Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2014 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Marka Ratajczyka

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2014 roku

sprawy R. M.

oskarżonego z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 280 § 2 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 29 stycznia 2009 roku sygn. akt III K 155/08

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że z podstawy prawnej skazania oskarżonego R. M. za czyny przypisane mu w punktach I-V części rozstrzygającej eliminuje przepis art. 64 §1 k.k.;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. M. 600 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego R. M. w postępowaniu odwoławczym oraz 138 zł tytułem zwrotu podatku VAT;

IV.  zwalnia oskarżonego R. M. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

R. M. został oskarżony o to, że :

I.  w dniu 11 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...) a B., działając w warunkach powrotu do przestępstwa, przytrzymał za szyję małoletniego G. T., a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...), o wartości 200 zł wraz ze słuchawkami na szkodę B. T., przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia II Wydział Karny z dnia 7 września 2007 r., sygn. akt: II K 616/07 za czyny z art. 278 § 1 k.k., art. 276 k.k., 282 k.k., 280 § 1 k.k. na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby na lat pięć, którą odbył będąc tymczasowo aresztowany w okresie od dnia 17 stycznia 2007 r. do dnia 7 września 2007 r.;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

II.  w dniu 14 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), grożąc pobiciem poprzez zamierzenie się pięścią oraz zatykając ręką usta, doprowadził małoletniego S. P. do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...) o wartości 800 zł na szkodę E. B., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

III.  w dniu 12 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...) na wysokości nr (...), stosując wobec małoletniego M. H. przemoc w postaci odepchnięcia i przytrzymywania za rękę, zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...), o wartości 700 zł na szkodę M. S., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

IV.  w dniu 13 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), stosując przemoc w postaci przyłożenia do szyi noża i grożąc S. K. jego użyciem, zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...) wartości 400 zł na szkodę w/w, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

V.  w dniu 15 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), przytrzymując za ramię oraz grożąc użyciem przemocy małoletniemu K. P., zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...) wartości 200 zł na szkodę P. P. (2), przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

VI.  w dniu 16 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), stosując przemoc w postaci przytrzymywania za gardło oraz za usta, a także grożąc pozbawieniem życia małoletniemu M. W., zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki N. (...) o wartości 200 zł na szkodę B. W., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

VII.  w dniu 19 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), grożąc użyciem noża małoletniej M. N., doprowadził ją do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...) wartości 390 zł na szkodę S. N., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

VIII.  w dniu 20 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), stosując przemoc polegającą na przyłożeniu od tyłu noża do gardła i zagrożenia jego użyciem, doprowadził małoletniego F. P. do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia mienie w postaci telefonu komórkowego marki S. (...) oraz portfela z zawartością bilonu w kwocie 5 zł i legitymacji szkolnej o wartości 355 zł, czym działał na szkodę W. P., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z rat. 280 § 2 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

IX.  w dniu 20 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), stosując przemoc polegającą na przyłożeniu od tyłu noża do gardła i zagrożenia jego użyciem, doprowadził małoletniego P. M. do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia mienie w postaci telefonu komórkowego marki S. (...), i portfela z zawartością pieniędzy w kwocie 11 zł o łącznej wartości 361 zł, czym działał na szkodę P. M., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

X.  w dniu 22 marca 2008 r. we W. w bramie budynku przy ulicy (...), stosując przemoc polegająca na przytrzymaniu od tyłu za szyję i podduszeniu oraz zatykaniu ust, doprowadził małoletniego D. K. do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki N. (...) oraz odtwarzacz (...)marki (...) o łącznej wartości 750 zł, czym działał na szkodę M. P. (1), przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XI.  w dniu 22 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), w zamiarze zaboru telefonu komórkowego N. (...) wartości 1000 zł, przytrzymywał za szyję oraz zatykał usta małoletniemu M. T., lecz zamierzonego czynu nie osiągnął z uwagi na ucieczkę pokrzywdzonego, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k.

