Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 czerwca 2012r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie z wniosku z wniosku M. K.przy uczestnictwie K. S. o podział majątku wspólnego:

- oddalił wniosek uczestniczki o ustalenie nierównych udziałów
małżonków w majątku wspólnym (w punkcie 1);

- ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości 96 000 zł (w punkcie 2);

- dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki w ten sposób, iż opisane w pkt. 2 prawo wraz z wkładem mieszkaniowym przyznać na rzecz wnioskodawcy (w punkcie 3);

- zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 24000 zł (dwadzieścia cztery tysiące złotych) tytułem spłaty, płatną w terminie 1 roku od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności ( punkcie 4);

- ustalił, iż zainteresowani ponoszą we własnym zakresie koszty
związane z ich udziałem w sprawie (w punkcie 5 postanowienia).

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca M. K.i uczestniczka K. S. zawarli związek małżeński dnia 11.09.1976 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w B.. W małżeństwie stron obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Małżeństwo ich zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Toruniu z dnia 03.04.1998 r. przez rozwód., który uprawomocnił się w dniu 25.04.1998 r. i z tym dniem ustała łącząca wnioskodawcę i uczestniczkę wspólność majątkowa małżeńska. Wnioskodawca pracował zawodowo w czasie trwania małżeństwa. Pracował również w szklarniach dzierżawionych przez strony od rodziców uczestniczki. W mniejszym stopniu zajmował się opieką nad dziećmi stron i pracami domowymi, czym zajmowała się zasadniczo uczestniczka. K. S. w czasie trwania małżeństwa pracowała zawodowo w okresie od 20.11.1980 r. do 31.08.1981 r. w wymiarze 1/2 etatu oraz w okresie od 01.12.1976 r. do 02.08.1983r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz tego zajmowała się pracą w szklarniach, wychowywaniem i opieka nad dziećmi, a także pracami we wspólnym gospodarstwie domowym. Majątek wspólny małżonków M. K.i K. S. stanowi lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...), którego przydział miał miejsce w dniu 19.04.1985r. Na książeczce mieszkaniowej wnioskodawcy jego rodzice jeszcze przed ślubem zainteresowanych zgromadzili kwotę 88 826 zł (przed denominacją). W dniu 15.04.1985r. w celu spełnienia warunków wymaganych do otrzymania prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) książeczka mieszkaniowa wnioskodawcy została zlikwidowana, przy czym na wypłaconą z tego tytułu kwotę 179 779 zł składały się zgromadzony przez ślubem wkład w wysokości 88 826 zł oraz premia gwarancyjna. Wypłacone środki w całości wystarczyły na pokrycie wymaganego wkładu mieszkaniowego. Wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) strony zgodnie ustaliły na kwotę 96 000 zł.

Przywołując argumenty Sądu Rejonowego podniesione w ocenie prawnej tych ustaleń, Sąd Okręgowy ogranicza się jedynie do tych zasadniczych argumentów, które dotyczyły wyłącznie części rozstrzygnięcia będącej przedmiotem zaskarżenia wnioskodawcy. W szczególności Sąd Rejonowy uznał, że - wbrew twierdzeniom uczestniczki - małżonkowie w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego, co szerzej uzasadnił. Uznał, że skoro spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) wnioskodawca i uczestniczka nabyli w trakcie małżeństwa, to stanowi ono przedmiot majątku wspólnego małżonków, chociażby wkład mieszkaniowy lub wkład budowlany pochodził - w całości lub w części - z majątku odrębnego i został wpłacony przed powstaniem

