Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 listopada 2012 roku, skierowanym przeciwko (...) S.A. w W., B. B. (1) i G. B. wnieśli o zasądzenie od pozwanego:

- na rzecz powódki B. B. (1) kwoty 60.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty,

- na rzecz powoda G. B. kwoty 60.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty,

- na rzecz powódki B. B. (1) kwoty 65.000 złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty,

- na rzecz powoda G. B. kwoty 65.000 złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty,

- na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że dochodzone pozwem roszczenia wywodzą z odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń za skutki wypadku komunikacyjnego, jaki miał miejsce w dniu 2 maja 2012 roku na drodze z C. do D., a w wyniku którego zmarła A. B. (1) – córka powodów.

(pozew, k. 3 – 18)

W odpowiedzi na pozew z dnia 15 stycznia 2013 roku strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że nie kwestionuje zasady swojej odpowiedzialności. Podniósł, że kwoty wypłacone powodom z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jakiej doznali w związku ze śmiercią córki oraz kwoty wypłacone powodom z tytułu odszkodowania są odpowiednie i wyczerpują w całości roszczenia powodów.

(odpowiedź na pozew, k. 221 – 222)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 maja 2012 roku w godzinach wieczornych, na drodze z C. do D. doszło do wypadku drogowego. Kiedy A. B. (1), Z. S. i M. K. szli trawiastym poboczem wzdłuż drogi, kierujący motocyklem S. o nr rej. (...) M. F. zjechał gwałtownie z jezdni na pobocze i potrącił pieszą A. B. (1). W następstwie odniesionych obrażeń zarówno A. B. (1) jak i kierowca motocykla – M. F. – zmarli.

Sprawcą wypadku był kierujący motocyklem, któremu ochrony ubezpieczeniowej w dacie wypadku udzielał pozwany zakład ubezpieczeń.

(okoliczności bezsporne, nadto: odpis skrócony aktu zgonu, k. 43)

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2012 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej w Zgierzu umorzyła śledztwo w sprawie wypadku drogowego z dnia 2 maja 2012 roku w C., w którym poniosła śmierć A. B. (1), tj. o czyn z art. 177 § 2 k.k. – wobec zgonu sprawcy – M. F..

(postanowienie, k. 86 – 87)

A. B. (1) była trzecim, najmłodszym dzieckiem powodów. W chwili śmierci dziewczynka miała 13 lat. Powodowie posiadają jeszcze dwoje dzieci – K. B. urodzoną w dniu (...) (uczennicę liceum) i M. B. urodzonego w dniu (...) (absolwenta szkoły zawodowej mechanizacji rolnictwa kontynuującego naukę w technikum). Cała rodzina małżonków B. była bardzo zżyta – powodowie spędzali ze swoimi dziećmi dużo czasu.

A. B. (1) była pogodnym dzieckiem, pozostawała bardzo związana z rodzicami. Dziewczynka osiągała bardzo wysokie wyniki w nauce, a nadto sukcesy sportowe. Nadto posiadała szereg zainteresowań – śpiewała i tańczyła. Była roześmianym dzieckiem i wnosiła do domu dużo radości. Pomagała również rodzicom w prowadzeniu domu i gospodarstwa rolnego wykonując prace dostosowane do swoich możliwości.

Powodowie bardzo ciężko przeżyli stratę dziecka. Po wypadku powódka podupadła na zdrowiu.

(okoliczności bezsporne, nadto: odpis skrócony aktu urodzenia, k. 42, opinie o uczniu i dyplomy, k. 44 – 53, odpisy skrócone aktów urodzenia, k. 61, k. 63, odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 54, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 9 maja 2014 roku od 2 min. 26 sek. do 6 min. 21 sek. w zw. z k. 242v, zeznania powódki, protokół rozprawy z dnia 9 maja 2014 roku od 7 min. 20 sek. do 12 min 24 sek., zeznania świadków E. K., k. 243 – 243v, G. K., k. 244 – 244v)

Powódka cierpi na nadciśnienie tętnicze. U powoda rozpoznano stan po ostrym zespole wieńcowym.

(dokumentacja medyczna, k. 71 – 73)

Uraz psychiczny po śmierci córki był dla B. B. (1) skrajnym doświadczeniem egzystencjalnym, który wyzwolił objawy zaburzeń stresowych pourazowych. Jej reakcja obejmuje zarówno strach i przerażenie, jak i bezradność.