XII.  w dniu 18 marca 2008 r. we W. przy ulicy (...), stosując przemoc w postaci szarpania za plecak i grożenia pobiciem, doprowadził małoletnią J. F. do stanu bezbronności z zamiarem zaboru w celu przywłaszczenia telefonu komórkowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę małoletniej, która zdołała uciec, czym działał na szkodę M. F., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XIII.  w marcu 2008 r. we W. w okolicach L., przytrzymując za rękę nieustaloną osobę, zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...), na szkodę nieustalonej osoby, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XIV.  w marcu 2008 r. we W., przytrzymując za ramię nieustaloną osobę, usiłował zabrać w celu przywłaszczenia telefon komórkowy nieustalonej marki, przy czym zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na wyrwanie się i ucieczkę pokrzywdzonego, czym działał na szkodę nieustalonej osoby, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XV.  w marcu 2008 r. we W., przytrzymując za rękę i żądając wydania telefonu komórkowego nieustaloną osobę, zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...) na szkodę nieustalonej osoby, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XVI.  w marcu 2008 r. we W., złapał za ramię i przytrzymywał nieustaloną osobę, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki S. (...), na szkodę nieustalonej osoby, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XVII.  w dniu 15 stycznia 2008 r. w D., zabrał w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki N. (...) wartości 600 zł, czym działał na szkodę A. B., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

XVIII.  w dniu 12 grudnia 2007 r. w P., zadając uderzenia ręką i głową po głowie oraz kopiąc po żebrach M. P. (2), spowodował u niego obrażenia w postaci stłuczenia twarzy, nosa, złamania kości nosowych z przemieszczeniem, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała u pokrzywdzonego na czas powyżej dni 7, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa opisanego w pkt I;

tj. o czyn z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 29 stycznia 2009 r. (sygn. akt: III K 155/08)

I. Uznał oskarżonego R. M. za winnego popełnienia czynów opisanych w części wstępnej wyroku:

a)  w punktach: I (przyjął, iż wartość telefonu wynosiła nie mniej niż 60 zł), II, III, V, VI, VII, X, XIII, XV, XVI, stanowiących ciąg 10 przestępstw z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. oraz;

b)  w punktach: XI (uzupełnił kwalifikację przez przyjęcie art. 64 §1 k.k.), XII, XIV, stanowiących ciąg 3 przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 kk,

przyjął, iż dopuścił się ich w warunkach art. 91 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 lat pozbawienia wolności.

II. Uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynów opisanych w części wstępnej wyroku w punktach: IV i IX, stanowiących ciąg 2 przestępstw z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przyjął, iż dopuścił się ich w warunkach art. 91 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności.

III. Uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku w punkcie VIII, tj. przestępstwa z art. 280 §2 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności.

IV. Uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku w punkcie XVII, tj. przestępstwa z art. 278 §1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

V. Uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku w punkcie XVIII, tj. przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 157 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

VI. Na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. połączył oskarżonemu kary orzeczone w punktach I, II, III, IV i V części dyspozytywnej wyroku i wymierzył mu karę łączną 6 lat pozbawienia wolności.

VII. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od 22 marca 2008 r. do 25 sierpnia 2008 r. i od 14 września 2008 r. do 29 stycznia 2009 r.

VIII. Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. M. z Kancelarii Adwokackiej we W. kwotę 2122,80 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu.

IX. Zwolnił oskarżonego z ponoszenia kosztów sądowych, w tym od opłaty, obciążając nimi Skarb Państwa.

Wymieniony wyrok zaskarżył apelacją w części dotyczącej orzeczenia o karze oskarżyciel publiczny (Prokurator Rejonowy dla Wrocławia Śródmieście) zarzucając rażącą niewspółmierność kary łącznej orzeczonej wobec R. M. w wymiarze 6 lat pozbawienia wolności, podczas gdy waga i wysoki stopień szkodliwości popełnionych przez niego czynów, nagminność tego typu przestępstw, wysoki stopień demoralizacji sprawcy, a także potrzeba osiągania celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do oskarżonego, nie uzasadniają tak niskiego wymiaru kary i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie w stosunku do oskarżonego kary 12 lat pozbawienia wolności.

Z wymienionym wyrokiem nie zgodził się także obrońca oskarżonego adw. M. M., który w wywiedzionej apelacji zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 54§1 KK poprzez jego niezastosowanie, pomimo że oskarżony jest młodociany,

2.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 5§2 KPK i art. 7 KPK, poprzez ich niezastosowanie,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się czynów zarzuconych mu w punktach XIII – XVI aktu oskarżenia i w konsekwencji skazany za te czyny,

4.  rażącą niewspółmierność kary poprzez jej wymierzenie w nadmiernej wysokości, gdy całokształt okoliczności odnoszących się do oskarżonego przemawia za wymierzeniem mu kary pozbawienia wolności w rozmiarze znacznie niższym niż 6 lat pozbawienia wolności.

Po rozpoznaniu obu apelacji, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2009 r., II Aka 106/09 zaskarżony wyrok wobec R. M. utrzymał w mocy.