wspólności majątkowej ( tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3lutego 1982 r., I CR 432/81, LEX nr 8394). W myśl bowiem art. 215 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze, w brzmieniu obowiązującym w chwili przydziału przedmiotowego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Zgodnie zaś z art.215 § 4, jeżeli stosunki majątkowe między małżonkami podlegają wspólności majątkowej, wkład mieszkaniowy lub budowlany należy przed przydziałem lokalu wspólnie do obojga małżonków, niezależnie od pochodzenia środków, z których został zgromadzony. Przepis ten nie narusza uprawnienia każdego z małżonków do żądania zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z jego majątku odrębnego na majątek wspólny. Sąd rejonowy wskazał, że wnioskodawca M. K.posiadał przed zawarciem związku małżeńskiego środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej i wraz z premią gwarancyjną wypłaconą w związku z likwidacją książeczki były one wystarczające do pokrycia wkładu mieszkaniowego w wysokości niezbędnej do objęcia lokalu mieszkalnego. Podkreślić jednak należy, iż o ile znajdująca się na książeczce mieszkaniowej wnioskodawcy kwota 88. 826 zł (przed denominacją) stanowiła jego majątek osobisty (wówczas odrębny), o tyle pozostała część wpłaconej na konto spółdzielni należności 90 953 zł) (tj. 179 779 zł - 88.826 zł), jako premia gwarancyjna przyznana w związku z likwidacją książeczki, weszła do majątku wspólnego. Zgodnie bowiem z art. 32 § 1 kro obowiązującym do dnia 20.01.2005r. dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.. W szczególności stanowią dorobek małżonków między innymi dochody z majątku wspólnego małżonków, jak też z odrębnego majątku każdego z małżonków (zgodnie z art.32&2 kro). Przyjmując zatem, że kwota zgromadzona przez wnioskodawcę na książeczce mieszkaniowej i będąca jego majątkiem osobistym (wcześniej odrębnym) stanowiła w zaokrągleniu 50 % wkładu mieszkaniowego z chwili jego przydziału, a obecnie majątek wspólny zainteresowanych stanowi lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu w uzgodnionej wartości 96 000 zł, to owe 50% liczone jako nakład wnioskodawcy z majątku osobistego na ten majątek wspólny wyniosło 48 000 zł. Sąd postanowił - zgodnie z wnioskiem zainteresowanych – przyznać wnioskodawcy M. K.spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego opisanego w ustaleniach wraz z wkładem mieszkaniowym. Zasądził od niego na rzecz uczestniczki K. S. kwotę 24 000 zł odpowiadającą połowie udziału uczestniczki w wartości prawa do lokalu, po odliczeniu nakładu wnioskodawcy na jego powstanie. Uznał, że przesunięcie – zgodnie z art.212&3 kc - terminu spłaty na jeden rok od chwili uprawomocnienia się postanowienia nie naruszy interesu uczestniczki. O kosztach postępowania w sprawie orzekł po myśli art.520&1 kpc (postanowienie wraz z uzasadnieniem – k. 256 oraz k.271).

wspólności majątkowej ( tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3lutego 1982 r., I CR 432/81, LEX nr 8394). W myśl bowiem art. 215 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze, w brzmieniu obowiązującym w chwili przydziału przedmiotowego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Zgodnie zaś z art.215 § 4, jeżeli stosunki majątkowe między małżonkami podlegają wspólności majątkowej, wkład mieszkaniowy lub budowlany należy przed przydziałem lokalu wspólnie do obojga małżonków, niezależnie od pochodzenia środków, z których został zgromadzony. Przepis ten nie narusza uprawnienia każdego z małżonków do żądania zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z jego majątku odrębnego na majątek wspólny. Sąd rejonowy wskazał, że wnioskodawca M. K. (1) posiadał przed zawarciem związku małżeńskiego środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej i wraz z premią gwarancyjną wypłaconą w związku z likwidacją książeczki były one wystarczające do pokrycia wkładu mieszkaniowego w wysokości niezbędnej do objęcia lokalu mieszkalnego. Podkreślić jednak należy, iż o ile znajdująca się na książeczce mieszkaniowej wnioskodawcy kwota 88. 826 zł (przed denominacją) stanowiła jego majątek osobisty (wówczas odrębny), o tyle pozostała część wpłaconej na konto spółdzielni należności 90 953 zł) (tj. 179 779 zł - 88.826 zł), jako premia gwarancyjna przyznana w związku z likwidacją książeczki, weszła do majątku wspólnego. Zgodnie bowiem z art. 32 § 1 kro obowiązującym do dnia 20.01.2005r. dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.. W szczególności stanowią dorobek małżonków między innymi dochody z majątku wspólnego małżonków, jak też z odrębnego majątku każdego z małżonków (zgodnie z art.32&2 kro). Przyjmując zatem, że kwota zgromadzona przez wnioskodawcę na książeczce mieszkaniowej i będąca jego majątkiem osobistym (wcześniej odrębnym) stanowiła w zaokrągleniu 50 % wkładu mieszkaniowego z chwili jego przydziału, a obecnie majątek wspólny zainteresowanych stanowi lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu w uzgodnionej wartości 96 000 zł, to owe 50% liczone jako nakład wnioskodawcy z majątku osobistego na ten majątek wspólny wyniosło 48 000 zł. Sąd postanowił - zgodnie z wnioskiem zainteresowanych – przyznać wnioskodawcy M. K. (2) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego opisanego w ustaleniach wraz z wkładem mieszkaniowym. Zasądził od niego na rzecz uczestniczki K. S. kwotę 24 000 zł odpowiadającą połowie udziału uczestniczki w wartości prawa do lokalu, po odliczeniu nakładu wnioskodawcy na jego powstanie. Uznał, że przesunięcie – zgodnie z art.212&3 kc - terminu spłaty na jeden rok od chwili uprawomocnienia się postanowienia nie naruszy interesu uczestniczki. O kosztach postępowania w sprawie orzekł po myśli art.520&1 kpc (postanowienie wraz z uzasadnieniem – k. 256 oraz k.271).

