Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26 lipca 2014r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasadził od pozwanego T. P. na rzecz powoda Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w W. kwotę 5066,89 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 września 2009r. z tym zastrzeżeniem, że pozwanemu przysługuje prawo powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku po J. P. (w punkcie 1) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania w sprawie (w punktach 2 i 3 wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 01.06.2009r. zmarł J. P., który prowadził działalność gospodarczą w B. pod firmą (...). W związku z tym decyzją z dnia 26.06.2009r. Prezydent Miasta B. zdecydował o wykreśleniu z urzędu z ewidencji wpisu dotyczącego zgłoszonej przez niego działalności gospodarczej. Następnie powód Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w W. (FGŚP) wypłacił uprawnionym pracownikom świadczenia z tytułu niezaspokojonych przez pracodawcę roszczeń pracowniczych na ogólną kwotę dochodzoną pozwem.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że wypłata ze środków FGŚP świadczeń pracowniczych spowodowała z mocy prawa przejście na marszałka województwa, działającego w imieniu dysponenta Funduszu, roszczenia wobec pracodawcy o zwrot wypłaconych świadczeń, a skoro pracodawca zmarł, to roszczenie mogło być skierowane wobec jego spadkobiercy – pozwanego. Taką ocenę prawną roszczenia powoda Sąd Rejonowy wyprowadził z treści art.23 ust.1 ustawy z dnia 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. 158 poz.1121 ze zm.). Sąd nie podzielił zarzutów pozwanego co do wysokości roszczenia dochodzonego w sprawie, bowiem ten nie wykazał, by świadczenia zostały wypłacone przez powoda uprawnionym pracownikom w wysokości zawyżonej. O kosztach postępowania w sprawie orzekł po myśli art.98 ∫ 1 i 3 kpc (szerzej: uzasadnienie wyroku – k.121 do 132).

Z treści apelacji pozwanego T. P. od wyroku wnosić należy, że domagał się jego uchylenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zarzucił Sądowi Rejonowemu, tu przytacza się zarzut w dosłownym brzmieniu: niewyjaśnienie wszystkich wątpliwości dotyczących zasadności i wysokości roszczenia (apelacja pozwanego – k.134 do136).

W odpowiedzi na apelację powód Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych reprezentowany przez Marszałka Województwa (...) wniósł o jej oddalenie (k.275 – 276).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego podlegała uwzględnieniu, ale z innych przyczyn niż zostały podniesione w apelacji.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, przez co Sąd odwoławczy przyjął je za podstawę także swego orzeczenia. W szczególności co do wypłacenia ze środków Funduszu uprawnionym pracownikom świadczeń pracowniczych oraz ich wysokości.

Nie podzielił natomiast oceny prawnej tych ustaleń z wnioskiem końcowym, że powód Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) mógł skierować roszczenie regresowe o zwrot wypłaconych pracownikom świadczeń wobec spadkobiercy zmarłego pracodawcy J. P.. Nie daje takiej podstawy prawnej przywołany przez Sąd Rejonowy art.23 ust.1 ustawy z dnia 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. 158 poz.1121 ze zm.). Przepis ten przewiduje bowiem, że wypłacenie świadczeń ze środków Funduszu powoduje z mocy prawa przejście na marszałka województwa, działającego w imieniu dysponenta Funduszu: roszczenia wobec pracodawcy, likwidatora lub innej osoby zarządzającej majątkiem pracodawcy lub roszczenia do masy upadłości o zwrot wypłaconych świadczeń. Zatem w przepisie jednoznacznie określono regresowy charakter roszczenia (o zwrot) oraz jego zakres przedmiotowy (do wypłaconych świadczeń pracowniczych) i podmiotowy (w zasadzie wobec pracodawcy lub jego masy upadłości). Przepis nie pozwala na jego rozszerzającą wykładnię ani w kierunku poszerzenia katalogu świadczeń mogących być przedmiotem roszczenia regresowego (innych niż pracownicze), ani katalogu podmiotów, wobec których roszczenia mogą być przez Fundusz kierowane (innych niż pracodawca). Zatem powód FGŚP nie był uprawniony do wystąpienia z roszczeniem regresowym wobec pozwanego T. P. będącego spadkobiercą zmarłego J. P., bowiem takie roszczenie nie jest związane ze stosunkiem pracy, a spadkobierca nie ma statusu prawnego pracodawcy.

Z takiej wykładni przepisu art.23 ust.1 w/w ustawy wynika też wniosek bardziej ogólnej natury, że w praktyce będą się zdarzały sytuacje, w których Fundusz nie uzyska zwrotu środków, które wypłaci na pokrycie niezaspokojonych roszczeń pracowniczych z powodu niewypłacalności pracodawcy. Wsparciem dla zaprezentowanej wyżej wykładni jest stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10.12.2009r. w sprawie III CZP 109/09, choć zajęte w nieco odmiennym stanie faktycznym. W tej sprawie FGŚPwnosił o nadanie prawomocnemu wyrokowi klauzuli wykonalności wobec spadkobierców dłużnika będącego członkiem zarządu spółki z o.o. (pracodawcy), wydanemu na podstawie art.299 ksh, bowiem egzekucja prowadzona przeciwko spółce (pracodawcy) okazała się bezskuteczna. W tym wyroku wobec członka zarządu spółki zasądzono zwrot wypłaconych przez FGŚP za spółkę (pracodawcę) świadczeń pracowniczych związanych ze stosunkiem pracy. Sąd Najwyższy wyraził zapatrywanie, że: nieuzasadnione jest konstruowanie na tle art.23 ust.1 ustawy z 2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy niejasnego dogmatycznie „roszczenia regresowego niezwiązanego ze stosunkiem pracy” o odpowiednio szerszym zakresie przedmiotowym.W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy jeszcze szerzej i przekonująco – w ocenie Sądu odwoławczego – wyjaśnił ograniczenia w możliwości kierowania przez FGŚP roszczeń regresowych o zwrot świadczeń pracowniczych wobec innych podmiotów (nie będących pracodawcą).

Zatem przy rozpoznawaniu tej sprawy Sąd Rejonowy naruszył przepisy prawa materialnego, co Sąd odwoławczy miał obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu. Nie miał natomiast istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy zarzut podniesiony w apelacji.

W konsekwencji uwzględnienia naruszenia prawa materialnego Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, ze powództwo oddalił (na podstawie art.386 ∫ 1 kpc). O kosztach postępowania apelacyjnego należnych pozwanemu od powoda orzekł po myśli art.98 ∫ 1 kpc i art.108∫1 kpc. Ich wysokość wyznaczyła suma opłat poniesionych przez pozwanego od zażalenia, które uprzednio zostało złożone przez pozwanego i uwzględnione przez Sąd odwoławczy oraz od apelacji (k.51 i 205).