Śmierć córki w sposób uporczywy jest przez B. B. (1) przeżywana ponownie, szczególnie gdy jest narażona na distres związany z obecnością innych dzieci (widok dzieci idących do szkoły, przebywanie z dziećmi z rodziny, które były związane z córką).

Badana unika myśli, uczuć i rozmów związanych z urazem, chowając się w pokoju zmarłej córki.

Znacznie ograniczyła codzienną aktywność w życiu rodzinnym i pracy w gospodarstwie.

B. B. (1) ujawnia uporczywe objawy nadmiernej pobudliwości (nieobecne przed urazem) – trudności w zasypianiu, zaburzenia snu, drażliwość, zaburzenia koncentracji uwagi (opisywane przez psychologa z PZP), nadmierną czujność. Ciągłe myślenie o przebytej traumie powoduje, że opiniowana nie ma możliwości regeneracji i wypoczynku. Jej ogólny stan zdrowia również uległ pogorszeniu.

B. B. (1) po tragicznej śmierci córki doznała cierpień psychicznych, które dla niej były i pozostają nadal skrajnym przeżyciem egzystencjalnym.

B. B. (3) ujawnia zaburzenia stresowe pourazowe. Wymaga systematycznego leczenia w (...). Powyższe zaburzenia trudno poddają się leczeniu, ponieważ czynnik sprawczy nie może zostać wyeliminowany. Leczenie i oddziaływania psychologiczne mogą przynieść złagodzenie dolegliwości. Rokowanie co do wyzdrowienia jest ostrożne.

(opinia biegłego E. G. specjalisty psychiatry, k. 333 – 334)

U B. B. (1) zaburzenia stresowe pourazowe spowodowane są przedwczesną tragiczną śmiercią dziecka.

W związku z chorobą ponosi ona koszty bezpośrednie – koszty leczenia, koszty pośrednie – utrata zdolności do pracy oraz koszty nieuchwytne – ból, cierpienie, niska samoocena, obniżenie jakości życia. Zaburzenia stresowe pourazowe przyjmują u niej obraz objawów depresyjno – lękowych, maja charakter długotrwały. Większość matek, które utraciły dziecko, ma małe szanse na powrót do pełnego zdrowia. Przewidywany czas leczenia opiniowanej jest trudny do określenia, może być to okres wieloletni.

Dla B. B. (1) okoliczności śmierci córki są tym bardziej przygnębiające, gdyż przyczyną tragedii był drugi człowiek.

W związku ze śmiercią córki powódka doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 %.

Koszt miesięcznego leczenia farmakologicznego (C.) wynosi 50 złotych. Terapia psychologiczna, z której korzysta opiniowana jest dostępna w ramach NFZ-tu. Należy również uwzględnić koszty dojazdu do Poradni (...).

(opinia uzupełniająca biegłego E. G. specjalisty psychiatry, k. 355)

G. B. ujawnia objawy zaburzeń depresyjnych o reaktywnym początku. G. B. wymaga leczenia w Poradni(...).

Po śmierci córki zmieniła się aktywność życiowa powoda – skupił się na sprawach organizacyjnych, związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Ze względy na stan psychiczny, a także fizyczny, związany z nasileniem cech niewydolności krążenia, ograniczył kontakty towarzyskie, nastąpił spadek zainteresowań, jakość życia powoda obniżyła się.

(opinia biegłego E. G. specjalisty psychiatry, k. 337)

G. B. nie podjął leczenia psychiatrycznego ani terapii psychologicznej. Leczenie psychiatryczne i terapia są dostępne w ramach NFZ, lecz może się to wiązać z długim okresem oczekiwania na pierwszą wizytę. W przypadku powoda lekarz leczący jego żonę odmówił leczenia dwóch osób z tej samej rodziny, co wiąże się z koniecznością podjęcia leczenia w innej placówce NFZ. W związku z tym poniesie większe koszty dojazdów na wizyty. Powód może podjąć leczenie prywatnie, koszt wizyty to od 80 złotych do 150 złotych.

Biorąc pod uwagę stan psychiczny powoda, pogorszenie jego ogólnego stanu zdrowia, na co ma wpływ przewlekły stres, okoliczności śmierci córki, wpływu śmierci córki na funkcjonowanie rodziny, za którą badany czuje się odpowiedzialny, długotrwały uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi 10 %.