W apelacji od postanowienia wnioskodawcaM. K.domagał się jego zmiany w części tj. w punkcie 4 (czwartym) poprzez nieobciążanie go spłata na rzecz uczestniczki, a ewentualnie jego uchylenia w tej części i przekazania Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i odpowiedniego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w sprawie.

W apelacji od postanowienia wnioskodawca M. K. (1) domagał się jego zmiany w części tj. w punkcie 4 (czwartym) poprzez nieobciążanie go spłata na rzecz uczestniczki, a ewentualnie jego uchylenia w tej części i przekazania Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i odpowiedniego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w sprawie.

Skarżący podniósł następujące zarzuty:

- nieuzasadnionego pominięcia znaczenia dowodów wskazujących, że środki na zakup lokalu mieszkalnego objętego postępowaniem zostały zgromadzone wyłącznie przez niego, co potwierdzają zeznania świadków S. K., A. K. i W. D. oraz informacje z (...) Spółdzielni (...) na okoliczność kto i w jakiej wysokości uiścił wkład mieszkaniowy związany z lokalem;

- niezasadne przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że udział uczestniczki w majątku wspólnym wyniósł 50%;

- błędnej oceny dowodów w zakresie wartości nakładów poczynionych przez wnioskodawcę i uczestniczkę na nieruchomość objętą postępowaniem;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, a dokładniej art.2123 kc (omyłkowo wskazano 1) poprzez jego niezastosowanie i nie rozłożenie zasądzonej spłaty należności na raty z uwagi na trudna sytuację materialną wnioskodawcy (apelacja wnioskodawcy – k.277 do 279).

Uczestniczka K. S. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (k.336).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie znajduje uzasadnienia. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie, które w istotnej części pozostawały niesporne. Dotyczy to w szczególności samego przedmiotu podziału w postaci spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zgromadzenia przez wnioskodawcę na książęce mieszkaniowej, jeszcze przed zawarciem małżeństwa z uczestniczką, środków finansowych (wkładu), które po doliczeniu premii gwarancyjnej wystarczyły na pokrycie wkładu mieszkaniowego związanego z prawem do mieszkania. Zatem te niesporne ustalenia faktyczne Sąd Odwoławczy przyjmuje także za podstawę swego orzeczenia. Podziela także dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną tych ustaleń, co oznacza, że nie znajdują uzasadnienia trzy pierwsze zarzuty apelacji, w których wnioskodawca zmierzał w istocie do wykazania, że środki na pokrycie wkładu mieszkaniowego związanego ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego objętego podziałem stanowiły w całości jego nakład z majątku osobistego (uprzednio odrębnego) na majątek wspólny małżonków.

