Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 588/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca SSO Maria Matyja

Protokolant sekr. sąd. Joanna Kotowska

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2014 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa T. N.

przeciwko M. T.

o zapłatę

na skutek sprzeciwu od wyroku zaocznego

I.  uchyla wyrok zaoczny z dnia 27 stycznia 2014r. w całości i oddala powództwo,

II.  zasądza od powódki T. N. na rzecz pozwanej M. T. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powódka T. N. wniosła o zasądzenie od pozwanej M. T. kwoty 80.000,- zł.

W uzasadnieniu pozwu podała, że dochodzona kwota stanowi zadośćuczynienie za doznaną krzywdę moralną, wywołanie rozstroju zdrowia oraz naruszenie jej dóbr osobistych przez pozwaną, która bez zgody powódki , bez jej zbadania i bez zapoznania się z jej stanem zdrowia i zażywanych lekach wydała jej mężowi silny lek psychotropowy, który to ten lek powódce podał. Wskazała też pozwana nie poinformowała jej męża o zachowaniu się pacjenta po zażyciu wydanego lego i skutkach ubocznych jego zażycia. Zdaniem powódki w wyniku działania pozwanej doszło do trwałego i systematycznego prześladowania psychiatrycznego powódki.

Zarządzeniem z dnia 23 października 2013r. zawiadamiając pozwaną o terminie rozprawy, Sąd zobowiązał ją jednocześnie do złożenia w terminie 14 dni odpowiedzi na pozew wraz ze wszelkim wnioskami dowodowymi i zarzutami. Pozwanej doręczono odpis pozwu w dniu 4 listopada 2013r. wraz z pouczeniem w zakresie skutków nie złożenia odpowiedzi na pozew w zakreślonym terminie (art. 207 § 2 i § 7 k.p.c.)

(zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy k 35, doręczenie odpisu pozwu z pouczeniem k 42

Opis pozwu został doręczony pozwanej w dniu 4 listopada 2013r.

(dowód doręczenia odpisu pozwu k 44)

Pozwana wniosła odpowiedź na pozew w dniu 22 stycznia 2014r. (data stempla pocztowego k 62). Odpowiedź ta była dotknięta brakami formalnymi, a mianowicie jej odpis nie zawierał załączników załączonych od oryginał odpowiedzi na pozew.

Na podstawie 207 § 7 k.p.c. zwrócono pozwanej tak wniesioną odpowiedź na pozew i na podstawie art. 339§ 1 k .p.c. wydano wyrok zaoczny.

(protokół k 62)

W sprzeciwie od tego wyroku pozwana M. T. wniosła o jego uchylenie i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz należnych kosztów procesu.

W sprzeciwie pozwana podniosła przede wszystkim zarzut przedawnienia roszczenia. Powódką jako podstawę swych roszczeń wskazała naruszenie praw i godności, które miały skutkować naruszeniem jej dóbr osobistych, w wyniku dopuszczenia się przez pozwaną czynów niedozwolonych. Dla roszczeń wynikających z czynów niedozwolonego termin przedawnienia wynosi zgodnie z art. 442 1 § 1 k.c. trzy lata licząc od dnia kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Zdaniem pozwanej powódka miała świadomość tak szkody jak i osoby obowiązanej do jej naprawienia już w dniu 21 października 2009r. , kiedy to złożyła zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej M. o popełnieniu przestępstwa miedzy innymi przez pozwaną.

Natomiast niniejsze powództwo zostało wniesione w dniu 18 września 2013r., a więc po upływie okresu przedawnienia.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Orzeczeniem (...)w O.z dnia 6 grudnia 2010r. uznano pozwaną M. T.winną popełnienia przewinienia zawodowego polegającego na tym, że w dniu 2 lipca 2009r, w (...)w M.wydała jednorazowo na prośbę R. N.lek (...) Z. (...)(próbka bezpłatna) w celu leczenia żony w/w T. N.bez jej zgody i bez uprzedniego badania pacjentki i wymierzył jej karę upomnienia.

Na potrzeby postępowania przed Okręgowym Sądem Lekarskim została wydana opina sądowo – psychiatryczna, z której jednoznacznie wynika, że każda ordynacja leku psychotropowego musi być poprzedzona osobistym badaniem pacjenta. W przypadku powódki badanie takiego przez pozwaną nie miało miejsca, a decyzja o podaniu w/w leku miała miejsce na podstawie wywiadu od męża powódki, wskazującego na duże prawdopodobieństwo choroby psychicznej z kręgu schizofrenii i zastosowanie wydanego przez pozwaną leku było stosunkowo bezpieczne. Wdrożone wobec powódki działanie jak wynika ze sporządzonej opinii było niezgodne z zasadami udzielania pomocy medycznej oraz nie chroniły jej praw.