(opinia uzupełniająca biegłego E. G. specjalisty psychiatry, k. 356)

Śmierć córki była dla G. B. przyczyną ogromnego cierpienia psychicznego. Powód był bardzo związany emocjonlanie z córką, a śmierć dziecka jest uznanwana za największy stres jaki może spotkać rodziców. Powód nie okazywał i nadal stara się nie okazywać sowjego cieprienia. Przejął na siebie większość obowiązków organizacyjnych bezpośrednio po śmierci córki i nadal stara sie chronić żonę i pozostałe dzieci. Stan emocjonalny wpłynął negatywnie na zdrowie somatyczne powoda zwłaszcza w zakresie ukłądu krązenia. Powód nadal odczuwa brak córki, żałuje, że tak mało czasu jej poświęcał.

W związku z przeżyciami związnym ze śmiercią córki zasadne jest korzystanie przez powoda z pomocy psychiatrycznej i psychoilogicznej, co mogłoby takze korzystnie wpłynąc na leczenie chorób somatycznych.

Śmeirć córki wpłynęła na aktywność życiową powoda w różnych sferach w różny sposób. Nie miała większego wpływu na aktywmność powoda związaną z codziennymi obowiązakmi wynikajacymi z pracy w gospodarstwie. Zaangażowanie w pracę wręcz pomaga powodowi w mniejszym stopniu myśleć o stracie córki. Powód ograniczył natomiast kontakty towarzyskie, nie odczuwa przyjemność w sytuacjach, keiry inne osoby się śmieją, są radosne.

(opinia biegłego L. S., specjalisty neuropsychologa, k. 322 – 322v)

Strona pozwana zajęła ostateczne stanowisko w przedmiocie zgłoszoneych żądań w dniu 22 października 2012 roku i wypłaciła powodom – w zwiazku ze śmeircią A. B. (2) – następujące kwoty:

-

na rzecz B. B. (3): kwotę 40.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, kowtę 15.000 zotych tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej oraz kwotę 486,00 złotych tytułem zwrotu kosztów pogrzebu,

-

na rzecz G. B.: kwotę 40.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, kwotę 15.000 złotych tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej oraz kwotę 15.824,99 złotych tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.

(okoliczności bezsporne, nadto: pismo, k. 214)

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów oraz świadków E. K., D. W. i G. K. w tej części, w której zeznawali, że w wyniku śmierci A. B. (1) gospodarstwo powodów uległo dezorganizacji, nie byli w stanie kontynuować prac gospodarskich, plony były mniejsze. Twierdzenie te są gołosłowne, powodowie nie przedstawili jakiegokolwiek innego dowodu na potwierdzenie tychże twierdzeń podczas gdy z opinii biegłego neuropsychologa jasno wynika, że śmierć córki nie odbiła się negatywnie na pracy powoda w gospodarstwie, który wręcz pracował bardziej intensywnie, co pozwalało mu nie myśleć o stracie dziecka.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Podstawą materialnoprawną roszczeń powodów są: w zakresie zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią córki – przepis art. 446 § 4 k.c., w zakresie jednorazowego odszkodowania w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej, związanym ze śmiercią osoby najbliższej – przepis art. 446 § 3 k.c.

W niniejszej sprawie niekwestionowana była zasada odpowiedzialności pozwanego, wynikająca z przejęcia przez stronę pozwaną ciężaru odpowiedzialności za skutki cywilnoprawne wypadku komunikacyjnego spowodowanego przez M. F., w związku z zawartą umową ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego i na podstawie przepisów art. 822 k.c. oraz art. 34 i 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 124, poz.1152 ze zm.).