Sąd Rejonowy w sposób czytelny wyjaśnił, odwołując się do art.2154 ustawy z dnia 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze, w treści aktualnej na czas przydziału małżonkom spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, że jeżeli stosunki między małżonkami podlegają wspólności ustawowej, to wkład mieszkaniowy zgromadzony przez przydziałem lokalu należy do obojga małżonków niezależnie od pochodzenia środków, z których został zgromadzony. Zatem wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego objętego podziałem – wbrew twierdzeniom skarżącego - stanowił majątek wspólny jego i uczestniczki K. S.. Niesporna pozostaje okoliczność, że wkład mieszkaniowy w połowie powstał z nakładów poczynionych z majątku osobistego (wówczas odrębnego) wnioskodawcy, bowiem jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestniczką zgromadził on określone środki finansowe na książeczce mieszkaniowej. Nie wystarczyłyby one jednak na pokrycie całego wkładu mieszkaniowego z chwili przydziału małżonkom spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, bowiem po przeliczeniu stanowiły jedynie kwotę 88 826 zł (starych), a wymagany wkład mieszkaniowy wyniósł 179 779 zł (starych). Do dopłaty pozostała zatem różnica w wysokości 90 953 zł, która pokryta została z tzw. premii gwarancyjnej wypłaconej przy likwidacji książeczki mieszkaniowej. Ta w istocie niesporna okoliczność znajduje dodatkowe potwierdzenie w karcie informacyjnej o spełnieniu warunków wymaganych do otrzymania mieszkania i likwidacji książeczki mieszkaniowej w dniu 19.04.1985r. oraz w piśmie Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 15.04.1985r. skierowanym do Banku (...) w B. (dokumenty znajdujące się w aktach spółdzielczych dla lokalu mieszkalnego objętego podziałem złożonych w kserokopii). Premia gwarancyjna liczona od wartości wkładu zgromadzonego na książeczce mieszkaniowej – wbrew twierdzeniom apelującego - nie stanowiła jego majątku osobistego (uprzednio odrębnego). Trafnie Sąd Rejonowy wskazał, że premia gwarancyjna doliczona do wkładu zgromadzonego przez wnioskodawcę na książęce mieszkaniowej stanowiła dochód z odrębnego (dziś osobistego) majątku wnioskodawcy, a tym samym stanowiła już majątek wspólny byłych małżonków (zgodnie z zasadą wyrażoną w art.32 2 pkt 2 kro - w treści obowiązującej na czas przydziału mieszkania i likwidacji książeczki mieszkaniowej). Skoro zatem sięgała około połowy wartości wkładu mieszkaniowego, to – upraszczając wywód - w takim rozmiarze powinna była zostać uwzględniona przy rozliczeniu wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego stanowiącego przedmiot podziału. Strony zgodnie określiły wartość tego prawa do lokalu mieszkalnego na kwotę 96 000 zł. Jeżeli w połowie powstało ono z nakładów z majątku osobistego (uprzednio odrębnego) wnioskodawcy, to do właściwego rozliczenia między byłymi małżonkami pozostała druga połowa tej wartości tj. 48 000 zł. Mając z jednej strony na uwadze zasadę, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe (w art.431 kro), a z drugiej przydzielając ostatecznie wnioskodawcy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu wraz z wkładem mieszkaniowym, Sąd Rejonowy prawidłowo zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 24 000 zł tytułem spłaty jej udziału w tym prawie. Zatem – wbrew zapatrywaniu apelującego – w działaniu Sądu I instancji nie zaistniały żadne nieprawidłowości, a uczestniczka miała prawo do uzyskania spłaty od wnioskodawcy z tytułu wyrównania jej udziału w majątku wspólnym. Innymi słowy nie jest tak, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul (...) powstało wyłącznie ze środków stanowiących nakład wnioskodawcy z jego majątku osobistego (wówczas odrębnego) na majątek wspólny byłych małżonków, ale jedynie częściowo z takich nakładów (dokładniej w połowie).

Nie znajduje uzasadnienia także ostatni zarzut apelacji, jakoby poprzez nierozłożenie spłaty obciążającej wnioskodawcę na stosowne raty Sąd I instancji naruszył art.2123 kc. Pomijając istotną okoliczność, że przepis ten nie nakłada na Sąd obowiązku rozkładania zasądzonych spłat na raty, zwrócić należy uwagę, że Sąd Rejonowy uwzględnił sytuację majątkową i osobistą wnioskodawcy, bowiem przesunął termin uiszczenia zasądzonej spłaty do 1 (jednego) roku od dnia uprawomocnienia się postanowienia. W ten sposób skorzystał z możliwości przewidzianej w art.2123 kc. Wyznaczony okres należy ocenić jako wystarczająco długi do podjęcia stosownych działań przez wnioskodawcę w celu pozyskania środków na zrealizowanie spłaty.

Mając zatem wskazane okoliczności na uwadze i podzielając w pozostałym zakresie argumenty przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd odwoławczy oddalił apelację wnioskodawcy, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc w związku z art.132kpc). O kosztach postępowania apelacyjnego należnych uczestniczce od wnioskodawcy orzekł po myśli art.5203 kpc (w związku z art.1081 kpc). Wysokość tych kosztów ustalił zgodnie z 12 ust.1 pkt 1 i  6a pkt 10 oraz  6 pkt 5 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych….(Dz.U. z 2013r. poz.490).