(orzeczenie Okręgowego Sądu Lekarskiego z uzasadnieniem k 4-8 i to samo k 50-54 i to samo k 86-87, opinia sądowo – psychiatryczna k 9-10 i to samo k 55-58 i to samo k 84-85 )

Do pozwu została też doręczona informacja (...)Spółki z o.o. w M.z której wynika, że powódka nie była pacjentką poradni zdrowia psychicznego .

(informacja z dnia 20 stycznia 2012r. k 11)

Z zaświadczenia wydanego w dniu 24 listopada 2009r. wydanego przez chirurga R. M. wynika, ze powódka zgłosiła się z obrażeniami twarzy (okolice oczu i nosa) podając, że w dniu 20 listopada 2009r. została pobita.

(zaświadczenie dr. R. M. z dnia 24 listopada 2011r. k 12)

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2009r. Sygn. akt Ds. 1510/09 Prokuratura Rejonowa w Mrągowie odmówiona wszczęcia postępowania w sprawie narażenia powódki na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w okresie od stycznia do lipca 2009r. miedzy innymi przez pozwaną M. T.. Sąd Rejonowy w Mrągowie postanowieniem z dnia 22 grudnia 2009r. Sygn. akt II Kp 373/09 utrzymał to postanowienie w mocy.

(postanowienie Sądu Rejonowego Mrągowie k 81-82)

Niniejsze powództwo zostało wniesione w dniu 18 września 2013 r.

(data stempla pocztowego k 14)

Powódka wniosła o nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia i podtrzymała dotychczas reprezentowane stanowisko w sprawie.

(pismo powódki z dnia 25 marca 2014r k 100).

Sąd Okręgowy zważył:

Na wstępie zaznaczyć należy, iż podstawą dochodzonego przez powódkę roszczenia jest

art. 415 k.c. (w zw. z art. 23 k.c. i 24 k.c. oraz art. 445 k.c. i 448 k.c.), określający przesłanki odpowiedzialności deliktowej.

Przywołany przepis art. 415 k.c. stanowi, iż kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę

obowiązany jest do jej naprawienia.

Do przesłanek odpowiedzialności deliktowej należą:

- zdarzenie z którym system prawny wiąże odpowiedzialność za określoną szkodę

- szkodę

- związek przyczynowy pomiędzy owym zdarzeniem a szkodą.

Ciężar dowodu istnienia przesłanek przewidzianych w wyżej przywołanym przepisie spoczywa na poszkodowanym.

Przepis ten nakazuje sprawcy naprawienie szkody wyrządzonej poszkodowanemu w sposób zawiniony, a podstawowe znaczenie dla stosowania postanowień w/w art. ma określenie zdarzenia, za które podmiotowi przypisywana jest odpowiedzialność oraz jakie okoliczności pozwalają lub uniemożliwiają uznanie go za czyn zawiniony.

Człowiekowi można przypisać określony czyn, jeżeli jego zachowanie może być w ogóle kierowane wolą podmiotu. Zachowaniem, za które można przypisać odpowiedzialność deliktową na zasadzie w/w art. 415 k.c. może być działanie jak i zaniechanie. Jednocześnie zespół zachowań sprawcy może stanowić jeden czyn niedozwolony, chyba że wyrządza szkodę w wielu dobrach poszkodowanego.

Stosownie do treści art. 415 k.c. sprawca ponosi odpowiedzialność na zasadzie winy. Wprawdzie ustawodawca nie definiuje pojęcia winy, ale w judykaturze i piśmiennictwie szczególnie tym nowszym przeważa pogląd iż za zachowania zawinione mogą być uznane wyłącznie zachowania bezprawne. ( por M. Sośniak – Bezprawność zachowania jako przesłanka odpowiedzialności cywilnej za czyny niedozwolone Kraków 1959 s.78 in. A. Szponar Nadużycie prawa podmiotowego Kraków 1947 s. 112i n, B.Lewaszkiewicz- Petrykowska Wina jako podstawa odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych SPE 1969 Vol IIs90. Z. Radwański, A. Olejniczak Zobowiązania 2008r. s 498 E. Gniewek Komentarz 2008 do art. 415).

Za bezprawne należy kwalifikować czyny zakazane przez przepisy prawne obowiązujące w Polsce, czyli mogą to być przepisy Konstytucji RP inne ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego. Za bezprawne uznaje się także zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i albo dobrymi obyczajami, czyli normami moralnymi powszechne akceptowanymi czy to w całym społeczeństwie, czy określonej grupie społecznej a nakazując lub zakazujące określone zachowanie.

Warunkami koniecznymi statuującymi odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego są: fakt wystąpienia szkody, wyrządzenie tejże szkody przez działanie lub zaniechanie konkretnego osoby (podmiotu) oraz bezprawność działania.