Kasację od tego wyroku, na podstawie art. 521§1 KPK wywiódł Prokurator Generalny, zaskarżając wyrok na korzyść oskarżonego R. M. i zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego – art. 433§1 KPK w zw. z art. 440 KPK, polegające na zaniechaniu dokonania przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu prawidłowej kontroli odwoławczej wyroku, w następstwie czego doszło do utrzymania w mocy niezasadnego i rażąco niesprawiedliwego orzeczenia sądu pierwszej instancji, wydanego z obrazą przepisów prawa materialnego – art. 64§1 KK, poprzez bezpodstawne przyjęcie, że przypisanych mu wyrokiem sądu pierwszej instancji czynów R. M. dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w tym przepisie oraz wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Po rozpoznaniu kasacji Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 11 marca 2014 r., V KK 426/14 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając ponownie obie apelacje, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uznał je za niezasadne. Zważyć wszak należy, że stosownie do art. 442§1 KPK, sąd któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania orzeka w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie. Ponadto, stosownie do art. 433 KPK, w razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego. Zważywszy więc na kierunek i zakres zaskarżenia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 kwietnia 2009 r., II Aka 106/09, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 marca 2014 r. trafnie stwierdził, że „wystarczające do usunięcia [stwierdzonego] uchybienia jest ponowne przeprowadzenie kontroli odwoławczej w związku z apelacją obrońcy. Sąd Apelacyjny powinien wyeliminować z podstawy prawnej skazania przypisanych oskarżonemu przestępstw art. 64§1 KK, a co za tym idzie także ocenić, czy w takiej sytuacji wymierzone kary za poszczególne przestępstwa nie są rażąco niewspółmierne”.

Sąd drugiej instancji ponownie rozpoznający apelację, po uchyleniu poprzedniego orzeczenia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, związany jest zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami sądu kasacyjnego (art. 442§3 w zw. z art. 518 KPK). Oznacza to obowiązek rozpoznania apelacji wyłącznie w granicach przekazania (art. 442§1 w zw. z art. 518) i ustosunkowania się do zarzutów podniesionych w zwykłym środku odwoławczym, a nie do zarzutów sformułowanych dopiero w skardze kasacyjnej (SN IV KK 148/08, OSNKW 2009, nr 2, poz. 16; podobnie SA w Warszawie II AKz 646/03, OSN Prok. i Pr. 2004, nr 5, poz. 33).

Kierując się wymienionymi wskazaniami Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że z podstawy prawnej skazania oskarżonego R. M. za czyny przypisane mu w punktach I do V części rozstrzygającej wyeliminował przepis art. 64§1 KK. Korekta zaskarżonego wyroku wynika stąd, że podstawą przyjęcia, że R. M. zarzucanych mu czynów dopuścił się w warunkach recydywy z art. 64§1 KK było jego uprzednie skazanie prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyków z dnia 7 września 2007 r., II K 616/07. Tym wyrokiem oskarżony został uznany za winnego przestępstw z art. 278§1 KK, z art. 280§1 KK i innych, za które wymierzono mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat. Jednocześnie na podstawie art. 63§1 KK zaliczono oskarżonemu na poczet wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 17 stycznia 2007 r. do 7 września 2007 r. Fakt zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności, nie spełnia jednak wymogu „odbycia kary” w rozumieniu art. 64§1 KK, skoro była to kara z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i nie została ona zarządzona (por. wyr. SN z 9.12.2009 r., IV KK 382/09, Lex nr 553723).

W ocenie sądu apelacyjnego brak jest podstaw do korekty zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze. Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 29 stycznia 2009 r., III K 155/08 wynika, że wymierzając karę za poszczególne przestępstwa sąd pominął zupełnie okoliczność odpowiadania przez oskarżonego w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64§1 KK. Kwestie dotyczące uprzedniej karalności i powrotu do przestępstwa w ogóle nie były brane przez sąd pod uwagę. W tych okolicznościach, wyeliminowanie z podstawy skazania za przestępstwa przypisane oskarżonemu w wyroku sądu pierwszej instancji, nie waży na ocenie kar jednostkowych i kary łącznej jako niewspółmiernie surowych. Z tych względów, podniesiony w apelacji obrońcy oskarżonego R. M. zarzut rażącej niewspółmierności kary, uznać należy za niezasadny.

W pozostałym zakresie zarzuty apelacji okazały się także niezasadne. W sprawie nie ujawniono uchybień, o których mowa w art. 439§1 KPK.

Mając to na względzie, orzeczono jak na wstępie.