądu nakazujące pozwanemu dokonanie odpowiedniej czynności niezbędnej do przywrócenia stanu poprzedniego ( zgłoszonym żądaniem powód nie domaga się przywrócenia stanu poprzedniego, ale ustanowienia stanu nowego), zarządzenia tego rodzaju są dopuszczalne, o tyle o ile są niezbędne do przywrócenia posiadania i mają podrzędny charakter w stosunku do zasadniczego merytorycznego rozstrzygnięcia. W tym przypadku żądania powoda nie są środkiem zmierzającym do osiągnięcia określonego celu, ale celem samym w sobie. W razie wątpliwości powinno decydować porównanie wartości podlegającego ochronie prawa ( rzeczy) i kosztów przywrócenia do stanu poprzedniego ( zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24.09.1965 III CR 156/56 OSPiKA 1966, nr 12 poz. 276). Wykonywanie służebności winno minimalizować uszczerbek i niedogodności właściciela nieruchomości obciążonej, tym samym nie można żądać by pozwana zapewniła możliwość przejazdu bezkolizyjnego lub dokonała zmian organizacyjnych ruchu odpowiadający drodze publicznej. Zgodzić należy się ze stanowiskiem pozwanego, iż same plany powoda co do zagospodarowania nieruchomości nie mogą stanowić podstawy do formułowania żądań przebudowy układu komunikacyjnego dostosowanego do rozwoju gospodarczego tej nieruchomości. Ewentualne zmiany układu istniejących ciągów komunikacyjnych powinny być przedmiotem umowy zainteresowanych stron, a nie powództwa o ochronę naruszonego posiadania. Tym bardziej, iż pozwana podjęła działania mające na celu optymalizację organizacji ruchu na własnej nieruchomości i uzyskała niezbędne pozwolenia administracyjne.

Podniesione okoliczności i ich uzasadnienie prawne są wystarczającą podstawą oddalenia powództwa. Podkreślenia jeszcze wymaga dodatkowo kwestia terminu na dochodzenie roszczeń posesoryjnych. Powództwo o ochronę posiadania może być wniesione skutecznie w ciągu roku od chwili naruszenia posiadania. Po upływie tego terminu roszczenie posesoryjne wygasa. Termin roczny jest terminem zawitym prawa materialnego i nie może być przywrócony, a jego niezachowanie skutkuje oddalenie powództwa. Stan naruszenia posiadania jako stan trwały utrwalony został na posesji pozwanego w momencie uruchomienia infrastruktury restauracji, a więc na przełomie 2010/2011 i stan ten powodowi od tego momentu był znany i uprawniał do wystąpienia z roszczeniem posesoryjnym, wystąpienie z takim żądaniem po upływie roku ( w dniu 07 listopada 2012 r.) wskazuje na uchybienie temu terminowi.

Wskazane wyżej okoliczności zadecydowały zatem o oddaleniu powództwa, z obciążeniem powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania stronie pozwanej w oparciu o treść art. 98 kpc w związku z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawne udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. Na wysokość przyznanych kosztów składały się: wynagrodzenie adwokackie według dwukrotnej stawki obliczonej w oparciu o treść § 7 pkt 3 rozporządzenia, koszty przeprowadzonych oględzin nieruchomości 65 zł oraz koszty dojazdu pełnomocnika w wysokości 946 zł ( koszty przejazdu środkami komunikacji kolejowej na trasie W.K., bez kosztów dojazdu pełnomocnika taksówką osobowa z miejsca zamieszkania oraz siedziby sądu por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2012 r. III PZP 4/12 OSNP 2012/23-24/280 oraz z dnia 16 lutego 2011 r. II CZ 202/10 ).