Pierwszą z przesłanek jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. czyli obejmująca straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Poszkodowany może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w przypadkach wskazanych. Poszkodowany może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego na doznaną krzywdę w przypadkach wskazanych w ustawie.

Z kolei przesłanka bezprawności odnosi się do naruszenia zakazów i nakazów wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem norm moralnych, obyczajowych, zasad współżycia społecznego, czy też odwołań do szerokiego cywilistycznego pojęcia bezprawności. Nadto, pomiędzy wyżej wymienionym zachowaniem sprawcy a szkodą lub krzywdą musi zachodzić związek przyczynowy, co oznacza, iż obowiązek naprawienia szkody obejmuje normalne następstwa zdarzenia, które szkodę wywołało.

Podkreślenia wymaga, iż ciężar wykazania powstania szkody lub krzywdy oraz jej związku przyczynowo – skutkowego z zachowaniem sprawcy spoczywa na poszkodowanym.

Zgłoszone roszczenie powódka wywodzić może również z regulacji art. 24 § 1 k.c., zgodnie z którym ten czyje dobro prawne zostało zagrożone cudzym działaniem, m.in. może żądać zadośćuczynienia pieniężnego na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Z kolei art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro prawne zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych, lecz ogranicza się do stwierdzenia, że dobrami osobistymi człowieka są w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska (art. 23). Uogólniając należy zatem przyjąć, że dobra osobiste - to pewne wartości niematerialne łączące się ściśle z jednostką ludzką. Jedną z najważniejszych wartości właściwych każdemu człowiekowi jest godność.

Stosownie do treści art. 30 Konstytucji RP przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela.

Różnorodność występowania w życiu społecznym dóbr osobistych podlegających ochronie cywilnoprawnej, a także ochronie przewidzianej w innych przepisach polskiego systemu prawnego.

W realiach niniejszej sprawy należy się odnieść do uregulowań dotyczących praw pacjenta a uregulowanych w ustawie z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Obywatelskich (tj. Dz. U. z 2012r. poz. 158 ze zmianami.)

Orzeczenie (...)w O.z dnia 6 grudnia 2010r. którym uznano pozwaną M. T.winną popełnienia przewinienia zawodowego uprawnia do przyjęcia, że zostało naruszone prawo powódki do świadczeń zdrowotnych udzielonych z należytą starannością w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym ( art. 8 w/w ustawy), prawo do informacji o swoim stanie zdrowia (art. 9 tejże ustawy), a przede wszystkim prawo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych albo odmowy takiej zgody (art. 15 ustawy). Powódka fakt naruszenia jej dobra osobistego poprzez naruszenie jej praw pacjenta wykazała jak i okoliczności w jakich do tego naruszenia doszło i w wyniku jakich działań. Dla przyjęcia odpowiedzialności sprawcy art. 24 k.c. nie wymaga wykazania jego winy oraz przewiduje domniemanie bezprawności jego działania naruszającego dobro osobiste, co powoduje, że dochodzący ochrony nie musi tej przesłanki udowadniać, natomiast na sprawcy ciąży obowiązek wykazania, iż jego działanie było zgodne z prawem.

Jednocześnie wskazać należy, że art. 4 ust 1 przywołanej ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, że w razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę na podstawie art. 448 k.c.

Zgodnie z art. 442 1 § 1 zdanie pierwsze k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Przesłanką wiadomości wystarczającą wg w/w art. 442 1 § 1 k.c. do rozpoczęcia biegu przedawnienia stanowi już sama świadomość dokonanej szkody (por wyrok SN z dnia 20 stycznia 2005r. II CK 358/04 LEX Nr 284131 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 marca 2013r. I ACa 1286/12 LEX nr 1312005).

Jak wynika z ustaleń zawartych w opinii sądowo- psychiatrycznej sporządzonej na potrzeby postępowania przed (...) w O.powódka już w dniu 21 października 2009r. złożyła w Prokuraturze Rejonowej w Mrągowie zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na jej szkodę między innymi przez pozwaną. Uprawnia to do przyjęcia, że już w tej dacie miała świadomość doznanej szkody i wiedzę o sobie obowiązanej do jej naprawienia.

Licząc nawet od daty uprawomocnienia się w dniu 22 grudnia 2009r. postanowienia Prokuratury Rejonowej w Mrągowie z dnia 16 listopada 2009r. Sygn. akt Ds. 1510/09 o odmowie wszczęcia dochodzenia, to trzyletni okres przedawnienia upłynął w dniu 22 grudnia 2012r.

Powódka wniosła niniejsze powództwo w dniu 18 września 2013r., a więc po okresie okresu przedawnienia określonego w art. 442 1 § 1 k.c.

Mając na uwadze powyższe oraz art. 347 k.p.c. zaskarżony wyrok zaoczny należało uchylić i powództwo powódki jako przedawnione oddalić.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. i paragrafu 6 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz. U z 2013r. poz.461).