Odpowiedzialność ubezpieczyciela wynikająca z udzielanej przez niego ochrony ubezpieczeniowej w zakresie OC ma akcesoryjny charakter. Akcesoryjność, o której mowa sprawia, że ubezpieczyciel odpowiada wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony sprawca. Innymi słowy odpowiedzialność pozwanego w niniejszej sprawie za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 9 grudnia 2011 roku kształtuje się w granicach odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, wynikającej z przepisów art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. – a więc zgodnie z art. 361 k.c., dotyczy normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Przechodząc do analizy roszczeń dochodzonych przez powódkę wskazać należy, iż roszczenia z art. 446 § 3 i 4 k.c. mają odmienny charakter i wymagają wykazania innej podstawy faktycznej. W myśl przepisu art. 446 § 3 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Nowelizacją do kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 r., która weszła w życie 3 sierpnia 2008 r. (Dz.U. nr 116, poz. 731), ustawodawca dodał § 4 do istniejącego art. 446 k.c. Dodany przepis stanowi podstawę zasądzenia zadośćuczynienia osobom najbliższym za śmierć członka rodziny, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego. Nowelizacja powyższa de facto oznacza powrót do zasady, istniejącej na gruncie art. 166 kodeksu zobowiązań, w myśl której w razie śmierci poszkodowanego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd mógł przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego lub instytucji przez nich wskazanej, stosowną sumę pieniężną jako zadośćuczynienie za doznaną przez nich krzywdę moralną. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby (wyrok SA w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II AKa 44/09, LEX nr 523973). „Określając wysokość tego zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej przez poszkodowanego krzywdy, a więc przede wszystkim wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rolę w rodzinie pełnioną przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej (np. nerwicy, depresji), stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał znaleźć się w nowej rzeczywistości i ją zaakceptować, wiek pokrzywdzonego” (tak SA w Białymstoku w wyroku z dnia 7 marca 2013 r., I ACa 878/12, LEX nr 1294706).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że dla zasądzenia zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. nie wystarczy śmierć osoby najbliższej, ale powinny zachodzić jeszcze dodatkowe okoliczności, wskazujące na to, że śmierć poszkodowanego stała się dla jego najbliższych źródłem udręczeń moralnych (podobnie: J. Korzonek, I. Rosenblüth, Kodeks zobowiązań. Komentarz, Kraków 1934, s. 371). Wysokości zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową nie da się tak skrupulatnie określić, jak przy wynagradzaniu szkody majątkowej. Niemniej jednak kwota zadośćuczynienia winna być tak oznaczona, by uwzględniała panujące stosunki społeczno-ekonomiczne w oparciu o kryteria doświadczenia i kolidujących ze sobą w danej sprawie interesów – bez aspiracji zapłaty jakiejś ceny cierpienia. Wszystko to pozwala stwierdzić, iż kwota zadośćuczynienia powinna być odpowiednia i rekompensować doznaną krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie. Przy zasądzeniu zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. należy kierować się kryteriami i zasadami wypracowanymi na gruncie art. 445 § 1 k.c.

Decydującym dla wysokości zasądzanego zadośćuczynienia jest zakres krzywdy, jaka została wyrządzona powodom. Na jej rozmiar wpływają cechy więzi łączącej powodów ze zmarłą takie jak: długotrwałość tych relacji i ich siła.

Powodowie byli bardzo związani z córką, która była dzieckiem pogodnym, nie sprawiała kłopotów – była dobrą uczennicą, pomagała w pracach domowych i gospodarskich. Powodowie – jako rodzice – przeżyli ogromna traumę w związku ze śmiercią córki. Powód i powódka w odmienny sposób zareagowali na stratę. Powód ze wzmożonym zaangażowaniem zajął się sprawami organizacyjnymi i praca w gospodarstwie rolnym. Niezależnie jednak od sposobu, w jaki każde z nich usiłowało uporać się z tym dramatycznym przeżyciem, należy uznać, że krzywda każdego z rodziców zmarłej jest równie silna. Powódka zaś ograniczył swoją aktywność życiową. U powódki występują zaburzenia stresowe pourazowe, u powoda zaś występują objawy zaburzeń depresyjnych o reaktywnym początku. Oboje wymagają leczenia farmakologicznego i terapii psychologicznej. Zarówno powód jak i powódka doznali – w związku z traumatycznymi przeżyciami wynikającymi ze śmierci dziecka – długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 %.

Z tych wszystkich względów Sąd ocenił, że dotychczas wypłacone zadośćuczynienie nie powetowało krzywdy powodów i na podstawie art. 446 § 4 k.c. zasądził od strony pozwanej dalsze zadośćuczynienie w kwocie po 60.000 złotych na rzecz każdego z nich. Sąd uznał bowiem, że kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. byłaby łączna kwota 100.000 złotych. Wraz z kwotą główną zasądzono odsetki ustawowe, poczynając od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty. Żądanie powodów w części dotyczącej odsetek znajduje uzasadnienie w treści przepisu art. 481 k.c. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 124, poz.1152 ze zm.). Strona pozwana – w wyniku zgłoszenia szkody – ostatecznie stanowisko w zakresie dochodzonych roszczeń w dniu 22 października 2012 roku. W związku z powyższym od dnia 23 października 2012 roku pozwany pozostawał w opóźnieniu i od tego dnia nalezą się powodom odsetki ustawowe. W judykaturze przyjmowany jest pogląd o dopuszczalności zasądzenia odsetek od roszczenia o zadośćuczynienie wcześniej niż od daty orzeczenia, w tym od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty (wyrok SN z dnia 19 lutego 2002 r., II UKN 202/01, LEX nr 564470, wyrok SN z dnia 20 stycznia 2004 r., II CK 364/02, LEX nr 347285, wyrok SN z dnia 17 listopada 2006 r., V CSK 266/06, LEX nr 276339).

Objęte pozwem roszczenie powodów o zasądzenie odszkodowania znajduje podstawę w przepisie art. 446 § 3 k.c. Ma ono na celu zapewnienie uprawnionemu, w formie jednorazowego świadczenia, wyrównania znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej może przejawiać się w utracie wsparcia i pomocy w różnych sytuacjach życiowych, a zwłaszcza w utracie szansy na pomoc w przyszłości (por. wyrok SN z 13 maja 1969 r., II CR 128/69, OSP 1970, z. 6, poz. 122). Sformułowanie w art. 446 § 3 k.c. o „znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej” nadaje odszkodowaniu z tego przepisu charakter szczególny. Chodzi tu wprawdzie o szkodę o charakterze majątkowym jednak najczęściej ściśle powiązaną i przeplatającą się z uszczerbkiem o charakterze niemajątkowym, a więc o szkodę często trudną do uchwycenia i ścisłego matematycznego zmierzenia, którą zazwyczaj wywołuje śmierć najbliższego członka rodziny. Jest to przepis, którego celem nie jest naprawienia klasycznej szkody majątkowej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2009 roku, V CSK 250/09, LEX 529732). „Przez sytuację życiową, w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. należy rozumieć ogół czynników składających się na położenie życiowe jednostki, także trudno wymierzalne wartości ekonomiczne” (tak SN w wyroku z dnia 28 lipca 1976 r., IV CR 271/76, LEX nr 7837). Pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje zarówno szkody obecne jak i przyszłe. Innymi słowy o pogorszeniu sytuacji życiowej można mówić wówczas, gdy następuje obniżenie poziomu życia w aspekcie materialnym w danej chwili jak również wtedy, gdy następuje utrata realnej możliwości polepszenia warunków życia. Pogorszenie się sytuacji życiowej osoby najbliższej może polegać również na utracie zdrowia, rozstroju psychicznym, wywołanym traumą doznaną z powodu śmierci osoby bezpośrednio poszkodowanej, które rzutują na sytuację materialną.

W ocenie Sądu powodowie nie wykazali, by w związku ze śmiercią najmłodszego dziecka doznali reperkusji w postaci obniżenia dochodowości gospodarstwa rolnego. Z ustaleń Sądu wynika bowiem, że – choć powódka ograniczyła swoją aktywność życiową, to powód tym silniej zaangażował się w pracę, by zapomnieć o traumatycznych przejściach. Sama zaś utrata pomocy zmarłej córki w prowadzeniu domu i gospodarstwa rolnego, zważywszy na wiek dziecka (13 lat) jak i jego zaangażowanie w naukę i zajęcia dodatkowe nie może podlegać prostemu przeliczeniu na sytuację materialną powodów. Podkreślić należy, że powodowie posiadają jeszcze dwoje, starszych niż zmarła dzieci, przy czym syn M. B. jest absolwentem szkoły zawodowej mechanizacji rolnictwa i kontynuuje naukę w technikum. Należy więc uznać, że powodowie otrzymują należne wsparcie w prowadzeniu gospodarstwa od dwójki starszych dzieci i mogą w przyszłości na taką pomoc liczyć.

Powodowie nie podołali przy tym ciężarowi dowodu i nie wykazali, by pogorszenie ich sytuacji życiowej stanowiło szkodę przewyższającą wypłacone już z tego tytułu przez pozwanego odszkodowanie w wysokości po 15.000 złotych.

W związku z powyższym Sąd – w punkcie drugim wyroku – oddalił powództwa w pozostałej części.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę po 3.324,50 złotych tytułem zwrotu części kosztów sądowych, zniósł zaś wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego.